|
2000
|
|
|
Gure aitonak konfiantzarik ez zuen izango harengan; beldurra bai galanta.
|
Baina
gerra aurreko komeria, etxea leherrarazi nahi izan ziotenekoa alegia, gogoan izango zuen delako jauntxoak, eta bere zor morala kitatu nahi izango zuen. Halaxe jakinarazi zion behintzat gure aitonari.
|
|
2002
|
|
|
Gabanaren botoiak katean askatu ondoren bisera kendu zuen, eta ile sapa beltzarana bizkarrean behera haizatu. Ilehoria zen berez,
|
baina
gerra amaitu ezkero beltzaranera tintatua zeukan beti. Santosen atzetik jo zuen gidari postura.
|
|
|
– Bai,
|
baina
gerra galtzeko, gu.
|
|
2003
|
|
|
|
Baina
gerraren legeetan legerik gogorrena zein da-eta norbait desagertua dela jakitea da, desagertu hitz horrek zehatz zer esan nahi duen jakin gabe. Hilik?
|
|
|
Gerrako batailoi masakratuenen artean izan zen.
|
Baina
gerrak legeak ditu! Eta biak biharamunean elkar ikusiko ote zuten jakin barik gerran ziren artean elkarri askatasuna emanak ziren.
|
|
2005
|
|
|
Portuko antolamendu guztietan faxistak ziren nagusi, eraman egin behar zuen hura txintik esan ezinda Avance Marino sindikatukoa izan zen batek. Jakin zuten, sekula ez da falta belarrira egiten duenik, edozein egunetan entzuten ahal nuen" Badago jende ausarta pistola eskuan daukala besteak oporrera behartzeko,
|
baina
gerra etorrita ederki ezkutatzen da!" edo" Gure mutilak frontean hiltzen eta gorriak gure artean lasai bizitzea ere!". Eta deus esaten ez zutenetarik askotxok pentsatuko zuten, ni orduan horrela ikusita, patronalaren zerbitzuko probokatzaile ibili nintzela moilan justizia banatzen genuen urte haietan.
|
|
2011
|
|
|
–
|
Baina
gerra galdu egin zuten...
|
|
2014
|
|
|
– Zure bizilagun hori ez zen gerrara joango. Baina Frantziak gerra egin zuen eta gerra guztietan hiltzen da jendea, bereziki frantsesak, maitasun kontuetan asko dakitelako,
|
baina
gerra kontuetan batere ez.
|
|
|
Nazien kontra galdu zuten. Maitasun kontuetan adituak dira,
|
baina
gerra kontuetan ez dakite ezer!
|
|
|
Biharamunean, autobusa hartu orduko, bere ondoan esertzen zen Etxebarriari kontatu zion asteburuan Iparraldean ibili zela, ikasturtea amaitzean ikastola utziko zuela, eta hara, beste aldera joango zirela bizitzera. Eta han bazela hondartza bat amaigabea, eta jendeak eskirako zaletasuna zeukala, eta gerra galdu zutela maitasunean bai
|
baina
gerra kontuetan ezdeusak zirelako.
|
|
|
Hire aukera duk.
|
Baina
gerrak hire atea jo dik, eta nik ezin diat ezer egin hori aldatzeko. Fronteko esperientziaren aldean, oso zorionekoa haiz.
|
|
|
Estepan Urkiaga Basaraz ere, Lauaxeta idazlea, informazio zerbitzuan egon zen gerra zibilean. Esan daiteke George Orwellen alde berean egin zuela gerra,
|
baina
gerra zibilean ere dena zen zatia, alderdi desberdin asko, zati asko beraz, POUM, EAJ, CNT... Alderdi asko, alderdi bakoitzean pertsona asko, pertsona bakoitzean zati asko, biderkatu egiten dira zatiak, horren eragiketa zaila ere ez.
|
|
|
Lagunak hiltzera joaten ari ziren, frontera, Burdin Hesira, lagunak buruaz beste egitera joaten ari zirela ere esan daiteke. Aitzolek 40 urte zituen ordurako, fronteko umeen bikoitza, elizgizona, hizlaria ere sarria,
|
baina
gerrara etortzea erabaki zuen, ez da ohikoa, ez da askotan ikusi.
|
|
2016
|
|
|
Ikurrinaren itxurako forja egin zuen balkoirako, bere eskuekin, ezagun zedin euskarazko eskolak emango zirela.
|
Baina
Gerra Zibilak eten zituen asmo haiek, sekula ez zuen euskarazko eskolarik emango Karmenek.
|
|
2019
|
|
|
|
Baina
gerrako soldaduez oroitzen zen.
|
|
|
|
Baina
gerrara deituta
|
|
2020
|
|
|
Uste dot txikiena gerran hil euiela, baina ez dustie ezer garbirik esaten. Ez dakitt… Pentsatu izan dot bueltetia,
|
baina
gerra ostien sisko eginda geratu ei da dana.
|
|
2021
|
|
|
Afan horri dedikatu zion bere azken urte ia osoa.
|
Baina
gerrara joan aurreko gabon gauean udal langile batekin izaniko istilu berez makurrik gabe bat zela medio, dena okertu zitzaion.
|
|
|
Gerra aurreko giroaz ari dira amonak,
|
baina
gerra etorri zenean, ezin esan aldaketa antzeman zutenik. Gehiago estutzeko, izatekotan.
|
|
|
Burundan giro errepublikazalea zen nagusi 30eko hamarkadan. Bazegoen zentro falangista bat, herriko plazan bertan,
|
baina
gerra piztu eta gutxira hartu zuen izena eta izana. Ordura arteko dokumentazioan, sindikatu ezkertiarrak eta ohiko alderdi politikoen inguruko erreferentzia ugari daude, baina gerrarekin batera herri guztietan ageri ziren Movimiento faxista berriaren marka ziren alkandora urdinak eta jantzi militarrak, eta gerra amaitzearekin batera ugaritu ziren herrian bertan Falangerentzat edo Falangeren izenean halako eta halakoren gainean txostenak idazten zituzten kideak, errepresioari argudioak eta datuak eman zizkioten ezinbesteko lekukoak.
|
|
|
Bazegoen zentro falangista bat, herriko plazan bertan, baina gerra piztu eta gutxira hartu zuen izena eta izana. Ordura arteko dokumentazioan, sindikatu ezkertiarrak eta ohiko alderdi politikoen inguruko erreferentzia ugari daude,
|
baina
gerrarekin batera herri guztietan ageri ziren Movimiento faxista berriaren marka ziren alkandora urdinak eta jantzi militarrak, eta gerra amaitzearekin batera ugaritu ziren herrian bertan Falangerentzat edo Falangeren izenean halako eta halakoren gainean txostenak idazten zituzten kideak, errepresioari argudioak eta datuak eman zizkioten ezinbesteko lekukoak. Baina Nafarroako Falangeren historiaz oso datu gutxi daude.
|
|
2023
|
|
|
Guk ez genituen eskuak zikindu operazio horietan. Gu ETAren aurka geunden,
|
baina
gerra zikinik erabili gabe. Eta begira, gaur da eguna beste askok ezin dezaketena beste hainbeste esan.
|
|
|
Gerra ezagutu dut nik Smaran jaio nintzenetik. Tirorik gabe batzuetan,
|
baina
gerra beti, injustizia beti.
|
|
|
SANTI: Bai, tirorik gabe batzuetan,
|
baina
gerra da beti…
|