|
2004
|
|
|
hemen, gutxi irakurtzen da, euskaraz ia ezertxo ere ez, ez da teatrorik idazten, urtean sei poema liburu baino ez dira argitaratzen, ez dago saiakerarik, jendeari bost axola dio orok:
|
baina
hori bai, txilbor ederretan ederrena daukagu euskaldunok?. 161
|
|
2007
|
|
|
Patek kasik egunero topatzen du zer ospatu, eta zerbait ospatzeko ez dago martini ederra bezalakorik. Gaur tomate entsalada jango dute berriro, besterik ez baitute etxean,
|
baina
hori bai, postrea kolosala izango da: banana pastela, MJren espezialitatea eta Paten gozokirik begikoena.
|
|
2008
|
|
|
eskola bukatuta gero, maisua mutilari ordubeteko klase berezia ematera obligatzen zen, baita mutila eskolara egunero joatera ere, etxeko lan gehiegizkoak inoiz eragozgarri gertatu ezean?
|
baina
hori bai, maisuak, urtea bukatzean, oilasko sinboliko pare bat kobratuko zien. Hala, bada, handik aurrera, Nazariok bere hitza bete, Honoratorekin harremanak estutu, maisuak liburu bat edo beste uzten zien bi anaiei, egunaren tarte batean edo bestean biek irakurtzen zutena, halako eran, non, haien arrimuan, Ismaeli ere letrak ikasteko gogoa piztu baitzitzaion?
|
|
|
Eta maisuak osaba izebekin hitz egin, eta tratu batera iritsi ziren: eskola bukatuta gero, maisua mutilari ordubeteko klase berezia ematera obligatzen zen, baita mutila eskolara egunero joatera ere, etxeko lan gehiegizkoak inoiz eragozgarri gertatu ezean...
|
baina
hori bai, maisuak, urtea bukatzean, oilasko sinboliko pare bat kobratuko zien. Hala, bada, handik aurrera, Nazariok bere hitza bete, Honoratorekin harremanak estutu –maisuak liburu bat edo beste uzten zien bi anaiei, egunaren tarte batean edo bestean biek irakurtzen zutena, halako eran, non, haien arrimuan, Ismaeli ere letrak ikasteko gogoa piztu baitzitzaion– eta berandu gabe jasoko zituen fruituak:
|
|
2009
|
|
|
–Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke?, aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia, harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak?, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza, ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan??, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela: . Aitak sarjentu putakume hura bezalakoa nahi nau neure egitekoetan,
|
baina
hori bai ezetz?!?; hitzak, beraz, ez zuen jada Domingo behartzen, baina, hitza jateko behar adina arrazoi izan arren, ez zuen hori askitzat jotzen, gauza bakoitzak baitu bere mementoa eta bere abagunea, eta bera. Domingo, berearen zain baitzegoen; mutila isilik zegoen, beraz, egunerokotasunaren errutinak ezinbestean aspertzen zuen arren. Domingok berak gerora aitortuko zuen, behin baino gehiagotan, zeinen itogarria gertatzen zitzaion bulegoko espazio hertsia, halako eran, non, erreakzio gisa edo, portuko belaontziak edo Lobos de mar pelikulako hainbat eszena etortzen baitzitzaizkion gogora ia modu automatikoan, askatasunaren bela zuria eta itsasoaren zerumuga amets?, errealitateak noiznahi asaldatzen zuela eta deseroso sentiarazten; Domingok, ondorioz, disimulatu egiten zuen, haren barruan ekaitza osatuz zihoan bitartean, berandu gabe lehertuko zena:
|
|
|
Egia bada ere Farruquitok zoritxarreko istripuz gizon baketsu hura hil zuenean ez zeukala gidabaimenik, Gipuzkoako Goierrin artzain bat ezagutu nuen, Joxe Juakin, ez oso betea, ardiak gobernatzera eta lanroberraz joaten zena, kasetean beti trikitixa; Joxe Juakinek ez zuen teorikoa ateratzeko gaitasunik,
|
baina
hori bai, primeran zekien gidatzen. Hura zen hura trebetasuna, enbor eroriei eta behiei ixkin egiteko orduan!
|
|
|
" Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke", aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia –harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak–, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza –ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan? –, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela: " Aitak sarjentu putakume hura bezalakoa nahi nau neure egitekoetan,
|
baina
hori bai ezetz...!"; hitzak, beraz, ez zuen jada Domingo behartzen, baina, hitza jateko behar adina arrazoi izan arren, ez zuen hori askitzat jotzen, gauza bakoitzak baitu bere mementoa eta bere abagunea, eta bera –Domingo– berearen zain baitzegoen; mutila isilik zegoen, beraz, egunerokotasunaren errutinak ezinbestean aspertzen zuen arren –Domingok berak gerora aitortuko zuen,... lan istripu baten kariaz izan zen, langileetako bati balbula bat lehertu eta lurrun beroak begiak erre zizkionean, goizeko lehen orduan, Nazario Orbe bulego buruarekin eta Domingorekin bilduta zegoèn une haietako batean, astean behin hirurak biltzen baitziren, aitak semearen jarraipena bertatik egiteko asmotan; are gehiago:
|
|
2010
|
|
|
Libreak omen ginen, bada, baita hurkoari laguntzeko edo ez laguntzeko tenorean ere,
|
baina
hori bai: hurkoari laguntzen ez bagenion laguntzeko aukera izanda, omisiozko bekatua egiten genuen, zenbat eta hurkoaren egoera larriagoa izan, hurkoa Afrikako oihanean egon zitekeen, lehoi familia batek inguratuta?, orduan eta handiagoa bekatua.
|
|
|
zuek ere, beraz, zerbait zarete, etxe bat duena zerbait da-eta, orbetarrena bada zer esanik ez!
|
Baina
hori bai, behin etxekoak izanda, etxeko arauak bete dituzue, jaun andereak jaun andere eta morroi neskameak morroi neskame??.
|
|
|
Biluzi eta urmael hartan igeri hasteko burutazioa etorri zitzaidan, baina hotz egiten zuen, eta han ez neukan toallarik ez antzekorik, eta zer pentsatuko zuen H.k...? Bestetik, berriz, kantuan hasteko gogoa nuen, maitasun galduen abesti gozo eta triste horietako bat, H.k bigarren ahotsean jarraituko zidan akaso,
|
baina
hori bai izango litzatekeela iragan minaren putzuan itotzea, eta ez nuen egun haren oroipen goibel bat gorde nahi...
|
|
|
Libreak omen ginen, bada, baita hurkoari laguntzeko edo ez laguntzeko tenorean ere,
|
baina
hori bai: hurkoari laguntzen ez bagenion laguntzeko aukera izanda, omisiozko bekatua egiten genuen, zenbat eta hurkoaren egoera larriagoa izan —hurkoa Afrikako oihanean egon zitekeen, lehoi familia batek inguratuta—, orduan eta handiagoa bekatua.
|
|
|
zuek ere, beraz, zerbait zarete, etxe bat duena zerbait da-eta, orbetarrena bada zer esanik ez!
|
Baina
hori bai, behin etxekoak izanda, etxeko arauak bete dituzue, jaun andereak jaun andere eta morroi neskameak morroi neskame...".
|
|
2011
|
|
|
Hasi genuenean lehenengo Ikuska, Euskal Herri lainotuarekin hasi genuen, eta Euskal Herriko arazo eta borroken lainoan, zinemarena pixka bat kentzea dagokigu guri. Arazo eta borroka berean jarraitzen dugu,
|
baina
hori bai, laino gutxiagorekin?.
|
|
2012
|
|
|
–
|
Baina
horretarako bai genukeela Udalaren baimena, bota zuen Etxek.
|
|
|
Aloña andereñoaren klaseetan nerabeek berrogeita bost minutuko idazlanak egiten jarraitzen dute,
|
baina
hori bai, sekula baino arruntagoak ateratzen zaizkie. Ikasleek protesta egiten diote elkarri belarrira, marmarrean:
|
|
2013
|
|
|
Irribarre egin dute biek. Lasaitu egin dira,
|
baina
hori bai, azken azpimarra egin diote elkarri:
|
|
2014
|
|
|
izan ere, argiak lokien artean burrunbaka daukazunaz jabetuko dira eta gurasokeriaz leporatuko dizute hesteetako hutsunea maitasunik gabeko sexuaren eta alkoholaren bitartez engainagarriki bete nahi izatea, eta are beldurgarriagoa dena, batzuetan sinetsi ere sinetsiko diezu eta zeure burua justifikatzeari ekingo diozu: ez dituzu soilik ihesbide suntsitzaileak erabiltzen, arteak eskaintzen duen ebasio eraikitzailean ere badiharduzu, blablabla,
|
baina
horrekin bai akabo, gurasokeria okatzen hasiko dira, zu salbatzen saiatzen.
|
|
|
Duela urte t' erdi, Irrintzi Operazioan.
|
Baina
hori bai, hanka sartze antologikoa egin zenuen!
|
|
2015
|
|
|
batean hugonoteak, bestean Bizkaian hil zuten apezpiku baten ixtorioa, eta hurrengoan bertute teologal eta kardinalak.
|
Baina
hori bai, dena nahas mahas eta arrapaladan.
|
|
|
Lehenago hil isildu baino.
|
Baina
hori bai, gaitzik inori ere ez, nahita behintzat.
|
|
|
Ahaleginak egin nitian, baina ez, ezin izan nian; onartzen diat.
|
Baina
hori bai, hamalau balekoak?. Seme alaba pila izan omen zian, ez duk txokatzekoa.
|
|
|
Honela ibiltzen nintzen askotan, nora nindoan ere jakin gabe bueltaka, kale estuetan barrena erdi galdurik.
|
Baina
hori bai, Aixa maitea, etzanala pentsa judutarrei zegokien jantzi berezi harekin ibiltzen nintzenik. Ez nindunan horrela ibiltzen, kristau gisa janzita baino.
|
|
|
Koitaduak ez zuen jakingo baloiak zer kolore zuen ere,
|
baina
hori bai, ahal izanez gero, Athletic guztien gainetik ikusi nahi izaten zuen beti, oso argi zuen hori. Fanatiko hutsa.
|
|
|
Hilabete bi geroago, gisa berean mintzo zen Anaitasuna ere,
|
baina
hori bai, Jakin eta Herria ere euskal prentsaren zakuan sartuta.57 Aldarri horren adierazpen grafikoa, berriz, bi aldizkariok sasoi hartan kaleratu ohi zuten orri beteko iragarkia zen: gizonezko baten aurpegiaren marrazkia; haren begi baten gainean, esaldi hau:
|
|
|
Bezperan, 16 orrialdeko gehigarria kaleratu zuten produktu berriaren nondik norakoak azaltzen; 16 orri horietan bi artikulu (artikulu, ez orrialde oso) baino ez zeuden euskaraz idatzita (horrez gain, azken orrialdean 25 lagunen iritziak jaso zituzten, Deiaren aro berriari buruzkoak; iritzi horietarik bi besterik ez zeuden euskaraz).
|
Baina
hori bai: ia ia goitik behera gaztelania hutsean idatzitako sail eraberrituei izenak euskaraz paratu zizkieten (Iritzia, Ekonomia, Kirolak...).
|
|
|
80 Euskara hutsezko aldizkari satirikoa; lehen zenbakian (1962ko otsaila) aurkezpen testu bana atera zuten frantsesez eta gaztelaniaz,
|
baina
hori bai, hizkuntza horietan argitaratuko zituzten azken testuak zirela iragarri eta gero. Euskaldun heterodoxoen errebista zen aldizkariaren mantxetan ageri zen leloa, eta, horrez gain, berorren arduradunek kazeta hura, propaganda politiko eta erlijiozkorik gabea?
|
|
|
Azal kontrazalak kolorez zipriztinduta zekartzan egunkari berriak (mantxetan Jorge Oteizak egindako ikurra ageri zela), barruan zuri beltza zela nagusi. Eginek bezala, tabloide formatua hautatu zuen,
|
baina
hori bai, bere aitzindariak baino titulu luzeagoak, informatzaileagoak zerabiltzan. Zortzi albiste ageri ziren azalean, euretarik hiru euskaraz.
|
|
|
Bestelako gai zehatzei buruzko informazio laburrak eta analisiak ere tartekatu ohi zituzten, beti ere ikuspegi abertzale euskaltzale batetik (errefuxiatuen afera, ikastolak, euskara...). Hala ere, oro har artikulu gutxi irakur zitekeen euskaraz Egian (normalean bizpahiru idazki baino ez zuten euskaraz ematen zenbakiko, Zuberoako euskalkian idatziak guztiak),
|
baina
hori bai, maiz baliatu ziren jada ondo ezagun dugun praktika honetaz: euskarazko idazpurua paratu albisteari(. Ez adiorik Etxahun?,. Errefuxiatuek Euskadin bizi nahi dugu?,. Barkoxeko maskarada?,. Egiazko egia?,. Huna nula iganen den kultur astia?...), baina gero testu osoa frantsesez idatzi.
|
|
|
Horrek eragin zuzena izan zuen aldizkariarengan ere, denboraldi bat isilik eman eta gero astekari bihurtuta kaleratu baitzen berriro 1968ko urrian,
|
baina
hori bai, Arbelbidek esan bezala (1996: 247),, mugimendu edo alderdirik gabe gibeletik.?
|
|
2016
|
|
|
Bere aitaren urratsak segituz, nehork ez zuen Kristoren berri gehiagorik ukan, otoitzetan izan ezik. Hantxe xede berri bat hartua izan zen, sekretuki amodioa jendeen artean zabalduko zuela,
|
baina
hori bai, soilik sekretuki eta lekukorik gabe. Hori ez zen agerian inoiz agertuko, ez eta fededunen artean ere.
|
|
2017
|
|
|
Horretarako denak dituk lagun.
|
Baina
hori bai, ospea ez zidak inork kenduko. Ezta buma ere.
|
|
2019
|
|
|
Gurasoek eraman (baina urtebetera atera) ninduten Uharteko haurtzaindegi euskaldunaren kalifikazio orrialdean euskarazko hitz batzuk banekizkiela jasota dago andereñoaren kaligrafia txukunean, nahiz eta, zehazten du txostenak? ez oso ahoskera garbian,
|
baina
hori bai euskaraz bai gaztelaniaz gertatzen omen zitzaidan. Dagoeneko ez ditut euskarazko hitz bakan horiek gogoan.
|
|
|
–Garai gogor hauetan, hurkoarekiko eskuzabal jokatu beharra zagok,
|
baina
hori bai, zentzuz eta, batez ere, tentuz, tentu handiz.
|
|
2020
|
|
|
–Hurrengoan? Utzi pentsatzen... serie aritmetikoari jarraituz, ezkerretara tokatzen zuan,
|
baina
hori bai atezainak eta bai bota behar zuenak bazekitean, eta biek bazekitean besteak ere bazekiela... ba, esanen nikek... atezaina ezkerretara joan zela eta baloia eskuinetara... gola, eta apustua niretzat! Asmatu diat?
|
|
2022
|
|
|
" Andereño bekataria" Griboiedoven" Adimenarengatiko sufrikarioa" 8 antzezlaneko bakarrizketa da; hori dena oso ikusia, gehiegi landua dago, eta neurri batean polemikoa ere bada. Aukera ezazu beste zerbait,
|
baina
hori bai: ez jarri mugarik zeure buruari!
|
|
|
" Imogena" antzezlanean, nagiak ateratzea saihesten aritzen naizenez, matrailezurra bere tokitik irteteko zorian izaten dut; begiak kopetaraino igotzen zaizkit asperdurarengatik, eta ahoa lehor lehor eginda izaten dut,
|
baina
hori bai: aurpegian beti irribarre dohatsu bat.
|
|
|
Lapurretan harrapatu nauzue; harrapatu edo –azalpen luzexeagoa emate aldera– atzo gizon jatorra nintzen, zintzoa, denek musukatua, eta gaur, berriz, gaizkilea, iruzurtia eta lapurra naiz... Egidazue orain garrasi, birao, karaka; harritu zaitezte, epaitu nazazue, deportatu, idatzi lerroburuak, bota harriak,
|
baina
hori bai: ez denek, mesedez!
|