|
2004
|
|
|
Mendiko boladari buruz halaxe pasatzen zait, zoriontsu izan nintzela eta laino batean bezala gelditu zaidala buruan. Gogoratzen dut, hori bai, gehientsuenetan ibili egiten ginela, alde
|
batera
eta bestera.
|
|
|
Gortinetaraino hurbiltzen zen, baina aurrerago joan gabe. Eta hala egun
|
batean
eta bestean. Bai, kantaria pazientziako gizona zen, ezta dudarik ere.
|
|
|
Hala iruditzen zitzaidan: arindu egingo nintzela karga
|
batez
eta, goldeak lurra jiratzen duenean bezalaxe, txukundu eta saneatu egingo nituela barruak. Lerrorik lerro, sailez sail, erantzun egingo nien galderei, eta agerian utziko nire bizitzaren materia.
|
|
|
Jira beste aldera eta errotarantz abiatu nahi izan zuten korrika, baina alfer alferrik, La Vache qui Ritek ez baitzien ezertarako betarik eman. Burua makurtu eta adarrak aurreratuz, ziztu batean zuzendu zitzaien, eta luze gabe lurrean zilipurdika botea zeukan
|
bata
eta uxatua bestea.
|
|
|
Ondoren, zituenak eta ez zituenak emanez, La Vachek bidea ireki zuen ate inguruan zegoen jendearen gainetik pasaz, eta bonboa jotzen segitzen zuen herritarra hankaz gora bota zuen. Hantxe gelditu zen nazkantea oinaze
|
batean
eta bizkar saihetsak ondo zanpatuta. Eta bonbotzar hura jotzen segitzeko gogorik gabe, seguru asko.
|
|
|
Ausardiaz eta bi aldiz pentsatu gabe, otsoei buruz jiratu eta elurra jaten hasi nintzen, lasai eta gogotsu, aho parean neukana elurra ez eta ailorbe sortak izan balira bezala. Koxkorrak, hura ikusiz, harritu edo egin ziren, eta gelditu ere bai, aurrena
|
bat
eta gero gainerako guztiak. Belarridunak eta begidunak ziren.
|
|
|
Pentsatzen nuena ziurtatzeko, pausoak ematen nituen
|
batera
eta bestera, zenbaitetan gelditu eta azpian egokitutakoa zapalduz. Eta beti beti, zerbait biguna egokitzen zitzaidan.
|
|
|
Biok goroldio erdi jelatuaren gainean etzanda geunden, bera abioiaren alde
|
batean
eta ni bestean, kontu kontari burdin puska haien gainetik. Gaian zuzenki sartu gabe, denbora eman nahi genion arrozaren deskubrimenduari buruzko azterketari.
|
|
|
Izanez ere, eta neguko arratsalde hartan erdi ateratako eguzki zurbilari esker, hortzaundien katalexuko kristala ikusten nuen; katalexuaren kristalak noizbehinka egiten zuen keinua, zehatzago esateko. Hortzaundietako batek
|
batera
eta bestera zerabilen tresna eguzkiari buruz jartzen zenean, txinparta moduko zerbait sortzen zen errotaren teilatuan.
|
|
2010
|
|
|
Hemen tolerantziaren eremuan lehen nobedade filosofikoa nabarmendu zen. Tolerantzia erlijioaren batasunaren edo estatuaren orekaren onerako onartu zenean zerbait aurreratu zen, baina arrazoi berberek askotan gauza
|
bat
eta kontrakoa defendatzeko balio zezaketen; erlijioaren batasuna eta estatuaren oreka berdin berdin erabili ahal ziren jazarpenerako.
|
|
|
...da, eboluzio materialistaren printzipioan oinarritua; bai, egileak gazte euskaldunen kastitatea du helburu liburuan, baina hortik urrun, galgarria da gazte horien federako eta heziketa moralerako, eta, hortaz, beren bizitzaren garbitasunerako eta kastitaterako; halaber, gure gain dagoenez liburu honen hartzaile diren gazte euskaldun gehienen zaintza eta arreta pastorala; eta egileari era aitatiar
|
batean
eta pribatuki zuzendu gatzaizkionez ez edukitzeko liburua jendaurrean gaitzesteko behar mingarririk, baina alferrik.
|
|
|
Alabaina, eguraldia ere bat batean aldatu egin zen eta okertu, eta Belaten zehar Iruñerriraino iritsi ziren zentaila hotsean. Eugene Godard aeronautagaz batera beste hiru lagun zihoazen globo otarre barruan, Bordeleko merkatari bat, Aljer-eko pirotekniko
|
bat
eta, hain zuzen ere, Julien Vinson euskalari ezaguna, hegaldi horretarako Baionan bolondres aurkeztu zena. Kontua da baloi aerostatikoa bortizki lurreratu zela, eta bidaiari ausartok aski kolpatuta gelditu ziren, orientazioa galduta eta ilunpetan.
|
|
|
Teresak argia piztu zuen, bonbilla soil bat, eta bost edo sei metro karratu besterik izango ez zituen esparru batean nengoela konturatu nintzen; mantak ia erabat estaltzen zuen lurra. Fusil bat ikusi nuen, zutik txoko batean, eta soldadu kasko
|
bat
eta prismatiko batzuk haren oinean. Inguruan, kartoizko kaxak zeuden, paperez beteak, eta beste hainbat traste:
|
|
|
...mendi dan au, Olibar esateziek gu orain garen oni, emen gorri ok tankekin ta guzti preparatzeituk, ik etzekit jakingo deken nolako tankek dauzken, aurreko baten ataken beak asi ituan aurrea naiyean tanke ta guzi, lau kenduzizkioau, bat serbizioa iteko balio dula arrapatuzioau, ta beste iru berriz kiskalita utzizkiu gasolina botellakin eta eskuko bonbakin, baño tanke ruso oik aundik dituk, kañoi
|
bat
eta bi ametralladoria emateizkie ta lau bat lagun barrun emateizkie bakoitzak, eta tanke ok aldapa dezentetsotan ere iyo iteituk mendira eta tira suelto iteiye oik.
|
|
|
Baina zutik jarraitu nuen, Virginiak marrubiren bat aurkitzen ote zuen, bere mugimenduak zaintzen. Ume bat bezala zebilen
|
batera
eta bestera, bizkor, etengabe belarrerantz makurtuz; baina bere gorputzak, ilun-bistan," hari beltza eta zuria bereizi ezin diren unean", sendoagoa ematen zuen, beteagoa; hogei urte izan ordez hamar gehiago balitu bezala.
|
|
|
Ez zion nonbait Jainkoak inori esan auzune hartan: " Hil ezak arkume
|
bat
eta markatu ategainak eta alboak gorriz haren odolarekin, hartara aingeru suntsitzaileagandik libratzeko". Ezin zuen, beraz, inongo aterik jo.
|
|
|
Guztietan txakur etxolak ikusi zituen, baina animalien arrastorik gabe. Errota zaharraren ondokoan, oiloak zebiltzan atarian
|
batera
eta bestera, zizare bila bezala. Hurrengo bien sailetan, ardiak; azkenekoaren ondoan, bera eserita zegoen lekutik ehun bat metrora, belarra jaten ari ziren bi zaldi.
|
|
|
" Zulo horretan gerriraino iritsiko zaio ura. Garbi bedi ondo", esan zion xaboi baldar
|
bat
eta toaila emanez. " Diru asko egingo duzu Ameriketara joandakoan.
|
|
|
Ez
|
batak
eta ez besteak ez zekiten zer zen korsu patentea, baina 1936tik 1940ra arteko denboran norbaitek argitu izan balie esanahia, biek batera erantzun izango zuketen: " Guk daukaguna, orduan!".
|
|
|
Izerdi patsetan zegok."" Komeni zait —esan nion— Izerdiak gorputza garbitzen omen du." Alkandora erabat bustia neukan lepo inguruan. Gizonak aizkora hartu zuen enbor abaildu
|
baten gainetik
eta eskaini egin zidan: " Izerdia bota nahi baduk, hasi gurekin lanean".
|
|
|
Segidan Ubanberengana zuzendu zen larderiatsu. " Etzak horrelako builarik egin, Ubanbe, eta lasai hadi", esan zion ahotsari eutsiz. la metro erdiko aldea zegoen bien artean, baina irudipena izan nuen,
|
bataren
eta bestearen espresioa ikusita, handiak ezin izango zuela txikia borroka batean hautsi. Tony Garcia baino etsai bihurriagoa izango zela Lubis.
|
|
|
Berlinok eta Angelek agindu egin diote." Zutitu egin zen: " Ez
|
bata
eta ez bestea ez dira nor. Hau dena Juanena da!
|
|
|
Degrela kapitainari ez zaizkio gauza horiek gustatzen —adierazi zion soldaduak barre irudi batekin— Eta gainera, lan asko izan dugu gaur. Badakizu, don Jaimek baditu urte batzuk, ez da gu bezala gaztea egun osoan
|
batera
eta bestera ibiltzeko." Entzundakoak pentsamendu berri bat ekarri zuen don Pedroren burura. Susmatzen zuen gazte hark eta bere lagunek egindako ibilaldiaren jitea, eta harrituta zegoen bere egun osoko bakartasunarekin.
|
|
|
Orain Madrileko jatetxe hoberenera goazak afaltzera. Nire aita, Angeltxo, Degrela jauna, Real Madrideko zuzendaritzako beste jaun
|
bat
eta Espainiako boxeo promotore handiena." Arrotza egiten zitzaidan bere hitz egiteko modu hura. Nire aita bere ohiko Berliren ordez, Angeltxo, Degrela jauna.
|
|
|
Degrela koronelak nik ezagututakoan baino zuriago zeukan ilea; baina gizon dotorea zen artean. " Izan dadila Uzkudun berri
|
bat
eta eman dezala Espainiaren irudi ona munduan. Horixe besterik ez." Eseri egin zen berriro.
|
|
|
Berrogeiren bat pertsona geunden guztira, ohi bezalatsu, eta Joseba oso serio jarri da denon aurrean. Txaketa marroi gorrizta
|
batekin
eta alkandora txuriarekin jantzia zegoen. Mary Ann, berriz, soineko gris perla batekin.
|
|
|
Eguraldia ederra zen, zerua urdin zegoen; txirulen soinuak eta jendearen algarek alaitu egiten zuten giroa. Baina egon nintzen ordu laurden bat kale kantoi
|
batean
eta ezin izan nuen jarraitu. Sufriezina egiten zitzaidan Joseba Bilboko ikaskide ohi batekin berriketa atergabean ikustea, edo ikustea Triku Donostiako neska ezagun batzuekin tontakerietan; sufriezinak, batez ere, musikarien txirulak.
|
|
|
Haizeak belarra eta loreak mugitzen zituen, emeki, minik egin nahi ezik bezala. " Zigarrotxo hau erre bitartean geldituko gaituk", esan dit Josebak, eta bertan eseri gara, bera harkaitz
|
batean
eta ni beste batean. Josebak, orain, tabako beltza erretzen du, ez garai bateko belar usaintsu hura.
|
|
|
Espero ez nuen bizkortasunez jiratu zuan niregana. Segundo
|
bat
eta bazekian nor nintzen. " Ez al dakik ze eun dan, Manson?", esan zidaan.
|
|
|
Joseba, Triku, Carlos esaten genion beste kide
|
bat
eta laurok erreserban geunden Mamousine izeneko herrixkan, Pauetik hurbil. Behitegi erraldoi batean egiten genuen lan beste" emigrants espagnols" batzuekin batera, denborari denbora emanez harik eta —Carlosek esaten zuen bezala—" borrokarekin jarraitzeko deia" irits zedin arte.
|
|
|
Eta baita, etxeko sukaldean, ahaztutako balaren bat ere, guardietako bati metraileta erori zitzaiolako eta kargadore guztia hustu. Batzuetan, sartu telefono kabina
|
batean
eta dei egiten nion; baina ezin izaten genuen bi minutu segidan hitz egin, bera negarrez hasten zen. Txarra zen hura niretzat, eta deiak bakantzen hasi nintzen.
|
|
|
" Hamaikak dituk. Zer ordu kalkulatuko dugu deitzeko?"" Ordu baterako beste aldean egon nikek." Salbu nintzelako deia ordu
|
bata
eta erdian egitekotan gelditu nintzen. " Azkarregi ere ez iritsi Obabara", esan zidan.
|
|
|
Maisuak beste autoan eraman dituzte, eta kanpoan daude zutik. Etorri da gizon haietako
|
bat
eta, bestaldeko leihatilatik, nik ikusi gabe, fusilaren muturrarekin kolpe izugarri bat eman dit saihetsean, ni baino gizon ahulago bat hantxe botata utziko zuena. Jiratu dut burua eta hortxe dago, apuntatzen ari zait tiroa emateko.
|
|
|
Nik esan diot entzuteko mesedez, berak dio" hitz egin azkar, presa daukagu eta". Nik esan diot ez dudala ezertan parte hartu, eta aurrerantzean ere ez dudala hartuko, eta badudala fortuna koskor
|
bat
eta bere eskuetan jartzen dudala komeni denerako. Berak oihu egin du:
|
|
|
Ez nintzen Nafarroako gobernadorearen promesa sinesteko bezain inozoa. Baina poliziek barre
|
batean
eta txisteak kontatzen pasatzen zuten denbora, eta zigarroak eskaintzen zizkidaten, sandwichak eta garagardoa ekartzen zizkidaten bazkal eta afal garaian. Sinestekoa ere bazen polizia haietako batek esaten zidana:
|
|
|
Lubisen izena entzun orduko, txakur txikia
|
batera
eta bestera hasi zen atarian, bere nagusia azaltzen ote zen. Baina bailaran inor ez zebilen.
|
|
|
Zergatik Lubisek? Ez dut ezer ulertzen, osaba!" Berriro ere,
|
batera
eta bestera hasi zen txakurra. " Kalumniatzailea zela pentsatu zian Angelek.
|
|
|
Euri langarra ari zuen San Frantziskon, eta suediarra edo islandiarra ematen zuen andre gazte bat kale kantoi batean zegoen zira transparente
|
batekin
eta argazki makina bat eskuetan zuela. Argazki makina polaroid bat zen; hiri auzunea, Haight Ashbury.
|
|
|
kartoizkoa bat, plastikozkoa bestea, burdinazkoa hurrengoa, zurezkoa edo okumezkoa hurrenagokoa... gutxienez hamar tximeleta, gai desberdinez eginak denak. Gainera, ikatz koxkorra, egur pusketa
|
bat
eta bi txanpon. Deigarria egin zitzaigun lagun guztioi.
|
|
|
Azalean bi gizon ikusten ziren elkarri ukabilak eskainka, trakeski irudikatuak. Azpian, oso ondo irakurtzeko moduan —nahiz lerroak emanda egon zuhaitzaren hazieraren kariazdata
|
bat
eta izen batzuk azaltzen ziren: Reno, 4 VII Paulino Uzkudun Max Baer.
|
|
|
Halaxe Lubisek, Pantxok, Ubanbek eta Obabako beste askok. Begiratu sagar multzo
|
bati
eta esaten zuten, sagar mota bakoitza bereiziz: " Hau, espuru"," hau, domentxa"," hau, gezeta".
|
|
|
Auzune berriko kafetegi batean egiten zuen lan Virginiak bakarrik geldituz geroztik, eta han ikusten nuen Donostiatik Obabara etortzen nintzen aldietan. Gosalorduan joaten nintzen, dena bezeroz beteta zegoenean, eta begira egoten nintzaion bera mostradore atzean
|
batera
eta bestera mugitzen zen bitartean. Nire txanda iritsi eta aurrez aurre jartzen ginenean, irribarre batekin hartzen ninduen.
|
|
|
Eskatutakoa errepikatu zigun Gregoriok. " Paper
|
bat
eta boligrafoa ere ekarri", esan zion Josebak.
|
|
|
Gin tonicak, zumuak, paper orri
|
bat
eta boligrafoa mahai gainean zeuden. " Zer esaten didazue Paulinaz?
|
|
|
Josebak eta biok ehun bat bider idatzi genuen Obabako neska politenen zerrenda osaba Juanen makinan, aldiko hiru kopia eginez kalko paperari esker, eta abuztuko azken larunbata iritsi zenean, sartu 300 orri haiek karpeta
|
batean
eta hotelera eraman genituen. Zain geneukan ordurako Adrian.
|
|
|
—deitu zidan Martinek— Nire ama hortxe ibiliko duk sukaldean. Esaiok xanpain botila pare
|
bat
eta bandexa bat pastel ekartzeko. Bere seme kuttunak eskatzen diola." Pantxorengana jiratu zen:
|
|
|
Eta Berli ere bai bere ohetik entzuten badu." Bilera hari bukaera emateko modua izen zitekeen. " Baina pieza pare
|
bat
eta erretiratu egingo gaituk. Oso nekatuta nagok."" Niregatik konforme.
|
|
|
" Ez nauk hotelera gehiago joango, David —esan zidan Josebak— Ez diat neure burua leku horretan ikusten. Egoera hori, terrazan, Niko, Susana eta beste neskak mahai
|
batean
eta gu bestean, eta denok idiotak bezala... Eta gure lagunak, David.
|
|
|
Hemendik pixka batera eskuan jarriko zaidak". Uretan sartua zegoen, izterreraino igota galtzak, eta erreka bazter batean zebilen
|
batera
eta bestera amuarraina bere gordelekuetatik uxatzen. mugitzen zen, harrapaketa aspergarria balitzaio bezala, begiak uretatik kendu gabe.
|
|
|
7. Makil Dantza makil dantza Xiberukoa zarrakamaldaz taiaturikoa mamoxarroen eskuetan maldagantxo sobera higi aztitu adarrez badoa tobera alakiketan alakiketan bortitz jausi behera
|
bat
eta bertzea bertzea eta bertzea oilar asaldakorrak bipilki saltetan bipilki jelostan nausia goiti abia lemizko zora estona harriak hauts ditazke zeluko jinko jauna garaitu ote dua oste?
|
|
|
(Corpus Christiko Akelarre Dantza) akelarrerat hebentik sasi guzien gainentik hodei guzien azpintik oren bat haranko oren bat hanko oren bat hunanko jauzi
|
bat
eta brixt batzarre hontarat heldu uskaldun zintzoenak garai leku orotako uskaldun kemena hamabostgarren mendean hagitu antzera inkisizio berbera iragarri azkena
|
|
|
Egon izan naiz nire aitarekin etxe batean, beste
|
batean
eta gehiagotan ere, baina aitak ez dit eskaini etxerik, ez dit esan: hau duk gure etxea.
|
|
|
Irantzu,
|
batekin
eta bestekin egun txarra igarotzen ari zara, sentitzen dut benetan.
|
|
|
Fatima, Yasmina eta Itsaso baloi batekin dabiltza futbolean. Yasminak ilea estalita dauka zapi
|
batekin
eta Adidas txandal beltz marraduna darama soinean (oso guapa dago benetan).
|
|
|
Paulo txikiak ez du plazoletan gelditu nahi, baizik eta errepidea zeharkatu bestaldean den kolunpio gunera joateko. Han badago ere beste taberna
|
bat
eta nigatik lasai asko zeharka dezakegu errepidea.
|
|
|
Irantzu eta hartz polarrak. Nago
|
bata
eta besteak antzeko maitasunez sortu zituela diseinugile azkarrak.
|
|
|
Botika bila Atraxkua tabernara jaitsi nintzen, nerbioak berdintzeko gutxienez beste ardo
|
bat
eta tabako gehiago behar nuelako. Konturatu nintzen laster zetorrela tortillaren ordua ere.
|
|
|
Super makilaturik doan Blanquitari agur esatean oroitu naiz duela zenbait urte Bilbon ezagututako beste emakume kementsu batekin, Arrebato tabernan lehen aldiz ikusitako pertsona ahaztezina. Gainera ez zen emakume jaio, mutil jaio baitzen Leioa herriko baserri
|
batean
eta bertan hezi zuten euskaldun zahar, Leioa osoki hartuta bere belaunaldiko euskaldun zahar bakarrenetarikoa.
|
|
|
Ahotik ipurtzuloraino dena
|
bat
eta dena zauri sentiarazteraino.
|
|
|
Minutu batean bihurtu naiz ikastolako atarian zain diren gurasoetariko
|
bat
eta begira nago gizon emakume adinkideei. A ze ikuskizun bihotz suntsigarria, gaztetasunak duela gutxi zein betiko abandonatutako gorputz arimena.
|
|
|
Bertara sartu ginenean Robertok autoa gelditu zuen eta atarirantz abiatu zitzaigun" minutu
|
bat
eta banator" esanez.
|
|
|
Aldatz behera irristatzen hasi zitzaizkidan eskiak eta orduan bai norberak zuzendu eta frenatu behar. Esan dezaket erraz kontrolatu nituela, denok
|
batera
eta goxoki ailegatu ginelako teleaulkiaren goiko harrera gunera.
|
|
|
Bere estiloan garaiezina dirudi, eskerrak badakigun porrot handietan ere erori izan dela. Seguruenik loturik doaz
|
bata
eta bestea.
|
|
|
Urraul Goitiko Gindano eta Zerrenkano herrietan ohiko auzia sortu zen 1785ean apez erdalduna izendatu zutelarik. Alde
|
bateko
eta besteko lekuko guztiak ados zeuden herritarrak atzerritar gutxi batzuk salbueuskaldunak zirela baieztatzerakoan; ezadostasuna herritarren elebitasun maila neurtzerakoan zetorren. Hala, lekuko batek adierazi zuen baten batek zerbait zekiela, baina gaizki:
|
|
|
Bistan denez, bertan hildako arrantzaleen hilarriak dira. Hobekien kontserbatu denean hau irakur daiteke alde
|
batetik
eta bestetik:
|
|
|
Irakaskuntzaren eragina lehen baino handiagoa zen erdaren zabalpenean, eskola sarea sendotzen ari zelako fisikoki eta legalki, derrigorrezkoa bilakatu arte
|
batetik
eta, bestetik, espreski erdara erakusteko gramatikak eta ikas metodo berriak zabaldu zirelako. Hauen adibide ditugu, besteak beste, J. M. Egurenen Metodo prdctico para enseñar el castellano en las escuelas vascongadas (1867) Hegoaldean, eta Jean B. Archuren Uskara eta Franzes gramatika uskalerrietako haurrentzat eguina (1852) Iparraldean.
|
|
|
M. Azoulay jauna grabazioez arduratu zen eta berak egin zituen ezagutzen ditugun Euskarazko lehenak: bost kanta Donostiako hiru damatxo, Herrietan batzubek, Maitia nun zira, Prima erjerra eta Pello Joxepe, irrintzi
|
bat
eta ebanjelioko hiru irakurketa.
|
|
|
36 Zazpiak bat erri kultura biltzeak eta lehen azterketek (ikus 35) alde
|
batetik
eta Lore Jokoen giroak bestetik (ikus 34), lagundu zuten XIX. mendean euskal batasunaren ideia eta kontzientzia garatzen, karlistaden nahitaezko eraginez gain, jakina (ikus 33). Horrela, XVIII. mendeko Irurak bat lelotik Laurak bat izenekora pasatu zen eta, azkenik, Zazpiak bat era.
|
|
|
Joan Kalbin (irudian) erreformatzaile frantsesaren jarraitzale zen Johañe Tartas apez kalbinistaren eskolan ikasi zuen Sohutan. Gorteko abokatu bilakaturik, Belakoak, Tablettes izeneko eskuizkribuez gain, hiztegi
|
bat
eta Euskararen lehen gramatika idatzi zituen, baina biak. ezezagunak dira, galdu baitziren.
|
|
|
Ahozko kulturan bada agoten berri. Zuberoako kanta batean neska
|
baten
eta agotetzat hartua den mutil baten arteko solasa ageri da. Hona sei bertso:
|
|
|
ENA ONTAN IUv glzia. ONELAKO rri batean, halaxe gertatu zen hurrengo lehen urteetan, Batuaren eginkizuna erdarek betetzen zutelako alde
|
batetik
eta, bestetik, batzuek zentzugabekiBatuak euskalkiak osoki eta azkarki ordezkatzea nahi zutelako ahozko hizkeran ere, ez bakarrik idatzizkoan. Honek hiztunen artean sor zezakeen nahasketa neurtu gabe, eta hizkuntza ordezkapena areagotu zezakeela aintzakotzat hartu gabe.
|
|
|
Gionoren Jean le bleu liburuan teilatuan dira Jean ttipia eta aita, izarrei so; haiek ere aita Ñañeren arazoak zituzten. Probentzako kosta urdin guzia turista alemanei saldu aitzin zen, eta konparaketa egiten zuen aitak ulitxa
|
baten
eta izar baten biziaren artean. Erraten zion semeari apokalipsia jada hasia zela eta sufritzen duten pertsona batzuen baitan anitz apokalipsia ari zela lanean.
|
|
|
Harrita izeneko oihan putzuka bada erreka zolan. Handik ateratzen nintzen egun
|
batez
eta xenderatik biderat heltzen. Han ehiztari zahar bat, orduan zahar ikusten nuen, eta izutu bainintzen pasaia batean... gizonak:
|
|
|
Funtsean, bi albiste eman behar dizkizuet, ona
|
bata
eta txarra bestea, eta halakoetan batek ez du jakiten nondik hasi edo non amaitu, gozoaren ondotik garratzak dena mingosten baitu, eta mikatzaren osteko eztiak gustuaren erdia galtzen baitu. Ez naiz luzamendutan ibiliko, ordea, berriak jakiteko irrikaz egongo baitzarete honezkero, bai pozezkoak, bai oinazezkoak.
|
|
|
—Marinelak utzi itzazue bizirik —esan zion Bizargorrik laguntzaileari—, txalupa koxkor
|
batean
eta ur pixka batekin, lehorrera iristeko moduan.
|
|
|
Harenean sartu zenean, hain errukarri
|
batetik
eta hain barregarri bestetik, gupidaz eta penaz hartu zuten batzuek agurea, irriz eta txaloz bestetzuek. Gainontzeko eunuko zaindariek hartu zuten berehala beren babespean, haren zoritxarrean berea ikusten zutelako edo, nahiz haiek mutikotan jasan anputazio murrizgarri hori, gizontasunaren galera zer ote zen sumatzen hasi baino lehen, eta Ottok berriz zahartzaroan, zintzilikario haien funtzio praktikoa galdu eta gero.
|
|
|
Hortaz, gutxi ziren munduan barrena ikus zitezkeen ispiluak, eta denak Veneziako lantegietan sortuak. Horra, beraz, zergatik zabaltzen zituzten denek begiak objektu hura ikustean, zergatik begiratzen zioten beldurrez bezainbateko mirespenez, eta horra zergatik etorri zitzaion behin Bizargorriren emazteetako
|
bat
eta belarrira esan, beste inork ez entzuteko moduan:
|
|
|
Bera guztiz ezjakina eta aritugabea zen ur haietan, baina, han hemen entzundakotik bazekien, gutxi gorabehera, zer eta nola gertatzen zen halakoetan. Biak gelan bakarka geratu zirenean, biluzteko agindu zion Simeonek, egiteko hartan azkarrago ari zedin gizonak berak ere laguntzen ziola; gero ohatzean etzanarazi zuen, buruz gora; ondotik Simeon bera erantzi zen, gainean jarri zitzaion, zirkun zarkun ibili zitzaion
|
batera
eta bestera...
|
|
|
—Ez
|
bat
eta ez beste. Nik. lagundu egin nahi dizut.
|
|
|
Estatu modernoek hizkuntza aniztasunaren mamuaren aurkako borroka egin dute azkeneko bi mendeotan. Hizkuntza
|
bat
eta batua behar izan omen da kultura nazional homogeneo bat lortzeko, gainerakoak arriskutsuak lirateke. Beste mamu batzuekin umeak bezala izutu dira Babelgo mamuarekin Henri Gregoire abade iraultzailea, Luis Antonio de la Vega edo, alderantziz, eta botere legislatibo gutxiagorekin, Euskal Herrian Euskarazko militante batzuk.
|
|
|
Gerta daiteke Aren eta Eren arteko erlazioan, subjektu batek informazioa komunikatzea, baina ez onartzea bestearen erantzuna, desberdina delako. Desberdintasuna normala da, Ek beste ikuspegi
|
bat
eta bestelako zeresana izan dezake. Ak, Eren erantzuna onartzen ez badu, ukatu egiten ditu igualitarismoa eta Eren askatasuna.
|
|
|
Maiatzaren hamahiruakguretzat badauka egun choragarri baten oroitzapenaz bertzerik; gu hamahiru goizean operazionetan abian bi egunentzat. Hamalau goizean bi felaga zikin arroka zilo batean gorderik zaudenak, gu ondorat ailatzean ez dauzkute ba aspirant
|
bat
eta sarjant bat tiroz pasatzen. Azpirant hau nere adichkide hoberenetarik bat, izigarriko bihotz eta omore onekoa, gazte lerden eta zuzena, bertze nehok ez bezalako fede batsutan bere baitan zaukana gaztea.
|
|
|
Kairoko Askapen Batzorde Antikolonialistan bultzatzen zen Magreb arabiarra ren ideiaren ordez, Alal el Fassi" Sahara marokoarra" ari zen proklamatzen. Mapa berrian Zeuta, Melilla, Mendebaldeko Sahara, Ifni eta, Espainiapeko irla txikiez gainera, Kanariar Uharteak, Mauritania, Mali zati
|
bat
eta Senegal puska bat ere Maroko izango ziren.
|
|
|
Erregea boterea galtzen ari zela barruntatzen hasi zen. Sibaren mamua susmatzen zen alde
|
batetik
eta iraultza antimonarkikoarena bestetik, Egipton gertatu berri zena bezalakoa.805 1959ko urtarrilean, erregeak arrifien protesta itotzea erabaki zuen, Mulei Hassan printzea, Mohamed Ufkir eta Mohamed el Mizian izango ziren ordenaren artezkariak. Erregearen Indar Armatuak Tangerren eta Al Hoseiman lehorreratu ziren, 20.000 soldadu guzira.
|
|
|
Frantsesak ez ziren sharia edo lege islamikoa indargabetzen ausartu, bazekiten ezin izango zutela Islamaren kontra. Baina, arabiarrak alde
|
batetik
eta berbereak bestetik, berez baturik ez zeudenez gero, banatu ahal izango zituztela uste zuten. Makhzen frantsesa ezarri eta, berbereen alde itxurak eginez, tribu berbereak aise frantsestuko zituztela pentsatu zuten.
|
|
|
Bigarrengo puntua: gizakia bi pultsio edo joeraren artean bizi da, Eros eta Thanatos,
|
bata
eta bestearekin nahasturik eta bizitzarako eta heriotzarako joerok banatu ezin direla. Hirugarren puntua:
|
|
|
512. Abisinia konkistatu ondoren, Benito Mussolinik Erromako Foroan bi erliebe harlantzeko agindu zuen, batean Erromako Inperioa errepresentatzeko eta bestean Ducearen Inperioa. Basamortu bildumarik ez zuela egiten zin egin eta harritan erakusti zuen
|
bataren
eta bestearen espazio neurriz berdina omen zena.
|
|
|
Nazionalismo estatistak indarra galduko zuela pentsatzen zen, boterea goitik erakunde supraestatalei emanez, eta behetik erabakiak bitarteko deszentralizatuen eskuetan utzirik. Nazio estatua globalizazioak erroiztuko zuela alde
|
batetik
eta askatasun indibidualek bestetik.
|
|
|
Bazekien mundu guziak zer zen. Boterea alde
|
batetik
eta menperatuak bestetik. Eta batzuetan intsurrekzioa.
|
|
|
376. Mamutxa deitzen zitzaien Eskualduna asterokoan, VII, Algeriako mamutchak izeneko oharrean: " Behin edo bietan erran izan dugu jadanic mamutchek kalteric izigarrienac egiten hari dituztela Algerian; hekien suntsitzeko gobernamenduac miliun
|
bat
eta erdi diru igortzen zuela eta Lavigerie kadinaleac berriz othoitzac galdegiten. Iduri du gizonen lan guziec bainon hekien othoitzec ondorio hobeac dituztela.
|
|
|
Eman dezagun: gaztelera, portugesa eta euskara hizkuntza
|
bat
eta bera direla pentsatzen duenak eratuko lukeen gramatika. Iberische Deklination teoriko guzia jausi zen goitik behera.
|
|
|
Kabila bakoitzean kapitain espainol bat zegoen interbentore, eskola maisu bat, albaitari
|
bat
eta komunitate espainol txiki bat, ofiziala ez bazen ere. Eta horiek elkartzeko denda taberna, autobus geltokia atean.
|
|
|
Arjeliako ondoraño sartu giñen gero. Gu mendiz pasatu giñen kara
|
batetik
eta beste karan Arjeliko kabilak ikusten giñuzen. Ango yendek zatar zuri betzuk atera zizkiuen makillen punten.
|
|
|
Gaixorik sentitzen zen Pio Baroja, erreuma edo paludismoa ote zen beldurrezeman zituen egunak, itsas hezetasuna, hotza eta zorabioa gainetik kendu ezinik. Bilarrean hasten zen batzuetan, Perez abizeneko jeneral venezolanoarekin, Chamberlain itxurako ingeles
|
batekin
eta Garcia Berenguer mediku espainolarekin.286 Zaldi bana alokatu eta bidaia batzuk egin zituzten inguruetan. Behin Espartel lurmuturreraino joan ziren, baina nazkatuta itzultzen zen.
|
|
|
Mejand zeure morroiak zeure etxean jarraitzen du lanean eta enkargatu nahi dizu, faltarik gabe ekartzeko, sei tiroko errebolber
|
bat
eta 24 kartutxo gutxienez, errebolberra kargatzeko.
|
|
|
Aste Tragikoa deituko zen hartan, 78 pertsona hil ziren, gutxienez: apez bat, marista
|
bat
eta frantziskano bat, 3 militar eta 72 zibil. Uztailaren 31n hasi zen Antonio Mauraren gobernu kontserbadorearen errepresioa, masiboa eta latza.
|
|
|
II. Errepublika proklamatzean, 1931ko apirilaren 14an, Tetuanen manifestazio handi bat burutu zen bandera errepublikano, anarkista eta marokoarrekin. Francisco Gomez Jordana y Sousa Alto Comisarioak debekatu egin zuen eta, errepresioan, hildako
|
bat
eta zauritu asko izan ziren. Jendetzaren haserrearen aurrean, Gomez Jordanak izen bereko teniente jeneralaren semeaTangerrera ihes egin behar izan zuen.
|
|
|
Espainiako Gorteetan, Ifniko okupazioaren kontra, komunista
|
bat
eta Izquierda Republicanako beste bat, bi diputatu bakarrik azaldu zirela ere salatzen zuen Eli Gallastegik. Ez zitzaion garrantzi handirik eman, hain gabe ere borroka sozialak eta politikoak larriak baitziren penintsulan.
|
|
|
1922an, mendebaldean, Tazarut herria okupatzeko El Raisuniren kontrako borrokan ibili zen. Sidi Hamido Surkan errebeldeetako burua hil eta egun gutxitara erori zen Gonzalez Tablas bi balazorekin, besoan
|
bata
eta sabelean bestea, barea lehertuta eta urdaila zulatuta. Amanera eraman zuten, baina ez zen bizirik aterako ebakuntzatik.
|
|
|
Xauengo hiriaren kontra egin zen bonbardaketa bereziki gupidagabea iruditu zitzaion Walter Harris kazetariari. Gerla guziak krudelak badira ere, eta Arrifekoak maila ikaragarria hartu zuen bai alde
|
batetik
eta bai bestetik, Walter Harrisen ustez, Xauen babesgabearen kontrako bonbardaketa itzela izan zen. Mulei Jussefen gerla hegazkin eskuadrillak burutu zuen, 576 hegazkin frantsesen laguntzarekin.
|