|
2000
|
|
|
Eta emazteak berriz erantzun: «Ez da atxinekoa,
|
baina
urteak dira...».
|
|
|
1939ko lehen seihilabetean, Amundarain kronikaria ez zen astez aste edo bederatziurrenez bederatziurren arazoaz beti esanak errepikatzen ibili,
|
baina
urte hartakoekainera iristean ondoko ohar hau idatzi zuen, Donostiako elizetako une hartakoegoera adierazten diguna. Aurreko eta ondoko pasarte gehienak baino esanahitsuagogertatzen da berori; esanahitsua, diogu, artean Gobernu Gotzainen arteko negoziaketakbere emaitza ez baitzuen eman, eta, gainera, Donostiako hiriburuan ari zen jazotzenesaten zaiguna, ez nonahiko zokotan (Cronica:
|
|
|
Horiek konpontzeko, lurrak karetzen hasi ziren eta karobiak izugarri ugaritu ziren.
|
Baina
urte batzuen ostean, karea gehiegi erabili zenez, lurzorua larregi ahuldu zen, uztak gainbehera etorri eta baserri asko hustu egin ziren. Hain zuzen, Amerikarako emigrazio gogorrenak orduko superpopulazioaren ondorio izan ziren.
|
|
2001
|
|
|
Horren arrazoiak bat baino gehiago izandaitezke: 1) portaera; subjektuen urratsa neurtzen dugunean, transmisio kanpainako subjektu horien euskara maila oso baxua da, eta subjektu gehienak lehenaldiz matrikulatuak dira gainera; beraz, portaera ez da ikusgai edo neurgai oraindik,
|
baina
urte batzuk barru agian bai, eta beharbada orduan eredua baliagarria izandaiteke; 2) subjektu horien portaera; etorkizunean beren seme alaben portaeraizango dena bezala defini daiteke. Izan ere, subjektu horiek euskararen transmisio kanpainetan matrikulatzeko duten arrazoietako bat da egunen batean beren euskaldunak izango direla.
|
|
2002
|
|
|
Beraz, hitzarmenaren helburu nagusiak, batetik, bi aldeen zama ontzienbabesa lortzea eta, bestetik, hitzarmenetik kanpo zeudenei egindako erasoak ontzatematea ziren.
|
Baina
urteek aurrera egin ahala, hitzarmen hori motz geratu zen.Merkataritzari buruz Conversa hitzarmenak ezer gutxi zioenez, Gipuzkoako agintariek erregearengandik pribilegio eta baimen ugari lortu behar izan zituzten Gortean, Lapurdikoekin salerosketan jardun ahal izateko. Horrela, 1558an, sei hilabeteko epean garia ekartzea eta, trukean, armak izan ezik beste edozein produktueramatea baimentzen zitzaien, frantsesei? 15 1594an elikagaiak libreki ekartzeaonartu zitzaien16, gero 1595ean baimena flandestar, eskoziar eta irlandarrei erezabalduz17 1597an, elikagaiak eta legezko produktuak ekarri zituzten ontzi horiei; trukean dirua ateratzea baimendu zitzaien18.
|
|
|
Mende zaharreko hirurogeita hamarreko urteetan izan zen; enpresa asko eta asko jardun zuten euren produktuak nola etxe barruan hala munduko lau bazterretan komertzializatzen. Esperientzia ez zen erabat berria izan,
|
baina
urte horietan izan zen inoizkorik eta eztandarik haundienetako bat estatu mugak gainditzeko ahalegin komertzialean nahiz enpresarialean. Denon ezagunak dira Colgate, Ford, Coca Cola?
|
|
|
Sistema hau aspaldikoa da,
|
baina
urteekin hobetu egin dute. Oso ezaugarri interesgarriak ditu:
|
|
2003
|
|
|
Jende gutxi hurbildu zen unibertsitate zaharraren herrira (berrogeira heldu gabe), zenbait ikastaro bertan behera geratu ziren eta fundamentu eskasa ikusi zen irakasle batzuen aldetik, nahiz eta antolaketa, berez, ona izan30; baina, UEUra bidalitako eskutitzean, bertan egondako baten arabera, doan izatea eta ikasleen opor garaian, UEUk kontuan izan zituen faktoreak ziren, idazlearen ustez. 1974an Azkoitian bildu ziren,
|
baina
urte horretako porrot ekonomikoaren ondoren, eta nahiz eta ahaleginak egin jarduera hau sendotzeko, bai erakunde ofizialen aldetik31 baita UEUren aldetik ere, bide hori itxita gelditu zen. Bitartean, talde bitxi bat hurbildu zen Oñatira, Boise unibertsitateko 70 ikaslerena, nahiz eta ikastaro luze bat egitera etorri, irailetik ekainera bitartean.
|
|
2005
|
|
|
Alardeen garapenaren baitaneboluzioa gertatu da bere pertzepzioan. Historikoki eta Alardearen hastapenetan kantinera tabernariaantzeko emakumea zen eta nahiko balorazio ezkorra zuen,
|
baina
urteak pasa ahala prestigio handikoeta ohorezko postua izatera ailegatu da.
|
|
|
Aurreko urtean gertatu zen bezala, bi Alardeospatu ziren.
|
Baina
urte honetan jada alkateak erakutsitako jarrera oztopatzaileagero eta argiagoa da, adierazpen hauetan ikus daitekeenez:
|
|
|
ekimena ez zen baztertu. Eskasa zela uste zen,
|
baina
urte horretan ezparte hartzeko prest zeuden baldin eta udalak emakumearen parte hartzearen aldeko ekainaren 6an Eusko Legebiltzarrak onartutako mozioa ontzat jotzen bazuen.Horren bidez, emakumearen parte hartzea eskubidea zela onartzen zen, eta negoziazioan eskubide horren inguruko eztabaida emango zen. Tradizionalisten kasuan, aldiz, negoziatzeko borondaterik eza nabaria izan zen hasieratik.
|
|
|
Entzun izan dut behin baino gehiagotan ezen sabeleko arnasa erabiltzen dugula jaiotzen garenean eta haurtzaroan, gorputzari egokien datorkiona omen delako edo.
|
Baina
urteak joan ahala, gaztetatik eta ondoren ere bizio txarrak hartzen omen ditugu gizakiok arnasketan, biriketatik jaso eta botatzen dugulako arnasa gehienbat, eta hortik bakarrik egitea ez delako komeni, gure lanerako behintzat, ahotsarekin jarduteko eskas gelditzen delako biriketako arnasketa, orain ikusiko dugun modura.
|
|
2006
|
|
|
116), urte hartan fundatutako beste batzuekin batera, Goierrin hiri gutuna jaso zuen lehen gune bihurtuz.
|
Baina
urtea ez da zehatza eta ez dakigu ere ziur non kokatu zen hasieran hiribildua, historialariek orain dagoen lekuan izan zela uste duten arren. Martínez de Isasti-k dio San Andresen bertan fundatu zela eta sutea izan ostean hondatuta aldatu zutela gaur egungo lekura (berak gainera 1236 urtea aipatzen du bere idatzian, oker dagoena, Alfontso X.ak fundatu bazuen behintzat).
|
|
|
Hilabete batetik bestera nabaritzen da barneko planetek beren orbitetan aurrera egin dutela. Kanpoko planeten higidura geldoagoa da,
|
baina
urte batetik bestera ere nabaritzen da. Horren arrazoia Kepler-en 3 legean datza (ikus 9 kapitulua).
|
|
2007
|
|
|
Bosgarren Ekonomia Ituna 1951era arte indarrean egon zen Araban, ez beste bi lurraldeetan, eta Arabak, bere kabuz, seigarrena negoziatu zuen zeina 1976ra arte indarrean egon baitzen. Beronen ordez zazpigarrena sinatu zen,
|
baina
urte horietan gauzak aldatzen hasi ziren eta 1978an Konstituzio espainola onetsi eta hurrengo urteko urrian Autonomia Estatutua, zeinek Ekonomia Itunen izaera eta garapena jasotzen baitzituen. Ekonomia Itun hori 1981eko maiatzaren 13ko 12/ 81 Legea da.
|
|
2008
|
|
|
1760ko apirilean Francisco Olabek sutegi handi bat eraiki zuen Barrenkalean, eta eraikinak su hartuz gero inguru guztiak kiskaliko ziren beldurrez, eliz kabildoak Olaberen sutegia suntsitzea eskatu zion korrejidoreari. Auzia 1750 urtetik omen zetorren,
|
baina
urte hartan ezin izan zen erabakirik hartu«, por la injusta oposizion de algunos vezinos interesados en la causa, que no dieron lugar a que se votase».
|
|
|
Hamarkadaren bukaeran, aipagarriak ditugu Muruak udal gobernuaren funtzionamendua hobetzeko egindako proposamenak. Araudirik ezean udalaren prozedurarik gehienak oroimenaren menpe gelditu ziren,
|
baina
urteak pasatu ahala, etamehatz zeintzuk ziren hasierako arauak eta prozedurak. Hutsune legal horrek agin liberalismoak eragindako aldaketek areagotuta, inor ez zen gogoratzen zehatztaldi bakoitzeko udalkideen esku uzten zuen unean uneko zenbait erabaki, eta beste zenbait arazoren aurrean malgutasun gehiagoz jokatzeko aukera eskaintzen zien.
|
|
2009
|
|
|
Hauek seme alaben errepresentazioetan eragina dute eta, hein batean, behintzat, modelatzea eragiten dute (Bussey eta Bandura, 1999). Bizitzaren lehenengo urteetan familia da sozializazio agente nagusia
|
baina
urteak aurrera joanahala pertsonaren testuingurua zabaltzen hasten da eta sozializazioak familiatik harago jarraitzen du. Nerabezarotik aurrera zenbait agentek hartuko dute garrantziagizarteratze prozesu honetan:
|
|
|
Espetxe fitxei dagokienez, Administrazioaren Artxibo Orokorretik 12.500pertsonei buruzko informazioa jaso da, eta pertsona horientzat edo beraien familiartekoentzat eskuragarri dago. Egiaren bidean biktimei lana errazteko pausoakdirela azpimarratu behar da,
|
baina
urte asko pasatu ondoren eta modu partzialeaniristen direla gogoratuz. Nafarroan, berriz, fronterik ez egon arren, Gerra Zibilarengaraian, biktimak ugariak izan dira, bai momentuan bertan eta bai ondotik, bainaNafar Gobernutik egia jakiteko bidea inoiz ez da jorratu.
|
|
|
CIESek emandako datuek, euskaltzalegoak aspaldidanik ezagutzen zituen datuak onetsi baino ez zituzten egin. Eusko Jaurlaritzak propio eskatutako azterketak, herri mugimenduak bereziki intuizioz
|
baina
urte luzetako lan bizikizunez ere bai, zekiena aitortzean, ofizialtasunak eskaini ohi duen sinesgarritasuna baino ez zuen ematen.
|
|
2010
|
|
|
Horrela kontserben bidezko janarien kontserbazioa hasi zen. Appert ek ez zekien zergatik luzatzen zuen prozedura honek elikagaien bizitza baliagarria,
|
baina
urte batzuk geroago, 1860 urtean, Louis Pasteur rek demostratu zuen gertatzen zela mikroorganismoak inaktibatzen zirelako.
|
|
|
Horrela kontserben bidezko janarien kontserbazioa hasi zen. Appert ek ez zekien prozedura honek zergatik luzatzen zuen elikagaien bizitza baliagarria,
|
baina
urte batzuk geroago, 1860 urtean, Louis Pasteur rek demostratu zuen gertatzen zela mikroorganismoak inaktibatzen zirelako. Ondorengo asmakizunak (latorrizko ontzi hermetikoa eta autoklabea) 100 ºC baino tenperatura altuagoetan esterilizatzeko, gaur egungo kontserbagintzaren oinarria izan ziren.
|
|
2011
|
|
|
Horrela abiatu ziren, Bilboko eta Donostiako Irakasle Eskoletan euskara ikasteko klaseak. Lehen urteetan euskara ikasteko eskolak ez ziren ikasketa ofizialen parte, eta ordutegi txarrenetan ematen ziren,
|
baina
urte gutxiren buruan egoera hobetu zen. Bilboko Irakasle Eskolan, esate baterako, honakoa gertatu zen:
|
|
|
Gazteetako batzuek Euzko Gogoan idatzi arren, aldizkariaren lankideen batez besteko adina 46 urtekoa zen. Konparaziorako, eta Intxaustik ematen dituen datuei jarraituz, 1958 urtean Euzko Gogoan aritzen ziren lankideen batez besteko adina 51 urtekoa zen,
|
baina
urte bereko Jakin aldizkarian parte hartutako autoreen batez bestekoa «ez zen 25etara iristen» (Intxausti, 1979: 131).
|
|
|
Beste modu batera esateko, testu zuzenketa ordura arte egin egiten zen, baina errekonozimendurik gabe, maiz lagun edo lankideren batek egindako mesede gisa.
|
Baina
urte gutxiren buruan, zuzenketa lana hizkera zientifiko teknikoan, hartan aditua zen batek egin behar zuelako ideia errotu zen. Kuriosoki, urte horren amaieran kontratatu zituen UPV/EHUk euskara zientifikoko irakasgaia Zientzia Fakultatean emateko lehen irakasleak (M. Ensunza, K. Altonaga...).
|
|
2013
|
|
|
Aurreko ekimenekin bat egin zuen 1942ko maiatzaren 7ko legeak, edozein errenta igotzea ez zilegitzat eta gehiegizkotzat hartu zuena432 Jarraian, 1944ko abenduaren 30eko lege dekretuak finka guztietako errentak mugatu zituen433 Eta adoptatutako udalerrietako politika hedatuz, urte bereko urtarrilaren 24ko eta uztailaren 7ko dekretu legeek etxe kanporaketak atzeratu zituzten egiten ari ziren errentamendu legea promulgatu arte434 Legea 1946ko abenduan onartu zen, eta haren araudia 1947ko martxoaren 21 arte atzeratu eta urte bereko apirilaren 3an indarren sartu zen435 Legeak behin betiko erregulatu zituen alokairuak, baina aurreko politikarekin jarraituz, hau da, alokairuak mugatuz eta jabeak etxea saldu nahi izanez gero inkilinoari preferentzia emanez. ...bat inkilinoen artean etxebizitzen jabegoa bermatzea izan zen436, nahiz eta askok etxea erosteko dirurik ez izatean beren burua kalean ikusi zuten437 Jabeek, baina baita zenbait erakundek, juristek, kongresuek, aipatutako DGAk eta José Fonseca arkitektoak salatu zuten egoera438 Guztiek lege berri bat, alokairuen gaurkotzea eta beste estatuetan hartzen ari ziren antzeko neurriak eskatu zituzten439
|
Baina
urteak itxaron behar izan ziren, 1956ko apirilaren 13ko dekretura arte, errenten eguneratzea onartzeko440.
|
|
2014
|
|
|
Honetan zer esan handiaizan du herriko eskola publikoak. Sasoi hartan etorri ziren familia guzti haien seme alabak eta Busturiko haurrakeskola berera zihoazen, erdal eredua noski, bera baino ez zegoen eta,
|
baina
urteak aurrera egin ahala, eskolanD eta ereduak hasi zirenean, apurka apurka familia etorkin haiek euren seme alabak eredu horietaneskolaratzen hasi ziren. 1996 ikasturtetik aurrera herriko eskolan eredua bakarrik dago, 1995 96.ikasturtean, 8 mailako talde bakarra zegoen eredukoa eta hortik beherako ikasle guztiak eredukoak ziren.
|
|
|
Bestetik, berriz, taldetik kanpora gelditu zinen komitearen kontsignak alde batera utzi eta aske gelditzekopaperak egin zenituenean. Eta azkenez, Irene, nola esan gauza horiek ondo, oraindikandre polita zara, gazte itxura daukazu oraindik,
|
baina
urte batzuk ere badituzu,(...) etaoraingo gizonak, bada, badakizu oraingo moda, oraingo gizonek neska gazte gazteaknahi dituzte, adolezenteak ahal bada, eta jakina, gehienetan lortu egiten dituzte, garaiotan ez da hain zaila adolezente bat ohera eramatea... (...) onartu beharra daukazuerrealitatea.
|
|
2015
|
|
|
Echezarretaren paper fabrikaren hastapenetan, kartoia eta kaxa kartoia besterik ez zutenproduzitzen
|
baina
urte batzuen buruan, 1918an, papera ekoizteari ekin zioten. 1919an beste 17bazkiderekin batera, La Sociedad Cooperativa de Fabricantes de Papel de España (S.C.F.P.) eratu zuten, guztientzako lehengaiak erosi eta bakoitzaren beharren arabera banaketa egiteahelburu izanik.
|
|
|
Gehien nabarmentzen den egitasmoa ALBA (Alianza Bolivariana para los Pueblos de Nuestra América/ Gure Amerikako Herrientzako Aliantza Bolivartarra) izan daiteke; izan ere, neoliberalismoa gainditzeaz gain, kapitalismotik kanpo kokatu nahi du bere burua eta integrazio sozialista baten beharra aldarrikatzen du, bestelako harremanak eta balioak defendatuz. Venezuelak eta Kubak abiatutako ekimena izan zen energia eta osasun zerbitzuak trukatzeko,
|
baina
urteek aurrera egin ahala estatu gehiago batu ziren eta gaur egun 12 herrialdek osatzen dute aliantza64 ALBAren filosofia iraultzailea da, harreman komertzialez haratago joan nahi duelako eta erabateko lehentasuna ematen diolako integrazio sozialari (hezkuntza, osasungintza eta abar), mundu mailako integrazio prozesu gehienek kontrakoa egiten duten bitartean (Tirado, 2011).
|
|
|
|
Baina
urte bat aurrerago hasita zegoen proiektuaren ideia hedatzeko kanpaina, askotariko bideen bidez: Kickstarter crowdfunding kanpainan, agerpena sare sozialetan:
|
|
2017
|
|
|
Urteetan zehar ekonomiaren paradigma aldatuz joan da gizartearen behar berriei erantzunez. Pasaden mendean industrian oinarritutako gizartea zen nagusi, beharrizan materialak betetzea helburuzelarik,
|
baina
urteak joan ahala, gizartearen nahiak aldatuz joan dira, beharrizan emozional etasozialetara bideratuz (van Boven eta Gilovich, 2003). Ondorioz, paradigma ekonomikoak erealdaketa handiak jasan ditu.
|