|
2003
|
|
|
Nausien antzera, orduko umeok be kantetan genduzan, etxerik etxe," Abendu" eta" Santa Ageda" kantak. Eta baita umeenak
|
baino
ez ziran beste eske kanta batzuk be: " Urtebarri"," Erregen"," Kandelerio"," Eguen Zuri"...
|
|
|
Ez dakit nondik nora ibiliko diran orain orduko nire zirriborro horreek. Horixe
|
baino
ez ziran.
|
|
2005
|
|
|
Haurdunaldi guztian zehar lagun izan eban lo kantuarena inori kontau ez eutsan bezalaxe, orain be ez eutsan inori kontau bere ematututiko jarioagaz batera agertzen ikusi ebazan neurri desbardineko hankatxoena. Bion arteko lotura areagotuko eban isileko sekretua bilakatuko zan harik eta nik ibilten ikasi arte, begirakune axolagabez begiratzen dabenek orduantxe
|
baino
ez ziran konturatuko eta nire herrentasunaz.
|
|
2006
|
|
|
Etxean jasoten genduzan irain eta zigorrak herri buelta osoan entzuten ziran. Ama barik itxi ginduezan golpeak behin
|
baino
ez ziran entzun, ostera. Gizon harek ez eban egundo be euki guretzat maitasun berbarik.
|
|
|
Orduan bai biziko ginan ondo; beharbada, tabakoa be emongo euskuen erreteko. Dana dala, horreek guztiak berehala hutsaltzen ziran ume papauen asmoak
|
baino
ez ziran. Neuk bai ibilten nebazan arrazoiak behar egiten joateko.
|
|
|
Gure olgeta lekuak ez ziran hobeak, gainera. Inguruetako landak pozu baltz nardagarriak
|
baino
ez ziran. Gu ezaxolati.
|
|
|
Andreak ez eutsan erantzun. Beharbada Michelen zoro berbak
|
baino
ez ziran izango. Holan behinik behin sinistuarazo eutsan bere buruari.
|
|
|
Etsita, gizonaren samina egin zan gelaren jabe panpina despuzteaz batera. Lehen bular joriak eta izter mardulak ziranak orain bat batean itxura bako plastiko karkaila
|
baino
ez ziran. Bizia emoten eutsan airea bajoakola izu laborriz ikusita, gizona zoro antzera hasi zan laguntza eske.
|
|
2007
|
|
|
Lehenago maputxeak eta be ibiliko ziran, lurra eta amesak eurenak ziranean. Hasieran mendizale gitxi batzuk
|
baino
ez ziran etorten. Baina urteak aurrera joan ahala, mendizale gehiago etorri ziran, eta herria sortu eben horreei guztiai lo egiteko lekuak eta zerbitzuak eskainiz.
|
|
2011
|
|
|
Horreen ganean egoten ziran beste kuartuak, salea eta eskusadua (eskusue') (etxe askotan ez egoan), eta azkenez, kamarea eta lastategia (la.stidxe). Lehenago etxeetan behar ziran gauzak
|
baino
ez ziran eukiten, ez gaurko lez. Kuartuetan, esaterako, ohea, erropea gordeteko armairua, komoda bat (ez beti) eta medikua etorrenerako palanganea eukiten ziran.
|
|
|
Azken hiru lau hamarkadetara arte, baserri etxean bertan eukiten izan dabe baserritarrek eguneroko jateko gehiena. Dendan jateko bereziak
|
baino
ez ziran erosten: azukerea, kafea, orioa, garbantzuak, arroza, makailoa eta halakoak.
|
|
|
Ezkontzarik gehienak Morgan bertan izaten baziran be, bikote batzuk Urkiola edo Begoña lako leku ezagun edo seinaladuagoak hautatzen ebezan ezkontzeko. Ezkontzetara, etxekoak eta hurreneko auzoak
|
baino
ez ziran joaten konbidadu. Ezkongaiak oinez joaten ziran eleizaraino, dotore jantzita:
|
|
|
goizetik gauera zeregina franku egoten zan etxean, etxe inguruan edota solo eta basoetan. Hori dala ta astialdiak guztiz laburrak izaten ziran, eta egun jakinetan
|
baino
ez ziran hartzen.
|
|
|
Goierriko etxeetan babestu ziran gehienak, burrukaldiak amaituko ziran esperantzaz. Gizonezko gitxi batzuk
|
baino
ez ziran geratu herrian, gehienek alde egin eben, hilko ebezan bildurrez. Andra askok be, euren seme alabak eta ahal izan ebezan ganaduak hartuta, iges egin eben etxetik.
|
|
|
XX. mendearen atzeneko hamarkadetara arte inor ez zan banatzen, behin ezkondu ezkero. Alargun gelditzen ziranak gitxitan
|
baino
ez ziran barriro ezkontzen. Eta bigarrenez ezkontzen ziran bakan horreek be aurreko gizona edo andrea izanikoaren neba arrebaren bategaz egiten ziran batez be.
|
|
|
Etxeren baten edo bestean gisadua, saldea eta etxeko oilo oilaskoren bat jatea be normala izaten zan, baina etxerik gehienetan egun berezietan
|
baino
ez ziran egiten holako jatekoak, jaietan edo domeketan.
|
|
|
Barku handiagoak egin ahal izateko, ontziolea dragau eta basea bota ebenean, inguruko ekosisteman eta espezieetan ikaragarrizko eragina euki eban, txirlak eta margolak desagertzeraino. Hasikeran itsasontzi txikiak
|
baino
ez ziran egiten. Gerora handiagoak egiteko amesa euki eben, baina alkarte bat sortu zan, Zaindu dezagun Busturialdea izenagaz eta bertanbehera geratu zan proiektua.
|
|
|
Gaur egunean lurrak uzta urriagoak emotearen errazoia, ganadurik ez egotearena eta lurrari satsik ez edo sats gitxi botatearena ei da. Antxina laiakaz emoten ei jakon lurrari bueltea, baina gure lekukoen belaunaldirako, goldea, makiñie ondo sartu ezin zan solo bazterretan
|
baino
ez ziran laiak erabilten.
|
|
|
Juan Ibarzabal. Buztarri, k be baeban zerikusirik, geroago agertuko dodanez. Lehenengoetan, tantaka tantaka, gitxi batzuk
|
baino
ez ziran agertu. Inguruko bertsolariak gehien bat.
|
|
2012
|
|
|
Sarritan, behi bat hilten zanean, ez egoan barria erosteko dirurik, eta ermandadearen bidez, auzoko guztien artean erosten eben. Gaur eguneko aseguruen antzekoa zan, baina aseguru horretan behiak, idiak, zekorrak eta txarriak
|
baino
ez ziran sartzen.
|
|
|
Bakion etxe guztiak oso osorik egozan. Tiro hotsak birritan
|
baino
ez ziran entzun ordurate, eta eurok aurreko astean, hatan be. Donostiatik ines egindako batzuk Bakion euki eben gordelekua, komentu baten, euki be.
|
|
|
Bakion etxe guztiak oso osorik egozan. Tiro hotsak birritan
|
baino
ez ziran entzun, eta eurok aurreko astean, hatan be. Miliziano batek fusila hartu eta txankan tiro egin eutson.
|
|
2013
|
|
|
Beragana joaten ziran, baina bera be etxerik etxe ibilten zan oinez; Ereñora astoz be joaten zala esan deuskue. Izan be, gaixotasun larriak eukiezanean
|
baino
ez ziran ospitalera joaten.
|
|
|
Gaztetan mutilak mendira joaten ziran sarri neskak gitxitxuago, Apariora eta Gorbeiara esaterako, etxetik bokadilloak eroanda. Tabemetan be, mutilak
|
baino
ez ziran sartzen.
|
|
|
Berez, Gabonetan familia alkartzeko ohitura ez da hain zaharra. Antxina Gabonak etxekoakaz
|
baino
ez ziran ospatzen, geroago hasi zan familia osoa batzen. Etxetik kanpora beharren dabilzanak etorri egiten dira, eta ezkonduta beste etxe baten bizi direnak be bai.
|
|
2014
|
|
|
Berez, ez zen erraza, misterioz jositako leku berri batean egonik, eta, horri fenomeno estrainioak gehituz gero, askoz zailagoa. Kontua zen loa galdua nuela jada, eta goizaldeko hirurak
|
baino
ez ziren artean. Zer egin pentsatzen ari nintzela, ohe ondoko gau mahaiko tiraderak irekitzeari ekin nion.
|
|
2015
|
|
|
Accion Catolica be aitatzen dabe barriemoileek. Hasikeran, horretan mutilak
|
baino
ez ziran batzen. Batzarrak egin, konfesau, komulgau eta armozua jaten eben.
|
|
|
Gerora gazteak be hasi ziran tabernetan tutean eta musean jokatzen, eta andrazkoak be bai, briskan. Aste barman gizonak
|
baino
ez ziran joaten tabemara.
|
|
|
Inoiz Kadaltsokoerrotako presara edota Astintzeko zubira be bai. Mutilak
|
baino
ez ziran joaten; neskek bainu-jantzia ipinterik pentsau be ez. Behin Arteagako anteparan uger egiteko txapelketea egin eben.
|
|
|
Solora kare bizia eta satsa botaten ziran lurra erreteko, eta mamarroak hilteko be bai. Orain botikea dago, baina orduan karea eta sulfatoa
|
baino
ez ziran erabilten. Sulfatoa jeneroak ugerra koiu ez eian botaten zan.
|
|
2023
|
|
|
Halanda be, barruko merkatua ondo joian, burdinola txikiek baserriko erremintak eta forjak eginez etekin onak ateraten ebezan. Ha ta guzti be, 1828an burdinola bi
|
baino
ez ziran geratzen Arratzun, Zubiaur eta Uarka, 1860 arte iraun ebenak. Izan be, Bizkaian Laba Garaien teknologia sartu zanean, burdinolak bertan behera geratu ziran edo errota bihurtu.
|