|
2001
|
|
|
Txikitan eskolan egon nintzen eta gaztetan gerran.
|
Baina
gerra ez zen egoteko leku ona, jendea bat batean hiltzen zelako. Horregatik itzuli nintzen, aroztegian hasteko.
|
|
2003
|
|
|
Ez dugu kristautasunaren eraginkortasun tenporalean aski sinesten. Maitasunaz anitz hitz egiten bai,
|
baina
gerra prestatzen artoski. Katolikoak dira menturaz beren katolikotasunaren barnean hertsiegiak, beren Elizaren unibertsaltasunean osoki arrotz egonak.
|
|
2004
|
|
|
29 urte bete behar ditu uztailean, eta dio oraingo moduan ez dela egon sekula, ezta 36ko Giroa irabazi zuenean ere, 22 urterekin, pentsa. Eta esaten du urterik onenak ari zaizkiela lapurtzen, ez dakiela nor, baina norbait horretan ari dela, bere urterik onenak eta jende askorenak lapurtzen, ez dakiela nor,
|
baina
gerra puta hori, dio.
|
|
|
–Tira, ez dakit... Iruñean mezatara joaten nintzen, jakina, mundu guztia bezala,
|
baina
gerraz geroztik...
|
|
2006
|
|
|
Gero, Cromwelek eta bere gizonek gauza bertsua egin zuten Eskozian, bigarren aldiz, eta 1653 urtean erabat garaile iritsi zen, berriz ere, Londresera. Oliver Cromwel bere ironside maiteenekin sartu zen parlamentuan –gerra garaian parlamentuak Jeneral Agintari Nagusi izendatu zuen Cromwel,
|
baina
gerra amaitu zenean, zuhurtzia handirik gabe, titulu hori kentzeko asmoa agertu zuen parlamentu berak, eta hori ez zitzaien batere gustatu Jeneral Agintari Nagusiaren mutikoei.
|
|
2009
|
|
|
Irakurtzen hasi bezain laster hasi nintzen gertatutakoaren puzzlea neure buruan osatzen. Alde batean edo bestean,
|
baina
gerra egin beharra dago, idazten zidan, eta ni mendian zorabiatu egiten naiz. Zuk imajinatzen nauzu fusil batekin harri eta sasi artean korrika?
|
|
|
Dena odola eta izerdia. Alde batean edo bestean
|
baina
gerra egin beharra dago idatzi zidan gerrako barkutik Eutimiok ere. Baina niri malkoek aurpegiaren bi aldeak bustitzen zizkidaten, eta bi ezpain ertzetan zapore mikatz bera uzten zidaten.
|
|
|
Piztiak erasotzaileari haginak erakutsiz erantzuten dion bezala, guk pegatina erakutsiko diogu. Lehen begiratuan xelebrea dirudi,
|
baina
gerra psikologikoan etsaiari kalte batik bat ezustekoak egiten dio. Txunditu egingo da Madril, ondoren kikildu eta azkenik kontsulta baimenduko du.
|
|
2010
|
|
|
defendatzen zutenak. Ni ez nintzen haietakoa,
|
baina
gerra piztu zèn bezperako egunetan kutsatu. Karl Mayren bizpahiru nobelaren irakurketak (far west eko indioak eta far west eko mundua protagonista) abenturazale egin ninduen nerabe nintzela, eta ba ote nuen gerra hura baino abentura abenturazkoagorik??, eta boluntario joan nintzen, hemezortzi urte besterik ez nituela, aitak. Manfred Meyerrek?
|
|
|
nik interes bereziarekin irakurtzen nituenak, hasierako lilurak, hiruzpalau hilabeteren buruan, lausotzera egin zuen arte. Adinagatik, Gerhard baino baikorrago izateko baldintzetan nengoen,
|
baina
gerrako zauriak ezkortasunaren markaz markatu eta bat batean Gerhard baino zaharrago egin ninduen, zauriari denboraren astuntasuna balerio bezala. Esan nahi dizudana da orduantxe utzi niola ipuinak sinesteari, eta Gerhardek kontatzen zidàn ipuina baino sinesgaitzagorik?!
|
|
|
Gerhardek liburu bat edo beste uzten zidan, panfleto batzuk... nik interes bereziarekin irakurtzen nituenak, hasierako lilurak, hiruzpalau hilabeteren buruan, lausotzera egin zuen arte. Adinagatik, Gerhard baino baikorrago izateko baldintzetan nengoen,
|
baina
gerrako zauriak ezkortasunaren markaz markatu eta bat batean Gerhard baino zaharrago egin ninduen, zauriari denboraren astuntasuna balerio bezala. Esan nahi dizudana da orduantxe utzi niola ipuinak sinesteari, eta Gerhardek kontatzen zidàn ipuina baino sinesgaitzagorik...!
|
|
|
Unibertsitatean baziren taldeak, modus vivendi hura —odol eztandaren estetika ere dei geniezaioke— defendatzen zutenak. Ni ez nintzen haietakoa,
|
baina
gerra piztu zèn bezperako egunetan kutsatu —Karl Mayren bizpahiru nobelaren irakurketak (far west eko indioak eta far west eko mundua protagonista) abenturazale egin ninduen nerabe nintzela, eta ba ote nuen gerra hura baino abentura abenturazkoagorik? —, eta boluntario joan nintzen, hemezortzi urte besterik ez nituela... aitak —Manfred Meyerrek— eskuak burura eramaten zituen ... Aitona eta biok, gainera, burua elkarri berotzen aritu ginen.
|
|
2012
|
|
|
inondik ere, laguntzaileek apur bat aldatu dute hasierako plana eta, dirudienez, balaz kargatu nahi dute Gruxnitskiren pistola. Hori, nolabait, hilketa moduko zerbait da,
|
baina
gerra denboran, eta bereziki Asiako gerretan, ontzat ematen dira mota guztietako amarrukeriak. Nolanahi ere, badirudi Gruxnitski adiskideak baino zintzoagoa dela.
|
|
2013
|
|
|
niri ere neke egiten zaidak sinestea.
|
Baina
gerra guztiak ere ez dituk txarrak, alde ederra baitago bertzeei erasotzetik nor bere burua defendatzera.
|
|
|
–Barkatu, Abdul Alim,
|
baina
gerra guztiak ohi dira luzeak, baita egun bakarrekoak ere.
|
|
|
–Arkitekturaz anitz jakinen duk, mutila,
|
baina
gerraz batere ez. Ideiak eta idealak onak dituk, bai, baina horien gainetik zagok aspaldiko errana:
|
|
|
eta orduan, gerra mundiala?!
|
Baina
gerra mundialetara jo gabe, begira zer gertatu zitzaion Abdel Kaderri Aljerian, frantsesen aurkako gerran??. Eta Aljeriako heroiaren aipatze hutsak halako oroitzapen gogoangarriak iratzarri balizkio bezala, arnasa sakonetik hartu, besoak goititu eta honela mintzatu zen, mirespen osoz:
|
|
|
Argi adierazten zuten erruduna nor zen: Espainiako Gobernua, izan mertzenarioak, zerbitzu sekretuak edo indar inkontrolatuak. GAL berria izan zitekeen,
|
baina
gerra zikinaren itzala luzea eta mingarria zen, eta jatorria, berriz, ezaguna. Iheslarien bahiketa eta desagertzea, prozedura gisa, ezaguna zuten.
|
|
|
–Arkitekturaz anitz jakinen duk, mutila,
|
baina
gerraz batere ez. Ideiak eta idealak onak dituk, bai, baina horien gainetik zagok aspaldiko errana:
|
|
|
niri ere neke egiten zaidak sinestea.
|
Baina
gerra guztiak ere ez dituk txarrak... alde ederra baitago bertzeei erasotzetik nor bere burua defendatzera. Gehiago erranen diat:
|
|
|
aski duk norbait hastea, bertzeak erantzun behar izateko... eta bertzeak... eta bertzeak... eta orduan, gerra mundiala...!
|
Baina
gerra mundialetara jo gabe, begira zer gertatu zitzaion Abdel Kaderri Aljerian, frantsesen aurkako gerran...". Eta Aljeriako heroiaren aipatze hutsak halako oroitzapen gogoangarriak iratzarri balizkio bezala, arnasa sakonetik hartu, besoak goititu eta honela mintzatu zen, mirespen osoz:
|
|
|
–Barkatu, Abdul Alim,
|
baina
gerra guztiak ohi dira luzeak, baita egun bakarrekoak ere.
|
|
2014
|
|
|
Gerra saihestezina zena denek pentsatzen zuten Frantzian1294, eta gerra deklaratzearen eta premiazko prestaketak egin gabe deklaratu izatearen errua Frantziarena da.
|
Baina
gerra gura izan eta prestatu izanaren errua, Prusiarena1295 Gerra halako amarrukeriaz, gezurrez, ankerkeriaz, etab., egin izanarena ere bai1296 Carorentzat ere hau arrazen arteko gerra da1297, eta Prusiaren egiazko helburua Frantzia suntsitzea da. Prusiarrek euren instintu basatien arabera dihardute, gerrako moralik ez daukate.
|
|
|
1834 Egia da E. Haeckelek bizi borrokaren tesia aski goiz eta entusiasmo handiz beretu duela (Natürliche Schöpfungsgeschichte, 1868).
|
Baina
gerra ikuspide horretatik erabat baztertu du: besterik ez duelako egiten gazteak, biziaren garapide faktore behinenak, hiltzea baino.
|
|
|
–Baina: , but now, when the fortune of war, not of our own seeking, has given us back our own...? 1123 (Alemaniak sekula ez zuen gerra egingo Alsazia Lorrena berreskuratzeko,
|
baina
gerra egin, egin denez gero, eta gerra berriz ere Frantziak abiatu duenez gero...). Hots, lehenago Frantziak gerraz kendu egin ziena, gerrak eskuetan jarri die alemanei:
|
|
|
Alemaniak bere buruarekin zeukala nahiko lan, auzoekin bake bakean bizi gura zuela. . If France also had been of this pacific mind, our admirers of the Strasburg Minster would have sighed, and pilgrims to pretty Sesenheim would have wept; but the armies of Germany would never have followed on their track to take back these consecrated spots, sacred to our art and our literature? 1142 Gerra egon, ez da Alsaziagatik egon;
|
baina
gerra egon egin baita, eta Alsazia gaur egon Alemaniaren eskupean baitago? (da capo).
|
|
|
Garbitu ere bai anitz.
|
Baina
gerrak ez dira irabazten, eta gero, bat batean, ahanzten, baizik eta garaileek beren politika egiteko modua ezar dezaten.
|
|
2015
|
|
|
Berak eta deserri amerikarreko bere lagunek denetariko irainak jasan behar izan zituzten gerrako lehenengo urte horietan.
|
Baina
gerraren gorienean Ingalaterrara itzultzea erabaki zuen, nola eta bataila eremu iraunkorra zen Atlantiko arriskutsu hura barkuz zeharkatuz.
|
|
|
Gerra Hotzaren gorenean aurkeztua eta gerran txikitutako Coventryko katedralaren sagaratze berrirako idatzia, bakearen aldeko aldarrikapen ausarta kontsideratu zen aurrena, baina kritikak geroz eta ozenagoak suertatu ziren gero. Izan ere, Owen bakezalea zen,
|
baina
gerrari uko egin beharrean, I. Mundu Gerrako bataila eremuak ezagutu zituen; tiroei, alanbradei, gas erasoei aurre egin zien, horiek ezagutu gabe bere jokaera justifikatzeko zailtasunak izango zituelakoan. –Adore erreputazio apur bat eskuratu behar dut nire printzipioak modu eraginkor eta erabilgarrian aldarrikatu aurretik?
|
|
|
Zentzu batean, umezurtz gelditu ziren mugimendu iraultzaileak. Ezker abertzaleak eta ETAk aldarrikatu izan duten sozialismoak ez zuen eredu sobietarrarekin bat egiten,
|
baina
gerra hotzaren bukaerak sozialismo osoaren eta ezkerreko joeren krisi orokorra eragin zuen.
|
|
|
«Tabako txikitua», esan zuen hark, «bost penny ontzako», bere pobrezia eta printzipioak nabarmenduz. (
|
Baina
gerrak Lilyri emakumetasuna kamustu zion. Errukarriak, pentsatzen zenuen, errukarriak, bi sexuengatik).
|
|
|
Garoa ko baserrian agertzen zen ba labea bere tresna apurrekin(, abar batzuk, ia erdi erretako pala zatar bi, ta labe ohea garbitzeko ipizkia?)? Argazkiko etxetxo hori ere ogia egiteko labea izan omen zen garai batean,
|
baina
gerra aurretik utzi omen zioten ogia egiteari, gero gerra osteko gosetean pena izan arren. Geroztik oilo edo konejuentzako tegia izan zen, eta halaxe ezagutu nuen nik, gaur egun trasteak gordetzeko baldin badaukate ere.
|
|
|
Ariketa zaila, noski.
|
Baina
gerra bat xehetzea ez da inoiz erraza izan. Horretan asmatu ote dugun, irakurleak neurtu du, zuk zeuk alegia.
|
|
|
Espainiartasunarekin bat egiteak nahiko zentzu zeukan XX. mendeko lehenengo herenean, noiz foruzaleen espainiartasuna eta Espainia kontzeptua bera biziago baitzeuden Hego Euskal Herrian (gogora dezagun nazionalistek bat egiten zutela Iberiako Konfederaziorako proiektuarekin).
|
Baina
gerrak eta Francoren erregimenak heriotza kolpea eman zioten lotura hari. Eta horren seinale, aski dugu begiratzea oraintsu arte zein motel aldarrikatu izan duten lotura hori Euskal Herriko espainiarzaleek eurek; frankismoarekin nahastuak ez izateko, batzuk, eta horretarako girorik ez zegoelako, besteak. l990eko hamarkadan Hego Euskal Herriko espainiartasunak bere espazioa erreibindikatu eta aldarrikatu du, baina gaur ez dago Iberiako Konfederazioa bezalako proiekturik irtenbide gisa eskaintzeko.
|
|
2016
|
|
|
Inork ez die esango, eta ez dakite jakin, ez eurek gaur, ezta Joaquinek eta haren kontaktu sekretuak ere berrogeita bian elkartu ziren egun hartan?,
|
baina
gerra aurrean Lauaxeta bere tertuliakideekin batera esertzen zen txokoan bertan jardun zuten haiek orduan eta jardungo dute gaur gauean Kelenek eta Barandik elkarri eskua hartuta. Emakumeak arrain zopa eskatuko du, eta gizonak menestra eta okela.
|
|
|
egoera dagoeneko kaxkarra zen,
|
baina
gerrak aurrera egin ahala okerrera egin zuen. Poloniako
|
|
2017
|
|
|
Azpiratuen taldera pasatuko ginen mugimendu militarrek horrela jarraitzen bazuten. Galtzaileen taldean
|
baina
gerra gabe, eskatzen zuen gure amak. Gerraostea gerrarik krudelena da, erraina, esaten zion amamak.
|
|
|
Gutxik espero zuten, arabiar nazionalistek? amazigen eskubideak inoiz aitortzea,
|
baina
gerra koiuntura hartan ez zen komeni aliaturik gabe gelditzea. Bestalde, Tripoliko gobernu biak ez omen ziren aukera estrategiko onak.
|
|
|
Zarautz karlista zen eta, udalak ez bazuen ere maisua kargutik kendu, honek bere kabuz badaezpada Getariara hanka egitea hobe iritzi zion, zaparrada pasa arte, han garnisoi liberal bat zegoen eta.
|
Baina
gerrak uste baino gehiago luzatzen zuen eta Arruek Donostiako udal liberalari (zeinek bai, kargugabetua baitzuen bertoko maisua karlista izateagatik, hots,, la osadia bastante para publicar, en ridiculo alarde, sus ideas reaccionarias, edukitzeagatik, Konstituzioari zin egiteko Udalaren aginduari lotsagabeki uko eginez) maisuaren lanpostu eske idatzi zion, honela aurkeztuz bere burua eta egoera:
|
|
|
Gure herriko historia petralarekin korapilatzen diren lau istorio idatzi ditu Xabier Mendigurenek, ipuin luzearen eta nobela laburraren artean dauden lau kontakizun indartsu, ongi josi eta mamitsu.Neska kazetari batek ligatzeko asmotan joko du ondoko herrira,
|
baina
gerrako pasadizo bat kontatuko dion alarguna topatuko du bertan. Komentu ilun batean, fraide espainolisten eta abertzaleen artean aspaldi gertaturiko misterio eta heriotzak argitu nahian hasiko da ahaide urrun bat.
|
|
|
–
|
Baina
gerra garaian...
|
|
|
–Gauzak ziren bezala? Liburu osoan etengabeak dituk egunkari eta artxiboen erreferentziak,
|
baina
gerrako kontakizunean, aitonaren gauzak kontatzen hasten haizenean, ez zegok bakar bat ere.
|
|
|
dituzue, ariketaren hasiera errazte aldera.
|
Baina
Gerra Hotzaren hastapenaren arrazoiak diagramako
|
|
|
dituzue, ariketaren hasiera errazte aldera.
|
Baina
Gerra Hotzaren hastapenaren arrazoiak diagramako
|
|
2019
|
|
|
ardoa edaten du, eta ez gutxi, baina denbora guztian galdetzen dabil eskatzen dugun janariak txerrikia daraman. D hau Istanbulen bizitzen egon zen, gaztaroan, senide batzuekin, ez dut galdetu nahi
|
baina
gerra garaian suposatzen dut (eta beraz turkieraz ere badaki). Bertako bere hiru lagun etorri dira Madrila bisitan, matrimonio gazte bat eta neskaren aita (neska minigonaz eta ile solteaz; senarra, guapotxo; aita, turkieraz eta aleman pixka bat baino ez dakiena, hippie itxurakoa).
|
|
|
Halako girorik ez, ordea, Txefek etxean, ez umetan ezta aurrerago ere. Haren aita gizon ona zen, sozialista,
|
baina
gerrak bizitzeko ilusioa kendu zion, eszeptzismorik handienean murgiltzen zela. Futbolak ez zuen hunkitzen, hain gutxi, non kiniela bat bera ere ez baitzuen egin bizitza osoan?, eta ezerk ere ez zuen hunkitzen.
|
|
|
–Hori propaganda errusiarra besterik ez da. Ez dut nik gerra zurituko,
|
baina
gerrak berez duen indarkeriatik hor azaltzen den maltzurkeriara bada tartea. Zaila zait sinesten.
|
|
|
Aitak eta bere anaiak osaba bat zuten psikiatrikoan. Gaztetan normala omen zen,
|
baina
gerra garaian frontera eraman eta han bizitakoek erotu egin omen zuten, erabat. Eroetxe batean bizi zen eta arrebak txandakatu egiten ziren hilean behin bertara joan, berarekin hitz egin eta fruta fresko apurren bat eramateko.
|
|
|
Andersen andereñoa ere irribarrez zegoen. Berak ere bazuen pozik egoteko arrazoirik,
|
baina
Gerra Handiaren amaiera horietako bat besterik ez zen.
|
|
|
Jaimek gertatutakoaz bere desadostasuna adierazten dio,
|
baina
gerrari buruzko kontzeptu orokorregietan galtzen dira desenkusak. Eta artistak atxilotzea astakeria bat dela, edozein pentsaerakoak izanda ere, eta arteak politikaren gainetik egon behar duela, baina begiak lurrean tinkatuegi ditu, hitzok, amiñi bat bada ere, sinesgarriak gertatzeko.
|
|
2020
|
|
|
1920an, 321. "
|
Baina
gerra zibilaren ondoren nabarmen jaitsi zen erroten kopurua", esan digu Dan-i eta bioi Zubietako errotari jakin minduak bazkalostean elkartu garenean. Gaur, desagertzear dira.
|
|
2021
|
|
|
Zer jakingo dugu gerrarik ezagutu ez dugunok!
|
Baina
gerraren ederra goresten zuen Nietzsche maisuak, eta arrazoiak izango zituen horretarako. Eta bera, Christine, izan zen serioski mendean hartu nahi izan nuen lehen pertsona.
|
|
|
|
Baina
gerra horrelakoa da, bere arauak ditu, eta supituki, ezustean gertatzen da dena.
|
|
|
Joko bat dela esaten da,
|
baina
gerra bat da.
|
|
2022
|
|
|
Ahal bezain laster, mundu guztia flash elektrikoak erabiltzen hasi zen barnealdeko argazkiak egiteko.
|
Baina
gerraz geroztik oso zaila da bonbillak eskuratzea. Zaila eta garestia.
|
|
|
|
Baina
gerrak berak eragindako kalteaz gain, bertze ezusteko bat sortu zitzaion Mauleko espartinari. Ikatz meategietan sortzen diren grisu kolpeak –bertako gasen pilaketen ondorioz gertatzen diren leherketak– mugatzeko ura erabiltzen hasi ziren sasoi hartan, meategiak hezetuz.
|
|
|
Gerrak emakumeen beharra ekarri zuen, eta horrek atzeratu zuen erregimen berriak ezarri nahi zuen genero idearioa.
|
Baina
gerra bukatutakoan, emakumeak espazio publikotik atera eta Espainiako Bigarren Errepublikan onartutako berdintasunerako legeria guztia bertan behera utzi zuten". Emakumeen etxetik kanpoko lana kezka iturri bihurtu zen, eta Lanaren Foruak, frankismoaren lanerako legediak, emakumeak lantegietatik atera eta etxerat bueltatzera behartu zituen, 1938an," emazteen eta amen eginbeharrak bete zitzaten".
|
|
|
" Isilduta bizi ginen. Gerra latza izango zen,
|
baina
gerra ondorena gogorra izan zen, oso gogorra. Gerra bera baino txarragoa, askoz gehiago".
|
|
|
|
Baina
gerraz ari naiz atergabe, bai, eta zer arraio ote da, bada, gerra. Ikasgelako ergelak ere bi hitzetan adieraziko lizuke ezen bi armadaren arteko hil arterainoko borroka dela gerra, zeinean, betiere, hiltzaileagoa dena den garaile.
|
|
2023
|
|
|
Bizi osoan ezagutu nuen aita gerran. Eta nik ere helikoptero pilotu izan nahi nuen,
|
baina
gerrarik ez nuen nahi. Egin nuen modua petrolio konpainia batentzat hasteko, eta ni pozarren:
|
|
|
Gurean beti sustatu izan da arteekiko zaletasuna. Hara, gure amak betidanik izan du artearekiko joera
|
baina
gerra garaian amona alargun geratu zen oso gazte, semea Madrilera joan zen ingeniaritza ikastera, eta gure ama etxean geratu behar izan zen. Halere, amak ez zuen etsi.
|