|
2002
|
|
|
Arren, eta kausazkoa, nahiz modukoak osagai independenteak dira eta, horrenbestez, bere lekua behar dute hemen. Are gehiago, menderagailu batzuk posposizioen tratamendu bera eskatzen dute, osagai
|
bat
aditzari lotua baitute eta, bestea, askea: n arren, nahiz...
|
|
2006
|
|
|
Berariazko zerbitzu
|
batean
aditz batek har ditzaken plegu guztiak eskaintzen dira.
|
|
2007
|
|
|
Hor komeni da aldatu bi egitea:
|
batean
aditz aurrera eroanda atzoko bilerara informazioa; bestean aurreratuta sekuentzia bat kortxetearen barruan, bere taldearen arrazoiak aipatzen dituenA:
|
|
|
Seigarren testuan hirugarren perpausean, aditzaren elipsia dela-eta, ez dago argi zer kokaleku duen galdegaiak, baina azkeneko perpausean aditz ostean dago galdegaia (mutil). Zazpigarren testuan bigarren perpausak aditz atzean dauka galdegaia (bi zaku dirurekin), baita hurrengoan ere, baina azken honek perpaus mendeko bi ditu,
|
batean
aditz aurrean dagoela galdegaia (oihanpe batean), eta bestean atzean (idi larru bat burutik emana eta bi adarrak goiti).
|
|
|
Problema hori, irakurketa nekeza, komunikagarritasun ustela? konpontzeko, eman diezaiogun aurreratu
|
bat
aditz nagusiari eta ipini subjektu ondoan, ahalik eta ondoen:
|
|
2008
|
|
|
Behin baliabideak hautatu ditugula, aditzen erabilerak bereizteko, bi ezaugarri hauen aldi bereko konbinazioa erabiliko dugu. Hau da, aditz
|
batek
aditz laguntzaile mota jakin batekin aldi berean onar ditza keen kasuak markatuko ditugu, eta aldi bereko laguntzaile eta kasu konbinazio des berdin bakoitzeko erabilera desberdin bat markatuko dugu. Saio honetan ere zenbait erabaki hartu ditugu, lana errazte aldera.
|
|
|
Adibide hauetan, aditza iragankorra da, ia beti [EG, GAIA] egiturakoa, baita [ESP, GAIA] egiturakoa ere (zama pairatze); txerri hiltze> bezalakoak ikusirik ohartzen gara [ARAZLE, GAIA] egiturakoak ere izan daitezkeela, hau da, ondoan erabilera ez akusatiboa dutenak. Kasuren
|
batean
aditza izan daiteke hiru argumentukoa ere (adar-jotze, aurpegi hauste> edo esker> erakuste). Nolanahi den, ezkerreko osagaiak, buru ez denak,, gaia?
|
|
|
– Perpaus
|
bateko
aditz denborak aldatu.
|
|
2009
|
|
|
Pos2 estrategia: Jarrerari buruzko informazio guztia itzultzea, baina jarrerari buruzko aditz
|
baten lekuan
aditz neutro bat («egon» aditza) eta jarrera osagarri bat ezarriz. Adb.:
|
|
|
N1 estrategia: Aditz neutro
|
bat
aditz neutro batekin itzultzea. Adb.:
|
|
|
Aditz kopuruen eta aditz kategorien artean hainbesteko desberdintasunak egon badira, itzultzaileak zenbait egokitzapen egin dituelako izan da. Jatorrizko hizkuntzan agertzen ziren formaren eta funtzioaren arteko harremanak xede hizkuntzaren estilo erretorikora egokitzean, aldaketa batzuk ezinbestekoak izaten dira, batez ere satelite hizkuntza
|
batetik
aditz hizkuntza batera itzultzean.
|
|
2010
|
|
|
Horretan eta erabilitako hizkuntzan ere. Gehien
|
bat
aditz trinkoetan antzematen diren forma sabindarrak eta beste neologismo gutxi batzuk alde batera utzita, Lotsatik darabilen hizkera erraz erraza dela esan daiteke, bere inguruko hizkera arruntetik oso gertukoa, nahiz eta zenbaitetan antzemangarria izan bestelako hitz eta formak handik eta hemendik, irakurritako idazleengandik seguru asko, jasotzen dituela.
|
|
|
Ez da noski inondik inora gauza filologiko eta zientifikoa. Gehiago da ahalegin
|
bat
aditza jendeari nola irakats erakuts zezakeena. Izan dezakeen balio bakarra didaktikoa da, ez zientifikoa.
|
|
2013
|
|
|
Aditzak. Aditz jokoetan aritzeko hainbat modu konbinatzen dira. Lehenak enuntziatu desberdinetan aditza zein den nabarmentzeko eskatzen die jokalariei; bigarrenak aditz jokatua proposatzen du eta haurrek aditz egokia aukeratu behar dute, betiere modu indikatiboan; hirugarrenak aurrekoari eransten dizkio subjuntiboak, agintera eta forma ez pertsonalak; eta laugarrenean, berriz, testu
|
bateko
aditz guztiak, kasu honetan, adierazi behar dira. Letra zopa. Antzeko beste edozein joko bezala, kasu honetan, aditz forma batzuk aurkitu eta nabarmendu behar dira sagua hitz bakoitzaren gainean arrastatzen den bitartean.
|
|
2014
|
|
|
Unehonetan koordinazioa, baldintza perpausak eta perpaus osagarriak lantzen ari garaeta ondorengo hilabeteetan ondorio perpausak eta konparazio perpausak landukoditugu. Hasiera
|
batean
aditz jokatua duten perpausak aztertzen bagenituen ere, azken hilabeteetan aditz jokatugabeak dituzten perpausak sinplifikatzeko erregelaproposamenak idazten ari gara. Sinplifikazio erregelak proposatzeko eta idaztekobeste hizkuntzetarako proposatu dituzten erregelak kontuan izaten ditugu.
|
|
2015
|
|
|
Irakurleak oroituko duenez, bere burua leihotik botatzen duen haurraren suizidioarekin bukatzen da zinemaren historiako amaierarik tristeenetakoa duen film hau. Kalean emakume batek ikusten du haren gorpu hila asfaltoaren kontra, eta ikusle zoliak pietatearen figura espero du orduan, filmaren narrazioak kontrapuntu samurtzaile hori eskatu egiten duela esan liteke, kasik, esaldi biribil
|
batek
aditz bat eskatzen duen indar berberarekin?; izan ere, bere burua hiltzen duen haurraren irudi lazgarriak konpentsazioren bat eskatzen duela deritzo film asko ikusitakoak. Rossellini maisuak, ordea, horregatik da-eta maisu?
|
|
2017
|
|
|
Baño ekin gitzuanian, zati
|
bat
aditz guttiau esaten gittuan... Ba... asko jota igual ba... hik esango heukena igual" Ze, lo ondo in ddok?" ta hortan geratuko gitzuan baña politto politto ekin gaittuk beste aditz batzuk ibiltzen...
|
|
|
Areago, hainbat kategoria funtzionalen existentzia onartu da, euskal atzizki horien guztien gorabeheren berri emateko (Laka 1993), eta X barra gramatika deritzon horren arabera eredutzeko. Adibide erraza eta ezaguna jartze aldera, k kasu marka izen esparru batean, zehatz mehatz uztartzen da adibidez t
|
batekin
aditz laguntzailean. Lan batzuetan (Laka 1993), onartu da t hori dena delako sintagma kategoria baten buru dela, aditz jokatuaren beste zati guztiak bezala.
|
|
|
Aurreko azpiataletan esandako guztia laburbilduta, mugagabe deitu izan den aldaera morfologikoak[+ plurala] semantika tasunak hartzen ditu, eta azken
|
batean
aditzarekiko singular edo pural komunztadura erakusten du. Mugatu plurala deitu izan denak, bestetik,[+ plurala] eta[+ zehaztua] tasunak izan ditzake.
|
|
2018
|
|
|
Beraz, nekez espero zitekeen jarrera bera item mota hain desberdinak analizatuta. Konparazio batera, erranaldi
|
baten
aditz nagusia erranaldiaren lehen partean jartzea nekez kontsidera daiteke azken boladako berrikuntza atzerakarga kentzeko, adibidez honelako item batzuetan: " Nik Bilbori buruz idatziko dut, jakinda...", edo" Segur aski langileek grebara joko dute,...", edo"..., nekez ikusiko duzu.".
|
|
2019
|
|
|
Bada, berriz, salbuespena fenomeno atmosferikoekin, kasu horietan Nor Nork edota Nor Nori Nork egituretako aditz laguntzailea ezartzen baitugu. Hau da, aditz pasibo
|
batetik
aditz aktibo batera iragaten gara. Adibidez:
|
|
|
4 inkestatu. Lekuko
|
batek
aditz forma hori aipatzen du: "" Ogia ekarri nau" Sara, Senpere, Azkaine aldean...".
|
|
2021
|
|
|
Izan ere, perpaus horretako lehen parteak ‘nor ez den jaiki’ adierazten du, eta bigarrenak, ostera, ‘ama jaiki denetz’, kontrasta ezin daitezkeen bi esaldi elkarren albora ekarriz. Kontraste egokia eta zehatza egiteko modu
|
bat
aditza errepikatzea izan daiteke, egitura enfatiko hau eratuz: Ez da alaba jaiki, ama jaiki da.
|
|
|
Perpaus juntatuetan juntagailuak agertuko zaizkigu, hitz beregainak (eta, baina, edo...); aldiz, menderakuntzan adizkiari itsatsitako atzizkiak (en, ela eta hauetatik eratorriak: enez, enik, enez gero, elako (z)...) nahiz aurrizkiak (ba, bait); eta elkartzen diren bi perpausetako
|
batean
aditz jokatugabea badugu, aditzoinaren, partizipioaren (tu (izan) a, tuz, turik, tu ondoren...) nahiz aditz izenaren (t (z) ea, (t (z) en, (t (z) era, (t (z) eko...) gainean eraikia, orduan ere menderakuntza izango da. Desberdintasun morfologiko honen arabera egin ohi da juntaduraren eta menderakuntzaren arteko bereizketa.
|
|
|
28.4.5e Juntagaiak perpausak direnean ere gerta daitezke errepikapenak, eta postposizio sintagmetan bezala, hemen ere badira alferrikako karga hori saihesteko aukerak. Aukeretako
|
bat
aditz osoa —eta/ edo beste zenbait osagai— isilean uztea da: Zuk afarietan ura edaten duzu, eta nik ardoa; bigarren perpausean afarietan eta edaten dut ez zaizkigu azaltzen, baina hala ere hiztunak ulertzen ditu.
|
|
|
Adibidez, Badira gauzak gure giza kondizioan saihestu ezin ditugunak, hala nola janean eta edanean hartzen dugun atsegina, gosea edo egarria daukagunean (J. M. Lekuona) perpausean, jan eta edan izen gisa erabiliak dira, baina nekez kontsidera genezake perpaus erlatibo laburtu
|
baten
aditzak ditugula. Hau da, ez dugu uste janean eta edanean sintagmetan ardatza isilean dagoenik edo jan eta edan partizipioen nor sintagmari dagokionik.
|
|
|
Ez ikusiarena egin zuen. Hor, ikusi ez duenaren itxura edo gisa horretako erlatibo
|
baten
aditza da ikusi.
|
|
|
2.4e Eta nola dakigu hitz
|
bat
aditza dela, aditz kategoriakoa, alegia. Nolako banaketa duen ikusi behar.
|
|
|
Balio bertsua dutela esan daiteke; desberdintasuna,
|
batean
aditzak erabiltzen direla (perpausak), eta bestean izenak ditugula (izen sintagmak); agerian behintzat.
|
|
|
Kausazko kutsuko t (z) eagatik eta aren truke ordezkatzen ditu. Bi adibide dakartza Zelaietak (2005) eta
|
batean
aditz partizipioa darabil eta bestean aditz izena.
|
|
2022
|
|
|
· Balioa eragin ere guztiz egokitzat daukat.
|
Batetik
aditza dugu, balio eragin, gazt. ‘hacer valer, valorizar’ esanahia duena (Toribio Etxebarria, Lexi cón del euskera dialectal de Eibar), baina balio izendunik ere proposa daiteke: balioa eragin, zeri edo hari.
|
|
|
Azterketa linguistikoa egiteko hautatu dugun elementuetako
|
bat
aditza da. Artikulu zientifikoetako laburpenak eraikitzeko idazten diren mugimenduetan erabili diren aditz nagusien hiru alderdi aztertu ditugu:
|
|
|
Bigarrena, oinarrian ez dituela adjektiboak hartzen, 3.1 atalean aztertu ditudan atzizkiek ez bezala. Hortaz, atzizki honek ez du ahalbidetzen adjektiboek aditzaren, aditz sintagmaren edo perpausaren eremua modifika dezaten; horren ordez, erakusleak, galdetzaileak eta antzeko esanahi deiktiko edo anaforikoa duten elementu batzuk moduzko esanahi
|
batekin
aditzaren/ aditz sintagmaren modifikatzaile bihurtzea ahalbidetzen du. Ezaugarri semantiko bereziak dituzten hitzak sortzen dira modu honetara:
|
|
2023
|
|
|
Aitortu beharrekoa da, ordea, deigarrien egin zaidan arloetako
|
bat
aditzarena dela, hitanoarena hain zuzen. Lehenengo eta behin, argi dezadan –gurasoek eta senide batzuek berari hika eginagatik– berriemaileak ez digula ondorengoei erregistro horretan hitz egin eta senarra zuenarekin ere zuka egiten zuela.
|
|
|
Logika kronologikoz egituratzen ditu kronikak, eta azkenekoan flashbacka ere baliatzen du. Hirutan gertaerak lehenaldian kontatzen ditu, bitan orainaldian, eta beste
|
batean
aditz denborak nahastuz. Plano aldaketak ohikoak dira:
|