|
2000
|
|
|
Hortaz, liburu hau poeta eta itsas-bidaiariak bitakora-kaiera
|
batean
eginiko oharrek osatzen dute. Ulissesen etengabeko bidai honen markoan kokaturik, eta Europako hiri literario zaharretatik dabilelarik, poetak bidaiak eginiko edo hiri horiei loturiko beste idazle askoren oihartzunak sumatzen ditu:
|
|
|
" Badirudi, beraz, orain arteko indeterminazio joera aldatu egin dela, lekutasunari dagokionez bederen. Aieru honek
|
bat
egingo luke, honela, Sarrionandiaren narrazio-bildumetan narrazio fantasiatsu eta irrealetatik errealagoetarako garapena gertatu delako Kirmen Uriberen hipotesiarekin." (J.S. 46 or.)
|
|
|
Poema horien garraztasuna eta gordintasuna hainbesterainokoa da, ezen obraren literaturtasuna bera jarri izan baita auzitan. Liburuaren aintzin-solasean Ruper Ordorikak gogoratu egiten du" ez zaigu (la) komeni ahaztea egileak beti edukitzen duela obra helburutzat, sartu bide diren bitarteko guztiak onerako dituela baldin eta xede horrekin
|
bat
egiten badute." (6 or.) Aitzpea Azkorbebeitiak aipatzen du zenbait kritikok poema horien lirikotasuna, literaturtasuna eta indarra azpimarratzen dutela. Sarrionandiaren epe honetako kartzelako poemei, liburu honetakoei eta Marinel Zaharrak-en zeudenei," poesia militante" edo" konprometitua" bezalako etiketak jarri izana Azkorbebeitiak arbuiatzen du, aurreiritzietan oinarritzen direlako bere ustez, gaiaren erabilerak obraren asmoa bera ez baitu ukatzen.
|
|
|
1995eko poema liburu honetan, aurreko Marinel zaharrak delakoan bezala, autoreak ordurarteko poemagintzatik hautapen
|
bat
egin eta berredizio bat prestatu du poetika berri baten argitan, hots, gai, joera eta sinbolo berriekin batean egituratuak.
|
|
|
Bestalde, natura eta kulturaren arteko bereizketa honek Bernardo Atxagaren Obabakoak (1988) ipuin-bilduma dakarkigu gogora. Bertan ere, naturarekin
|
bat
eginez bizi direnak, marginatu edo baztertuak izan ohi dira.
|
|
|
Eleberri honen egituraketaz jardutean, Edorta Jimenezek ere hiru hari bereizi zituen: " ehun eta hirurogeitik gora foliotako oihal zuria, zeinetan hiru hari ezberdin eta orratz bakarra-idazluma-baliatuz, ikutu sentimentalez hornituriko brodatu errealista burutu duen." (Egunkaria 1993-I-10) Itziar Belaunderen aburuz, bestalde, une batean
|
bat
egiten duten bi hari besterik ez daude: batetik, Mariok bere sexualitatearekin duen arazoa planteatzen zaigu, hemen bertan sartuko luke Afrikarekin duen harremana, honek lagunduko baitio bere arazoa gainditzen; beste aldetik, poliziarengandik ihesi dabilen Keparen istorioa genuke.
|
|
|
Hots, ez digu gertaera noiz gerta daitekeen susmatzeko daturik eskaintzen. Denbora eta espazio unibertsalak irudikatu nahi izan dituela dirudi, desioaren sentimendu unibertsalarekin
|
bat
eginez. Bestalde, gertaerak orokorrean kronologikoki kontatzen bazaizkigu ere, ugariak dira gertatzen ari denaren berri emateko denboran egiten diren erretrospekzio edo atzera egiteak:
|
|
|
Ipuin hauetan, hartara, argazkigintzak eta ipuingintzak
|
bat
egingo dute, argazkiak bilakatuz aitzakia narratibo nagusiak.
|
|
|
Iragana, orainaldi eta etorkizunaren arteko borroka ageri da, beraz. Hortaz, atal bakoitzeko ipuinen egiturek argazki makina bakoitzaren funtzionamenduarekin
|
bat
egiten dute. Lehenengo ataleko ipuinetan, argazkiek leku berezia dute:
|
|
|
Gure aburuz, denboraren igarotzeak garrantzia handia du liburu honetan. Honela, askotan hiru denborak, iragana, oraina eta etorkizuna
|
bat
eginda aurkezten zaizkigu. Hiru denbora hauek lotzeko modu bakarra oroitzapenak eta ametsak direnez, hauei etengabeko erreferentzia egiten zaie.
|
|
|
Gorka Arreseren iritziarekin
|
bat
egiten dugu, animaliak" humanizatuak" ez daudela oso nabarmena baita: animaliak agertzen badira ere ez dago fabularik.
|
|
|
Hala ere, askotan narrazioen berri emateko hirugarren pertsonara igarotzen da. Baina, idazleak berak narratzailearekin
|
bat
egiten du Abere madarikatuak ipuin-bildumari buruz aritzen denean. Liburuan zehar, lan hau osatzeko izan dituen zailtasunen inguruko aipuak egiten baitira.
|
|
|
Azkenengo atalean (hamazazpigarrenean) historia biek
|
bat
egiten dute, eta eleberriaren askaera eskaintzen zaigu; ordurako, ordea, irakurleak narrazioaren berreraikitze prozesu propioa eraman behar izan du aurrera, atal batzuetan eta besteetan Egañak tantaka eskaini dion informazioa bilbatuz. (Zaldua, Iban:
|
|
|
Ipuin hauetan sentsazio ugariren berri eman ahal izateko adjektibazio etengabea darabil. Bestalde, askotan esaldi batetik bestera oraina eta iragana tartekatzen ditu,
|
bat
egin nahiko balitu bezala. Umorearen erabilera ere nabarmena da.
|
|
|
analepsi mota hauetan, aurreko bi analepsi motek bategiten dute. Hortaz, atzera egitearen bidez, narrazioaren denboraren hasiera baino lehenagoko denbora batera igarotzen bagara ere, erretrospekzioaren bidez kontatzen zaiguna narrazioaren hasierarekin
|
bat
egin eta hau gainditzen du.
|
|
|
Bestalde, narratarioa Migel bera izango litzateke. Honela, narratzailea eta narratarioaren ahotsek askotan
|
bat
egiten dute: Migel bere buruari mintzo zaiola baitirudi.
|
|
|
Bestalde, batzuetan zaila da bereizten narrazioan txertatzen diren gogoetak pertsonaiaren edo narratzailearen beraren hausnarketak diren. Izan ere, batzuetan narratzailearen eta pertsonaiaren ahotsak
|
bat
egiten dutela dirudi. Hortaz, narratzailearen gogoetak ere islatzen direla kontsideratuko bagenu, narratzaile iritziemailea ere izango genuke.
|
|
|
Jon Benitok dioen bezala," zinez poliki irakurri eta ahoan gozatzeko modukoa baita, batzuetan kontzientzi-ernagarri bilakatu daitekeen arriskua izanik." (Gara 1999-VI-12) Gainera, Jose Jabier Fernandezekin
|
bat
eginez," liburu honetan helburua edota helmuga baino bidea baita garrantzitsu eta interesgarriagoa". (Egunkaria 1999-VII-31) Agi denez, aukeraturiko edukia hausnarketa eta sentimendu jariorako aitzakia baino ez da.
|
|
2001
|
|
|
hauskortasuna, txakur deslaiak, eskifaia eroak, ahate basatiak. Literatur talde bereko partaide izanik, normala da pentsakizun antzekoak izatea biek,
|
batera
egitea makurketak, eta bakoitzak bere nortasuna eta idazkera badu ere, ohikoa da elkarrekin izatea munduaren ikuskera antzekoa, eta espresabide modu ez urrundua. Beraz, normala litzateke eta da arlo semantiko bat antzera eta batera izatea eta idaztea.
|
|
2002
|
|
|
Ordorika eta J. Juaristik. Bi aldizkarion ildoek
|
bat
egiten zuten helburu literario hutsak bilatzen zituztelako, baina hizkuntz aukeran bereizten ziren bata bestetik, Ustela berrituaren kideek (K. Izagirre eta R.
|
|
|
Nobela ongiaren eta gaizkiaren parabola da. Kasu honetan ere, azkenean
|
bat
egiten duten bi plano narratibotan dago egituratuta istorioa. Plano batean moja mistiko eta idealista baten bizitza kontatzen zaigu, eta haurtzaroan jasan zituen sufrimenduez mendeku hartu nahian borrokatzen den faxista baten gorabeherak narratzen dira bestean.
|
|
|
zebek zarie guretzat" veraneante"-rik begikuenak. Zatorzte uritxu euzkeldunetara, euzkeldundu zaitezen, zebek bixi zarien Euzkadi" ko erdel-urijak be euzkeldundu daitezantzat, zebek egiten zarenez
|
batera
egingo dira-ta.
|
|
|
Ordurarte
|
bat
eginda gengozanak bijotzan arantza zorrotz bat geyago gendubala batzuk batera ta bestiak bestera, ardi galdubak lez banatu gintzazan; buruban baña, auxe eukagun: gixon ori be, ezta betiko...
|
|
|
Ziur asko, bere habia barria Arratia aldeko toki baketsuaren baten horniduko eben. Bere adiskide
|
batek
eginiko ez eban egingo; arean, uri handian bertan lotu, etxe tantai barri bateko hogeigarren oinean bizi izatea. Ez horixe!
|
|
2003
|
|
|
Baina huts handi barik esan daiteke hiru elaberriotako protagonistak-Patxi (Kurl), Mariño (GabAt) eta Txomin (EuskM)-idazlearen bikia edo bestalderdia direla gutxi gorabehera. Sarritan narratzaile orojakileaz ere
|
bat
egiten du protagonista, beronen burutazio, gogoeta eta intentzioak azaldu nahi dituenean.
|
|
|
4 Data horretan bat dator Arana Martija ere.
|
bat
egiten du, eta gasolino baten lekua egiten diote, eta gauez lortzen dute itsasoratzea Cervera gudu-itsasontziari burla eginez, eta orduko beste politika arduradun batzuekin batera, Donibane Lohitzunera heltzea lortuko du. Ondoko hileak, 1937ko bigarren partea gutxi gorabehera, Ifarralde horretan igaro ei zituen, Donibanen eta Biarritzen, ahal zuen moduan bizitzen.
|
|
|
Azkenean, esandakoak esan ondoren, eskari bero-bero
|
bat
egiten deusku Eleizearen seme-alaba guztioi: Eleizea maitatu, jarraitu eta egin daigula, San Agustinen berbok geureganatuz:
|
|
|
Ekitaldi honen gailurra datorrren urtarrilaren hamahiruan izango da, Gasteizen: hantxe batuko gara, Naparroa, Gipuzkoa, Araba ta Bizkaitik etorritako mila fededun, guztiok
|
bat
eginda gure Herri maite honentzat bakea eskatzeko, bakearen alde batera otoitz egiteko, bakezale ta bakegile izateko adore ta kemen barria geuganatzeko. Hantxe ikusi nahi zaituegu ahal dozuen guztiok, hotzaren, euriaren zein edurraren bildur barik, bakeak horrenbeste ta gehiago merezidu dau-ta.
|
|
|
Gutariko bakotxak berak daki bere buruaren eta bizimoduaren barri eta, horregaitik, bakotxak eskubide osoa dauka, San Antonioren bitartez Jaungoikoari otoitzean bere preminak agertzeko. Guk geuk be, guztiok
|
bat
eginda, alkarren alde otoitz egingo dogu eleizkizun honetan.
|
|
|
Gure Julita ama on eta samurra izan da seme-alabontzat; andra argi, eragile ta ekintzailea ezagutu dogunontzat; euskaltzale txalogarria, euskeraren alde hainbeste lan eta burruka egindako emakumea, euskaldun zintzoen eta euskal erakundeen esker ona irabazitakoa... Hori danori aintzat harturik, guk orain hemen Jaungoikoaren alabea dogu gogoan, Kristogaz bateo santuan
|
bat
egin zana, Beronegaz betiko bizitzaren jabe izateko. Horregaitik guk Hirutan Bakarra dan Jaungoiko Aitaren besoetan ixten dogu:
|
|
|
bere bizitzako aldirik gozatsuenetarikoa bere esanean. Ardura-ibilbide horretan
|
bat
egingo dau Gurpide, Cirarda, Añoveros, Uriarte eta Larrea gotzainakaz. Eta Begoñako parrokia bere atzenengo ardurea izango zala-ta egoanean, Bilboko gotzain laguntzaile izendatu eben.
|
|
|
Lehenengo, beharrizanak bultz eginda, Bizkaiko eta Gizpuzkoako idazleen Lorategiak emon nituan, multikopia apal eta lotsorrez, Derioko Seminarioan (1965, 1967). Gerotxuago, Ermuko batzar haretan euskaltzale lagun batzuk eskatuta, aurreko biok
|
bat
egin, zerbait osotu, eta Euskal Idazleen
|
|
|
Mundu honetako gure ibilaldiaren azkena, heriotzea. Heriotza hori, fedearen argitan eta itxaropenaren pozetan, ospatu egiten dogu kristinauok, Kristoren Pazko misterioan
|
bat
eginik. Ederra, sarkorra benetan, euskeraz egin ohi dan ospakizuna.
|
|
|
Aurrera begiratu zuen. Dekoratu antza zeukan etxeen multzo ilunak bete gabeko ametsez zipriztindutako ortzi beltza zorrotz mozten zuen, mitologiako liburu batetik ateratako izaki bakarra ziruditen
|
bat
egindako gorputzen aurrean. Baina izaki haren buru bakarrak aurrera egiteko asmorik ez zuen agertu.
|
|
|
Agian ondo letorkioke hurrengo orduak Karmeleri lotuago igarotzea, beste kontuarekin berez-berez ahazteko. Bai, lagunak ondoan behar zuen, eta berak ere bai hura; Karmelek haurdun ez zegoela jakin zuen artean egon ziren bezala, guztiz
|
bat
eginda. Isiltzea ez zen betiko izango, beraz ez zuen zertaz arduratu...
|
|
|
Jubilatuek
|
bat
egin zuten tabernariarekin, arineketan irten ziren euren gorputzek uzten zienik eta azkarren, baina kanpora heldutakoan, txundituta geratu ziren guztiz: mutilaren aztarnarik ere ez.
|
|
2004
|
|
|
Aparkatzean, aurreko autoa jo du Pedro Marik, eta haren barruan
|
bat
eginda zegoen bikotea banatu egin da. Koldo ta ez dira konturatu baina, Paulin Enekonekoa izan da mutila; neska..., batek badaki!
|
|
2005
|
|
|
Hemendik aurrerakoa irakurria eta bizi izana dabe ahizta biek orain urte batzuk. Euren ahotsek
|
bat
egiten dabe hitzok urkultzerakoan.
|
|
|
Bikote gaztea, berez edo uda beroko eguzkiaren eraginez baltzaranak biak, ule kizkur luzeduna neska, patila luzeduna mutila. Izan be, biak
|
bat
egiten dituan besarkadatik askatu daitezanean konturatuko da bikotearen itxuraz.
|
|
|
Holakoxe beste jesarleku baten gainean jarrita dabe argazki-kamera, kliska automatikoan-edo jarrita hain zuzen be. Alkar besarkatzen dagoz, hainbat besarkada emoten deutsie alkarreri, estuagoak batzuk, nasaiagoak beste batzuk, argazki-kameraren aurrean itxurak eta saioak egiten moduan, seguru balegoz bezala, gaztaroko lehen-amodio betierekoak emoten dauan segurtasunaz, euren gustukoen besarkadak eta argazki-kameraren kliskak
|
bat
egingo dabela une berean, argazkiaren argazki-oina Forever izango dana seguru dagozan moduan.
|
|
|
Nabarmenena, baina, gaztaina ilun koloreko begirada eukan, harriduraz eta era berean lotsakor so egiten eban begirada sarkorra. Autobusean sartzerakoan Dimitrisen eta andrearen begiek
|
bat
egin ebenean, begiradei eutsi eta holako ezkutuko mezu bat bialdu eutsien batak besteari. Berebiziko ahaleginak egin ebazan gero Dimitrisek atzeranzko ispiluan andrearen begirada bereganatzeko, alperrik baina.
|
|
|
Honekin Sarrionandiak literatur tradizioa onartzen du, Pott Bandatik aldarrikatu zen bezala, eta bete-betean XIX. mendean aldarrikatzen zen orijinaltasunari uko egin eta Borgesen postulatuetara hurbiltzen da, zeinak bere ustean liburu guztiak artean idatzita egonda egile batek haien gainean berridatzi baino ezin zuela egin esan baitzuen. Sarrionandiak testuartekotasunaren bidea aukeratzen mende honetako korronteekin
|
bat
egiten du. Sarrionandiak testuartekotasuna arlo askotara eramaten du, epigrafeetara, testuen arteko oihartzunetara edo hizkera eta estiloan bertan ere ezarriko ditu harremanak beste idazle batzuekin.
|
|
|
-Historiak eta fikzioak
|
bat
egiten dute. Bietatik maila fiktizio bakar bat sortzen da.
|
|
|
Irudi honi Moebiusen zirrinta deitzen zaio. Auroborosen irudia da, zortzi
|
bat
eginez infinituaren irudia sortzen da. Irudi horrek ondo azaltzen du Sarrionandiaren ipuingintza.
|
|
|
-Arazo politikoak. Honi lotuta Zaratek ikuspegi bi ematen dizkigu, herriaren zapalkuntza, Euskal Herria indarrez menperatzen du beste herri arrotz batek, eta euskaldunon arteko batasunaren beharra,
|
bat
eginda kanpoko indar horri aurre egin lekioke.
|
|
|
Edizioa Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintzialaren Jakin izeneko bilduman argitaratu zuten Gabriel Aresti Ipuinak izenburupean. Harrezkero bilduman bertan beste edizio
|
bat
egin da, 1981ekoa, eta beste bat Susa argitaletxeak 1986an egin zuen Arestiren lan guztien antologia berrian.
|
|
|
Aitormenak aitormen, beste
|
bat
egin behar dizuet oraino: nihaur ere sorgina izana naizela.
|
|
|
Ala hitzez, ala obraz, ezin ukatua da Jesusek zoriona, lur honetako zoriona, hedatu duela bere inguruan, beste bat ere hitzemanez, zerukoa, ogi gaineko erreximeta bezala, bainan lehena ukatu gabe. Beste hura oraingoaren segida bezala agertzen da edo oraiko hau beste haren abiapuntu bezala, biek
|
bat
egiten dutela.
|
|
|
Jauna igor zure Izpiritua gure giza biziko ogi eta arnoa izan diten Kristoren ogi eta arno... Ogi beraren bidez
|
bat
egiten dugularik gira bilakatzen zinez, garen hura: Kristoren gorputza." 135
|
|
|
Errealitatea da, orain arte, giristinoen familiak eta herritarrenak, biek
|
bat
egiten zutela. Orain aldiz, herriaren gehiengo handiarekin deus ikustekorik ez duen zatiketa administratibo bat da parropia.
|
|
|
Astean behin bederen Jesusekin
|
bat
egiten dugu haren hitza entzunez eta komuniatuz. Astean behin bederen otoitz egiten dugu.
|
|
|
Gero, hau gehitzen du: " Gizonak ez dezala berex, Jainkoak
|
bat
egin duena" (Mk 10,6 -9). Zer erran nahi du horrek?
|
|
2006
|
|
|
Dan-dana barreiatzen zan galtzadan zehar. Idiek eta gizonek,
|
bat
eginda, irrist egiten eben galtzadan.
|
|
2007
|
|
|
Pirinioez iparraldera Akitanian euskararen aztarren zaharrak aurkitu dira, lurralde hedatsu haietan euskararen aurretiko
|
bat
egiten zela frogatzen dutenak.
|
|
|
Hormek porlanaren grisa daukie agirian, eta ilunagoa egiten dabe hondino bentana bako gelea. Behearen ganeak eta hormek
|
bat
egiten dabe, ezin jakin non hasten dan bat eta non amaitzen dan bestea. Goiak berak be buruan jo behar gaituala esan lei.
|
|
|
Lurra landaraz estalita dago. Brasiletik datozan Parana eta Iguazu erreka zabalek
|
bat
egiten dabe ur-jauzietan, eta batera doaz Rio de la Plataraino. Iguazuk tupi-guaraniz ur handiak esan gura dau, eta halan da, izan be.
|
|
|
Kapitaina izan ezik, danak bizirik urten eben barkutik. Kapitainak
|
bat
egin eban barkuagaz, bere buruaz beste.
|
|
|
Hemen egon garan bitartean hainbat manifestazino egin dabez: ikasleak, funzionarioak, koka-landaren nekazariak...; andrek, umeek eta gizonek
|
bat
egin dabe bizimodu hobea eskatzeko eta boliviarrentzako kaltegarriak diran erabagiak bertan behera ixteko exijiduteko orduan.
|
|
2008
|
|
|
Horrez gain, nabarmen geratu da euskal literatur sisteman ez datozela beti bat gehien saltzen diren idazleak eta idazle nahiz kritikoek kalitate handiena aitortzen dietenak; hori horrela, bi erdigune eta bi periferia bereizten dira: irizpide literarioekin epaitzen denean mailaketa
|
bat
egiten da, eta irizpide komertzialekin egiten denean beste bat (iritzi kualitatibo eta kuantitatiboarekin bereiztu dituzte adituek mailaketa biak).
|
|
|
Formalismoaren azken urteek
|
bat
egin zuten Pragako Zirkulu Linguistikoaren sorrerarekin. Estrukturalismo izenez ere ezagutu izan da Pragako Zirkulu Linguistikoa, hain zuzen ere, literatura egitura oso gisa aztertzea proposatu zuelako.
|
|
|
Ama etxean geratu da eta anaia nagusiak geroago joango dira bizikletan, Aulestitik edo Markinatik. Errekatxo eta karkabetako urek Ikaran errekeagaz
|
bat
egiten daben antzera egiten dogu guk be bat Ballastegi ibarrean gora, handik talde bat, hemendik beste bat.
|
|
2009
|
|
|
Testuingurua lekuak eta denborak osatzen dute, poema transmititu eta hartu egiten da leku eta une jakin batean. Ekintza konplexua da, ez dago performancerik interkomunikaziorik ez badago; une horretan igorleak eta hartzaileak
|
bat
egiten dute.
|
|
|
• Egoerarekin
|
bat
egiten duen estiloa. Esatariak istorioarekin bat egiten du, eta entzuleak ere erantzun egiten du bere sentimenduen bitartez (negar, barre, hasperen, harridura, komentarioak....).
|
|
|
• Egoerarekin bat egiten duen estiloa. Esatariak istorioarekin
|
bat
egiten du, eta entzuleak ere erantzun egiten du bere sentimenduen bitartez (negar, barre, hasperen, harridura, komentarioak....).
|
|
|
XX. mendean badira biltzaile batzuk beren lanean halako batzuk jaso zituztenak, baina, zalantzarik gabe, ekarpenik handiena, berriz ere, Resurreccion Ma Azkuerena da: berak bakarrik dauzka beste guztienak
|
bat
eginda baino gehiago.
|
|
|
Lorentza Ametzagakoak, XX. gizaldiko Jatabeko zanatene egilerik ezagunenak, Aita Gurea errezatzen zuen. Beti ere gaixoarekin batera, biek
|
batera
egiten zuten otoitz.
|
|
|
Nekazariak, abeltzainen antzean, kooperatiba edo sindikatuetan elkartzen izan dira euren beharrizanei hobeto erantzuteko. Elkartzeak ekarri duen onurarik handienetakoa, guztien erosketak
|
batera
egin ahal izatea izan da. Horretara, prezio merkeagoan zuzentzen zituzten ustiakuntzarako behar zituzten lehengaiak.
|
|
|
Auzuneei edo herri guztiari kalte eragiten zioten piztiei aurka egin behar zitzaienean,
|
bat
egiten zuten herritarrek. Antza denez, kasu batzuetan asko kosta izan zaie, denbora asko behar izan dute, auzokoek bat egiteko, euren arteko ezinikusiak direla eta.
|
|
|
Antza denez, kasu batzuetan asko kosta izan zaie, denbora asko behar izan dute, auzokoek bat egiteko, euren arteko ezinikusiak direla eta. Baina behin
|
bat
eginez gero, arazoa denbora laburrean konpontzen zuten.
|
|
|
Ura ere askotan azaltzen da; gaur eguneko begiekin hain gauza arrunta den ur horrek, lehenago-eta gaur egun ere bai kasu batzuetan-osatzeko ahalmena zuela uste zen, leku jakin batean edo urteko zikloaren egun jakin batean hartuz gero batez ere. Azken batean, ohitura horiek guztiek erakusten dute gorputza bera, bakarrean barik, inguruko munduarekin guztiz
|
bat
eginda ikusten zela2.
|
|
|
Abarkari plantillatxo bat ipintzen zioten oinaren eta zolaren artean oina hobeto babesteko. Erabili izan dituzten guztiek
|
bat
egiten dute gauza baten, benetan oinetako labanak zirela, goizeko garotan batez ere.
|
|
|
Segizioa etxeetara hurreratzen zenean, han bizi zirenek kanpora irten eta hilotoitzak egiten zituzten defuntuaren alde. Ohitura zen, etxeetako jendeak abadearen kapelara dirua botatzea eta segizioarekin
|
bat
egin eta aurrera jarraitzen zuten. Etxeetakoak, abadeak errespontsuak egitean, geratu egiten ziren eta Aita Gurea errezatu.
|
|
|
Sakramentu hori gotzainak ematen zuenez, gotzaina herrira zetorrenean egiten zen. Vatikanoko II. Kontziliora arte herriko guztiek
|
batera
egiten zuten sendotza. Ordutik aurrera, ostera, hamasei-hamazortzi urterekin egiten da, eta horren aurretik prestakuntza egin beharra dago.
|
|
|
Ahalik eta autonomia sozialik handiena lortzea zen helburua, ingurura egokitzeko autarkian oinarritutako planifikazio ekonomikoarekin. Filosofia horrek etxeari nortasun berezia emango zion, beti ere etxea ulertuta ez eraikin materialtzat bakarrik, bertan bizi direnen bizimoduarekin
|
bat
eginda baino.
|
|
|
Bizi-bizi dagoen liburua da, gure herriko emakumeengana eta gizonengana hurbiltzen gaituena. Gure sustraiek, ohiturek, aintzineko bizimoduak, euskal hizkuntzak eta kulturak
|
bat
egiten dute argitalpen honetan, egungo garapenari zentzua emanez.
|
|
|
Baina zezeil haretan, urte guztietan lez, ikustaldi bat egitera joan nintxakonean, beste
|
bat
eginda aurkitu neban Jose Migel. Ohean zetzan; argal-argal, kolore zuriz eta ezertarako gogo barik.
|
|
|
Eta umetxu hareek aurrean eukiteak kili-kilizko zer
|
bat
egiten eutsan urdailean; eta adurra be jausten jakon ahotik. Jan gura ete ebazan?
|
|
|
Labayru Ikastegiak, Adolfo Arejita morgarraren gidaritzapean, eta Morgako Udalak
|
bat
eginda, gure herriko euskeraren berezitasunak agertzera emon gura ditue, eta, beste ekintzen artean, nire Ipuin-barreka berrargitaratu, bertoko euskeraren adierazgarri.
|
|
2011
|
|
|
10 Hala dio EIZIEko webgunean sail honen sarrera-testuko txatal batek: Jatorrizko testuaren ordez egin zitezkeen hautu guztien artean zergatik
|
bat
egin den; baztertu direnak zergatik baztertu diren, zer eman duen hautu horrek, zer ez; zer eman zezakeen bestela eginik. Hori guztia eta beste hamaika koska sortu ohi zaigu itzultzen ari garenean edo amaitu ondoren:
|
|
|
Esan beharra dugu, sarritan, itzulpenaren aipamena itzultzailearen izena ematean egiten dela, bi itzulpen-arau horiek
|
bat
eginik, zelanbait:
|
|
|
Etxe barri
|
bat
egin behar zanean, ostera, totoa egiten zan: bakotxak ahal eban materiala eroaten eban (harriak, harea, zurajeria eta abar) eta orduan be etxe barriaren jaubeek bazkaria edo afaria emotea izaten zan ohiturea.
|
|
|
Amaitzeko, errekako eta itsasoko urek
|
bat
egiten eben erroten barri emon behar dogu. Bertan, uraren bidea erabilten eben errotariek arrantzarako.
|
|
|
San Bartolomeko barriemoileen arabera bi dira Busturiko errekak: Mapekoa, San Kristobalera doana, eta Axpeko errekea, Artetxe baino gorago sortu eta Kobako kobeagaz (leizearen ondoko etxeari be Kobie esaten deutsie)
|
bat
egiten dauena; beste batzuek Amunategiko errekea deitzen deutsiena.
|
|
|
Vienan egin genduzan azken egunak. Etenbako euriak ez euskun itxi behar dan moduan ikusten eta miresten hainbeste eta hainbeste jauregi eder, enparantza zabal... baina Opera etxean egonda gero, Orson Wellesegaz" Hirugarren gizona" pelikulan
|
bat
egin genduala iruditu jakun, berak Joseph Cottenegaz eztabaida garratza izan eban norian gorantz igon genduanean.
|
|
|
Aldi baten bakarrik danek batera egiteak izan eban arrakasteak eta zentzunez gauzak ikusteak, baretu eban haserrealdi hori. Hurrengo urteetan be, uste dot beti egoten zala herriko talde guztiek
|
batera
egiten eben egun bat edo une bat. Sarritan aitatu dot gero hori orduan, ume izanik, aurka egozanekin, eta barre egiten dabe.
|
|
2012
|
|
|
Erritoa eta sineskerak
|
bat
eginda egon dira; gero sineskerak galdu egin dira eta erritoak gorde, baina behin esanahia galduta jai bihurtu dira.
|
|
|
Ardatza pazko loratua da, landaredi bizia, neguko heriotzaren osteko bizigarria, natura distiratsu dagoela. Maiatzaren bata eta zuhaitz totemikoa dira garai honetako muina, eta
|
bat
egiten du lore-sorta babesleekin eta maiatzaren hiruko Gurutzearen egunarekin.
|
|
|
Udaberriarekin
|
bat
egiten du Aste Santu inguruko zikloak, Elizak agintzen dituen ospakizunak eta arauak barruan direla. Ziklo horretan sartuko ditugu Garizuma, Aste Santua, Asentsio eta Gorpuzti.
|
|
2013
|
|
|
Dena den, gaur egun pentsa dezakegu bizitza haiek oroimen eta historiaren itzalera loturik zeudela, mamuak bezala, beste garai batekoak direlako. Hala ere,
|
bat
egiten dut Paul Ricoeur filosofoaren gogoetarekin (1987) 14 Pentsalariaren iritziz, gizabanako garaituen biografiek ez dizkigute ematen iraganari buruzko zenbait datu bakarrik, orainari ere lotuak dira, eta etorkizunerako distirak balioetsi ditzakegu. Izan ere, oroimena iraganaren olgeta izateaz gain, orainaldia ulertzeko euste-puntu sendoa da.
|
|
|
Izenburu bera jarri zion Unamunok atzerrian idatziko poema bati. teak iraganaldiko auziak bere gain hartu behar ditu, urteetan isilduak egon diren testigantzak ikertu behar ditu eta etorkizunarekin konpromiso sendoa agertu behar du. Joxe eta Salbador Zapirainen testigantza traumatikoak gizarte osoaren memoria sozialak dira, eta
|
bat
egiten dute Todorov-en esanarekin: iraganaren izuak ezagutu dituenak, egungo izugarrikerien aurka altxatuko du ahotsa.
|
|
|
Urtarrilaren azken asteko astelehenean Zubietako joaldunak Iturenera doaz, eta asteartean Iturengoak Zubietara. Herriko sarreran
|
bat
egin eta guztiek batera zeharkatzen dute herria plazaraino. Desfilean joaldunak binaka doaz ilaran, eta denek batera jotzen dituzte joareak.
|
|
|
Eskola-maisuen bitartez bideratzen zen jokoaren antolaketa orduan. Gaur egun Udala arduratzen da, ikastetxeekin
|
bat
eginda.
|
|
|
Euron jatorria jakiterik ez badago ere, XVI. mendean sartu omen ziren Zuberoan, Europako ohiturekin
|
bat
eginda.
|
|
|
Herri-egutegian, ospe handiko ziklo bi sartzen dira bete-betean neguan: Gabonetako zikloa, neguko solstizioarekin
|
bat
egiten duena, eta inauterietakoa, udaberriari deia egiten diona.
|
|
|
Beste jai batzuen aldean, Gabonak ziklo bat dira, hil bat luze, jaiegunez zipriztindua. Hogeita bostean ospatzen da Jesusen jaiotza, baina ez historikoki hala izan delako, antzinako erlijioetan solstizioari lotutako hainbat ospakizunek
|
bat
egiten dutelako baino. Kristau giroaren barruan Gabon eta Natibitate esaten bada ere, Eguberri ere esaten da.
|
|
|
Neguari dagokionez, herri-egutegian, ospe handiko bi ziklo sartzen dira bete-betean: Gabonetako sasoia, neguko solstizioarekin
|
bat
egiten duena, eta Inauterietakoa, udaberriari deia egiten diona.
|
|
|
Gabon egunean hasi eta Erregenetara arte Gabon zikloaren muina da. Egun horiek familiak elkartu, afari-bazkariak
|
batera
egin eta ospakizun giroan igarotzekoak dira. Besteak beste, Olentzeroren tradizioaren berri zehatza ematen digute egileek.
|
|
|
Han da poza koko jazteko. Zuzendu dabez nondik edo handik zapi zahar batzuk eta papel zati handi batzuk; norbaitek, etxera ostera
|
bat
eginda, ekarri dau haril bat, amari ostuta edo.
|
|
|
Garaiaren arabera zazpi eta hamar urte bitartean egin izan da. Eta neba-arrebek
|
batera
egin gura izan ezkero, ez egoan horretarako edade arazorik.
|
|
|
Hil ostean arimak zerura, purgatoriora edo infernura joaten zirala esaten eutseen. Promesaren
|
bat
egin eta ha bete barik hilten ziran personen arimak bizien artean agertzen zirala esaten eben. Holantxe esan deuskue behintzat.
|