|
2002
|
|
|
Bestalde, Hego Ameriketan ahaleginak egin ziren, Argentinan, Venezuelan eta Mexikon bereziki. Urrunetik euskal historiaren mistifikazio politikoak errazagoak ziren,
|
baina
ikertzaile finak ere izan ziren. Aipatzekoada Ildefonso Gurrutxagaren lana, bereziki lehen gerra karlistari buruzkoa, bertanzuzenki kritikatzen zuelako Galindezek eta beste batzuk asmaturiko interpretazioa, non karlisten borroka euskal abertzaleena bihurtzen zen Galindezen artikuluetan.Argentinan beste saiakera garrantzitsu bat argitaratu zen Euskal Herriko gerra zibilei buruz, Ramon Aldasoro errepublikarrarena.
|
|
|
Nagikerien ametsa bezalakoa da,
|
baina
ikertzaileek xede nobleagoak dituzte. Jarduera fisikoak dituen onura berberak ekartzen dituen pilula laborategietan garatzen da, nahiz eta oraindik jendearengana iristeko urrun egon.
|
|
2003
|
|
|
“Emakume haurdunak estresa eragin zieten lanetatik errekuperatu ahala, antsietate handiena zutenen fetuek bihotz erritmoaren murrizketa handienak erakutsi zituzten”, gehitu zuen ikertzaileak. Ez dago argi zergatik gertatzen diren fetuaren bihotz erritmoaren aldaketak amaren bihotz erritmoarekin eta odol presioarekin, indarberritze aldian, eta ez estres proban,
|
baina
ikertzaileek iradoki zuten denbora egon daitekeela estresaren ondorio fisiologikoak fetura iristeko. “Aitzitik, fetuaren bihotz erritmoaren eta emakumearen eguneroko antsietate mailaren arteko erlazioak bulkada erritmo kardiako fetalaren jarraibideak iradoki ditzake, eta jarraibide horiek emakumearen aldarteak moldatu ditu haurdunaldiaren aurreko hilabeteetan”, esan zuen Monkek.
|
|
|
Espermatozoideek emakumearen sistema genitalerako bidean etena egiten duten eremuak baino beroago egoten da Eisenbach en esanetan, eta, jarraian, azaldu du zelula semalak, itxuraz, tenperatura diferentzia horretatik nabigatzen dutenean gidatzen direla. Zientzialariek antzeko mekanismo bat ezagutzen zuten mikroorganismo eta harretan,
|
baina
ikertzaile israeldar horien ikerketak frogatu du zelula seminaletan zegoela, eta etorkizun hurbilean ernalezintasun tratamendu berriak egiteko aukera ematen du. Eisenbach irakaslearen arabera, umetokira igaro ondoren, zelula semalak Falopioren tronpetan sartzen dira, eta horman itsasten dira, gordailu izeneko geldialdi bat eginez.
|
|
2004
|
|
|
Askotan, GEOak bertsio moderno eta kaltegabetzat aurkezten dituzte, nekazariek betidanik egin izan dituzten gurutzatze hutsengatik barietateak hobetzearen alde.
|
Baina
ikertzaile horren aburuz, transgenikoak erosketa saskian sartzeko erabakia «gizarte osoari dagokio, ez aditu talde txiki bati», zeren eta jokoan dagoena ez baita «teknika transgenikoen ontasuna edo ez, baizik eta teknika horiek erabiltzen diren testuinguru politiko, legal eta ekonomikoa».
|
|
|
Aztertutako laginen %84an hauteman den fenomeno hori ez da ezagutzen kanpoko ernalketa duen beste ornodun batean ere. Aztertutako igel mota bermeja da (“R. sasoikako langileak”), oso arrunta Europa osoan,
|
baina
ikertzaileek uste dute portaera hori beste anfibio batzuetan gerta daitekeela. Zientzialariek Espainian, Pirinioetako mendietan, egin zuten landa lana, hiru umatze aldi jarraitutan, 2001 eta 2003 bitartean.
|
|
|
Arne Astrup Kopenhageko RVA Unibertsitateko ikertzaile taldeak obesitate morbidoa zuten berrogeita hamar bat laguni koipe gutxiko dieta bat eman zien, 6 hilabetez, eta beste batzuei, berriz, karbohidratoen kontsumoa mugatzen zuen beste dieta bat (Atkins eredua). Aldi hori bukatzean, Atkins dieta zuten gizabanakoek pisu gehiago galdu zuten;
|
baina
ikertzaileek ikusi zuten, jarraipena urtebetera zabaltzean, aldea nabaria zela. Astrup ek The Lancet en ondorioztatu duenez, Atkins dietak funtzionatzen du, hidratoen murriztapen ultramankuluak glukogenoa metatzea eta horri lotutako ur erreserbak ezabatzea eragiten baitu, «eta, beraz, galdutako pisua likido galera baten ondorio da nagusiki».
|
|
2005
|
|
|
Gilles Mithieuxek eta beste aditu batzuek frogatu dute, bai animalia ereduetan, bai gizakiengan, proteina ugariko dietak kaloria gutxiago irensten duela. Hasieran uste zen leptina, intsulina, kolezistozinina edo PYY3 hormonek gosea galarazteko erabiltzen zutela,
|
baina
ikertzaile galiarrek azpimarratu dute hormona horien jarduera ez dela inola ere aldatzen proteinak irentsiz. Beste hipotesi bat indar handiz agertu zen orduan:
|
|
2006
|
|
|
bakar bat egin eta aztarnak aurkitzea,
|
baina
ikertzailearen
|
|
|
Bernatek onartzen du zaila dela bizitzaren eta heriotzaren artean bereiztea halako egoera baten aurrean. Bere esanetan, bai neurozientziek bai legezko medikuntzak oso eztabaida irekia dute gai horri buruz,
|
baina
ikertzaile gisa erakartzen du paziente mota horietan kontserbatutako funtzio kortikalen adierazle elektrofisiologikoak identifikatzeko aukera. «Badakigu BBB duten gaixo batzuek informazioa prozesatzeko funtzio kortikal batzuk ukigabe dituztela, nahiz eta gutxieneko kontzientzia erakutsi ez» Terri Schiavo 2005eko martxoan hil zen, 41 urte zituela eta 15 urtez egoera begetatiboan egon ondoren.
|
|
|
Ez dirudi hamar ibilbide zelular gehiegi direnik.
|
Baina
ikertzaileek teknika genomiko berrien baliabideak ustiatzen jarraitu dute, eta horrek erakusten du kontua ez dela hor geratzen. Irailean argitaratutako lanak egoera zertxobait gehiago zailtzen du.
|
|
2007
|
|
|
1979an egitura guztia Eusko Jaurlaritzaren esku geratu zen, eta han kokatu dira, besteak beste, NEIKER Tecnalia eta Itsasmendikoiren hainbat laborategi eta ikerketa talde. Hasierako bideari eta helburuei eusten diete,
|
baina
ikertzaile belaunaldi berri bat sartu da, eta zientziaren eta teknologiaren etengabeko aurrerapenak txertatuz joan dira iritsi ahala.
|
|
|
Beraz, horretan saiatu dira. Molly eta Pollyrekin ez zuten helburua bete,
|
baina
ikertzaileek lanean jarraitu dute behiekin, ardiekin eta ahuntzekin. Izan ere, animalia horiek esnea ekoizteko erabiltzen dira, eta, ingeniaritza genetikoa erabilita horiek eta beren ondorengoek esnetan giza molekulak sortzea lortuz gero, esnetik proteina isolatu besterik ez da egin behar.
|
|
|
Alegia, espektro elektromagnetikoaren saturazioa arintzen saiatu da. Antena lauak edozein frekuentziatan diseina daitezke,
|
baina
ikertzaile nafarrak seinale milimetrikoak igorri eta jasotzeko gai diren antenak diseinatu ditu, seinale horiek informazioa transmititzeko gaitasun handiagoa baitute.
|
|
|
Homo floresiensis aren garezurraren urria azpimarratzen da.
|
Baina
ikertzaile batzuen ustez garrantzitsuagoa da garunaren barne egitura, tamaina baino. Kate Wongek bere artikuluan gogorarazten duenez, Anatole France idazle ospetsuaren garezurrak (Nobel Saria 1921ean irabazia) 1.000 bat zentimetro kubiko baino ez zeukan.
|
|
|
Gainera, kutsatzaile horren beste iturri garrantzitsuago batzuk ere badaude, hala nola hirietako aire kutsatua eta asfaltoaren hauts partikulak.
|
Baina
ikertzaileek beste alderdi kezkagarri bat aipatzen dute. Plastikoen erabilera handitu egin da, eta horiek antimonioa izan ohi dute sugar atzeratzaile gisa.
|
|
|
Ministerioak dioenez, autonomia erkidegoek ia ez dituzte jasotzen beren planetan diruz lagundutako figurak (jarduera motak), Estatuko planekoak ez bezalakoak; beraz, plan horretatik lortzen dute gehiengoa aurrera ateratzeko behar den finantzaketa, eta baliabideak uzten dituzte eskualde bakoitzeko beste ekimen espezifikoago batzuetarako. Unibertsitateko ikasleentzako etxebizitzak Bestalde, María Antonia Trujillok gaur azalduko die unibertsitate publikoetako errektoreei Unibertsitate Etxebizitzaren Programa, batez ere ikasleei zuzendua,
|
baina
ikertzaileak eta irakasleak ere onuradun izan daitezke. Ministerioak 300 milioi euro inguru inbertituko ditu programa honetan, eta 10.000 etxe izango ditu, 30 eta 45 metro karratu erabilgarri bitartekoak, hilean 75 eta 200 euro artean, etxebizitza motaren eta hiriaren arabera.
|
|
|
Gainera, baliteke elementu funtzional jakin batzuk garapenaren etapa jakin batzuetan eta zelula mota jakin batzuetan soilik egotea aktibo.
|
Baina
ikertzaileak etsita daudela uste duena oker dabil. Alderantziz:
|
|
|
Ravusinek azaldu du frogatuta dagoela laborategiko animalietan dieta eraginkorragoa dela zenbat eta gogorragoa izan, eta behar diren kaloriak %45 murrizteak luzatzen duela bizitza.
|
Baina
ikertzaileak ez ditu giza pazienteak hain dieta gogorrera eraman nahi arrazoi praktikoengatik, ezta arretagatik ere. «Dieta eskuragarria izatea nahi dugu, jendeak bi urtean ikerketan parte hartzen jarraituko duela ziurtatzeko», dio Ravussinek.
|
|
2008
|
|
|
80 hamarkadan, ordea, Euskaltzaindiaren LEF Batzordeak lan xehe eta neketsuari ekin zion hitz elkartuak sailkatu, mota bakoitzaren nondik nora koak aztertu, eta erator atzizkiekin ere beste horrenbeste eginaz. Hitz elkar ketari buruzko lanak dira argitaratu direnak1; erator atzizkiez landutako txos tenak liburu gisa argitaratu ez,
|
baina
ikertzaile bati baino gehiagori lan haiek bide eman zioten, gaurko hizkuntzalaritza teorikoak baliatzen dituen azterbi deak aplikatuaz, ikerlan teorikoa egiteko2, batetik, eta, horri esker, hainbat
|
|
|
Proiektu horretan, Urdaibain disruptore endokrinoak egon ote daitezkeen aztertu da, eta gai horiek molusku bibalbioetan (muskuiluak eta ostrak) eta arrain batzuetan eragin ditzaketen aldaketak aztertu dira. Proiektua abenduan bukatuko da,
|
baina
ikertzaileek dagoeneko baieztatu dute korkoi arrainetan ugalketarako beharrezkoak diren zelula maskulino edo femeninoen garapenean aldaketak gertatzen ari direla, Gernikako hondakin urak prozesatzen dituen araztegiaren inguruan. Inguru horretako orkatz arren herenak gameto emeak ditu eta, gainera, batzuek emeen proteina espezifikoa erabiltzen dute, zientzialariek diotenez.
|
|
|
" Hemengo emaitza edo ondorio hauek ez dira espekulazio eroso baten fruituak, idatzi zuen Freudek?, baizik eta gaixo bakoitzaren alehunka ordutako ikerketarenak". Hemen gaixo bakarra dago, edo nago,
|
baina
ikertzaile eta ikertuaren artean etengabe zatikatua..., eta ez: hau ere ez da batere erosoa.
|
|
2009
|
|
|
Ohiko medikuntzak ez du lotura zuzenik onartzen koloreen eta gaixotasunen edo horien sendatzearen artean,
|
baina
ikertzaileek harremanen bat egon badagoela erakusten duten zantzuak onartzen dituzte. Dena dela, kromoterapiak koloreek sendatzeko duten boterea du atzean.
|
|
|
Beste sits espezie batzuek ere igortzen dituzte soinuak, abdomenean duten mintz batekin,
|
baina
ikertzaileek orain frogatu dute saguzarrek erabiltzen duten maiztasun berean igortzen dituela B. trigonak.
|
|
|
Rapamizina izeneko botikak saguen bizialdia luzatzen duela ondorioztatu dute Estatu Batuetako hiru ikerketa zentrotan, zahartzearen ikerketak bideratzen dituen ITP institutuaren gidaritzapean. Rapamizina transplantatutako organoen errefusa saihesteko erabiltzen da medikuntzan,
|
baina
ikertzaileek bizialdian eragina izan zezakeela susmatzen zuten. Orain ikusi dute zuzen zeudela, janariarekin batera hartuz gero bizialdia% 9 luzatzen dela frogatu baitute, saguetan.
|
|
|
Orain arte, zahartzea ulertzeko, hautespen naturala eta organismoa sistema oso gisa behatu ditugu.
|
Baina
ikertzaile askok beste ikuspuntu bat hartu dute abiapuntutzat: zelula bakanak eta haien barneko mekanismo molekularrak, alegia.
|
|
|
NARRATOR: (OFF)
|
Baina
ikertzaileak tren are burutsuagoak garatzen ari dira. MAGLEV direlakoak euren trenbide gainetik planeatzen doaz, baina magnetismo kuxin baten gainean.
|
|
|
Odoleko zelula amak bizkar muinean egoten dira, eta odolaren eta immunitate zelulen horniketaz arduratzen dira. Zelula ama horien trasplantea gehienbat leuzemia minbizien eta odoleko gaitzen tratamendurako erabili izan da,
|
baina
ikertzaileak hasiak dira zelula amak erabiltzen gaixotasun autoimmuneak artatzeko.
|
|
2010
|
|
|
MITen sortutako elektrodoak ez luke balioko karbonozko nanohodiak bere horretan jarri izan balituzte, litio ioiak ez bailirateke haietara lotuko.
|
Baina
ikertzaileek oxigenodun hainbat konposatu mota erantsi dituzte nanohodien azalean, eta nanohodizko geruzak egin dituzte. Oso geruza porotsuak dira, hau da, azalera handia hartzen dute oxigenodun konposatuek, eta, hala, litio ioi asko lotzeko aukera ematen dute.
|
|
|
Gainera, beste primate batzuekin ere alderatu dute neanderthalaren genoma, eta, alderaketa guztien emaitzekin, neanderthalek eta beste primateek ez dituzten eta gaur egungo gizakiak berezkoak dituen ezaugarri genetikoen katalogoa egin dute. Oraindik zirriborro bat baino ez da,
|
baina
ikertzaileek asmoa dute katalogoa osatzeko eta fintzeko; izan ere, baliagarria izango da ikusteko zerk bereizten dituen pertsonak gainerako organismoetatik.
|
|
|
Artoak 10 kromosoma ditu, 2.300 milioi base pare eta, ikertzaileen emaitzen arabera, 32.000 gene. Ez da landare genomarik handiena (tipularen landareak, adibidez, genoma handiagoa du),
|
baina
ikertzaileek ikusi dute konplexuenetako bat dela. Besteak beste, tokiz aldatzen diren sekuentzia asko ditu; sekuentzia horiek genomaren% 85 osatzen dute, gutxi gorabehera.
|
|
|
Izan ere, lortuko balitz p16 genearen jarduera gizakietan imitatzea, sortu aurretik hartu ahal izango litzaioke aurrea tumoreari.
|
Baina
ikertzaileek adierazi dute goiz dela oraindik horrelako erabileretan pentsatzen hasteko.
|
|
|
Lanaren arduradunak dio datu horiek harrigarriak zirela, haurrak erabat osasuntsu zeudelako. Oraindik ez dakigu ebakuntza terapeutiko goiztiarrek CRP eta fibrinogeno mailak leheneratzen dituzten,
|
baina
ikertzaileak adierazi du bidezkoa litzatekeela esku hartze agresiboagoak gomendatzea kaloriak mugatzeko eta gehiegizko pisua duten haurren jarduera areagotzeko. “Medikuek ez dute haurren obesitatea tratatzen sindrome metabolikoaren beste ezaugarri batzuk izan arte.
|
|
|
" Beharrezkoa denak, hau da, Sidi Guariaxeko gotorlekua eraikitzeak, horren kontrako guziei zigorra inplikatzen du, eta egunero edo ia egunero ekin behar da gure kanoien helmenean dauden aduar, 211 meskita, hilerri eta zuhaitzak ere guziak suntsituz, tiro eginez gure kanpamentura txilabaz jantzirik hurbiltzen den edonori; esparru gotortu berriak eraiki behar dira Melillako guarnizioa handitzeko; gotorlekuetara artilleriarik modernoena eraman behar da". 212 Urriaren 28an, 2.000 soldaduren buru Juan Garcia Margallo jenerala zela, Cabrerizas aldea berreskuratzen ahalegindu zen Espainia. Ofizialki 70 hildako eta 122 zauritu izan ziren,
|
baina
ikertzaile askoren iritziz kopurua motz geratzen da. Hantxe hil zen Garcia Margallo bera ere.
|
|
2011
|
|
|
Sendagileak, noski, saiatzen dira albo ondorioak ahalik eta arinenak izan daitezen, kasu bakoitzean botika, dosi eta jarraibide egokienak aginduz;
|
baina
ikertzaileek ere ahalegin berezia egin dute tumore zelulei berariaz eragiten dieten sendagaiak lortzen, eta hortik sortu dira terapia biologikoak. Arlo horretan aurreratu da gehien, Plazaolaren esanean.
|
|
|
Errefusa gertatzear zeuden egoeren% 83 identifikatu zituzten odol analisien bidez. Beraz, oraindik doitu beharreko teknika bat da, eta saio eta entsegu gehiago egin behar dituzte,
|
baina
ikertzaileek uste osoa dute potentzial handia izan dezakeela.
|
|
|
Oraindik ez dituzte probak egin ikusteko baliagarriak ote diren oxigenoa edo sendagaiak garraiatzeko,
|
baina
ikertzaileak baiezkoan daude. Are gehiago:
|
|
|
Itziar Laka EHUko hizkuntzalariak azaldu duenez, gene hori zuzenean lotuta dago hizkuntzarekin, eta baita mugimenduak planeatzeko eta sekuentziak konputatzeko ahalmenarekin ere. Beraz, gauza batzuetan gure parekoak izan zitezkeela iradokitzen du aurkikuntza horrek,
|
baina
ikertzaile gehienek onartzen dute gene jakin bat izatea, berez, ez dela nahikoa ezer frogatzeko.
|
|
|
Teknika hori argiarekiko sentikorrak diren bi proteinatan oinarritzen da (channelrhodopsin eta halorhodopsin). Berez, mikroorganismo batzuen proteinak dira,
|
baina
ikertzaileek laborategiko animalien neuronetan espresatzea lortu dute. Proteinek argiarekiko sentikorrak diren ioi kanal gisa funtzionatzen dute; hala, kolore desberdinetako argi pultsuak erabiliz, neurona bakanak edo garun zirkuituak kontrola ditzakete ikertzaileek.
|
|
|
–Zuk ez duzu inoiz ikerketarako balioko, Jokin. Barkatu hain gordin esatea,
|
baina
ikertzaile batek hori baino jakin min handiagoa behar du. Gutxiena espero denean gauzatzen dira aurkikuntza handienak.
|
|
|
sinkronizatuan.
|
Baina
ikertzaileek oraindik ez dakite
|
|
|
ugalkortasun arazoen aurrekari familiarrak izatea, fetuaren tamaina, haurdunaldi adina, galdutako odol kantitatea, progesterona maila eta hcg maila. Faktore horietako bat bera ere ezin izan zen erabakigarritzat jo,
|
baina
ikertzaileek ikusi zuten bi faktore konbinatuz gero (galdutako odol kantitatea eta hcg mailak) nahikoa informazio lortzen zutela eraginkortasunez aurresateko etendura arriskua zuen haurdunaldi batek jarraitzeko aukerarik zuen ala ez. Ikerketaren emaitzen arabera, BPBk zehatz mehatz aurresatea lortu zuen amaitutako prozesuen %94ren bideragarritasuna, eta eten ziren haurdunaldien %77ren balioespen zuzena egin zuen.
|
|
2012
|
|
|
Kasu horretan ez litzateke inongo arazorik egon behar.
|
Baina
ikertzaileak badio, benetan justifikatuta dagoelako, laginaren jatorria den pertsonari buruzko informazio gehiago behar duela... Hor badago gatazka.
|
|
|
Nolanahi ere, argi dago ikerketa honen ondorioak direla zuzenean beste kasuetara estrapolatu. Beste kasu batzuk aztertzeko ikerketa ildoak eta zantzu sendoak eskain ditzake honek,
|
baina
ikertzaileek ondo kontuan izan dituzte kasu bakoitzean aztertzeko asmoa duten hizkuntza gutxituaren inguruko zenbait irizpide, hala nola: hizkuntza horren ezagutza, erabilera, esparru geografikoa, penetrazioa, funtzio sozialak, prestigioa, hiztun tipologiak, hizkuntza ideologia, hizkuntzarekiko aktitudeak, hizkuntza jokabideak, hizkuntza politika eta plangintza, estatus juridikoa, presentzia esparruka (administrazioa, hezkuntza, justizia, hedabideak, eremu sozioekonomikoa...), azken urteetako bilakaera eta abar.
|
|
|
1980ko hamarkadan, zuhaitz hizlarien kontzeptua ez zen onartu.
|
Baina
ikertzaileak landareen arteko komunikazioaren gero eta adibide gehiago aurkitzen ari dira. Arg. Danel Solabarrieta/ Elhuyar Fundazioa
|
|
|
V. fischeri k argia igortzeko gaitasuna du.
|
Baina
ikertzaileak konturatu ziren bakterioak bakarrik zeudenean, edo gutxi zirenean, ez zutela argirik egiten. Aitzitik, ugaritzen zirenean, eta kopuru jakin batera iristen zirenean denek batera pizten zuten argia.
|
|
|
Zenbait trauma kasutan eta esklerosi anizkoitzaren eta tifusaren krisietan ere pazienteek izan dute sindrome hori, hiltzeko zorian egon ez arren. Oraindik ez dago erabat garbi zergatik gertatzen den,
|
baina
ikertzaileek iradoki dute pazientea sentitzen ari denari azalpen bat emateko saiakera izan daitekeela, besterik gabe.
|
|
|
Gainera, harrobia bultzatzeko eta kanpoan dauden ikertzaile gazteak berreskuratzeko programa berri bat martxan jartzeko asmoa dugu. Badakigu oraingo hau ez dela garairik onena,
|
baina
ikertzaile gazteak erakartzeko programa garatuta dugu dagoeneko, eta, orain, proiektu berri hori lehenbailehen martxan jarri nahi dugu.
|
|
|
Jorraturiko gaiak ditugu: mobilizazio etnikoa, ohiko lurren galera, ekosistemen ustiaketa, lurralde indigenen militarizazioa, genozidio, etnozidio eta gainerako giza eskubideen bortxaketa, etab. Gainera, ikerketa asko erdaraz dago
|
baina
ikertzaile amerikanoek sortua. Espainian herri indigenei buruzko ikerketa, gehienbat, historialari eta antropologoen gauza da (Gómez, 2001), eta soziologo eta politologo gutxi batzuk sartzen ari dira orain gutxi.
|
|
|
Elikaduraren arloko lehentasunei eta ikerketei dagokienez, giza elikaduraren portaera ezagutzeko ekarpen berri eta interesgarria da.
|
Baina
ikertzaileek ulertu nahi dute, halaber, “elikagaien koipeaz dugun pertzepzioak eragina izan dezakeela jaten dugunarengan eta irensten dugun gantz kopuruan”, Nada Abumrad ikertzaile nagusiak azaltzen duenez. Elikagaien koipea hautemateak eragina izan dezake jaten den horretan eta, ondorioz, irentsitako koipe kopuruan.
|
|
2013
|
|
|
Hego Korean, berriz, 1: 100koa zelakoan zeuden.
|
Baina
ikertzaile estatubatuarrek eta hegokorearrek estrategia aldatu eta populazioaren lagin zabal hori aztertu dutenean, 1:38 atera zaie", azpimarratu du Fuentesek.
|
|
|
Antzinako gizartearen eta horren pentsamenduaren argibide izan zitekeen edozein osagai erabiltzeaz gain, irrikaz aztertu zituzten mendeetan barrena ezkutuan egon ziren testuak. Zuzenbide erromatarraren testuak XII. mendetik ezagutu eta aztertu ziren,
|
baina
ikertzaileek ez zuten interes handirik jarri testuok antzinaro klasikoaren inguruan ekarritakoaren gain. Norbaitek Corpus iuriseko testuak aztertzen bazituen humanismoaren jarrera kritikotik abiatuta, etsipena baino ez zuen hartzen, glosagileen eta iruzkingileen lanetan ez zegoelako inolako argibiderik.
|
|
|
Ötzi," elurretako gizona" deituriko momia bi mendizalek izozpean aurkitu zuten Alpeetan, Ötz bailaran; hortik datorkio izena Ötzi. Lehenbizi, hildako bat zela pentsatu zuten,
|
baina
ikertzaileek, gorpua aztertu ondoren, egiaztatu zuten momia K.a. 3300 urte inguruan bizi izan zen gizon batena zela. Nonbait, inguru horietan egiten duen muturreko tenperatura hotzen eraginez momifikatu zen gorpua.
|
|
2014
|
|
|
Ikerketarako eta irakaskuntzarako atea itxita dute balio handiko gazte askok. Profesionalak egonen dira enpresa, administrazio edo lanbide desberdinetarako,
|
baina
ikertzaile eta irakasleen multzoa murriztuz doa eta horrek eragin zuzena du gizarte osoan.
|
|
|
Haurtxoa musikaz estimulatzeak onura handiak eskaintzen ditu, batez ere, garapen kognitiboari dagokionez.
|
Baina
ikertzaileak harago joan dira, eta estimulazio horren eragin positiboez hitz egiten dute, baita haurdunaldian ere, haurra oraindik amaren umetokian dagoenean. Hona hemen nola irrika egiten dien haurrei amaren sabelean, eta musikarekin estimulatzeak dakartzan onurak.
|
|
2015
|
|
|
Bere hitzetan, elikadura produktuetatik kaloria gehiegi kontsumitzearen ondorioz sortzen da, energia gastuari dagokionez.
|
Baina
ikertzaile horiek ez diote norbanakoari botatzen, bizi garen ingurunea adierazten dute, «obesitatearen garapena sustatzen du». Haurrek gehiegizko energia hartzen dutela irakurtzen da, batez ere «oso prozesatutako snack ak» edo kaloria asko dituzten beste elikagai batzuk (edari azukretsuak, adibidez).
|
|
2017
|
|
|
txapelketek inprobisazio purua sustatzen zuten ala premeditaziozko inprobisazioari bide ematen zioten? Ofizioetan eta puntu erantzunetan argi samar zegoen purua lehenesten zela,
|
baina
ikertzaileak zioenez, bakarkakoetan premeditaziorako joera nabarmena zen: kantuan hasi aurreko isilunea (oilar batailetan aritzen ziren Euskal Herriko raperoei luzeegia egiten zitzaiena) eta bertsoen egitura gero eta luzeagoa (bai puntutan, bai silabatan) adierazle garbiak ziren.
|
|
|
Zehazki, heriotza perinatalen tasa mila biztanleko 3,93 izan zen eskuineko aldean edo ahoz gora lo egin zuten emakumeen kasuan; aldiz, ezkerreko aldean egin zutenen artean indizea 1,96 izan zen milako.
|
Baina
ikertzaileek diote ez dela izutu behar, ezta lasaitasuna galdu ere. Arriskua handitzeari buruzko datu horiez gain, zifrak oso baxuak dira.
|
|
|
Datuak Aebetan atera dira. Erresuma Batua, Japonia eta Australia,
|
baina
ikertzaileek uste dute beste herrialde batzuetara (Espainia) estrapolatu daitekeela zifra hori. «Sedentarismoa da osasunerako mehatxu handienetako bat, eta harburuek lagundu egiten digute behar dugun ariketa egiten:
|
|
2018
|
|
|
Ikasleei galdetu zitzaien ikerketako ariketa betetzeko, borondatezkoa zela adierazita. Ikasle gehienek ikertzaileren bat aurrean zutela egin zuten ariketa, baina kasuren batean ezin izan zen hala burutu (greba bat tarteko), eta hartan ikasleek beren ohiko irakaslearekin bete zuten egitekoa, hartarako jarraibideak emanda,
|
baina
ikertzaileak bertan izan gabe.
|
|
2019
|
|
|
Itziar Laka EHUko hizkuntzalariak azaldu duenez, gene hori zuzenean lotuta dago hizkuntzarekin, eta baita mugimenduak planeatzeko eta sekuentziak konputatzeko ahalmenarekin ere. Beraz, gauza batzuetan gure parekoak izan zitezkeela iradokitzen du aurkikuntza horrek,
|
baina
ikertzaile gehienek onartzen dute gene jakin bat izatea, berez, ez dela nahikoa ezer frogatzeko.
|
|
|
Hain zuzen ere, Madril, Bilbo, Bartzelona, Gasteiz eta Valentzia daude arlo horretan.
|
Baina
ikertzaileek ere kontuan izan dute gizarte jasangarritasuna herritarren arteko berdintasuna eta zahartze tasa txikiak baloratzen dituen ardatza. Eta eremu horretan lehen postuetan daude Gasteiz (berriro ere), Soria, Avila, Huesca eta Logroño.
|
|
2020
|
|
|
Horietariko batzuek diote laborategian sortutako birusa dela.
|
Baina
ikertzaile batzuek Nature Medicine aldizkarian argitaraturiko artikulu batean zera diote: «Birusaren genomaren konparaketa analisiak egin ondoren, argi eta garbi geratzen da hipotesi hori guztiz gezurra dela».
|
|
|
Baina aberasgarria izan da. Batzuek uste dute zientzialariok frikiak garela,
|
baina
ikertzaile arrakastatsu askoren atzean ibilbide latzak eta gogorrak daude. Hori da azkenean prestatzen zaituena eta zaren modukoa egiten zaituena.
|
|
2021
|
|
|
Bada, Antso izeneko euskal literatur ikertzailearekin egiten du topo narratzaileak, jardunaldi batzuk tarteko. Antsok, hainbat urte gazteagoa izanagatik, biziki erakartzen du narratzailea,
|
baina
ikertzaile euskaldunak eskaintzen dion gauza bakarra proposamen ausart bat besterik ez da: argitara dezala Ramon Saizarbitoriaren lanetako bat, Antsok berak frantsesera itzuli duena narratzaile kritikari argitaldariak irakur dezan, bide batez, Saizarbitoria Frantziako literatur sisteman sartzeko.
|
|
|
42.9c
|
Baina
ikertzaileek ikusi dutenez, bost ataleko sailkapen hori ez da nahiko diskurtsoa behar bezala josteko gure jardueran erabiltzen ditugun hitzak eta esapideak besarkatzeko. Zenbait hizkuntzatan egin diren azterketek bestelako sailkapenak proposatzen dituzte.
|
|
|
Nahiz eta bihotza buruan dagoen, garunean, ez da gauza bera, ez zaitu berdin hunkitzen. Mandelaren esanean uste bat dago,
|
baina
ikertzaileek ere erakusten dizute benetan ez zaituela modu berean hunkitzen ama hizkuntzan esaten dizutenak eta gerora ikasten duzun hizkuntzan esandakoak.
|
|
|
Mirenek galdetu zion hurrengo larunbatean seme alabekin geratuko zen. Aita desiratzen zegoen,
|
baina
ikertzaileak ez zekien lanaz libratuko zen. Diskoteken bortizkeriak eta hilketen kasuek arreta eskatzen zuten eta alternatiba bakarra seme alabak gauean amona aitonekin uztea zen.
|
|
|
Kexa baino kezka adierazten zuten hitzok. Junek eta Mikelek asteburuan ibiltzeko eskatu zioten,
|
baina
ikertzaileak ezin zuen ezer ziurtatu. Handik gutxira, penatuta ohera joateko zorian zegoenean telefono dei bat izan zuen.
|
|
|
Eskaria zenbatengana heldu zen ezin jakin,
|
baina
ikertzaileak zuzenean igorritako mezuak 259 izan ziren. Bidalketa 2019ko otsailaren 19tik maiatzaren 3ra arte egin zen.
|
|
2022
|
|
|
Ikerketa batek berretsi egin du emakume batzuen hileroko zikloetan aldi baterako aldaketak gertatzen direla, covid txertoa jaso ondoren,
|
baina
ikertzaileek diote ezin dela kausa/ efektu erlazioa ezarri.
|
|
|
Adibidez, Julian Olabarria Sautuk haranaren historia egin zuen.
|
Baina
ikertzaile gehienak herrian jaiotakoak izan dira. Txikitatik inguru honen eragina izan dute, eta ez dira konturatu haran honek dituen berezitasunez.
|