|
2004
|
|
|
Pixkanaka indarra hartzen joan zen 1870 urte bitartean eta bigarren karlistaldiaren ondoren 1876 urte inguruan, behin betiko garapen aldia hasi zen. Fase hori hainbat hamarkadaren atzerapenaz iritsi zen, Europako gune «aurrerakoiekin» alderatuz gero,
|
baina
hori ez zen oztopo izan Hego Euskal Herria, Iberiar penintsulako bigarren industria gunea bilakatu zedin. Lehenengoa Katalunia izan zen, XIX. mendearen hasieran jadanik ondo errotutako lantegi gunea baitzen.
|
|
|
Eta zentzu horretan euskal subjektu historikoa lehenik zehatzago definitzeko saioa eskertuko nion (nik I.1 atalean proposatu dudan erako zerbaiten bere bertsioa), eta behin hori egindakoan planteatuko nuke Europakoa gehitzea. ...ztea komeni direnak, nahiz gero praktikaren orduan ez izan ezinbestekoa haiek orpoz orpo segitzea (azken finean euskal historian, adibidez 1598an, zer gertatu zen kontatzeko ez da nahitanahiezkoa justu justu jakitea zeintzuk diren zure subjektuaren muga argiro zedarrituak, ziurrenik Euskal Herritik Parisko gertakarietara jauzi egin baituzu, eta handik Poloniara eta ondoren Nafarroa Beherera, etab.
|
Baina
horrek ez du kentzen abiapuntuan behintzat subjektua ondo definituta edukitzeko komenientzia).
|
|
|
Bestalde, euskara, Euskal Herria eta euskaldungoa balio gisa sustatzea proposatu arren ez dira historiaren bidez esentzializatuta aurkeztu nahi, baizik historia ikasgaiak haien izaera konbentzional eta aldakorraz ohartzeko balio dezake, izaera konplexu hori ulertzeak absolutismorik gabeko balio gisa estimatzen lagunduko dituelakoan. Zentzu horretan guztiz posible da euskal historia kritiko bat eraikitzea, gure egungo ikuspegiak abiapuntutzat hartuko dituena
|
baina
horregatik ez dena autokonplazentzian eroriko, baizik dogmatismorik gabe norbere ezagutzan sakonduko duena.
|
|
2005
|
|
|
Zamanillo k historialariei egiten dizkien kritikak injustifikatuak49 dira kontutan hartuta berak liburuan zein jarrera hartzen duen. Ez dago ukatzerik historialari batzuk badituztela interes zehatzak (baita ideologikoak ere),
|
baina
horretatik ez dute ezta filologoek ihes egiten. Esate baterako Zamanillo k dio. Roma, al dominar España, establece...?
|
|
|
da euskarak ez zuela iberierak edo zeltiberierak besteko prestigioa idatzira jasotzeko
|
baina
horrek ez du esan nahi hego Euskal Herriko lurraldean, iparraldean hala zenean, (aitzin) euskararik ez zela.
|
|
|
Euskaldunak, hau da, euskara dakitenak hain zuzen ere, euskoiberismoarekin kritikoenak dira.
|
Baina
hori ez da arrazoi politiko ideologikoengatik, edozein euskal hizkuntzalari pozik bailegoke euskara beste hizkuntzaren baten ahaide dela baieztatuko balitz, euskal hizkuntzaren barne berreraiketa bidez lor daitekeen informazioa mugatua baita. Baina euskarak duen harreman genetiko onargarri bakarra duela 2.000 urteko akitaniera da, oraingoz euskararen arbaso argiena.
|
|
2009
|
|
|
Normalean, emigranteak Mundu Berrira iritsi orduko ez ziren gelditzen lehenbiziko tokian baizik eta sarritan lekuz aldatzen ziren, batzuetan Amerika osoan zehar, betiere fortunaren bila. Hau da iturri dokumentaletan emigrazioaren kausa errepikatuena
|
baina
horrek ez du esan nahi txirotasuna edo gosea?
|
|
|
Gure iturri nagusia Euskal Herriko prentsa izan da,
|
baina
horrek ez digu bide ematen emigranteen irudia Euskal Herriko emigranteetara bakarrik mugatzeko, ikusiko dugun bezala, herrialde honetako prentsan estatu mailako eta baita Europa mailako ikuspegi bat azaltzen baitzen askotan. Beraz, nahiz eta Euskal Herriko prentsa aztertu, emigrante ororen irudia da bertan bilatu nahi izan dena eta ez bakarrik emigrante euskaldunarena.
|
|
2016
|
|
|
Praktikan autoritarioa edo totalitarioaren arteko zanga askotan ezabatu egiten da maiz (kategoria horien erabilerak badu interes politikotik asko), batez ere askotan marra gorri bezala alderdi totalitarioa (eta honen nagusitasuna) ezartzen denean. Frankismoak ez zuen alderdi totalitario klasikorik izan (ez zentzurik bete eta zorrotzenean)
|
baina
horrek ez zion galarazi forma totalitarioak bereganatzeko.
|
|
2018
|
|
|
zutenak. Horiek ere euskaldunak izango ziren,
|
baina
hori ez da nahikoa baieztatzeko herri horretan ere euskalduna izatea beharrezkoa zela zerbitzatzeko10 Dena den, apaiz horiek jaio zirenean, XVIII. mendearen erdialdean, Lezaman, euskara izango zen hizkuntza nagusia.
|