|
2003
|
|
|
|
Baina
hori ez da dana, ezta. Bibiotek begietara begiratu zion, irri egin eta jarraitu.
|
|
|
Gizajeak, negarrez, ekainean dana ez gainditzekotan amak ikastolatik atera eta beharrean hasiarazoko eutsala esan eustanean... Badakit ikasle guztiak bardin hartu behar dirala,
|
baina
hori ez zan bidezkoa, hain argia dan neskeari ikasketak ukatzea. Gureak badakigu gaindituko dauzala, baina Matematika eta Zientziak...
|
|
|
Gaur gitxienez, urten barik lotuko naz, zigortuta, bihar be bai, eta datorren astean ikusi.
|
Baina
hori ez da gehien ardura deustana; latzena etorteko dagoana da, ekain santua, ea zelango udea jatortan ganera Karmelek, bere lagunaren arazoaren jakitun zegoenez, erruki handiz begiratu zion.
|
|
|
Bai,
|
baina
horrek ez dit arintzen azterketa guztiak zuzendu beharra, edota azken emaitzak erabakitzea Bibioten hitzek ez zuten lasaitu, antza.
|
|
2005
|
|
|
Egon badago euskalkiaren beste erabilera bat, non batuaz egindako literaturan euskalkia identitatea eta sinesgarritasuna lortzearren erabiltzen den, esate baterako, bat aipatzearren, Edorta Jimenezen literaturan.
|
Baina
horretaz ez gara ari. Ardura diguna da literatura hizkuntza eredu horren agerbide bilakatzen denean, hau da, literatura hizkuntzaren mesederako erabiltzen den kasua.
|
|
|
Definizioari jarraituz esan genezake, esaterako, Mogeldarren ipuinak alegiazko gertaerak zirela? Duda barik,
|
baina
horrek ez du esan nahi ipuin guztiek alegiazko gertaerak, halakoak gertakari fantastikoak direla ulertuta, baino ez dituztenik kontatzen. Narratibaren helburua fikzioak kontatzea den neurri berean, badakigu jakin egile batzuen asmoa errealitatea kontatzea ere badela, hau da, ez errealitatearen gainean fikzioa egitea, baizik eta izan diren benetako gertaerak bere horretan ematea.
|
|
|
Gose hau gizonek dute asetzen, ez girgileriek.
|
Baina
horrek ez baitio dirurik ekartzen ekonomiari.
|
|
|
Homoen ezkontzaz, elgarrekin bizi nahi duten bi emazte edo bi gizonen artean izan dadien kontratu bat, zer gatik ez?
|
Bainan
hori ez da ezkontza. Ez dira denak zaku berean sartu behar.
|
|
|
Amodioa eta zoriona agertzen badira gure ezaugarri bezala..." Elgar maite baduzue, hortarik ezagutuko duzue nere dizipulu zireztela." (Jn 13,35) Zoriona orai danik beraz, gorputzak eskatzen dizkigunekin.
|
Baina
horretan ez mugatzekotan.
|
|
2007
|
|
|
Harrigarria da zein gogorra dan euren bizimodua, batez be Boliviako alderdi batzuetan.
|
Baina
horrek ez deutse trabarik egiten, ez bidebagakerien kontra burruka egiteko ezta euren duintasuna agertzeko be. Hemen egon garan bitartean hainbat manifestazino egin dabez:
|
|
|
Herbeheretako mutila hainbat lekutan egon da. Ez dau ingelesez askorik egiten, eta gaztelaniaz gitxiago,
|
baina
hori ez da arazoa izan batetik bestera ibilteko. Ingalaterrako mutilak ez dau egiten gaztelaniaz berba bakarra be.
|
|
|
jesarlekuak eta mantak ekarten dabez.
|
Baina
hori ez da izan nahikoa, bigarren gauean euria hasi danean. Lehenengo pelikulea ikusi eta gero, handik joan egin behar izan gara.
|
|
2008
|
|
|
|
Baina
hori ez da egiten hemen.
|
|
2009
|
|
|
Gaur egun onartutzat dago kantaldi bakoitzean kantariak birsortu egiten duela kantua; hori dela eta jatorrian lan indibiduala zela onar daiteke.
|
Baina
horrek ez du berez garrantzi edo balio handirik, azken finean kantaria ez delako bere burua bakarrik erakusten ari, herri edo komunitate osoarena baino. Kantaria herri edo
|
|
|
Arpela deritzana, makila biren laguntzaz lurra lautzen zuen harria, ikusi izan dute inoiz.
|
Baina
hori ez zen ia erabiltzen.
|
|
|
Izan liteke, gainera, leku sakratu horietako batzuk kultu paganoetarako lekuen gainean eraikirik egotea.
|
Baina
hori ez da oraingo gure arloa; ikerketa bereziek argitu dute puntu hori.
|
|
|
Edozelan be, hizkuntza altxor aberatsaz hornidua egoan ordurako.
|
Baina
horrek ez dau kentzen, dialogoetan, monologoetan, gogoetetan edo egiten dituan konparantzetan darabilzan esakera eta irudi asko bere bereak edo bere ingurukoak ez izatea; berak ume eta mutikotan entzun, bizi eta beragandu eban hurreko berbeta horretakoak, esan gura da.
|
|
2011
|
|
|
Sutearen ondoren, etxea berreraiki edo barriztetako, ermandadeko etxe bakotxetik lagun bi joaten ziran domekaro hara beharrean. Horrez ganera aste barruan be laguntzen eben,
|
baina
hori ez ei zan izaten derrigorra. Etxea altzetako lehengaiak eukiezanek, materiala emonda laguntzen eben.
|
|
2015
|
|
|
Quosque tandem Juan Quosque". Oteizari buruzko testu burlatiak aurkituko ditugu aurrerago ere,
|
baina
hori ez zen izan Saizarbitoriak eskultoreari botatako lehen eztenkada. Zeruko Argiako" Gazte naiz" atalean jada polemikatxoa izana zuen Oteizarekin, eta ez zen hain justu donostiarraren artista eta pentsalari gustukoetarik.
|
|
|
Jarraian zetorren artikulua ere, Azkena izan dadila, gai berari buruzkoa zen. Merkatu bat dagoenean sariek justifikaziorik eduki dezaketela esaten zen, idazle gazteentzat lagungarri izan daitezkeelako,
|
baina
hori ez dela euskal literatur sistemaren kasua. Horrekin batera, halako epaimahaietan sarri ibiltzen zen Joseba Intxausti Arantzazuko fraidearen lepotik irri pixka bat egiteko aprobetxatzen zuten ez zen lehen aldia, eta ez zen hondarrekoa izango.
|
|
|
Hor daude, esate baterako, Euskararen Normalkuntzarako Legea, Ikastolen konbenioa, Aholku kontseilua, Irrati telebista, Antzerkia, Prentsa, Unibertsitatea, eta nahi adina luza daitekeen zerrenda. Zuek, berriz ez duzue horien itzalik ere jaso gutxiago oraindik kritika nahiz azterketarik osatu eta barkatu,
|
baina
hori ez da serioa.
|
|
2017
|
|
|
Arazoa da errealitateak ez duela betetzen desiraturiko ideala, bien arteko kontraesanak askaezinak gertatuz. Halere, modernismoak ez dio uko egiten desiraturiko eredu idealari,
|
baina
horretarako ez dauka beste aukerarik eredua betetzen ez duen errealitatetik gero eta gehiago aldentzea baino. Prozesuaren amaieran, goian azaldu legez, ezereza dago, errealitatearen erabateko ukapena, alegia, berant modernismoaren erreferentzialtasunik ezean islaturik ikus daitekeen bezala.
|
|
|
Horrela, gure" konpromisoa" ulertu eta garatzeko bestelako bideak irekitzen dira, bestelako ikuspegiak. Ez dugu sekula nazioarekiko bat egite erabatekorik lortuko, ez dugu sekula gure konpromisoari esker nazioa esentzia modura gauzatu ahal izango,
|
baina
horrek ez du esan nahi nazioa bazterrean utzi behar dugunik. Nazioari ere berez dagokiona eman behar zaio, justiziaz jokatu behar dugu harekin, hori zehatz mehatz zertan datzan sekula jakingo ez badugu ere.
|
|
|
Egia da indartsu nengoala eta moralez gainezka. Estu hartuko neban, hori ziur,
|
baina
horrek ez dau esan nahi irabaziko neutsanik. Orduan Alfa markako aldagailuak erabilten genduzan eta sarritan emoten euskuezan arazoak.
|
|
2018
|
|
|
Etorkizun onaren ustean txit fidaturik baitzegoen, neskak liluratzeari ekin zion grina gogorraz. Azaletik pasoa ematen zienez, ez zituen sakonetik ezagutzen,
|
baina
horrek ez zuen batere kezkatzen. Maitasuna eta samurkeria bat ziren Augustorentzat.
|
|
2019
|
|
|
Uste dut ez dudala pertsonaien psikologia gehiegi egiten, batez ere miserien azterketa bat dela nirea.
|
Baina
horregatik ez dut uste gizakia gutxiago maitatzen dudanik. Ikasi egin behar dugu gure miseriak aitortzen eta onartzen.
|
|
|
Baliteke Gabilondok iradokitako fokalizatzaile eta fokatuari dagokionez Juliaren ahotsa menderatu izana Martinen barne hausnarketaren adierazpen indarrak, egilearen beraren mise en abyme delako,
|
baina
hori ez da, gure ustez, nahitaez bere belaunaldiko kide izatearen ondorio ekidinezina, ezta emakumeak XX. mendean ahotsik ez izatearen ondorio zuzena ere. Gure aztergaira itzuliz argituko dugu gaia.
|
|
|
Aitortza horretan ordea, narratzailea irakurlearen konplizitatea bilatzen ahalegintzen da, narratarioari etengabeko alusioak egiten baitizkio: ...;" ez dakit diferentzia ulertzen den" (105);" zabala da petrila, ezagutzen ez duenarentzat diot hau" (133);" inork pentsa ez dezan poltsak miatzen ibiltzen naizenik" (150);" Larunbata zen, ez dakit esan dudan" (151);" ez dakit norbait oroituko ote den Capuccine modeloaz" (152);" Itxaronaldi hau aurrekoaren berdina dela pentsa dezake norbaitek,
|
baina
hori ez da egia" (163);" esan dudan posturan" (226)," norberak gogoratzea dauka ezaguturiko berderik argiena, eta kolore horretakoak dira Klaudiaren begiak" (16) etab. Hala ere, zenbaitetan, bere buruari hitz egiten diola dirudi: " esan ote dut batzuetan benetan salto egin behar zuela iruditzen zitzaidala?" (51).
|
|
|
Eta estilo aldetik irakurtzeko askoz errazagoa bada ere, kasu honetan estilo erraza eta kalitatea ez daude borrokatuta. Baliteke norbaitek gai serioagoak maite izatea ere, edo bere umorea ez dela formala iriztea,
|
baina
horregatik ez dut uste liburuak kalitate apurra galdu duenik, alderantziz, amodioaren gaia tratatuz eta horretarako ironia erabiliz Saizarbitoriak aurrera pauso handi bat eman du euskal literaturaren panoraman (nahiz eta hori agian bere nahia ez izan...), zoritxarrez gutxitan ikusten ditugun gai eta tratamenduak baitira.
|
|
|
Gizonen eta emakumeen arteko harreman gatazkatsuak kontatzen dizkigu, pertsonaien bizi hariekin sare hertsia sortuz. Egileak antolatutako segada horretan erortzen ari dela susmatzen du irakurleak, elkar aurkitzeak, kasualitateak joko literarioak besterik ez direla;
|
baina
horrek ez dio axola. Ironia da nobelagileak aukeran dituen lanabesetako bat, beharbada, garrantzitsuena:
|
|
|
" Baliteke norbaitek gai serioagoak maite izatea ere, edo bere umorea ez dela formala iriztea,
|
baina
horregatik ez dut uste liburuak kalitate apurra galdu duenik, alderantziz, amodioaren gaia tratatuz eta horretarako ironia erabiliz Saizarbitoriak aurrera pauso handi bat eman du euskal literaturaren panoraman (nahiz eta hori agian bere nahia ez izan...), zoritxarrez gutxitan ikusten ditugun gai eta tratamenduak baitira" (1997).
|
|
|
Laburtuz, esan genezake Senarraren pertsonaiaren profila abusu egile eta hiltzaile hotzarena dela,
|
baina
horrek ez duela gaixo psikopata bat denik frogatzen. Alderantziz, gizon arrunt bat da, gure arteko edozein izan baitaiteke tratu txar emaile eta hiltzaile, amore ematen badie matxismoak bere esku jartzen dituen" arrazoiei", kasu honetan bezala.
|
|
|
Emozio gama zabala pertzibi dezake eta eleberrian zehar ugaritan adierazten du musika eta pinturari buruz diharduela; baina baita bere inguruan suertatzen diren eszenen pertzepzio aberatsaz, hala bere emazteaz, Bioletaz, Mikele de Abandoz edo Hanbreko pertsonei buruz. Ez da, hortaz, sentimendu edo sentiberatasun gabea,
|
baina
horrek ez du esan nahi bere gizon lehentasunak aldatzeko prest dagoenik. Bere eta besteen sentimenduak ezagututa ere, bereak esateko gai dela frogatzen duen arren, protagonistak ez du sentimendu moralik garatu; ez du erru sentimendurik, ez da berak egindakoen erantzule sentitzen, ez daki barkamenik eskatzen eta ez du beste inoren sentimendurik aintzakotzat hartzen bereen aurretik.
|
|
|
• Irakurri al duzue noizbait mota horietako erreferentziak egiten dituen beste literatur lanen bat? ...aturik sentitzen denak hori jakin dezan" (68). m" ez dakit diferentzia ulertzen den" (105). m" zabala da petrila, ezagutzen ez duenarentzat diot hau" (133). m" inork pentsa ez dezan poltsak miatzen ibiltzen naizenik (150). m" ez dakit norbait oroituko ote den Capuccine modeloaz" (152). m" Itxaronaldi hau aurrekoaren berdina dela pentsa dezake norbaitek,
|
baina
hori ez da egia" (163).
|
|
|
" Esan zidaten familiako panteoian eman nahi ziotela lurra, eragozpenik ez banuen, eta niri nola ez zitzaidan deus inporta non lurperatzen zuten, hori esan nien. Sermoian apaizak Flora zein emakume on, bertutetsu eta zintzoa izan zen esaten ari zenean, anaiek zeharka eta gorrotoz begiratzen zidaten,
|
baina
hori ez zitzaidan asko axola" (270).
|
|
2021
|
|
|
nik ere idazten dut, baina niretzat. Kajoia beteta daukat,
|
baina
hori ez da idazle izatea". (MIR1)
|
|
|
LI8: Nik ere bai,
|
baina
horrek ez du kentzen azkenean ez baduzu egiten asko, gehiago kostatzen zaizula, nahiz eta gustatu. Azkenean, motibazio hori badaukazu, segi egiten duzu.
|
|
|
Bere hitzetan, gela batera sartzerakoan bokazioa duen profesionala berehala antzematen da erakusten dituen jarrerengatik. Dioenez," berez, irakasleari gustatu litzaioke ikasleekin egotea eta beraien mundua ezagutzea", eta beraz, hortik bere jarduna ardaztea,
|
baina
hori ez dela beti horrela gertatzen gaitzesten du, bere esanetan, irakaskuntzan diharduten irakasle guztien bokazioa ez baita irakasle izatearena izan, batez ere, BHn.
|
|
|
" Ikastetxe batzuetan hezkuntza literarioan oinarritzen saiatzen dira ikasleen behar, interes zein gaitasunei modu egokian erantzuteko.
|
Baina
hori ez dago orokortuta. Irakasleak. oro har, ez daude literaturaren didaktikaz eta hezkuntza literarioaz jantzita.
|
|
|
Hego Euskal Herrian, metodologia aktiboak ardatz edota modu aski orokortuan dituzten ezaugarri antzekoetako ikastetxeak ere badaude, baina arazoa BHra igarotzean dator, DBHn eta Batxilergoan ez baitaude, genioenaren harira, horrelako metodologiak hain hedatuta. Eta hau Euskal Herri osoan ikusten den zerbait da arestian aipatzen ziren arrazoiak tarteko,
|
baina
horrek ez du esan nahi BHn horrelako metodologiak erabiltzen ez direnik. Eta, hainbat proiektu aipatzen dituzte parte hartzaileek adibide modura, bai haiek sortutakoak direlako, bai haientzat erreferentziazkoak direlako.
|
|
2022
|
|
|
Dantzaldia eta San Jose eguneko erromeria bera iluntzean amaitzen ziren, musika bandaren jotarekin edota pasodoblearekin. Handik zortzi egunera berriro egiten zen erromeria, errepetizinoa,
|
baina
horrek ez zuen hainbesteko osperik.
|
|
2023
|
|
|
Garbitokia arropa garbitzeko tokia zen izatez;
|
baina
horrek ez du esan nahi, noski, arropa emakumeek garbitu behar zutela. Kontua da gizonezkoek ez dugula geure burua jarduera jakin batzuetan sekula ikusi, arropa garbitzen besteak beste.
|