|
2000
|
|
|
Hitzez ematen zitzaizkion poemak eta aforismoak eta aginduak marrazkien bidez desegin, deseraiki. Beraz, etxeak behea jo zezanean, lurrarekin
|
bat
egin eta bere habeak hondakin bihur zitezenean, Brown jaunak pentsatuta zeukan botila bat xanpaina zarataz irekitzea-frantsesa jakina-, eta mozkortzea ere bai akaso, aspaldiko partez. Eta, adierazi dugun bezala, asteburu hartan ezer berezirik gertatu ez zenez, bada orain guztiz harrigarria izango litzateke esatea Brown jaunak ez zituela pentsatuta zeuzkan gauza guztiak egin; beraz, ez dugu halakorik esango.
|
|
|
(ez dakit nola azaldu, gauzak adimenarentzat azkarregi gertatzen dira beti), tira, gauza da xabalina zelaira erori arteraino (ez besteak bezain urrun, bai besteak baino azkarrago eta parabolikoago) ez ginela jabetu, zera, inor ez zela jabetu (jaurtitzaileak jauzi txikiak egiten baitzituen artean, edo besoak gora eta behera altxatzen) jaurtitzaileak burua galdu zuenaz, edo, zuzenago esateko, xabalinak burua erauzi zionaz; hain garbi, hain zorrozki erauzi ere, non propio egin zuela pentsa  tzeko bide eman baitzien adituei nola forentseei; alegia, ez zela istripu bat izan, ongi eta luzaroan saiaturiko jaurtiketa bat baizik. Nik, nolanahi ere, ez nuen ikusleen asaldura edo izualdi edo erruki berantiar harekin
|
bat
egin; ez. Nik, ezjakintasunez ez ezik borondate on guztiarekin, txalo egin nion jaurti  tzaile burugabetuari, zinez uste baitut horixe espero zuela hark gugandik:
|
|
|
Larrialdiren baten eraginez, beraz. Ene pentsamenduak
|
bat
egin zuen begiak erakutsi zidaten irudirekin: taxitik ama eta alaba jaitsi ziren, larritasun begibistakoz, eta, ekipajea harturik, etxeko ezkaratzean barneratu ziren.
|
|
|
Sinets al zitekeen, benetan, titi bizkarroi mintzo-entzumen xurgatzaile haiena? Supituan, Ana Morena han goran eserita ikusirik, erruki-izara batek estali zituen nire begi argi unatuak, eta irribarre sortzez garbi
|
bat
egin zen nire ezpainetan, irribarre elkarkidetasunezko bat nolabait adierazteko; ezen, Ana Morenaren amarruaz jabetzearekin batera, ohartu bainintzen emakume haren ausardiak gehiago balio zuela, inondik ere, ustezko memoria eidetikoak baino, mila aldiz gehiago gainera; ausardia behar zen, gero, gezur txiki harekin hango jende hantusteak engainatu nahi izateko! Eta dagoeneko harrapatua zutela jakinik ere, ez al zen, bada, urkamendira igo, inoiz ez ahazteko moduko sendotasun harroz!
|
|
|
Heriotzaren sakontasuneko margo horiak piztu zituzten aldarean. Lehenago aurretik izandako atsoak eta andreak, elizaren alderdi ilunenean zeuden orain, aitortza eta otoitza eta nahigabeak denak
|
bat
egiten.
|
|
|
Ni pentsakor egon naiz (neurri batean erraza iruditu zait hain orokorki hitz egitea, teoria horiek norberaren egoerara ekarri gabe, eta, ezin ukatuko dut Karmelo eta Ruben hain hurbil ikusirik, sekulako jakinmina sentitu dudala Adela eta Estherren turismo sexuala zertan den ezagutzeko; eta gehienbat Karmeloren gogoetarekin
|
bat
egin dut:
|
|
2001
|
|
|
-Ba, hau hari hau iruten dodanean, lazu gorri-gorri
|
bat
egingo dodala. Hasieran, motx-motxa izango da; txiribiztina egiteko modu  koa.
|
|
|
zientzialariaz gainera, pieza bateko gizaseme bat aurkituko du irakurleak orriotan. Bere herriari(" eta neurea dela diot, ez haren jabe eta nagusi naizelako, baizik eta ni naizelako herri horretakoa, herri horrek sortua, hazia eta hezia") lotzen zuen lokarria eten nahi ez, eta haren zerbitzari leiala izan zen; euskararen etorkizunean sinesten zuelako, euskarari etorkizuna eskaini nahi izan ziona; sufritzen dutenekin
|
bat
egiten zekiena. Handikeriazko menturarik gabe bizi izandako gizon handia.
|
|
|
Duda-mudak utziak ditu Altunak, Â berak aitortzen digunez, bai ahozko eta bai izkribuzko jardunean, eta begiz jo eta hautetsi duen sailari, berari entzun diozue, Euskal filologia deritza: " Nik neure aldetik hitz ematen eta zin egiten dizuet, Jainkoak osasun eta indar eman nahiko didaino, eginahalean saiatuko naizela zuekin
|
batean
egiteko hori burutan ateratzen. Ez, ordea, eska niri, otoi, egin dezakedan eta ahal dudan baino goragoko lanik.
|
|
|
Itun honi heldurik erabaki zuten alderdi politikoek ETAren aurka
|
bat
eginik jardutea, eta gizartearen legitimitatea eta sostengua irabaztea. Handik aurrera, era dikotomikoan aurkeztu zuten egoera, demokraziaren (hau da, alderdien arteko akordioaren) eta antidemokraziaren (hau da, ezker abertzale eta indarkeria kondenatzen ez dutenen) artean.
|
|
|
Lizarrako Akordioaren aurkako hedabideek euskal gataz  ka tratatzerakoan bideratzen duten burrunba izugarriak oso bestelako erreferentziak aurkitzen ditu, beren jokabide editorialaren arabera, Akordio horren hurbil edo, kasu batzuetan, Akordio horrekin guztiz
|
bat
eginik dauden hedabideengan. Baina hauetan ere âDeia eta Gara egunkarietan batez ere (are gehiago, lehen, Euskadi Información egunkarian) â publikoaren irudi estereotipatu bat suma daiteke, eta horrek informazioa bereizi eta tratatzeko moduan eta, areago, jokabide editoriala zehazteko moduan du eragina.
|
|
|
asozialak 9 dira, desorekatuak, odolzaleak, mafiosoak edo gaizkileak, eta abar. Hedabideek ekintza armatuen erakusketa pornografiko bat bideratzen dute, eta
|
bat
egiten dute honetan jendearen arreta ekar lezaketen albiste sentsazionalisten aldeko joera nagusiarekin, albiste-saturazio ikaragarria bizi duen mundu honetan.
|
|
2002
|
|
|
Asteroko hitzordura garaiz iristen segituko genuen; ohitura hura ez genuen sekula galduko. Eta estudiante gipuzkoarrekin
|
bat
egingo genuen autobusei itxaroten. Haien erdian, bataren eta bestearen jarduna entzungo genuen.
|
|
|
Berak adeitasunik gabeko aio!
|
bat
egin ziolakoan nago, baina ez nuke zin egingo hala izan zenik.
|
|
|
Baina, azkenean, paper-mukulua hartu, jiratu, zakarrontzira bota eta gela aldera hartzen du. Haren atzetik sartzen gara besteok ere, artalde eta larre bereko ardiak bezala
|
bat
eginik.
|
|
|
Lauzpabost gazte irten ziren, isilpe erabatekoan, taberna txikitik: haien itzalak uzkurturik eta hormarekin
|
bat
eginda urrutiratu ziren. Ikusezin bihurtu nahi zutela zirudien.
|
|
|
Moteldua eta ahuldua dugu gure hizkuntza. Baina horrekin
|
bat
eginik ere, baditut beste gogoeta batzuk gai honen inguruan. Lehenbizikoa euskara batuarekin lotzen dut, bigarrena hiztunen komunitateekin.
|
|
|
Prostituzioari dagokionez, praktikan legeztaturik dagoela esan daiteke. Nevada estatuan baimendurik dago private dancer bat kontratatzea bezeroaren gelan strip-tease edo dantza erotiko
|
bat
egin dezan. Dantza erotiko horren ostean bezero eta dantzariaren artean harreman sexualik baldin badago, poliziak frogatu beharko luke harreman sexual horren truke dantzaldiaren trukekoa ez den beste diru-sari bat ordaindu duela bezeroak, prostituzio kasu baten aurrean gaudela frogatzeko, eta, pentsatzekoa denez, nahikoa zaila izaten da hori.
|
|
2003
|
|
|
Tunel hauek egiteko gorriak eta beltzak pasatu behar izan zituzten. Laster, Zegama aldean, tunelik luzeena zeharkatuko dugu eta, hura egiteko, nahitara, ingeniari italiar bat ekarri zuten; antza, mendiaren bi aldeetatik zulatzen hasi ziren, egunen batean bi zuloek
|
bat
egingo zutelakoan, noski; baina, eguna joan, eguna etorri, eta zuloek ez bat egiten; orduan, etsipenak harturik, ingeniariak bere kalkuluak erratuak zeudela onartu, eta bere buruaz beste egin zuen. –Eta Teresaren arreta behingoz erakarria nuelarik, begiak begietan, bere bihotza hunkituko nuelakoan, honela amaitu nuen?:
|
|
|
Sexua hotz. Beharbada gure zuloak ere
|
bat
egitekotan egoten ahal ziren. Ez itzuli.
|
|
|
Eta garajera baino lehen, MSD tabernatik igaro ginen, han botila hustu batzuk hartzeko asmotan. Eta normalean hamar
|
bat
egiten bagenituen ere, arratsalde hartan hogei bat botila hartu genituen, hogei bat. Gogor sakatzeko, nonbait.
|
|
|
Auzo  ko apeaderora joaten ginen Manu, Demi eta hirurok, eta bertan orduak eta orduak pasa  tzen genituen, trenei begira, edo hara eta hona, firin-faran". Hasiera hartan nazkatzeraino entzun behar izan zenituen kontu horiek berberak, eta amaren asperdurarekin
|
bat
egin zenuen. " Ohartu zara?
|
|
|
Jonek irribarre egin dio. Hortzak belztuak ditu, eta bere arropak duen ke usainak hankartetik gora darion kiratsarekin
|
bat
egin du Idoiaren usai  menean. Eskuak gehiago estutu dizkio.
|
|
|
Sartu da Idoia. Ume guztien begiradek
|
bat
egin dute bere gainean. Maisua gela erdian dago, mahats mordo bana belarrietan eta masailak gorriz margotuta.
|
|
|
Ordu erdi bat-edo daramate herria urrutian ikusten. Mahatsondoek eta makaldiak
|
bat
egiten duten tokian dago, ibaiaren bihurgune baten arrimura jarria. Eguerdiko kanpai-hotsak entzun berri dituzte, eta suziri bat edo beste ere bai; iristekotan dauden seinale.
|
|
|
Aparte hartu nuen apaiza, eta esan nion ibil zedila zorrotzago, adieraz zezala aforismo bat bizi genuen estutasun egoerarekin
|
bat
egingo zuena; eman zezala, finean, esperantza eta alaitasunezko mezu bat.
|
|
|
Paperean idatzi eta jaso egin nuen. Azken aldiz begiratu nuen itsasorantz, eta ikusi uste izan nuen, urrun, oso urrun, puntutxo laranja bat, odaiertzarekin
|
bat
eginez. Neure baitara bildu nintzen istant llabur batez, ezerezari eta euriari eta infinituari so.
|
|
|
Elizak eta Estatuak ezkontzatik kanpoko elkarbizitza eta harreman sexualak gogorkiago gaitzetsi eta debekatzen dituen heinean, ordea, sasikoen txarreste soziala ere areagotuz doa. Horren ondorioz, XVIII. mende bukaerarako haur ez-legitimoen kopurua asko jaitsi bazen ere, ume abandonatuen kopuruak gora egin zuen, Estatuak, gotzainekin
|
bat
eginda, horiek jasotzeko Inklusak sortu zituenetik (Iruñekoa, mende bukaera hartan sortu zen; eta XIX. mendearen hasieran, Bizkaia eta Gipuzkoakoak). Garaiko sermoitegian ere hainbat aldiz aipatzen dira eliza edo ospitaleko atean" botaten" diren" isil-kume" edo" bortak".
|
|
|
horixe da bere izenburu osoa eta esanguratsua. Peru Abarcan, baserritarraren  bizimoduak eta euskal munduak zeharo
|
bat
egiten dute; laborarien lanarekin zerikusi zuzena ez duten beste lanbide eta jarduerak desagertu egiten dira: nabigazioa, arrantza edo merkataritzaren berririk ez dago.
|
|
|
Ezin uka daiteke urbanizazioaren, industrializazioaren eta fede galtzearen artean lotura dagoenik. Gainera, baserriaren gainbehera larriena 1960ko hamarkadan etorri zen, industrializazioaren bultzada berriarekin; eta denboran
|
bat
egin zuen, beraz, sekularizazioaren hastapenarekin. Euskarak, berriz, gorriak ikusi zituen frankismoan, baina, galdu ez ezik, bere eraldaketa erabakigarriena egin zen orduan:
|
|
|
Esperientzia hori oso gogoan izango zuten Pirinioen bestaldeko kontrairaultzaileek, Erlijioa, Erregea eta foruak denak ondo lotuta aldarrikatu zituztenean. Era berean, 1801eko Konkordatuaren ondoren, Departamendu zibilek eta diozesiek
|
bat
egin zezaten agindu zen, eta horrela lehenago hiru elizbarrutitan (Baiona, Akize, Oloroe) zatituta zeuden Iparraldeko hiru probintziak ordutik aurrera Baionakoan bildu ziren, Biarnorekin batera.
|
|
|
arrazoia, giza eskubideak eta askatasunaren printzipio maltzurrak praktikara eraman nahi dituzte. Hiru azpilan horiek
|
bat
egin zuten XVIII. mende bukaeran, eta helburu bakar batekin, erreakzionarioen iritziz: Europako zibilizazioa hondamendira eramatea.
|
|
|
" Si hubiera realmente calado la Ilustración en el PaÃs  ¿ cómo se explicarÃa que toda la labor de la Bascongada fuera barrida tan fà ¡ cilmente en la difÃcil coyuntura del comienzo del XIX?", galdetzen du Fernà ¡ ndez Sebastià ¡ nek (1991: 25). Izan ere, ez zen ilustratuen lagunarte murritza eta goi mailakoa izan jende Â-saldoarekin
|
bat
egiten jakin zuena, kontrailustratu-andana baizik. Tradiziozaleen diskurtsoa izan zen euskal herritar gehienentzat identitate-narrazio eraginkorra ehuntzen jakin zuena; frantsesen eta liberalen politika antierlijioso bortitzak ere lagundu zien horretarako, baita Erregearen eta foruen jarraipena kolokan egoteak ere.
|
|
|
Apaizen eginkizuna askoz goragoa zen horrela: salbazio etniko, erlijioso eta linguistikoak denek
|
bat
egiten zuten, Jainkoaren herria zerbitzatzeak orain zentzu beteagoa hartzen zuen. 1918tik aurrera, Bizkaiko kleroaren zati handi batek nazionalismorako joera argia agertzen du dagoeneko; laster, baita Gipuzkoako apaiz ugarik ere.
|
|
|
Sekulartze prozesu luze horren lehenengo aztarnak baino ez dira nabaritzen Euskal Herrian aztergai dugun garaian, baina aztarna horiek jada nahikoa eta gehiegi izango ditu Elizak gainera datorkion arrisku bortitzaz ohartarazteko. Aurre egiteko, sinestunen elizkoitasuna sakondu, eta fededunak eliz erakundearekin
|
bat
egin beharko ditu. Baina bilakaera hori behar den bezala kokatu ahal izateko, beharrezko dugu, labur bada ere, Euskal Herriko testuinguru historiko-politikoa ezagutzea.
|
|
|
Estatusa, praktikotasuna, atsegingarritasuna, funtzio soziala... horiek guztiak
|
bat
eginda inon aurkitzekotan mundu moderno honetan gizarte-komunikazioaren esparruan aurkitzen ditugu modu paradigmatiko argi moduan. Kulturaren ekoizpenak oso adierazgarriak dira hizkuntzaren bizitza Â-esparruan.
|
|
|
Ezinezkoa ahalgarri bilaka lezake indarrak. Hartara, subjektu politikoan
|
bat
egiten dute borondateak, ahalmenak eta  indarrak; hiru-aldiko taupada da beraz. Taupada horiek bideratzeko," boterea, estatusa eta tamaina erlatiboa21" dira gil  tzarriak.
|
|
|
Hara horietako bat: nafarrei itaundu al zaie inoiz zuzenean Mendebaleko  erkidegoarekin
|
bat
egin nahi ote duten. Edo Iparraldeko  auzokoekin?
|
|
|
Euskarazko egunkaria beharrezkoa ikusi du Euskal Herriak, komunikazio-esparru euskaldunean duen zentraltasuna bazter-ezina baita. Indibiduoak, kolektiboak eta instituzioak
|
bat
egiten saiatu dira egoerari aurre hartzen. Lehen urrats organizatiboa Egunkariako langileek eurek eman zuten, euskal gizartearen itzal solidarioaren laguntzarekin.
|
|
|
Zelan eratu? Eratze-lan  horretan medioek eurek, intelektualek, unibertsitateek, eskola teknikoek eta euskara-sustatzaileek
|
bat
egin behar lukete. Erakunde publikoetatik aparteko erakunde moduan jaio beharko litzateke, nahiz eta eurekiko elkar-lana beharrezkoa den, nahiz eta diru-laguntza publikoek bermatu beharko luketen erakundearen edo kontseiluaren biziraupena.
|
|
2005
|
|
|
Aurrez aurre egin zizkioten bi tirok ez zuten jo, mirariz, denek itsututa botatzen bai  tzuten, bizirik irauteko grinak gaiztoturik, herio larrian. Besteen begietan ikusten zuen izu-laborria eta bere baitan sentitzen zuena
|
bat
egin ziren, eta burua galdu zuen; ero baten moduan abiatu zen, oihuka, inguruan mugitzen zen edozeri baioneta sartzera. Eromena, batzuetan, horixe besterik ez da, antza:
|
|
|
Artean Idoia  rekin nenbilen. Amak apaizaren sotora joaten jarraitzen zuen, eta gero eta adiskideagoak ziren Alberto eta bera; noizbehinka etxera etortzen zitzaigun afaltzera, eta lana eta ikasketak nola zihoazkidan galdetzen zidan; bi gauza horiek
|
batera
egiteko nire gaitasuna eta diziplina benetan miresten zituen, ez baitzen erraza, tailerrean hainbeste ordu pasatu eta gero.
|
|
|
Garbi zegoen, beraz, ez zela gutako inor aberastuko; bestalde, salerosketaren maisu ere ez ginen, merkataririk ez zen-eta gure artean. Azkenik, Elizarena geratzen zen; horretan, apaiza zen mailaz igotzeko aukera zeukan bakarra, baina ez zeraman bide onik, ateo eta agnostiko andanarekin
|
bat
eginda; izan ere, gurekin ez zuen doktrinamendu handirik aterako; argi zegoen iraultzaile ohiok batere lotsarik gabe baliatzen genituela Elizaren" aberastasunak", inolako fede-helbururik gabe, eta batere etika-zalantzarik gabe, uste baikenuen hura guztia herriaren izerdiarekin eraikia zela. Apaizaren sotoan ibiltzen zirenetatik, oso gutxi joaten ziren mezatara; zahar batzuk besterik ez, hots, nire ama eta beraren lagunak.
|
|
|
âGustatzen bazaizu, biok
|
batera
egingo dugu egun ba  tzuetan, Joantxo, ikas dezazun. Urte asko daramat goizero yoga eginez.
|
|
|
Gizakiarena da flora eta fauna basatiaren eta beronen habitataren ondarea babesteko eta zentzuz administratzeko erantzukizun berezia, hainbat faktorek
|
bat
egin dutelarik gaur egun arrisku larrian dagoen kasuetan.
|
|
|
Osterantzean, ingurumen mailako arazoak beste politiketan txertatzea nahitaezkoa zaie orain erakunde komunitarioei. Garapen iraunkorraren kontzeptua, hasieran ingurumen arlokotzat bakar-bakarrik hartzen zena, eredu sozio-ekonomiko bideragarri bakartzat ageri zaigu gaur egun. Gainera, ingurumenaren arloan gardentasunaren garrantzia azpimarratzeko ahalegina egiten ari da, herritarrekin
|
bat
egitearren, eta indar berezia eginez bai ingurumenari buruzko informaziora iristeko aukeretan, baita erabakiak hartzeko prozesuetan gizarte eragileak txertatzeko lanean ere.
|
|
|
Johannesburgen lan-antolamendu instituzional berri baten," Gobernu Erregionalen Foroa Garapen Iraunkorrari buruz" izenekoaren hozia sortu zen. Foro horrek bere adierazpen politikoa ere izango zuen," Gautengeko Adierazpena" 5 izenekoa, eta haren bidez munduko erregioek, denak
|
bat
eginik, asmoa erakutsi zuten iraunkortasun kontzeptuari eduki handiagoa emango zioten elementuak bilatzeko lana sakontzeko, munduko herriei nazioarte mailan merezi duten garrantzia emanez betiere. Esaten ari garen bezala, mugimendu horretan EAEk partaidetza aktiboa izan du, eta Donostian bertan egin zen bigarren topaketan aitzindari izatera heldu zen.
|
|
2006
|
|
|
–Eskerrik asko. Ostera
|
bat
egingo dinat kasinoetatik. Urtebetetzea ospatzeko-edo.
|
|
|
–Presarik ez baduzu, ostera
|
bat
egin genezake. Unibertsitate gaineko menditik hiriko argiak ikusten dira.
|
|
|
–Bai. Baina orain ostera
|
bat
egin nahi dut ibai ondotik, mesedez.
|
|
|
Festak gorroto ditu, edo zituen. Ez zuen jasaten auskalo zein mendetako baserritar apokrifoz janzteko ohitura hori, agian historialaria delako eta gauza horiek oso gaizki eramaten dituelako; guk, jakina, harekin
|
bat
egiten genuen, eta sekulakoak esaten genituen blusei buruz, farolen prozesioari buruz eta Andre Mari Zuri zikinari buruz ere. " Ez zakiat umerik izango dudan inoiz, baina zin egiten diat ez ditudala inoiz baserritarrez mozorrotuko", aldarrikatzen zuen Xabik, eta guztiok topa egiten genuen horregatik.
|
|
|
Begira, egia da!, hauxe da muga: itsasoak eta lurrak
|
bat
egiten duten gunea, eta handiko hura ere bai. Muga da espazioaren protagonista, dena eta ez dena bereizten dituena; eta orainaldia denborarena, bertan egiten baitute bat iraganak eta geroak.
|
|
|
Txorrotak egiten zaizkit deigarri. Fantasiazkoak dirudite, baina
|
bat
egiten dute errealitatearekin geometria ez euklidearraren arabera. Pozik adituko lituzkete hauen plano kurbatuak Gauss-ek, Bolyai-k, Lobachevsky-k, Riemann-ek.
|
|
|
Faro guztiak daude munduaren akabuan. Haiek Atlantikoak eta Itsaso Bareak
|
bat
egiten duten gunean. Bost.
|
|
|
Ez daudela berdinak diren bi angelu zuzen zioen Chillidak. Horretan
|
bat
egiten zuen Einsteinen erlatibitatearen teoria orokorrarekin. Denbora eta espazioa kurbatuak zirela eta, beraz, baita planoak ere, zioen teoria horrekin Einsteinek.
|
|
|
Euklidesen planoaren teoria deuseztatuta utzi zuen, beraz. Eguneroko bizikizunak ere
|
bat
egiten du Chillidaren iritzi horrekin, ez baitaude berdinak diren bi gizaki edo bi itzal, eta ezta geure itzala bera ere ez baita berdina bi une ezberdinetan. Einstein, baina, fisikaz ari zen.
|
|
|
Sukaldekoa da etxeak duen balkoirik ederrena. Honako honek kaletik hazitxoagoa ematen du alboko etxekoarekin
|
bat
egiten duelako.
|
|
|
Hitz egin dugu matematikaz, fisikaz, arkitekturaz, eskulturaz, pinturaz, filosofiaz, erlijioez, musikaz, animaliez, janariaz, loaz, atsedenaz, jantziez, orrazkeraz, gure gabeziez, ahultasunaz, bakardadeaz, afektibitateaz, lehiakortasunaz, inbidiaz, arrakastaz, porrotaz... Zenbait gautan
|
bat
egiten dugunean gure beharrizanetan, gure premiei buruzko beharrizanetan, indarberrituta joaten naiz ohera izandako elkarrizketaren ondoren. Biharamun goizean esnatzerakoan, aldiz, galduta izan ohi dut bezpera gauean bilduriko indarra.
|
|
|
Maite, zeuk ere esaten diezu ikasleei bakoitzak bere ekuazioa planteatu behar duela bizitzan, bakoitzak bere inkognitak eta zenbaki lehenak erabiliz. Euklides, sentitzen dut, baina horretan
|
bat
egiten dut hor dagoen Einstein horrekin. Angelu zuzen guztiak dira ezberdinak.
|
|
|
Gure sukaldeko mahaia aldatzean ere, berriak biribila izan behar zuela erabaki zuen amak. Askotan bezala, horretan ere
|
bat
egiten zuten Edurnek eta biek. Nik, ordea, ez nuen tarterik hartu aldaketetarako.
|
|
|
Denboragarrenean, margoturiko lainoek edo eguzkiak kanpoko lainoekin edo eguzkiarekin
|
bat
egiten zuten eta koadroko itsasoa aurrean genuen beste hartan murgiltzen zen. Azalean geratzen zen gauza bakarra eguneko lanerako aukeratzen zuen gaia izaten zen.
|
|
|
Ederra baino gehiago, atsegina esango nuke. Bere begiekin
|
bat
egiten du urdintasunean.
|
|
|
Lehenago, bidaiaren batetik itzultzen zen bakoitzean quid novum semper ex Africa? galdetzen nion, erromatarrek egiten zuten moduan, bere poztasunarekin
|
bat
egiten nuela adierazi nahirik. Eta herrialde harrigarri hari buruz bildutako bitxikeria berri guztiak kontatzen zizkidan.
|
|
|
Baina beste alde batetik, baita espazioa, zeru-bobeda, zerumuga eta atmosfera ere. Honaino iritsita, zeroak eta infinituak ea
|
bat
egiten duten nonbait galdetuko liguke ene Kaioak. Aristotelesen infinituari buruzko definizioa gogoraraziko liguke:
|
|
|
Amak esaten zuen txikitan biok
|
bat
eginda hazi ginela. Nik ez nuen halakorik gogoan.
|
|
|
Judua nintzela jakin nuenetik, ordea, ezinezkoa zitzaidan ongiaren eta gaizkiaren arteko marra argi bakar bat trazatzea. Iruditzen zitzaidan bata zein bestea elkarrekin bizi zirela, batzuetan ontzi berera botatako olioa eta ura bezala, bestetzuetan kafea eta esnea bezain
|
bat
eginda kafesnetan bezala, inoiz ez ontzi banatan eta bakoitza bere aldetik, eta nik unean uneko erabakiak hartu behar nituen, asmatu egin behar nuen non zegoen zer, munduan itxura samarrean ibiliko banintzen behintzat.
|
|
|
Bai.
|
Batera
egin dezakete bidea. Ez dira hain desberdinak.
|
|
|
Hizkera asko galdu den arren, beste askok bizirik eutsi diote erasoari, eta, historiako beste garai batean, berriz bildu eta bat egiteko parada ere egokitu da; euskara batuaren sorreraz ari gara, noski. Indar sakabanatuak berriz bildu eta, desagertu gabe,
|
bat
egin.
|
|
2007
|
|
|
Ez ziren aurreneko bileretara ere agertu. Beste batzuek, berriz, familiaren desioetara errenditurik eta, batik bat, Justinorekin
|
bat
eginez, geratzea hautatu zuten. Haien etxeetakoak ziren gaua han-hemen zipriztintzen zuten argi dardaratiak.
|
|
|
Justino arrastaka inguratu zaio. Jesusek
|
bat
eginda ikusten ditu lagunen biluzia eta ur azpiko hondar bustiaren arrea. Aurreraka ari dira, ozeanoa helburu.
|
|
|
Aurpegiko zimurdurak sakonagotu zitzaizkion egunaren argitara irten zenean. Barandan bermatu zuen bere gorputz abaildua, eta" egun on" ulertu uste zion Lisak, ahotsak
|
bat
egiten baitzuen hasperenekin.
|
|
|
Gau ezin epelagoa egin zuen, gozoa, parrandara bultzatzen duten horietakoa. Bezperatik maria erre eta erre aritu ziren, hondartzatik atera gabe?" Naturarekin
|
bat
eginez eta bake osoan", Gigiren hitz bihurriak erabiliz?. Bordeleko rasta-kuadrilla bat arrimatu zitzaien jaialdia hastearekin batera, eta dantzan aritu ziren, oinutsik, bata bestearekin igurtzika, trantzean bezala.
|
|
|
Agurea azken solairuan bizi zen. Burua haraxe jaso zuen, eta, ia-ia Ulia mendiko malkarrarekin
|
bat
eginez, pintura ajeatuko balkoi zahar ilara bat ikusi zuen. " Bistak behinik behin ederrak izango dira", esan zuen bere kabutan, gainalde hartatik ikusiko zen itsas paisaia imajinatuz.
|
|
|
Nekearen gorri-hanpadura oraindik nabari zitzaiola ohartu zen. Jeansak izterrekin
|
bat
eginda zeramatzan. Gustuko zuen telaren latza larruazalean.
|
|
|
Hizketan ari zela, garagardoa astintzen zuen alde batera eta bestera, eta galtzak zipriztintzen zizkion. Lisa hasieran saiatu zen bi lagunekin
|
bat
egiten, baina Van Morrisonen Brown eyed girlek arreta galarazi zion. Musika lehen baino dezente ozenago zegoen, eta gazteak oihuka egiten zuen Gigiren belarri parean.
|
|
|
Ibai-bokaleaz bestaldean Pasealeku Berria ikusten zuen. Itsasoa bare-bare zegoen, sargoriarekin
|
bat
eginez.
|
|
|
Winston bat piztu zuen. Lisaren sudurrean
|
bat
egiten zuten tabako eta gernu usainek. Besoen artean ezkutatzen zuen aurpegia, eta hauspoa gora eta behera ari zitzaion, sosegu bila.
|
|
|
Jendez mukururaino zegoen. Zortzi eta erdiak inguru izaki, hondartzakoak gauzak biltzen ari ziren, eta goraka bidean
|
bat
egiten zuten pasealekuan atzera eta aurrera ari ziren bikote, familia eta gazte kuadrillekin.
|
|
|
Gogoan zaitugu! Nik behin antzeko promesa
|
bat
egin nion lagun bati, eta ez dut, inolaz ere, hark merezi bezala gogoratu.
|
|
|
–errepikatzen zuen. Gora egin ahala, ahotsak
|
bat
egiten zuen hasperenekin. Begi bakarra zapelatzen hegal-dantzari emana zuenez, estropezu egiten zuen etengabe?.
|
|
|
Geldi-geldi zegoen, lur gainean bil-bil eginda. Hartxintxarrak masailean sartzen zitzaizkion, eta malkoek lerdearekin
|
bat
egiten zuten lurreko hauts lodiarekin nahasian.
|
|
|
Jesusen begiek
|
bat
egin zuten aitarenekin, Paula aurrera begira zihoan-eta, gurasoei ez ikusia egiteko asmo tinkoaz. Aitaren betozkoa egoeraren isla ezin garbiagoa zen arren, amaren kopeta eroriak alaba galdu izanaren nahigabea adierazten zuen inondik ere.
|
|
|
Berehala agertu ziren zibilak, eskopetak aldean, plazako mutur batetik, eta denek antxintxika hanka egin zuten Justinoren atzetik, oihu egiteari utzi gabe. Candiren etxean
|
bat
egin zuten martxan parte hartutako guztiek.
|
|
|
Gorrotoa baino, oinazea ikusi zuen Jesusek haren begirada izuak hartuan. Bizkarreko odol arrasto lehortuek
|
bat
egiten zuten izerdiarekin. Jesusek bezala, eskua buru soildutik pasatu zion.
|
|
|
Hamaika odol-harik marrazten zioten buru soildua, jadanik gorri distira galduak lehorragatik. Tarte batez horrela egon ziren, gorputzak
|
bat
eginik. " Kamioira!", entzun zitzaion berriro Demetriori.
|
|
|
Justino bere ondora etorri da, eta deika hasi zaio, lepoko zainak irten beharrez, amildegiak irentsitako lagunari. Malkoek lerdearekin
|
bat
egiten zuten bere aurpegi ubelak hartuan, eta garrasi batean segitu du, Dioni eta Dioni, kamioiko gazteak kulata-kolpeka oldartu zaizkionean ere.
|
|
|
Listua irentsi zuen Jesusek Dioniren begirada bihurriak berearekin
|
bat
egin zuenean. Begia klikatu zion lagunak.
|
|
|
Mutikoei begira-begira zirauen. Jada apenas zegoen gazteluaren arrastorik, baina umeek ur txikietan tripaz behera segitzen zuten, plisti-plasta hondarraren urrearekin
|
bat
eginik.
|
|
|
Dudarik gabe, askok pentsatu badute ere, hemen inork ez du oraindik horrelakorik proposatu, jendaurrean behintzat, denak konturatzen direlako Nafarroaren zatiketak problema larriak sor litzakeela. Atzerako jauzia izanen litzateke, mila urtekoa gutxi gora behera, Iruñeak Aragoirekin
|
bat
egin baino lehenagoko egoerara itzultzea, noiz Euskal Herria eta Nafarroa (gutxi gorabehera) bat baitziren.
|
|
|
Hego Euskal Herrirako lehen saio federalistak Nafarroan gertatu ziren, Sabino Aranak Euzko Alderdi Jeltzalea sortu aitzin. XIX. mendearen azken laurdenean, alegia, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako foruak ezeztatu eta berehala, erromantizismo berantiarraren eraginez, nafartasunak eta euskal herritartasunak
|
bat
egin zuten, agian inoiz baino indar handiagoz. Germà ¡ n Gamazo Ogasun ministroa Nafarroan Espainiako zerga araubide arrunta ezartzen saiatu zenean, nafartasunaren ustezko ezaugarria, Forua, ezinago hobeki moldatzen zen euskal batasunarekin, baita Nafarroako erdal herrietan ere.
|
|
|
Iparraldeko bi herenak euskaldunak izan dira (horietarik, goiko herena bakarrik da euskalduna gaur egun) eta hegoaldeko herena, beti erdalduna. Aingeru Epaltzak aspaldi konturarazi ninduen eremu euskalduneko hasierako muga gutxi gorabehera Iruñeko Erresumak Aragoirekin
|
bat
egin baino lehen (1076a baino lehen) zuenarekin bat datorrela. Muga horretatik behera, erdaldunekin jendeztatu zen Nafarroa.
|
|
2008
|
|
|
Egunsentirako heldu da etxera, eta, ziurrenez, ohera sartu aurretik teilatura igo eta porro bat erreko du eguzkia nola irteten den begira. Korapilo
|
bat
eginda daude ohean, eta ezin dute imajinatu zenbat denbora pasatu beharko den bata bestearen ondoan berriz ere hain ondo sentitu ahal izateko. Hainbeste egun daramate elkarrengandik urrun, distantzia gordez, amodioa egitea baita elkartzeko duten aukera bakarra.
|
|
|
Juneau hirikoa. Alaskako banketxe baten presidenteordearen alaba (zurrumurrua bizkor iritsi da nire belarrietara); janzten dituen arropek ez dute
|
bat
egiten (printzipioz) bere balizko gizarte-jatorriarekin. Saiatu itxura, galdera asko egiten ditu.
|
|
|
Zaldun izoztua, 1430 inguruan osatu zena. Erbestean luze ibili ondoren, Alonso Mellakoaren jarraitzaileekin
|
bat
egin bide zuen, eta Santo Domingo de la Calzadan erre zuten, Durangoko heretikoen aurkako prozesuen ostean.
|
|
|
Marshall Planaren diru-laguntzak, baby booma, garapen industrial azeleratua, Mediterraneoaren hegoaldetik eta kolonia ohietatik iritsitako inmigrante-oldeak, komunisten desestabilizazio-ahalegin antzuak, mugimendu integratzaile espainiazalearen berrindartze beti ere mugatua. Euskal Herriko errepublikak
|
bat
egin zuen, 1949an, NATOrekin, eta, 1957an, Europako Elkarte Ekonomikoarekin. Orduz geroztik, herrialde industrializatuen arteko garapen mailarik handienetakoa eskuratu du Euskal Herriak, nazioarteko estatistika guztiek behin eta berriro baieztatzen duten bezala.
|
|
|
Aita txaketa urdinaren idunekoak lisatzen ari da. Esku iharrek gorabehera egiten dute ehun laxkoaren gainean, zainetako urdina txaketaren urdinarekin
|
bat
eginez.
|
|
|
Han egonen da aita, Donostiako erietxean, kimioterapia hartzen, CEA baloreak gora eta behera, ohean erkindurik, gauzak ordenatuki atontzen, technea tycheari aurre egin nahian: nekez irakurtzen duen liburuaren ertzak mesanotxearen ertzekin
|
bat
eginik, paperezko musuzapien kutxa liburuarekin lerroz lerro, erdian antiojoak, golden sagarra formikaren zuritasunez inguraturik, paper tolesturen bat agian.
|
|
|
Eroturik dagoela pentsatu dut lehendabizi. Hori pentsatzea lehendabiziko bistadizora mugatzea dela oldoztu dut gero, Barrutia zerbait gehiago baita, beste norabait eramanen nauela iruditzen zait, beldurra, nazka eta erakarriaren arteko adakerek, kontzeptuez gabeturik, zu zerorrekin
|
bat
egiten duzun une horretara.
|
|
|
Ilean ihintza bezala pausatzen den klase horretakoa. Ibonen kontra estutu naiz, gogoak eta gorputzak
|
bat
egiten ez didatelako urduri.
|
|
|
Hitzetan galdu da Miren Eskudero, zer esan nahi duen ez dakienaren moduan. Keinu eme batez gogoa biltzen saiatu dela ohartu naizenean
|
bat
egin dut harekin, nik ere; keinu bat egin behar izan dut, Iboni laztan bat eskuan, batzarrera biltzeko.
|