|
2008
|
|
|
LDC elkarteko datuetan itzela da diferentzia, berau Amerikako Estatu Batuetako elkartea delako agian. ELRA (Europako Batzordearen babesa dute) eta NLSR (Alemaniako DFKI ikerketa taldearena) biltegietan beste hizkuntzetarako produktu gehiago jasota daude,
|
baina
horietan ere ingelesa da nagusia. Beste hizkuntza nagusiek azken urteetan hainbat baliabide garatu dute eta gertutik jarraitzen diote ingelesari.
|
|
|
Horren aurrean, ezer ere ez da egin, adibidez, etxe mistoetako euskaldun eta ia euskaldunek erdaldun hutsekin batera euskarazko saioak ikusi ahal izan dezaten. c) Erdaldun elebakarrak populazioaren zati handi bat dira oraindik euskal jendartean.
|
Baina
horiek euskararen unibertsora erakartzeko diseinatutako neurriak oso gutxi izan dira orain arte. Hots, oraingoz ulertzen ez duten hizkuntza horretan mundu oso bat biltzen dela erakusteko neurriak:
|
|
|
Erdaldun elebakarrak populazioaren zati handi bat dira oraindik euskal jendartean.
|
Baina
horiek euskararen unibertsora erakartzeko diseinatutako neurriak oso gutxi izan dira orain arte. laren ikuspegitik aldatuz doan telebistagintzaren marko orokorrean, beharrezkoa da oinarri sendoak jartzea. Integrazioa eta parte hartze soziala eta euskararen normalkuntza helburu bikoitz eta banagarri gisa ulertzeko garaiak joanak dira.
|
|
2009
|
|
|
ork. gabe): " Gaur egun 51 hizkuntza darabil Google Translate arrakastatsuak itzulpenak egiteko,
|
baina
horien artean ez dago euskara. Baliabide gutxiagoko hizkuntza batzuk sartuta daude lista horretan; uda honetan bertan gehitu dituzte galegoa, galesera, gaelikoa eta islandiera (320.000 hiztun); aurreko urtean gehitu zuten katalana." 2
|
|
|
legea (denei nortasun agiria ezarriz), gerra (jendartean elkartasun eta beste nazioekiko aurkakotasun sentimenduak sortuz), komunikabideen sistema, eta abar.
|
Baina
horiez gain, estatu nazio modernoak kultura erabili izan du nazio nortasuna eraiki eta finkatzeko (gutxi dira kulturaniztasunaren oinarrian eraiki diren estatu nazioak).
|
|
|
Bizitza edo esperientzia esistentzialari buruzkotzat har daiteke, eta horietakoak asko ditu liburu horretan.
|
Baina
horietan ere bakana da, beste idazle bati eta hark idatzia duen obra jakin bati eskainia delako —horrelako bakarra liburu osoan—: Txillardegi da idazle hori, eta Leturiaren Egunkari Ezkutua da liburua —hark argitaraturiko aurrena (1957) — eta" Gizon begi goritu" hasten da.
|
|
2010
|
|
|
Nafarroako hiriburuan daude Leitzan eta leitzarrengan eragiten duten botere gune politikoak, administrazio zerbitzuak, ospitaleak, unibertsitate publikoa, merkataritza guneak, lantegi eta bestelako lan guneak. Iruñea ez diren beste gune batzuk ere badaude, Gipuzkoa aldean nagusiki (Tolosa edo Donostialdea),
|
baina
horien eragina murriztuz joan da azkeneko urteotan, eta Iruñerria bera baino euskaldunagoak diren arren, hizkuntzaren balantza ere ez da euskararen oso aldekoa, eta betiere Leitza bera baino eremu erdaldunagoak dira. Aipatu gabe utziko ditugu Euskal Herritik kanpo kokatuta dauden bestelako guneak, horiek ere denak erdaldunak jakina.
|
|
2012
|
|
|
Motibaziotresna eraginkorrena habitus delakoa da. Bizi munduan ainguratutako disposizio praktikoen multzoak,
|
baina
horiek euskalduntzen ez badute, mundua arras erdalduna delako edo, orduan zuzen jo ohituretara, ahal delarik libro aukeratutako ohituretara. Bidea ez da balio, dotrina, sinesmen edota diskurtsoa, bidea horiek guztiak egitean, defendatzean eta praktikatzean egiten dugun ahalegina da.
|
|
|
Bigarren tokian leudeke festak eta literatura (%20 bueltan), baina horiek ez dira diagnostiko honetako aztergai; beraz, alde batera lagako ditugu.
|
Baina
horietatik gainerakoetara dagoen jauzia handia da oso: Arte plastikoetan, %7 dantzan, %3 inguru. eta antzerkian, kasurik onenean, %2 hori da errealitatea.
|
|
|
1) potoloenari helduko diogu hasieratik. zertan gastatzen da. kulturako aurrekontuaren zatirik handiena musikak eramaten du (%35 inguru); beste edozein eremuren gainetik ageri da alde dezentearekin. Bigarren tokian leudeke festak eta literatura (%20 bueltan),
|
baina
horiek ez dira diagnostiko honetako aztergai; beraz, alde batera lagako ditugu. Baina horietatik gainerakoetara dagoen jauzia handia da oso:
|
|
|
Aitzitik, euskarazko ereduetan heziak izan dira, euskararen aldeko kanpainak, diskurtsoak, gizarte sariak... euskararen erabilera bultzateko motiboak lirateke. Azken 30 urteetan euskarak prestigioa irabazi du, ez dago debeku espresurik behintzat, zailtasunak eta trabak badaude,
|
baina
horien eragina txikiagoa da arnasguneetan. Debekuarena ez da, gaur gaurkoz, mintzaldaketaren arrazoia.
|
|
2013
|
|
|
7 Baliteke udalek bultzatutako ikerlanak askoz gehiago izatea, adibidez lekuan lekuko egoeraz eta diagnostikoaz,
|
baina
horien berri izatea zaila da inon argitaratu edo kaleratuak izan ez badira.
|
|
|
Bereziki nabarmendu dira arau sozialen eragina, gaztelania txantxa testuinguruarekin lotzea eta zenbait egoeratan euskararekin sentitzen duten baliabide falta.
|
Baina
horiez gain beste zenbait aldagai ere aipatu dira, esaterako: beste herrietako lagunengandik jasotzen duten eragina edota norbere estatusa altxatzeko ahaleginak.
|
|
2014
|
|
|
Atenaseko Gutun honetatik atera ziren hirigintza tekniko eta arrazionalean oinarrituz eginiko promesak, bizitza berri egokiagoa eraikiko zutela esaten zuten promesak.
|
Baina
horiek ez dira bete, eta horrek, Harveyek dioen bezala, hirigintza modernoagan mesfidantza sortu digu:
|
|
|
Edota arauei muzin egiteko hautu bat dagoela.
|
Baina
horien aurrean, parez pare, kokatuko litzateke hegemoniaren mamua.
|
|
2015
|
|
|
Halere, egun oraindik gutxi dakigu familian ematen diren hizkuntz dinamiken inguruan eta askoz gutxiago aipatutako aldaketek izandako eraginaren inguruan edota familiak berak bultzatutako aldaketei dagokienean. Gabezia hauen azpian arrazoi ezberdinak egon daitezke,
|
baina
horietako bat da orain arte hizkuntz plangintza zein hizkuntz politikatik familiaren inguruan nagusitu den ikuspegia: transmisioaren zereginari lotuta, familia guneak iraganarekin lotzen zuen hizkuntza, euskara mantentzea bere zeregin nagusia izanik.
|
|
|
Beraz, inguru horretan eragin behar da. Egia da telebista eta internet ere eskura dituztela, eta horiek inguru hurbila gainditzen dutela,
|
baina
horien kontsumoak ere izaera soziala du neurri handi batean (lagunek edota ingurukoek ikusten dutena, entzuten dutena, erabiltzen dutena...).
|
|
2016
|
|
|
Beste herrialde bateko kide sentitu eta bertan bizi den batentzat, euskarak ez du balio identitario sakonik izango. Uler dezake ondare kultural gisa eta onar dezake aniztasunaren izenean,
|
baina
horiek ez dira nahikoa izango euskara bere egin dezan.
|
|
|
Jatorriaren araberako gaitasunean ez dut ikusi datu oso harrigarririk: azken inkestan, euskara gaitasuna nabarmen handiagoa da Gipuzkoan jaiotakoen artean (%94); apalagoa EAEko gainerako lurraldeetakoen artean (%72),
|
baina
horien artean %24 ia euskaldun dira, beraz, multzo horretan ere oso txikia da erdaldunen portzentajea; eta, azkenik, EAEtik kanpo jaiotakoen artean ia erdia (%47) erdaldunak ziren 2011n.
|
|
2017
|
|
|
Munduan 3.500 hizkuntza inguru bizi dira, gehienak Asian, Afrikan eta Amerikan. Ethnologue k 6.700 hizkuntza eta 39.000 dialekto aipatzen ditu,
|
baina
horietako askotako hiztun kopurua ehun pertsona baino gutxiagokoa da, eta ondorioz, desagertzeko zorian daude. Honen arabera, bizirik dirauten hizkuntzen %32a Asian kokatzen da, %30a Afrikan, %19a Ozeano Barean, %15a Ameriketan eta soilik %3a Europan.
|
|
|
Zadarreko Arbanasi auzoan, hain zuzen ere. Datuak biltzeko iturria adin guztietako hogeita bi pertsona izan ziren,
|
baina
horietako gehienek 60 urte baino gehiago zituzten. Nik neuk emandako erantzunak ere gehitu ziren galdetegian.
|
|
|
2 IRlAnDERADUn BERRIAK ez dago irlanderadun berriei buruzko informazio estatistiko argirik, estatistikako institutu nazionalak ez baitu kategoria linguistikoei buruz galdetzen, baina, horren ordez, hiztunei eskatzen die adieraz dezatela zein den irlanderaz hitz egiteko haien gaitasuna (nahiz eta hori zer den zehaztu ez duen) eta zer maiztasunez erabiltzen duten hizkuntza hori. irakasgai nagusietako bat izanik, irlanderaren ezagutza pasiboa oso hedatuta dago, baina oso gutxi erabiltzen da. 2016ko azken galdeketako datuen arabera, herritarren ehuneko 40 inguruk adierazten du irlanderaz hitz egiteko gai dela,
|
baina
horietako gehienak ez dira hiztun aktiboak. hezkuntza sistematik kanpo, herritarren ehuneko 2 inguruk hitz egiten du irlanderaz egunero (73.803 pertsonak) eta astero hitz egiten dutenen ehunekoa apur bat handiagoa da (111.473 pertsonak hitz egiten dute astero) (estatistikako bulego nagusia 2017) 2 estatua sortu zenetik etenik gabe hazi da irlandera modu konpetentean erabiltzen dutela adierazten d... batek baino ez baitu irlandera hitz egiten egunero hezkuntza sistematik kanpo (20.586 pertsona), nahiz eta hizkuntza hori modu konpetentean erabiltzen duela adierazi duen bertako herritarren ia ehuneko 70ek (63.664 pertsona) (estatistikako bulego nagusia 2017). hiztunen beste zenbatespen bat lor daiteke baldin eta gaeltacht eremutik kanpo eguneroko nahiz astero irlanderaz hitz egiten duten pertsonei ipar irlandan irlanderaz hitz egin, irakurri, idatzi eta uler dezaketela adierazi duten pertsonak gehitzen bazaizkio (estatistikako bulego nagusia, 2017; ipar irlandako estatistika eta ikerketa agentzia, 2012).
|
|
|
• erabilerak neurtzen baditugu, berdin antzera gertatuko zaigu: erabilerak izango dira gure eSlaren osagai nagusia, haietara bideratuko ditugu politikak eta erabilera handitzeko politikak ebaluatuko ditugu. aurrekoa gutxitan da horren argia. gehienetan nahasiriko joerak ditugu ikerketa eta politiketan.
|
baina
horien bidez ezagutza soziala egituratzen dugun era berean, eSla zehazten dugu. hemen Victor pichérekin bat egin genezake: " the main question is which indicators for which objectives?"
|
|
|
98), eta ikuspegi horri egoki deritzogu. azkenik, sozializazioa ez da familia eta etxera mugatzen. " rocherrek (1995) sendia eta eskola sozializazio eragile nagusitzat jo ditu, biek baitute haurren sozializazioa helburu bereki;
|
baina
horietaz gain, adin berekoen taldeak, enpresak, sindikatuak, gizarte mugimenduak eta hedabideak ere sozializazio eragingarritako hartu ditu" (ibid., 99). alderdi horien argitara interpretatuko dugu xedetzat ditugun gurasoen hautu linguistikoa.
|
|
2018
|
|
|
Helburu hori lortzeko motibazio afektiboa izatea aldagai garrantzitsua bada ere, ez zaigu iruditzen ezinbestekoa denik. Noski, motibatuta egongo den herritar talde bat egotea beharrezkoa izango da,
|
baina
horiek inguruan eragitea izango da gakoa. Motibatuta dagoen herritar talde hori indartzea eta prestigioa ematea garrantzitsua izango da.
|
|
|
• Euskarak ez dauka gotorleku edo elkarte indartsurik Zumaian, ez badira Bertso Elkartea, Baleike, AEK...,
|
baina
horiek txikiak dira. Hori baino gehiago da badaudela 50 lagun dena euskaraz izatea eta euskaraz bizitzea besterik ez dutenak nahi, eta horiek dira euskararen muina.
|
|
2019
|
|
|
Lan ederra egin du, oraingoan ere, Iñaki Iurrebasok. teoria asmozko azalpenak oso gogoan izanik,
|
baina
horietara mugatu gabe, terminologia teknikoaz gogoeta ernagarria eskaintzeaz gainera arnasguneen datu demolinguistiko gordinei heldu die eta, metodologia propioaz, ondorio jakingarriak eskaini dizkigu. honako bost galdera hauek izan ditu, batez ere, begien aurrean: a) zenbat arnasgune ditugu hegoaldean, egungo egunean?
|
|
2021
|
|
|
Euskararen bidez, eta euskarari esker, euskaldunok ulertzen dugu aitzinatzeko, helburu batzuen lortzeko, ideia argiak eta partekatuak izan behar direla.
|
Baina
horien partekatzeko, behar bezala azaldu behar dira, eta azaltzeko hizkuntza menperatu behar da.
|
|
2022
|
|
|
besteak beste, EAEn adibidez, bitartean euskaldunen kopurua 275.600 hiztunetan hazi zen eta horietatik% 96ak euskara erakunde edo elkarte horiei lotuta ikasi zuela kalkulatzen da (Goikoetxea, 2016). Hiztun berrien aferan (Ortega, Amorrortu, Goirigolzarri eta Urla, 2016) eta gazteen euskara erabilerari lotuta
|
baina
horietatik harago baita ere, ondorengo hausnarketa plazaratu nahi dugu: kolektibo hauei euskara" eman" diegu, baina" eman" diegun hizkuntza ba al zegoen beraien testuinguruan txertatuta?
|
|
|
Datu xehe gehiegi ez dugun arren, joerak errepikatu egiten dira: emakumezko helduen artean hitanoaren ezagutza altua da,
|
baina
horietako askok oso gutxi erabiltzen omen dute. Gazteenen artean, ordea, mutilek elkarri hika egiten dioten arren, neska gehienak ez dira erabiltzeko gai ere.
|
|
|
langileek euskara ikasteko eta alfabetatzeko eskolak lantegietan edo euskaltegietan, sindikatuek euskararen gaineko punturen bat sartzea lantegietako lan hitzarmenetan, errotulazioa eta agiriak euskaratzeko ahalegina, negozioen publizitatea euskaraz ere egitea, bileretan euskara gehiago erabiltzeko saiakera... ...aitzindari haiek zerbait egin nahi zuten euskara lan munduan ere sartzeko eta erabiltzeko, eta askok erabaki zuten ekimenak abiatzea, beste inoren edo beste inork egingo ote zuen zain egon gabe; unean uneko beharrei edo nahiei gehienetan intuizioz eta borondate onez erantzuten zioten, eta dena egiteko zegoenez, gutxi eginda ere asko zen; saiakera haietan, sarritan ez zuten asmatu, huts egin zuten,
|
baina
horietatik ere ikasi zuten, eta egiten ari zirena ezagutzen joan zen neurrian, are gehiago zabaltzen joan ziren euskara bultzatzeko esperientziak, bazegoelako zerbait egiteko gogoa, nahia eta kemena.
|
|
|
101 Legea hainbat esparrutan aplikatu zen,
|
baina
horien artean zerbitzu eta saltokietako bistaratze publikoa izan zen gakoa. Probintziako paisaia linguistikoa aldatzean, abian zen hizkuntza plangintza agerian geratu zen eta, honek, Quebecen frantsesa ikusarazten lagundu zuen.
|
|
|
Beste hizkuntzen kasuan, haurren arteko erabilera oso urria da;
|
baina
horiek nagusiekin elkartzen direnean, gora egiten du beste hizkuntzen kale erabilerak, nagusien arteko erabilera mailaren parera iristeraino.
|
|
2023
|
|
|
Azterketa honetan lagintzat hartu dira euskara, katalana, valentziera eta galiziera. Hizkuntza horiez gain, Espainiako Estatuan hizkuntza gehiago daude, arestian aipatu moduan,
|
baina
horiek aukeratu dira autonomia erkidegoren batean, gutxienez, nolabaiteko ofizialtasuna finkatuta dagoelako araudian. Zehazki, lau hizkuntzek sei lurraldeetan duten ofizialtasun maila eta hedabideen arloko marko juridikoan hori nola egikaritzen den alderatu nahi izan da ikerketan.
|
|
|
Esan gura dudana da aldatu dela itxura, baina mamia gutxi aldatu dela. Marikobasori esker, egia da erdi formulatuta genituen balio eta ekinbide batzuk pasatu direla lehen lerrora (feminismoa edo ekologismoa),
|
baina
horiek ere modu batera edo bestera, lausoago edo zehatzago, gure balioen artean baziren.
|
|
|
Artikulu honek aipagai duen lehen azterketaren aurretik Kolonbiako hizkuntzen bizitasun egoerari buruzko beste ikerketa eta datu bilketa batzuk ere egin dira, baina, Kolonbiako hizkuntza aldaerak diagnostikatu dituzten gradu aurreko unibertsitate ikasleen tesiei dagozkie gehienak, edo nazioko eta tokiko zentsuetan bildutako informazioari.
|
Baina
horietan datu mugatuak ageri dira hizkuntzei buruz, honako hauek bakarrik hartzen baitituzte kontuan: hitz egiten den ala ez, idazten den ala ez, eta sexua edo adina bezalako aldagaien araberako oinarrizko bereizketaren bat.
|