|
2000
|
|
|
Arau horiapurtzeko modua, eta komunikazioa markatzeko era, ez dagokion aldaera bat erabiltzea da. Esaterako, egoera formal
|
batean
aldaera kolokialaz baliatzea. Arauak agintzenduenaren eta hiztunak araua apurtuz egin duen erabileraren arteko aldea nabarmenabaldin bada, bi kode alternatu direla esango dugu.
|
|
|
Hauek batzuk besterik ez dira, baina nahikoak. Hortaz, fonema, berez ekoiztu etauler daitekeena da, beste soinu
|
baten
aldaera ez dena, entzulearen ustez esaleakekoiztu nahi zuen soinu ideala.
|
|
2003
|
|
|
17 mezutik
|
bat
aldaera honekin kutsatuta dagoela kalkulatzen da
|
|
2005
|
|
|
Gaia herbera edo bederen idurikoa, lehen neurtitza adibidez, hitz
|
baten
aldaera bakarrik dauka guziz 1 zahar eta bi kantuak konparatuz ez da dudarik Dibarrart izan zela Iurretako kantuaren egilea eta, aldaketa zenbait eginik, aurkeztu zuela kantu bera Donibane Lohizunen 1894an.
|
|
|
Idatzi ditugun lerro llabur hauetan hizkuntza
|
baten barreneko
aldaera edo formen arteko lehiaz aritu gara gehienik, ez bi hizkuntzaren edo gehiagoren arteko gora-beherez. Hartara, hizkuntzaren soziologiako gaiak alde bat utzirik, soziolinguistikaren ardatzari uztartuko gatzaizkio funtsean.
|
|
|
Pertsona bat, leku eta denbora jakin batean existitzen den gizakia, ez da humanitate orokor
|
baten
aldaera sinplea eta ez dago ere bere ezaugarri historikoetan aldez aurretik zehaztuta. Gizabanakoak, hain zuzen izaera indibiduala duelako, era berri batean gauzatzen eta aurkezten du gizadia eta, honengatik, balio ordezkaezina du.
|
|
2007
|
|
|
Ados. Baina, esan dudanbezala, Modernitatearen kontaera nagusi
|
baten
aldaera apala baino ez. Eta hori berorida ukatu behar dena euskal identitate ez subordinatuaren kontaera ukatzen denean.
|
|
|
Azterketa horretan, bularreko minbizia sortzeko arriskuarekin zerikusia izan zezaketen bederatzi generen aldaerak aztertu ziren. Hala egiaztatu zen gene
|
baten
aldaera bakarra, Caspasa 8, zela minbiziarekin lotura “esanguratsua” zuena. “Gene hori da gaur egun ezagutzen ez diren suszeptibilitate gene batzuen artean ebidentzia sendoekin identifikatzen den lehena.
|
|
2008
|
|
|
Euskalkia aintzat hartu eta landu nahi duen proiektu batean ezin dugu ahantzi eskolan erabili beharreko materialean egin liratekeen egokitzapenak. Gehienean, material didaktikoa hizkuntza eredu
|
baten
aldaera formalean egiten da, eta praktikan, sarritan, testu-liburua bihurtzen da eskolako curriculuma.
|
|
2010
|
|
|
Ipuin horiek irakurriz gero, nabaria da asko eta asko istorio bakar
|
baten
aldaerak izaten direla. Kontua da non topa daitezkeen jatorrizko istorioak.
|
|
|
Nik dakidala, oraingoz ez dago Panchatantraren euskarazko bertsiorik, baina makina
|
bat
aldaera topa daitezke Europako beste hainbat hizkuntzatan, gehienbat ingelesez. Arthur W.
|
|
2011
|
|
|
Egundoko oihartzuna izan zuen Ferguson-en" Diglossia" izeneko artikuluak, 1959an Word aldizkari teknikoan argitaratuak. Askorentzat, antza, lehenengo aldia izan zen diglosiaren gaiarekin harreman intelektuala izandakoa. minoarekin eta, bereziki, termino horrek galtzarbean zekarren adierarekin. hiztun elkarte
|
batean
aldaera bi indarrean egotea, aldaera bakoitzak bere jardun gune jakinak izatea, aldaera horietaz jabetzeko modua diferentea izatea eta aldaera bakoitzaren barne osaera eta produkzio literario historikoa aski bereiziak izatea oso gauza ezagunak iruditzen zitzaizkien horiei: etxean (hots, beren hiztun elkartean) bizi zuten" egoera horixe"," horrelako zerbait" edo" horrelako zerbait izandako zerbait".
|
|
|
30). Berdin du bere ustez h eta L horiek hizkuntza beraren bi aldaera izatea (tartean,
|
bata
aldaera formal jasoa eta bestea dialektozko hizkera arrunta), edo bi hizkuntza bereizi. Ikuspegi soziologikotik ez dago alderik batetik bestera, bere ustez, aldaera bien edo hizkuntza bien artean konpartimentazio soziofuntzionalak oinarri sendoa eta onarpen zabala baldin badu hiztun elkartean80 Fishman-entzat edozein kode bikote da diglosia egoeran egoteko kandidatu, bikotekide bien artean konpartimentazio soziofuntzionala argia baldin badu kodebikote horretaz baliatzen den hiztun elkarteak81 egitura desberdintasun txikienetik zabalenera, dena izan liteke diglosia, baldin" the linguistic differences must be functionally distinguished within the society" horrezaz gainera, dimentsio linguozentrikoaz amaitzeko, bai L kodeak eta (Ferguson enean ez bezala) bai h kodeak aldaera edo hizkuntza bat baino gehiago izan ditzake bere baitan82 puntu honek eztabaida handiak sortu eta sortzen ditu. horixe da ordea, euskaldunoi dagokigunez, entenditzen eta onartzen errazena.
|
|
|
Bi pertsonek bakoitzak bere «hizkuntzan» jardunda, elkar ulertzen ez badute, esan liteke hizkuntza ezberdinetan ari direla. Bestela, bata bestearen aldaera direla, edo biak hirugarren hizkuntza
|
baten
aldaerak direla. Baina irizpide hau ere korapilatsua izan liteke.
|
|
|
nederlandera hizkuntza den ala ez erabakitzeko orduan, adibidez, ez da gauza bera pertsona batek beste hizkuntza indoeuropar batzuk jakitea (daniera, ingelesa, alemanera, latina?) ala soilik, adibidez, suediera jakitea. Azken horrentzat nederlandera hizkuntza izango da, baina agian, hizkuntza indoeuropar gehiago egiten dituenak ez du hain garbi izango nederlandera hizkuntza bat den ala berak egiten dituen beste hizkuntzetako
|
baten
aldaera bat.
|
|
|
Hizkuntza asko egoteak erakusten du gizakiaren hizkuntza gaitasuna oso malgua dela eta itxura ezberdina hartu duela historiaren joan etorrian Lurreko txoko batzuetan eta besteetan. Ikuspuntu tipologikotik erabat aberasgarria da fenomeno
|
baten
aldaerak ugariak direnean horiek guztiak gordetzea. Fenomeno orokorra bera hobeto ulertzeko ezinbestekoa da aldaeren ezagutza.
|
|
|
Baina lehendabizi hizkuntza kopuruak zehaztearen zailtasunez jardungo dugu. Batek pentsa lezakeenaren kontra, beti ez baita erraza hiztun talde batek egiten duena hizkuntza bat ala hizkuntza
|
baten
aldaera soila den zehaztea. Behin zailtasun hauen berri emanda, munduko eta Europako hizkuntza kopuruak eta hizkuntzen hiztun kopuruak aurkezten dira.
|
|
|
Kaosaren teoria deiturikoaren arabera, sistema fisiko jakin baten bilakaera oso sentikorra da hasierako baldintzetan aldaketa txikiak egiteko. Hau da, hasiera
|
batean
aldaera txiki bat dena diferentzia handi bihur daiteke, lan guztia oinarri duen propietate bat. Adulterazioa substantzia puruari osagairen bat ordeztea eta/ edo gehitzea denez, adulteratutako eta purutako laginak prozesu fisiko berean jartzen badira, oso litekeena da prozesuari dagokion kaosa desberdina izatea, zeren, azken batean, adulteratzaile bat agertzeak hasierako baldintzak aldatzea baitakar.
|
|
|
Fishmanen definizioan, bi barietate baino gehiago egon daitezke egoera diglosiko batean (bi, hiru...); eta, gainera, hizkuntza
|
baten
aldaerak ez ezik hizkuntza ezberdinak ere aurkitu daitezke egoera diglosiko baten banaketa funtzionalean:
|
|
2013
|
|
|
–Apolo ta musak? eta. Dies irae?) eta A B (Astigarraga Bijuescaren edizioa). Esan dugunez, edizio honek aurreko guztien aldaerak biltzen ditu eta horregatik berori baliatu dugu gehienik; adibide gehienetan eskuizkribu edo argitalpenen ondoren A B edizioko orrialdea jarri dugu, eta parentesi artean testu beraren beste iturri
|
bateko
aldaerak aipatzen ditugunean.
|
|
2015
|
|
|
Etxebarria, I., 1992,« Herri ipuin
|
baten
aldaerak eta azterketa», Euskera, 37 (2 aldia), 507
|
|
|
1 Irudia: Erritu bitxi
|
baten
aldaeren banaketa geografikoa
|
|
|
Olentzero Santa Klausekin fusionatu zaigu". Anomalia eta diferentziaren arteko tirabiran dago, alabaina, Olentzeroren biziraupena, anomalia izatea galduko balu, Identitate (estatal edo global)
|
baten
aldaera azalekora mugatuko litzateke. Anomalia den bitartean, diferentzia gisa eduki dezakeen eginkizun normalizatuari bestelako bizitasun eta zentzuz egingo dio aurre.
|
|
2016
|
|
|
Gene
|
baten
aldaera.
|
|
|
Egia esan, hizkuntza kopuruari buruzko desadostasunak ulergarriak dira, kontuan hartzen badugu, askotan, zaila dela zehaztea hizkuntza
|
baten
aldaera bat hizkuntza den edo dialek toa. Beste era batera esanda:
|
|
|
Ikusten den bezala, ez da erraza zehaztea hizkuntza
|
baten
aldaera bat hizkuntza den edo dialektoa. Gainera, hizkuntzalarien irizpideen aurka edota gainetik, arrazoi historikoak, politikoak eta sozialak daude sarritan aldaera bat hizkuntza gisa hartzeko.
|
|
2017
|
|
|
Gene
|
baten
aldaera.
|
|
|
Euskara batua definitzeko garaian, zenbait maila daude: batetik, denok ezagutzen dugun batua (ikastetxean ikasten duguna), eta, bestetik, euskalki
|
baten
aldaera batua. Euskalki jakin baten aldaera estandarra da azken hori, euskalki beraren aldaera ugariak molde batean finkatzeko sortua.
|
|
|
batetik, denok ezagutzen dugun batua (ikastetxean ikasten duguna), eta, bestetik, euskalki baten aldaera batua. Euskalki jakin
|
baten
aldaera estandarra da azken hori, euskalki beraren aldaera ugariak molde batean finkatzeko sortua. Hona hemen horren adibidea:
|
|
|
(6) Euskalterm: Sare sozialen edo posta elektronikoaren bidez hedapen zabal eta lasterra duen umorezko mezu sinplea; gehienetan, jatorrizko irudi, bideo edo testu
|
baten
aldaera satirikoa behin eta berriz eginez transmititzen da.
|
|
|
Hitza erdigunean jartzen duelako, albiste ona da euskarazko rapa. Eta albiste ona baino, albiste mundiala litzateke free style izeneko bat
|
bateko
aldaera euskaraz garatuko balitz kale kantoietan. Euskara espazio urbanoetan sendotu egin dela adieraziko luke.
|
|
2019
|
|
|
ERRI BERO (Gertakari historiko
|
baten gaineko
aldaera)
|
|
|
(Gertakari historiko
|
baten gaineko
aldaera)
|
|
|
Esana dago landare askotan eta behe animalia batzuetan, hala nola moluskuetan, gametoen espezifikazioak ez dakarrela ezinbestean banakoena, zeren haietako bakoitzak obuluak eta espermatozoideak sortzen baititu aldi berean. Sexuak bereizten direnean ere, ez dago haien artean ezin iraganezko mugarik, espezieak bereizten dituzten mugen tankerakorik; gametoak jatorrizko ehun bereizigabe batetik abiaturik definitzen diren bezala, arrak eta emeak ere oinarri komun
|
baten
aldaerak dira. Animalia batzuetan, kasurik tipikoena bonellia da?, enbrioia sexugabea da hasieran, eta, gero, garapenaren gorabeherek moldatzen diote sexualitatea.
|
|
|
Isotopo egonkorrak erradioaktiboak ez diren elementu kimiko jakin
|
baten
aldaerak dira, protoi kopuru bera eta neutroi kopuru ezberdina dutenak, masa atomiko ezberdina beraz.Oxigenoak hiru isotopo egonkor ditu (16O, 17O eta 18O) eta hidrogenoak bi fH eta 2H [edo D]). Ondorioz, ur molekularen (H2O) bederatzi konfigurazio isotopiko daude. Uretako oxigenoarenkonposizio isotopikoa, isotopo astunaren eta arinaren arteko proportzioa bezala adierazten da (18O/ 16O), konposizio ezaguna duen lagin estandar batekin alderatuz (Vienna Standard MeanOcean Water [VSMOW]).
|
|
|
Carasatorreren liburutik6 hartuak, bereiz daitezke Sakana aldean: Aldoya (Olazti 1881), Alduia (Olazti 1618), Aldaya7 (Etxeberri 1578), beharbada hasierako alda oki, alda egi
|
baten
aldaerak. Gainera, Aldagoity, ‘cerro llamado’ Aldagoiti (Altsasu 1636 eta 1713), Aldagoyena (Ergoiena 1637), alde batetik. Bestetik, Aldabea (Iriberri 1563), Aldapea (Uharte 1606), Aldaba (Lakuntza urte inguruan eta 1620an), Aldapa (Etxarren 1596).
|
|
|
ESANAHIA. Leku izen
|
baten
aldaeren artean, zaharrenak esanahitik gertuago izaten ohi dira.
|
|
|
Koch eta Hercusen ideietan inspiraturiko ikerketa zabala geure beharretara egokiturik, onuragarri izan liteke hitz jakin
|
baten
aldaerak soilik erkatu beharrean hitz horren familia osoa kognatu argi zein ilunagoak ere erabiliaz aztertzea, askoz aukera gehiago baikenuke forma bakoitzaren eta familia osoen fonologia, morfologia edo semantika nahiz beren hedadura zaharra asmatzeko, dela sisteman, dela hizkuntzaren geografian.
|
|
|
Ahaidetasun horretatik haratago eraman du Fishmanek (1967) diglosiaren ideia, hizkuntzen artean ere diglosia egon zitekeela azalduz. Harrezkero, hizkuntza
|
baten
aldaeren arteko diglosia endodiglosia izendatu izan da eta hizkuntza desberdin biren arteko diglosia, exodiglosia (Zalbide, 2011: 84). 5
|
|
|
1461, 1547, 1566, 1576, 1595 eta 1610 urteetako dokumentazioan7 aurkitu baitugu. Baina 1615 urteko eskritura
|
batean
aldaera interesgarri batekin egin dugu topo: puesto de Galdoaondo.
|
|
2020
|
|
|
Hiztun komunitatearen errealitateak, hiztunen ideologiak eta abar, hiztunengan jarrera batzuk ala beste batzuk izatea ekarriko du eta horrek, zalantzarik gabe, eragin zuzena izango du hiztunen jardueran, hizkuntza bat ala bestea hautatzean, hizkuntza
|
baten
aldaera bat ala besta erabiltzean. (Joly eta Uranga, 2010:
|
|
|
Gero, jakina, arautiko desbiderapenak daude, ipuinera hurbiltzen diren nobelak, eta nobela izpiritua duten ipuinak, baina hori beste arazo bat da: gauza bat dira tipo idealak, Max Weberrek azaltzen zituen bezala, eta beste
|
bat
aldaeren azkengabetasuna; hori ikasiko zenuen bere garaian, ezta?
|
|
|
Hizkuntza bat estandarizatzeko lehen fasea; hizkuntza barietate bat edo barietate multzo jakin bat estandarizazioa egiteko oinarri gisa hobestea. Hizkuntza jakin
|
baten
aldaera bakarra aukeratzeari hautatze monozentriko esaten zaio. Aldaera bateko baino gehiagotako ezaugarriak, elementuak hartzeari, berriz, hautatze polizentriko.
|
|
|
Hizkuntza bat estandarizatzeko lehen fasea; hizkuntza barietate bat edo barietate multzo jakin bat estandarizazioa egiteko oinarri gisa hobestea. Hizkuntza jakin
|
baten
aldaera bakarra aukeratzeari hautatze monozentriko esaten zaio. Aldaera bateko baino gehiagotako ezaugarriak, elementuak hartzeari, berriz, hautatze polizentriko.
|
|
|
" Aurkitu duzu aleph bat", esaten zidan Karmelek antzeko jarreran gogortuta harrapatzen ninduenetan. Beharbada lerroren
|
baten
aldaera bat bururatzen ari zitzaion, beharbada Olcozek ere bazen aleph ehiztari. Hatz muturrez jotzen zuen paper piloa, isiltasunaren balizko erritmoari segituz bezala.
|
|
2021
|
|
|
Gerra ondoko testuetan baten testu dialektaletan, baina batean Erkiaga, Gandiaga edo Alzola bezalako idazleetan. Gipuzkeraz eta nafarreraz sistematikoa da
|
batean
aldaera hasiera hasieratik. Ekialdean, Etxeparek eta Leizarragak batetan erabiltzen dute, baina XVIII. mendetik aurrera batean nagusitzen da.
|
|
|
Halaber, ikerketak kontuan hartzen du, immigrazioko biztanleek harrera gizartean izan ohi duten integrazioan, aparteko eragina izan ohi dutela ondorengo ezaugarriek: 1) harrera gizartean komunikazio hizkuntza bakarra edo bi dauden, 2) hizkuntza
|
baten
aldaera bakar bat edo gehiago erabiltzen diren, 3) etorkinek komunikazio hizkuntza edo
|
|
|
Aintzat hartu behar da hizkuntza ezaugarri edo aldagai bakoitzak portaera geolinguistiko desberdina izan lezakeela. Hizkuntza aldagai
|
batek
aldaera bakarra duenean, aldaera hori unibertsala izaten da (gorago erakutsi den bezala da aldagaiaren kasuan). Hizkuntza aldaera hori herri guztietan agertzen da; horregatik esaten da unibertsala dela.
|
|
2022
|
|
|
Gero, jakina, arautiko desbiderapenak daude, ipuinera hurbiltzen diren nobelak eta nobela izpiritua duten ipuinak, baina hori beste arazo bat da: gauza bat dira tipo idealak, Max Weberrek azaltzen zuen bezala, eta beste
|
bat
aldaeren azkengabetasuna; hori ikasiko zenuen bere garaian, ezta?
|
|
|
eskualdearen barruko azpi eskualdeetako aldagaiak jasotzea. Izan ere, hiztegia nagusiki azpi eskualde
|
bateko
aldaeran oinarrituta egin zuten, beste azpi eskualdekoak ez dira guztiz identifikatuta sentitzen, eta guztiak kontuan hartuko dituen hiztegia osatu nahi dute, aurrekoa borobilduta. Horretarako, bi urtean talde bat biltzen da, borondatez ordu pila bat sartuz, eta nonbaitetik baliabideak lortu nahiko lituzkete dedikazio horiek modu serioagoan egiteko.
|
|
2023
|
|
|
Izan ere, udalak hiru proiekturako aukerak aurkeztu zizkien bizilagunei, horietatik bat aukera zezaten. Onartu zena, baina, horietako
|
baten
aldaera da, bizilagunek egindako ekarpenak gehitu baitizkiote.
|
|
|
Oso ona zen puzzleak osatzen eta izugarri gustatzen zitzaion koloretako piezekin zerbait eraiki behar hori. Batzuetan egongelako alfonbra gainean eserita utzi eta, handik hamar minutura, Frank Gehry horren lan bitxi
|
baten
aldaera oraindik bitxiagoa zeukan eraikia. Alboetara hazita, gorantz lodiago toki batzuetan, zabalagoa besteetan.
|