|
2000
|
|
|
Zientziak ‘perplexitas’ ahazten du maiz, pentsatuz edozein arazotarako metodologia bat badagoela.
|
Baina
zientziak ezin ditu paradoxa etiko eta estetiko guztiak azaldu metodologia batetik (Aristotelesek etika posibilitatearen jakiturien artean sartu zuen eta zientzia beharrezkotasunaren jakiturien artean; Kantek lehenengoa arrazoimen praktikoan sartu zuen eta bigarrena arrazoimen teorikoan). Zientziak ezin ditu mirari etiko eta estetiko guztiak isildu, Wittgensteinek etikari buruzko hitzaldian agerian utzi duen moduan:
|
|
2001
|
|
|
Hitz hauek erabiltzerako orduan kontu handiz ibili behar da, gure tradizioa jatorri kristaukoa izanik infinitua mugagabeki ahalguztiduna den zerbaiten gisa irudikatzeko joera baitugu (adibidez, inteligentzia infinitua mugarik gabe gorenera eramaniko zerbait bailitzan).
|
Baina
zientzia garaikideak magnitudearekin inolako zerikusirik ez duen infinituaren beste nozio bat garatu du, matematikak adibide: zuzen erreal baten segmentu bat nahi hainbat aldiz zati daiteke, eta inoiz ez dugu lortuko zati ez daitekeen distantziarik.
|
|
|
Bila dabilen tresna, bitartekoa, asmapena, ea zelan erabiltzeko asmotan egiten ari den galde diezaiokegu.
|
Baina
zientzia zientzia lez beti da ona, ederra, onuragarria; jakitea, besterik gabe, gizakiari gogoko zaiolako.
|
|
2003
|
|
|
Jakina, osagai zientifiko eta ez zientifikoen arteko nahasketa guzti guztiak ez dira arrakastatsuak (Lysenko adibidez).
|
Baina
zientzia ere ez da beti arrakastatsua. Baldin eta nahasketak baliogabetu behar badira noizbehinka emaitza okerrak ekartzen dituztelako, orduan zientzia hutsa ere (halako zerbait egotekotan) baliogabetu behar da.
|
|
|
Azken batean, beste esparruetako ikasleak ere jotzen du halako liburuetara, nahiz eta oso arraroa izan graduazioko bigarren urtearen ondoren, eta ezta esklusiboki horren lehen urteetan ere.
|
Baina
zientziatan, testuliburuak dagozkien gaiak aurkeztera mugatzen dira, giza eta gizarte zientzia askotan gertatzen den bezala, arazo esparru berezi bateranzko hurbilketa ezberdinak adibidetu beharrean. Zientzia partikularren baten ikasturte batean liburu gisa onartzeko lehiatzen diren testuak ere, batik bat, maila eta pedagogi xehetasunetan desberdintzen dira, baina ez mamian edo kontzeptu egituran.
|
|
2004
|
|
|
Ikuspegi klasiko horren arabera, gai bakoitzak, edo gai mota bakoitzak, bere egia izango luke, eta hau guztiz muturtuta legoke zientziari buruzko Descartesen ikuspegiarekin, horrek egia unibertsal eta bakarrak eskatzen dizkiolako, beti eta denontzat balioko dutenak. Eguneroko bizitzarako, beharbada, balioko dute egia erlatiboek,
|
baina
zientziak betiko eta guztiontzako balioko duten egiak behar ditu.47
|
|
2006
|
|
|
Zientzia osoa, Estatu globalaren oinarri, jakintsuaren emaitza izango da, giza izaeraren ahalmenak erabat gauzatu dituen gizaki integral akatsgabearen ekintzaren emaitza.
|
Baina
zientziaren existentzia enpirikoa ez da gizakia, Liburua baizik. Ez da jakintsua, hezur eta mami; zientziak mundura eginiko agerpena Liburua izango da, Liburu gisa etorriko da mundura jakintza absolutua.
|
|
2007
|
|
|
Halere, lehen filosofoek ez zuten metodo enpirista erabiltzen, ez zuten behaketa sistematikoa garatu:
|
baina
zientziak beste metodo batzuk erabiltzen ditu, zientzia izateari utzi gabe. Anaximandroren teoria, esaterako, lurra suspendituta uzten duena49, oso intuiziozkoa da, areago, behaketaren aurkakotzat ere ikus daiteke50 Aitzitik, hipotesi intuiziozko horretatik oso ideia ausarta ekartzen du Anaximandrok51:
|
|
|
egia da, bai, hezkuntzaren zientziak —besteak beste psikologiatik eta soziologiatik bideratutakoak— funtsezkoak direla pedagogian eta, zentzu batean, hezkuntzaren prozesua bera ikertzen hasteko abiapuntu bezala kontsidera daitezkeela.
|
Baina
zientzia horiek, gehienez, hezkuntza den fenomeno osoaren atal bata edo bestea ikertzen dute bakarrik —berori deskribatuz, antzekoekin erkatuz e.a.—, ze hezkuntza fenomenoa —jarduera den heinean— ezin daiteke bere horretan eta guztiz zientifikoki agortu. Horregatik esan dezakegu hezkuntza ikertzen duen diziplina," pedagogia", aldi berean dela zientifikoa eta humanistikoa edo, bestela, aldi berean dela —egun ohikoak diren hitzak erabiliz—" gizarte zientzia" eta" giza zientzia".
|
|
2008
|
|
|
4 Nolabait (pos), hau da: jakintsuak ez ditu zientzia partikularrak, banan banan hartuta, zehatz mehatz ezagutzen;
|
baina
zientzia partikularrak kausa eta printzipio lehenei buruzko jakintza unibertsalaren menpe dauden neurrian, jakintsuak haiek ere ezagutzen ditu.
|
|
|
Ikusten da filosofoak, badenari buruzko zientzia orobarneratzaile bat eraiki ahal izateko, Ondorengo Analitikoetan ezarritako baldintzak arindu dituela. Horrela, zientzia partikularrek genero jakin bat ikertzen dutenez, zientzia bakoitzak axiomak erabiliko ditu behar dituen bitartean;
|
baina
zientzia partikular batek berak ere ez ditu axiomak ikertuko, zeregin hura filosofia lehenari baitagokio. Gai horri buruz, cf. Calvo Martmez (1994:
|
|
2009
|
|
|
Dudarik gabe, bere garaiko ideologia zientifiko nagusitik kanpo ez dabil.
|
Baina
zientzia positiboaren tentazioari kontrajartzen zaio iraunkorki deutsche Wissenschaftaren espektroa, bizitzaren osotasuneranzko ezagutzaren mugimendu kritikoaren espektroa.
|
|
2011
|
|
|
" Estatuak —Karl Popperri hartzen diot— egonkorra izan behar badu, Estatuaren jainkozko Forma edo Ideiaren egiazko kopia bat izan behar du.
|
Baina
zientzietan goreneko mailan, dialektikan, gaitasuna duen filosofo batek baizik ez daki Original zerutiarra ikusten, eta kopiatzen. Puntu hau asko azpimarratzen da Platonek filosofoen erregetzaren aldeko arrazoiak ematen dituen Errepublika ren partean.
|
|
|
Subjektu horren munduaren ezagutza objektiboa da, hortaz, unibertsala baita. Horregatik estetika europar eta japoniar diferenterik egon liteke (horien subjektua historiko eta aldagarria da),
|
baina
zientzia europar eta japoniar diferenterik ez (subjektua transzendentala da); bestela esan, estetikan mundua subjektual subjektiboki begiesten eta espresatzen dugu (esate baterako kategorien, eta hortaz unibertsaltasunaren aurrebaldintzen, aplikaziorik gabe), zientzian subjektual objektiboki atzematen eta formulatzen dugu. Aski orain laburpen horrekin, jarraitu ahal izateko.
|