|
2004
|
|
|
—atera nintzen bat batean— Behin entzun nuenez, gu ez omen gara kobazuloetan pintatutako animalien artean azaltzen. Hartzak bai, basahuntzak, basurdeak eta zaldiak ere bai,
|
baina
gu ez. Zergatik da hori?
|
|
|
Ez dute beren orduetan jaten, baizik eta ehiza egin ahal dutenetan, horrek estomagoei ekartzen dien kaltearekin. Behiok, berriz, libreak gara alde batetik,
|
baina
gure babes eta pentsuak ere baditugu. Hitz batean esateko, gu omega gara, ez alfa.
|
|
2010
|
|
|
Ez ginen joan, Avaren eta Faraonen gainean paseoak ematen genituenean bezala, itzulinguruka eta mendiaren malda arinenetik, baizik eta zuzen zuzenean, goialdeari lehenbailehen heltzeko asmoz. Hartara, basoaren gune sarri eta etengabe ilunekin egokitu ginen, eta hezetasunak irristakor bihurtzen zituen pendizekin;
|
baina
guk, Morori tiraka beti ez baitzuen ibilbide hura ondo ezagutzen, eta egoskortu egiten baitzen— pausoa eman genuen pausoaren atzetik, elkarri hitzik esan gabe, indar guztia oztopoa hautsi nahiari eskainiz, eta ez ginen gelditu lehenengo bordara iritsi arte.
|
|
|
Trenean etortzen zen bera ere, eta geltokira iritsi orduko korrika abiatzen zen entrenatzea komeni omen zitzaiolako. "
|
Baina
gu ez gara atletak, gu normalak gara", esan zion Martinek behin. Bere erantzunak zentzu bikoitza izan zuen, zeren Aguirianok burutik nahastuta zegoelako ospea baitzuen kolegioan.
|
|
|
Hasiera eman diogu mugimendu politiko handi bati, eta Alemanian eta Italian gertatu dena, Espainian gertatzen ari dena, mundu osora zabaldu nahi dugu. Beraz, gerra hau bukatuko da,
|
baina
gure iraultzak jarraitu egin du."
|
|
|
Gaueko ordu biak aldera atera nintzen Virginiaren etxetik bera lo utzita, eta harrigarria egin zitzaidan Urtzan argiak egotea eta pertsona batzuk oihuka aritzea;
|
baina
gure hirugarren gaua zen, zoriontsu sentitzen nintzen —" lehenengo aldiz", esaten nion Virginiari—, eta ez nuen jakin minik izan. Geroxeago, ordea, kirol zelaitik nindoala, Sebastianek aurreratu ninduen korrika.
|
|
|
Kalifornia zegoen gure azpian, eta agur egin nion Ramuntxoren osabari. " Bera ere luzaro ibili zen Euskadi askatzearen aldeko lanetan esan nion Vladimirri,
|
baina
gurekin haserre dabil orain, arbuiatu egiten omen ditu gure metodoak. Gizon jatorra da, hala ere.
|
|
|
50eko eta 60ko hamarkadetan gure gurasoen oso gustukoa izan zen Mauriac idazle katoliko probintzianoa,
|
baina
guk ez genekien. Izan ere hasieran kultuzko idazle ezezagun xamar gisa hartzen zuen emazteak, bazekien arren Nobel saria eman ziotela.
|
|
|
"
|
Baina
gure oztoporik handiena, frantses hizkuntzaren erabilpena galtzea izan da, eta ez espainola, bizkaiera baizik ez aditzea, alemana baino zailagoko mintzaira. Behartuta egon ginen gure beharrak keinuka eskatzera, mutuak bezala.
|
|
|
" Nere bidaideak ezin hobeki zuen Espainolez; nik bezala, bazekien hizkuntza honek ez zuela inolako zerikusirik Bizkaitarrenarekin;
|
baina
guk ezin idurika genezakeen aspaldidanik Espainiaren menpe zegoen probintzia batean ez zela inolaz ere Subiranoaren mintzaira ezagutzen: hizkuntza primitiboa erabili behar izan genuen."
|
|
|
Onak badirela badakit, iruzur handiak ere bai. Ez dira erantzule bakarrak, arizaleak ere aldatuak dira, antzerkiak arrakasta handia du, eskaera goiti doa,
|
baina
gure ditxozko komunitarismoaren errua dudarik gabe, lehen taldean biltzen zirelarik zerbaiten errateko zen, Larzabalen antzerki baten plazarazteko, adibidez, sozial edo politikan eragiteko, orain, aldiz, eklatatzeko ari gara. Ez da esplikatzeko hain aise, baina ikuskizunera hurbil eta begi bistakoa da zerbait aldatua dela, deus ez da erraten eta jauzika ari dira arrazoirik gabe.
|
|
|
Zaharrek bazekiten, uste bederen, zergatik eta noren aurka gudukatzen zuten.
|
Baina
guk. Zer asmatu?
|
|
|
Eskubidearena kontzeptu erlatiboa da eta subordinatua. Estatuei eskatzen zaizkie eskubideak,
|
baina
gure bi nazio estatuak ez daude euskaldunei eskubideak emateko antolatuta, baizik espainolei eta frantsesei.
|
|
|
Ikusi duzu zer zaila den izkribua begiz dezifratzea;
|
baina
gure lagunak bere zaurien bidez dezifratzen du.
|
|
2011
|
|
|
horrek erran nahi baitu bi aldeetarat trebe dela gure jauna.
|
Bainan
gu ez baigira laborariekin eskuaraz baizik trebe, ez dezala gaizki har baldin bigarren galdeari ihardesten badakogu, lehenari bezala, eskuaraz. Harentzat bardin argi izanen dira gauzak; eta bertze zombeitentzat frantsesez baino argiago eskuaraz.
|
|
|
Gure jatorrizkoan ETA ia aipatu ere ez genuen egin, eta gure irakurle izengabeei harrigarria egin zitzaien jarrera, euskal aditu gisa genuen ospea kontuan harturik. Ez genuen ETAri buruz idatzi nahi izan,
|
baina
gure ikuspuntu zabalagoak euskal indarkeriatik ateratako adibidez argitu genituen oraingoan. Ikuspegi horrek gure irakurle eta editoreak ase bazituen ere, ez zen aurrera atera.
|
|
|
Umetan jaten emateko janzten zigutenaren antzekoak ziren, eta bakoitzak bere letra zeraman brodatuta; ordenan jarri behar izaten genuen hitzak osatzeko. Ez da, egia esan, ikasbide txarra karaktereak lotzen saiatzeko ere,
|
baina
gurea ez da, dagoeneko, haurtzaindegia.
|
|
|
Yang maisuak zergatiaz egin zuen galde. " Ederrak uste du ederra dela esan zion bertako mutilak,
|
baina
guk ez dugu horrela uste; itsusiak uste du itsusia dela, eta guk ez dugu horrela uste."
|
|
|
Ez du hatsik, baina badu gorputzik. Ez du aurpegirik eta hautemanezina da,
|
baina
gure bihotzetako elurretan lorratzik nabarmenena uzten du. Egia horiek dabiltza Eneko Sagastibeltzaren gogo sortzailean.
|
|
|
Linternek ñir ñir egiten zuten ur itsuan, galdutako ahateen bila. Abenduko gauak ez zuen ura hormatu,
|
baina
gure hauspoetako hatsak airea berotzen zuen. Garabian gora hasi baino lehen, arnesa nola ibiltzen den azaldu zidaten.
|
|
|
Erran, erran zidaten Bartzelonatic ez ateratzeco.
|
Baina
gu saltzaileac gara, eta etchetic atera gabe ez da ezer saltzen. Indiano bat atchilotu zuten, Ameriquetatic etorri berria eta ez dacit zertaraco, ni ere bai, olaxe artu ninduten.
|
|
|
Ez diegu erreparatuko txinatarrekin ditugun negozioei... —" geuk ez baditugu egiten beste norbaitek egingo ditu", e.a..
|
Baina
gure arbasoak edo euren kantak bitxi exotikoak bilakatzean eta antzinakoak geu garela pentsatzean eremu patetikora egiten dugu jauzi: geu omen Europako azken indigenak eta antzeko ergelkerietara alegia.
|
|
|
Uztarketa hori gerta liteke edozein kantarik poema bat baliatzen duenean bere kantu edo musikarako.
|
Baina
gure artean gertatutakoak badu intentsitateak eta trinkotasunak eragindako indartzailerik. Aipatu kasuetan bezala, badira poetak bi ahots edukitzea lortu zutenak.
|
|
|
Trasteak bildu ditugu eta aurkitutako kutxa sartu dugu zumezko otartxoan (normalean arrantzaleek zumezko otartxoan harrapatutako arrainak sartzen dituzte,
|
baina
gu nonbait ez gara ohiko arrantzaleak; izan ere, guk altxorrak harrapatzen ditugu! Ez, broma da!
|
|
|
Ni oso urduri nengoen, gauean askotan esnatu naiz pentsatuz zer nolakoa ote den Frantziako bizimodua, asmatu ezinik nola bizi ote diren frantses horiek. Ni urduri nengoen,
|
baina
gure ama ni baino askoz gehiago!
|
|
|
Begian partxea daramana? Horixe bera, berriro Giovanik, badakit agure inozentea ematen duela
|
baina
gure Bobby eskarmentu handiko gizona da nazioarteko operazioetan, borrokalari fin fina. Espainian ezagutu nuen 37an, Madrilgo defentsan.
|
|
|
Malisa Longo, ezagutzen duzu?, erantzun zuen txinatarrak. Ez, ez dut ezagutzen, hitz egin zuen berriro Anitak,
|
baina
gure" mundu" ko jendea ezagutzea atsegina egin zait beti, lehentxeago bildu eta elkarrekin joanen gara. Ez bazaizu inporta, noski!
|
|
|
Eskerrik asko etortzeagatik, esan zien J.J.k Vatikanoko gela diskretuan bilduak ziren gizonei. Gehienek elkar ezagutzen duzue,
|
baina
gure kanpoko gonbidatuen begirunez aurkezpenak eginen ditut. Guztiok ezagutzen duzue gure anfitrioi Paul Marcinkus jauna, Banco Vaticanoko presidentea.
|
|
|
Bai, esan zuen Marcinkusek, horrekin ez genuen kontatu eta gure tentsio estrategiak ondorio horiek ekarri ditu. Bihar langileria kalera aterako da,
|
baina
guk gure tresna guztiekin zabalduko dugu beldurra. Carabinieriei eta armadari abisua pasa diegu jadanik.
|
|
|
Holofermes jenerala liluratu zuen lehenik, beraren burua mozteko azkenik; Jaelek Sisara jeneralari bere dendan aterpea eman ondoren, egurrezko ziria buruan sartu zion lurrean itsatsita utzirik; azkenik, zertarako luza, aipatu Dalilak bere maitale Sanson saldu zien filistearrei, zilarrezko ehun txanponen truke.
|
Baina
gure Martin ez da ez Siriako erregea ez Sanson bulartsua, eta beldurrak airean bizi da ulertzen ez dituen gertaera batzuen menpe.
|
|
|
Aberri ilun honek errukirik badu eraikiko dute beste jauregirik intelektoaren hargin argituek, ikasiagoek suspertuko dute zuk zantzututako asmamen berria, eta zure jardina denboraren lausoak mamutu ohi dituen auzi zekenetatik berriz garbitzean agertuko zaigu lehengo loredia. Esnatuko gara mentura argitsuek kostalde urrunean adierazitako neurtitz berrietan,
|
baina
gure denbora kunplitu baino lehen noizbait zahartuko diren solas hegietan aitortuko dugu ez zinela okertu pentsatuz poesia zauri bat dela lehenik bihotz begietan.
|
|
|
...nahi genuenean baina nola jakin ez, irainak mendekatzea ez baitzen ahal zordunak gure odol berekoak zirenean, tristura asko bazen ordu eta urte haietan eta loreen petaloak zangopean, sagarlore iraindua, ez baikenuen jakin xamurtasunaren egongelak eraikitzen kolera zorabiatuen menpeko izaki, zer pena, diozu, gaztaroa horrela xahutzea bizitza bere irri eta zauriekin albotik igarotzen zenean, txiroa
|
baina
gurea genuen gaztaro dohakabe hura.
|
|
|
Jainkoa gizonetatik desager ez zedin harmonia harrigarrienetan trabatua, arrena, goresmena, gurpena izpirituaren arnasean sagaratuak, zubi bat eraikiz sortzailea eta kreatuaren artean zerbait haratagokoa aldarrikatuz handia, maiestatez jantzia
|
baina
gure bihotz minduetatik hain hurbila, gizatasunaren barne pleguetan malko garbitzaile bilakatuz eta jauzi eginez izate lurtarretatik infinitoetara, joan zirenetaz mintzo den eresi zorabiatu hori pena batek dirauenean erredimi ezina, musika goiarnastuen dardarrek gaituzte antzaldatzen gaur beste guztiaren arrastoa hutsean denean galtzen, Bach bakarrik handi, eta hartan duinago gu.
|
|
|
Osagaiak behe ‘beherekoa’ ren superlatiboa den behen, leku genitiboaren hondarkia eta artikulua dira. Berez ‘behereneko etxea’ edo zen,
|
baina
guk susmoa dugu maiz Bekoetxea, Beitikoetxea ugarien baliokidea zela. Ez gaude horretaz seguru, hala ere.
|
|
|
Zugarramurdin Capaguindeguja (Kapagindegia) zegoen 1531n eta Mugiron Capaguiñena (Kapagiñena) 1726an, besteak beste. NTEM XLVII n (106) capero ‘zikiratzailea’, ‘osatzailea’ dela erraten da, gaztelaniazko bereko ‘capador’ alegia,
|
baina
guk ‘kapagilea, kapagina’ azalpena hobesten dugu, erran bezala. 1550 urtean Joanes de Arano alias capero bizi zen Goizuetan (NAO, Ihabengo pr., 1) eta 1696an Pedro de Huici Capero (NAO, Goi.pr., J. A. Huarte nagusia, 15604 kaxa, 1, 22).
|
|
2012
|
|
|
Jarraitu bide horretatik. Ez nintzateke hau esatera ausartuko Ama Birjinaren aurrean,
|
baina
gure bi santu horiek, Luis Gonzaga eta Sebastian, soldadu izan ziren, eta ez zaizkigu gizonezkoen gauza hauengatik asaldatuko.
|
|
|
Uharte batean sentituko ginateke, itxita, irtenbiderik gabe. Egia da halaxe bizi ohi garela usu, uharteetan, mugatuta, hesi ikusezinez inguratuta;
|
baina
gure irla hori ehun mila metro karratutik gorakoa da gehienetan, eta etsi egiten dugu, zerutxo bat osatzen dugu hementxe bertan, Margarita. Uharte batean gaudelako irudipena indartuko balitzaigu, eta zamatsua egin, alde egiteko ametsa sortuko litzaiguke.
|
|
|
|
Baina
gu bi egunez egonak ginen aiduru. Pasacaballos eko muinoetatik tirokatu genuen saldo hura, bada, itsuki tiro eginez ere ez zegoen huts egiterik.
|
|
|
Niretzat ere ikaragarria da umiliazio hau onartzea.
|
Baina
gure familiaren gainetik erresuma eta bere herritar guztiak daude, eta haiek uste osoa dute gugan Kordobatik beste behin ere Infernuko furfuria guztiak piztu ez daitezen beren kontra. Ez dugu indarrik Kalifaren armada izugarriei gogor egiteko; eskatzen digutena ematea beste biderik ez dugu haiek baretzeko.
|
|
|
Jakina, ezetz esan dezakezue, baina, hamabost egunean, Heriotza zuen agindupeko lurraldeaz jabetuko da. Haiei men egiteko garaia da hau,
|
baina
gure esku dago noizbait ere beste egoera bat sortzea haiei kontra egiteko, baita garaitzeko ere. Beharbada ez du lortuko zuen semeetako batek, baina sinetsia nago zuen ilobetako batek lortuko duela.
|
|
2013
|
|
|
Baina amak ez zuen berriro halako nahasketa unerik izan. Huts egiten zion memoriak, eta nekagarria suertatzen zen harekiko komunikazioa, gauzak behin eta berriro esan behar zitzaizkiolako,
|
baina
gure izenez deitzen zigun, eta Rosa Mariri ere bai.
|
|
|
Begiratu gure inguruan zebilenari, eta baietz pentsatzeko gogoa ematen zuen.
|
Baina
guk txoriekin izandako esperientzia ez zen ona. Burua arintzen ari zitzaiola ohartu eta handik gutxira, kanario bat erosi genion amari sukaldean eduki eta, batez ere, haren ardura har zezan.
|
|
|
Guretzat agian ez orain dela 600.000 urteko gizakientzat,
|
baina
guretzat bai, mundu fisikoa subalternoa da, artoa edo patata ereiteko euskarria, edo etxe bat, fabrika bat eraikitzeko gai hornitzailea, edo bestela, ezeren premiarik ez den egoeretan, gure sentimenduen arabera eraldatzen den materia maneiagarri bat, tristezia adierazten duena —zeruaren kolore grisaren bitartez, kasutriste gaudenean, edo alaitasuna pozik gaudenean tximeleta zuri hegalari bat... Baina uste hori, mitoan dagoena" Adam, zu izango zara kreazioaren ardatza" —, bai literaturan ere —" natura aldarte bat da" —, eta Europako leku amenoetan gauzatzen dena, hautsi egiten da Nevadako mendi zein desertuetan.
|
|
|
Taxia eta atzeko aulkia konpartitu genuen
|
baina
gure treneko senidetasunak lausoturik zirudien, antzezleku berrian ez baikinen elkarren begiradan sustatzera ausartzen.
|
|
|
" Neurri batean bakarrik imajina dezakegu Padre haien bizitzen bakardade mortua mugako misioetan.
|
Baina
gure irudimenak marraztu dezakeen ezer baino askoz okerragoa izan behar zuen errealitateak. Fraide horiek hezibide oneko gizonak ziren, kasu askotan eskolatuak; hiriko bizimoduaren zalapartara ohitu gabeak edo haren beharrik gabeak, baina konpainia adimenduna eguneroko janaria bezainbat behar zutenak". 222
|
|
|
Txori mina ez da gezur.
|
Baina
gure bihotza, garretan lepo, ez dago hilotza.
|
|
|
Aretxabaletan euskara teknikariaren lanpostu publikoa sortu behar zela azpimarratu genion. Alkatea esperientzia handikoa zen gure aldean, zalantzan jarri zuen teknikari postua sortzea ote zen lehentasuna,
|
baina
gure insistentzia sutsua izan zen horretan. Sortu zen bada teknikari postua, laster plaza finko bihurtu zena.
|
|
|
txabolak, blokeak, palazioak, etxe adosatuak. Etxe horiek erori dira,
|
baina
gure sukaldeak, suak, bizirik dirau. Tira, ez gaude harrokerietarako, eta ‘bizirik dirau’ ez dezagun ozenegi esan," z" horren haizearekin ea kandela itzaltzen zaigun.
|
|
|
Ondasunekiko harremanaren gai hori nagusiki nekazari giroan kokatu izan da,
|
baina
gure iragana irudikatzeko irudi baserritar hori erlatibizatzeko arrazoiak badira. Gutako gehienon guraso, aitona amona eta birraitona amonak nekazariak izan ziren, bai haien aurreko gertueneko belaunaldiak ere.
|
|
|
Gure korrektotasun modernoak indartsu bultzatzen gaitu euskalduna hiritar estandar baten eskeman kokatzera. Hala nahiko nuke nik ere zentzu batzuetan (beste batzuetan, zertarako?),
|
baina
gure estrategiak fintzekotan, gure errealitatea eta hurrengo belaunaldiak izango duena errigorez ulertu behar badugu, bestelako errealitateak kontuan hartu behar dira.
|
|
|
Munduko joerak eta gure dinamika sozial propioak, biak miatzea lupaz. Ba ote ditu
|
baina
gure komunitateak dinamika propio eta potentzial horiek. Hemen sartzen dira debatean gure baitako apologetak eta antiapologetak beren joera atabikoekin.
|
|
|
Bitxia zen. Guk baino aldarte aurrerazaleago eta modernoagoa zuten idazle haiek, abangoardismoaren lainezak bizitakoak ere baziren,
|
baina
gurekiko diskurtso tradizionalista erabiltzen zuten. Eta kulturgintzak izan zukeenaren kanon europarrekin zetozkigun, oharkabean.
|
|
|
Bi aldeetan.
|
Baina
guri dagokigunez, zeregin hori prekarietate mailatik gora egiteko zailtasunetan. Fundamentuz garatzeko adarra izan liteke.
|
|
|
Bitartean jende heldua eskaleen ondo ondotik barra barra igarotzen zen, ez baleude bezalaxe ezer esan gabe. Eskaleek begietara begiratzen zieten isil isilik,
|
baina
gurekin hitz egiteko gogoa zeukatela iruditu zitzaigun.
|
|
|
—Gure zoritxarra dela-eta barre egiten badute, gaurkoa da inoiz izan duten egunik alaiena,
|
baina
gure txantxez eta beraienez barre egin nahi badute, bat egin genezake pozean, ez baita norberak bere buruaz irri egitea baino ezer osasungarriagorik.
|
|
|
—Bukatu dun arriskua esan dioeta zorionez begi laztan horiek hor zeudenan oso osorik, Axine irribarre egin dio eta gainetik kenduta eskua luzatu zutitzen laguntzeko. Arranoa joan dun,
|
baina
gu hara, gu odoletan gauden biok.
|
|
2014
|
|
|
|
Baina
gure garunek mapa haien antza hartu ondoren aintzira zuri berriak dakuskigu hirien karta zaharretan.
|
|
|
Noizbait, ondorengoek irudikatu gaituztenean, honelako orube batean kokatuko gaituzte, noski,
|
baina
gure aurreikuspenei huts eginez, piltzarrez betetako sasidi hauek edertzeko aukerarik ez dute aurkituko.
|
|
|
OTSANDA: (Fierki) Zure basakeriez gure gorputzak bentzutu dituzu,
|
bainan
gure izpirituak sekulan ez dituzu bentzutuko!
|
|
|
Fauxtin, toberaren auziaren kontra zena? Aztergai dago
|
baina
gure ustez sekulan argi eztabaidatua izan ez den gauza denez, segurtzat jo dezakegu desagertu direla lehenik urrituz, gero zaharkituz eta ahantziz. Ez dugu uste hau sekulan trenka dezakegunik.
|
|
|
• Antzerkia diren ez dakit
|
baina
gure literaturaren emozioaren zainak
|
|
|
Egundainokotan gogoan xitut eta agian ontsa zizte ba xu eta xurekin joan diren xure bi lagunak ere. Urteak joaten ‘txu
|
baina
gure sekretua barda bezain azkar senditzen dixit bihotzean. Sekulan baino segurrago nuxu egonen girela gure fedean berme eta astiri guziz xuretako Agur Maria erraten dutalarik.
|
|
|
NAUSIA: Ba, egia diozu,
|
bainan
gure zuzenbidea da begien idekitzeko nor sartzen dugun gure bulegoan.
|
|
|
OTSANDA: (Fierki) Zure basakeriez gure gorputzak bentzutu dituzu,
|
bainan
gure izpirituak sekulan ez dituzu bentzutuko!
|
|
|
Errex da emazte indargaberi jazartzea. Gu hilen gaituzu,
|
bainan
gure gizonak hor izanen dira gure odola mendekatzeko.
|
|
|
Gillomek bere rola atxikitzen du Sutafurekin, IK ren alde edo kontra izan, orduko aktibista guziak dira IKri identifikatuak herritarren betaurrekoen gibeletik, joan jinak egiten ditu tranpan Sutafuk IKko fraseologia ahoan baina ez du bere burua defendatzen, arraileriaz ehorzten du pertsonaia Gillomek. Denbora dramatiko eta errealaren artean jostatzen da,
|
baina
gurea lardaskatuz posibilitateen habanikoa irekitzen du beste alderdiaren, begitan dituen Gaetan guzien kontra ankerkeria handienarekin jokatzeko.
|
|
|
Herri guzia bildua..., zein hunkigarria den! Ez da antzerki handia bistan dena, Avignonen bezala,
|
baina
guk segituko dugu sostengatzen.
|
|
|
Honentzat ziren toberak muntatzen eta ez bordela sakatzeko alarguntsa bati. Antzerkia espazio hutsa da, bai, ez dut Brook handia dudan ezarriko,
|
baina
gure eskala ttipian beti izan da espazio askea. Erakunde guzien kontra dugu defenditu.
|
|
|
Ihauteritik kanpo hainbat baliatua izan dena.
|
Baina
guk euskaldun eta garaztar gisa zer antzezten dugu hor. Galduak garelarik goratasuna hartu behar da.
|
|
|
Indar handia hartzen du uzten dugularik amestea badela nonbait mundu bat non gure inguruko jendeak xintxoak izanen diren. Ez dira gu baino piesago
|
baina
guk dugu sufritzen. Politika mailan euskaldun gisa bildu ditugun izorraldiak beste lekuetan baino sakonagoak dira, beste lekuetan baino perbertsoagoak edo bihurdikatuagoak dira ideiak hemen eta ulertezinak.
|
|
|
Erretretara joan ninteke edo kultur erakunde batera.
|
Baina
gu, 50 urteetan sortu hauek euskaltasunaren kanbiamen ikaragarri baten lekuko izan gara. Euskal kulturari edozein izkinetatik loturik ereinteresatu gatzaizkiolarik mitoetara jo behar da bizi izan dugun egoeraren absurdoa edo zeiharkatu angustiaren deskribatzeko.
|
|
|
Esplikatu zigun Franco gaiztoa zela, oso, ama bera kartzelan sartu zuela eta bera ere bai, urte luzez. Gerra bat aipatu zuen
|
baina
guk ez genekien oraindik gerra zer zen.
|
|
|
Zerbait zegoen airean, guztiok nabaritzen genuen zerbait, izana bai, baina izenik ez zuen zerbait. Etxeko mutilak lor zezakeen aitaren babesa zorioneko panazko galtzak ez janzteko,
|
baina
guri ez zitzaigun tokatutako arroparen kontrako protesta egiterik bururatu, agian bagenekielako protesta alferrikakoa izango zela. Oilaskoa jaten genuen gutxietan, aitak zuen gogoko zatia aukeratzeko lehen hitza, baina anaiari uzten zion.
|
|
|
Hiriko eliz guztiak ezagutu nituen, baita bakoitzaren espezialitatea ere.
|
Baina
gurea frantziskotarrena zen. Auzoan zegoelako eta baita bertako batzuk gutarrak izan zitezkeelako ere, noizean behin euskarazko hitzen bat botatzen zutelako.
|
|
|
Alderantziz, ekaitza zetorrenean, ez zioten guk bezala lanparatxorik pizten san Migeli, bertako patroia bazen ere. Elizan argizaiolak zituzten,
|
baina
gure arau erlijioso berdinak zituzten eta Arantzazuko ama zuten birjinen artean gogokoen.
|
|
|
Kelvinator, esaten dit memoriak. Ez zen gaurkoekin alderatuz handia,
|
baina
guri izugarria iruditzen zitzaigun, jakiak kalean erositako izotzaz freskatzen zituzten tresnak baino askoz ere handiagoa. Han egoten ginen, apal haiek nola beteko genituzkeen asmatzen.
|
|
|
Hainbat etxetan ilunabarrero errezatzen zuten arrosarioa, sukaldean. Hori gomendatzen ziguten monjek,
|
baina
guk ez genuen sekula horrelakorik egin. Baturik errezatzen zuen familiak baturik jarraitzen omen zuen, baina gurean ama berandu zetorren lanetik eta aita, normalean, gu oheratu eta gero.
|
|
|
Hori gomendatzen ziguten monjek, baina guk ez genuen sekula horrelakorik egin. Baturik errezatzen zuen familiak baturik jarraitzen omen zuen,
|
baina
gurean ama berandu zetorren lanetik eta aita, normalean, gu oheratu eta gero. Hori bai, etxean makina bat arrosario zegoen.
|
|
2015
|
|
|
Giglikoa Cortazarrek asmatutako mintzaira da, testuaren sonoritate eta sugestioaz baliatzen dena amodiozko eszena llabur bat garatzeko. Kontua da giglikozko testua ez dagoela benetan ulertzerik, ez baitu ezer esaten zin zinez,
|
baina
gure inkontziente eta gure adimenarekin jolasten du. Ondoan emango dut Cortazarren jatorrizkoa eta parean Laure Guille Bataillonen frantsesezko bertsioa.
|
|
|
Baina, harago doa izenaren bermea; izen hori izan dugulako, gara gutasun bat. Ahula eta ilauna,
|
baina
gu esateko modurik eman diguna, eta hala eraman diogu. Errealitatea deitu askotarikoan, euskara eta euskalduna diogun bakoitzean jarraidura eta identitate bat asmatzen dugu.
|
|
|
Ikusi genituen propagandako auto mordo bat eta larru beltzez jantzitako motoristak, ikusi genituen hirurogei bat karrerista: elastiko berdekoak, bisera gorrikoak, izter lodikoak, izter finekoak, beltzaranak, beltzaranak ez zirenak; ikusi genituen han gertatutako den denak,
|
baina
gure herrikidearen arrastorik ere ez genuen sumatu. Eta tropela gure aurretik ziz ziz eginez pasatu eta aldapa behera abiatu zenean, denok izututa gelditu ginen, zer pentsatu ez genekiela.
|
|
|
Planoek, argazkiek, presondegiaren beraren ikustaldiak espetxe haren krudeltasunaren urruneko irudia eman dezakete.
|
Baina
guretzat ezinezkoa da San Kristobalen hutsunean sartzea; galerietako giro kutsatua usnatzea, preso bakoitzak hartzen zuen metro karratu eskasaren barruan esertzea. Adreiluek, harriek, burdinek hartzen dituzten formak ikusiz hurbil gintezke, agian, materia horiek mugaturiko airerantz, hutsik egotetik benetan gutxi izanen zuen giro arrarifikatu harantz:
|
|
|
Bala orok jasotzailearen izena idatzita omen darama.
|
Baina
gu ez gara inor. Izenik gabeko itzalak ihesecm.
|
|
|
—Ez horixe. Goizerako eskualde osoa hartuta edukiko dute,
|
baina
gu hemendik urrun urrun egonen gara. iparraldean.
|
|
|
Gerora testigantza horrek berak gure erruduntasuna leporatuko digu, dela geure buruaren aitzinean dela besterenean.
|
Baina
gure egintzen memoria uztea. hori ezin dugu saihestu.
|
|
|
Mitologiak, zenbat eta pobreago, orduan eta arrakastatsuago.
|
Baina
gu ez ginen izanen, ez ginen izan, hiriaren kumeak. Besteak ziren.
|
|
|
" Zuk esan nahi zenuena da denak, edo gehien gehienak, errudunak diren lekuan, inor ez dela erruduna. Hori, izan, oso ondorio zabaldua da,
|
baina
guk ez dugu onetsi nahi. [...] Errua eta errugabetasuna, legearen aurrean, izaera objektiboa duten gauzak dira, eta laurogei milioi alemanek zuk egin duzun gauza bera egin balute ere, horrek ez zintuzke zu desenkusatuko."
|
|
|
Ez litzateke izan.
|
Baina
gurean hala da, antza; oraindik ez baitugu sortu hain berezko dugun giza errealitate hori aipatzen duen hitz seriorik. Umeek zikindutako pixoihaletatik at kaka existituko ez balitz bezala.
|
|
|
—Bai,"
|
baina
gu bezalakoak dira". Ez da pasatu esaldi horretaz oroitu ez naizen egunik.
|
|
|
Bai, memoria hitza egonen da hiztegietan kontsultagarri: ordenagailuen hainbat memoria, alegiazko memoria, esaterako, azalduko dira;
|
baina
gure ondorengoek memoria tzat zer ulertuko duten edo zeri deituko dioten memoria... hori ez dakigu. Tramankulu magikoak, estatistika biribilak, mundu zoriontsu bati buruzko ipuinak.
|
|
|
Egunaren argia uniformez jantzitako jazarleen eta ehiza zakurren laguntzailea izanen da.
|
Baina
guk ere atsedena hartzeko aitzakia gisa behar dugu argi hura. Ordu batzuez alderrai ez ibiltzeko aitzakia izanen da egunaren argia.
|
|
|
Antzinako etxe bateko sukalde batean eta sukaldea hire etxekoa, mahaia bezala,
|
baina
gu, ama eta biok, oraingoak.
|
|
|
Eman diezaizkiegula etorkinei gure bertuteak, eta ez gure okerrak, eta haiek ber gisa guri. Eta irauten dugu harresituak, ez harriez gero,
|
baina
gure jiteaz eta gure fedeaz".
|
|
|
Hargatik, ez legoke gaizki, artizarra begibistatik galdu gabe, oinak lurrean ongi plantatuta ibiltzea, goi arnasez beterik eta giza-lohiaz zipriztinduta; aroz aro, tokian toki. Zendua,
|
baina
gugandik partitua ez den Migel Jabier Urmenetaren gisan, adibidez.
|
|
|
Politika egin daiteke Euskararekin, eta errepide batekin, eta ureztatze plan batekin ere.
|
Baina
gu biziki interesaturik gaude haren errugabetasuna deklara dadin, haren izenean egin litekeen desmasia ororen aitzinean. Euskara, errugabe ez ezik, haien biktima nagusia ere bada".
|
|
|
" Gure aitatxi guztiz maitea, mende bat bada ez dela euskara Iruñeko plazetan entzuten. Orduan karriketan zen[...]
|
Baina
gure eskoletan euskaraz ikasten dugu eta gehiago dena: euskara maitatzen ikasten dugu.
|
|
|
Galipentzuko horma irudiak Museoan daude.
|
Baina
gure adinekoei erranez gero gurasoen aitatxik euskaraz entzun zuela herriko sukalde guztietan, ez lezakete sinets.
|
|
|
262. Lan Ministerioan onartu zieten ELAkoei Candido Mendez eta Antonio Gutierrezen presioek eragin zutela erabakia: " zuek arrazoia duzue,
|
baina
guk beste horiekin konpondu beharra daukagu" izan ziren goi kargu baten hitzak.
|
|
|
edukiaren aldetik, txepela iruditzen zitzaiolako; prozeduraren aldetik, ELArekin aurretik adostu gabe egin zelako.280 Euskal sindikatuaren erantzuna Maiatzaren lehenengoko mitinean eman zuen Jose Elorrietak, egun osorako greba iragarrita: " greba bateratua izan dadin saiatuko gara,
|
baina
guk, egin, egingo dugu". Rafa Diez Usabiagak ere Maiatzaren leheneko ekitaldia baliatu zuen LABek egun osoko greba orokorra deitzeko asmoa zuela iragartzeko.
|
|
|
ELA bizi eta konprometitua nahi dugu —jarraitu zuen Elorrietak—; ez gara abenturetan sartuko,
|
baina
gure ardurei aurre egingo diegu, tongo eta inhibiziorik gabe. Sindikatu abertzalea garen heinean, euskal nazio mugimenduaren parte gara, parte aktibo eta berezitua, ordezkatzen ditugun klase interesek ematen diguten zilegitasunez; prest gaude autogobernuaren alde konprometitzeko, leialtasun osoz bultza egiteko, klase gatazka ukatu gabe, ordea; horregatik nazio mugimenduan dagokigun lekua eskatzen dugu.
|