|
2000
|
|
|
Egunkari ezberdinetan estiloari buruzko hainbat iritzirekin topo egin dugu. Juaristiren aburuz," ez da gaizki idatzitako nobela, areago esango nuke, erraz irakurtzen da, hasi eta buka esaten den bezala;
|
baina
ez du gaur egun euskal nobelagintzak batik bat lortu duen maila erdietsi." (Pergola 87) Garikoitz Berasaluze, ordea, honela mintzatzen da:
|
|
2003
|
|
|
Burua beso gainean zeukala eta besoa mahai gainean, boligrafoari haginka egiten zion. Ederra zen, agian Ainhize baino emakumeago,
|
baina
ez zuen hark bezala zaintzen janzkera; eta, noski, ez zen hura bezain ausarta eta irtirina. Askorentzat Karmeleren gorputza askoz ere gozoagoa zatekeen, soinekoak hobeto aukeratuko balitu.
|
|
|
Dena dela, Idak ez zuen inoiz pazientziaren beharrik, berarekin baino; nahi zuen guztia, sagar zuhaitzetik erori berria lurrera makurtu hutsaz hartzea bezain erraz lortzen zuen beti. Lortzearen atsegina zen hura, bideak aspertu egiten zuen; Unaxen atsegina, ordea, ehizarena zen; ehiza eta bereganatzearena,
|
baina
ez zuen bata bestea baino atseginago. Halabeharrez ikasi zuen eurentzat presak ez zuela lekurik, denborak ez baitzituen inoiz inora eramango.
|
|
|
Bibiot bere etxeko idazgelan zegoen, pantailaren aurrean, eskuak ileari helduta zeuzkala, ezeroso, artega, ezinegona zuela buruan. Aldaketa airean zegoen, bazekien,
|
baina
ez zuen berarekin zerikusirik. Ez zekien zertan zetzan sentitzen zuen hura, eta zerbait idaztera behartuta aurkitu zen, bere burua ideia kontrajarrien zurrunbiloan murgilduta.
|
|
|
Ulomek begietara begiratu zion, irribarre maltzur batez aurpegia okerturik.
|
Baina
ez zuen asko behar izan ulertzeko Bulmaren hitzek ez zutela atzerabiderik uzten. Txarto neurtu zuen jokoaren azken aurreko mugimendua, eta galtzea gustuko ez bazuen ere, ondo zekien unea ezagutzen.
|
|
|
Ondo entzun du aukeraturiko Jaunak esan duena, eta badaki, zahar gehienek aitortu duten bezala, guduaz jantziena dela aukeratua,
|
baina
ez du gogoa loak erraz eroateko moduan. Lo egin behar luke, goiza luze joango delako, gudu gogorra izanik giharrak atsedenduta behar dituelako, baina nahiago du arrebarekin ibili, ortzi zilarrez apaindua euren aterpe bakarra dutela; abarkak erantzirik belar hezearen ukitua igartzea.
|
|
2004
|
|
|
Honezkero, etxerik gehienak arakatuko zituzten.
|
Baina
ez dute, oraindino, txakur lapurrik topatu. Ustegabeko lapur txiki ta lege hausle asko bai.
|
|
2005
|
|
|
|
Bainan
ez dute ez apezek, ez apezpikuek, ez Burulehenek egiten Eliza, izan ditezen saindu ala bekatoros, bainan beren zoriona Ebanjelioaren bideari jarraikiz bilatzen dutenek, hauek ere izan diten saindu ala bekatoros. Apezek badute, eta gero eta gehiago izanen dute jos ahala urratu.
|
|
2013
|
|
|
Beltzak, ordea, zikinak, baldarrak, zaratatsuak dira eta ordenarik gabe mugitzen dira, indarka, elkar bultzatzen eta elkarren gainean jauziak egiten. Talde ezberdinak dira, kontrajarriak,
|
baina
ez dute elkarren kontrako burrukarik egiten, elkar osatu egiten dute.
|
|
2015
|
|
|
2 Zigor fisikoaren kontrako bahaiz gauza egin ondoren bere lo satisfetxoa egiteko bueltatzen denean heure abotsaren modulazio leunenaz baliatuz, neregatik ez du axolik esan iezaion,
|
baina
ez zenuke hainbeste lan egin behar Deustuko Unibertsitatean (edo kaixa do Popular Laboren kasuak kasu). Insistitu hurrengo goizean, asko kostako bazain ere gosaria ohera eramanaz eta gosariarekin Redoxona edo beste edozein konplejo polivitaminiko.
|
|
2017
|
|
|
gizabanakoak kolektiboaren esku uzten du bere izate osoa, baina eskaintza ezin altruistago horri esker, gizabanakoak bere singulartasun konplitua jasotzen du trukean, bere esentzia, alegia. Iñaki Abaituak ez zuen bere burua mistika horretatik kanpo kokatu nahi, eta ahal izan balu helburu iraultzaileak azkeneraino besarkatuko zituen,
|
baina
ez zuen sekula den dena emateko prest egoterik izan, eta horrek berdindu ezinezko erru sentimendua ekarri zion, bere burua onartzeko ezintasuna, alegia, ni duinez, deusez eta gabetu batez ahal bezala bizirauteko beharra, finean.
|
|
2018
|
|
|
" Bakea!" pentsatu zuen Elbak, haren asmoekin ongi jakitun zegoelako, senarrari, logelatik irteten zihoala, ezpainetan txar usteko irribarreaz bizkarretik begiratuz. Elbak bazekien, emaztea berez azkenean guratuko zela pentsatzen zuela Augustok;"
|
Baina
ez du akordu makala!", egin zuen bere artean, inon direnak eginda ere ez zuelako jadanik hark beragandik ezer lortuko. Emaztea berez bueltatuko zelako ustean egoteak Augusto harrotu egiten zuen, emaztea amorruz betez.
|
|
|
Han zeuden karroak eta han ziren, baita ere, trapu eta mantar zaharrak kakoan zintzilik.
|
Baina
ez zuen inor begiztatu, denek iheska joan balira legez ageri zen kanpamentua, bakarti eta isiltasun handian.
|
|
2019
|
|
|
Neurosi paralizante horrek berak darama protagonista maitasun harremanetan ere izuaren mende jokatzera: Julia izeneko emakume euskalduna maite du, baina ezin dio harremanari behar bezala erantzun; bestalde, Susana izeneko maitale katalandarrarekin harreman sexual eta librea du,
|
baina
ez du harekin ere harreman afektiborik eratzen, bakardadea uxatzeko bakarrik erabiltzen baitu. Arantxa Urretabizkaiak (2011: 39) bere hitzaldian oroitu zuen moduan:
|
|
|
Interesgarri da egileak bere pertsonaien alderdi eskasak agerian jartzeko helburua izaten duela erantzutea,
|
baina
ez duela misantropiaren (edo misoginiaren) ondorioz egiten, maitasunagatik baizik: gure gizartean itsatsiriko miseriak dira bere eleberrigintzaren jomuga, haiek aztertuz eta agerian utziz gainditzeko bidean jartzeko.
|
|
|
Florak ere bera mespretxatzen duela iruditzen zaio pertsonaiari, esate baterako, kaleetan zehar zelatatzen duelarik, Flora konturatu egiten da eta begiratu egiten dio,
|
baina
ez du ongi ebaluatzerik haren begiradaren zentzua: " Harridura diot, baina izua ere izan zitekeen, eta orain, gerora, pentsatzen dut mesprezua ere bazuela begietan, hori iruditzen zait, miserabletzat jotzen ninduela zelatan jarraitu niolako" (159).
|
|
|
Ziur asko egun haietan euliak bezala hiltzen zirelako lanetik bakantzetara eta bueltan, ze ez dut uste arrazista naizenik" (138). Bere burua justifikatu nahi du, asmatutako gezurra kontatzen dio irakurleari,
|
baina
ez du bere burua gaizki utzi nahi eta orduan, azalpena ematen du. Hala ere," euliak bezala hiltzen zirela" esaten duenean, ez du inolako sentsibilitaterik adierazten eta ondorioz, berriro ere gaizki geratzen da.
|
|
|
Beste adibide bat aipatzearren, eleberriaren amaiera aldera esaten da Florak ere bazekiela berak liokeela desleialtasuna barkatu eta Adolforena porrot bat zela" gauzak haien arlora eramanez, ez zela musika tresna egokia, alegia" (272). Hau da, Floraren desleialtasunak haien harreman berria hautsi du,
|
baina
ez du ezertarako balio izan, harremanak ez duelako etorkizunik. Beraz, arestian aipatutako Pere Ballarten hitzak kontuan harturik, errealitateari aurre egiteko ironia darabil berriro ere.
|
|
|
Eleberriaren testua egoki ezagutzeko, narratologiaren metodologiaz baliatuko gara,
|
baina
ez ditugu osoki garatuko eredu horren urratsak irakurlearentzat nekagarri izan daitekeelakoan. Horregatik, aurretik liburuaz egin diren lan kritiko kontrastatuetan oinarri hartuz, testuinguruan, maila testualean eta maila interpretatiboan emankorren deritzegun alderdiak soilik garatzearekin etsiko dugu.
|
|
|
Aipamen lauso horri esker, badakigu Florak pianoa saldu eta hil arte, lau edo bost urte inguru igaro zirela. Beraz, denbora tarte horretako gorabeherak kontatuko dizkigu,
|
baina
ez dugu beste denbora erreferentziarik. Ez dakigu ziur beraz, kontatzen duen periodo guztian zenbat denbora igarotzen den.
|
|
|
Hiriko geografia eleberriko agertoki nagusi bada ere, eleberriko gertaera nagusiak protagonistaren etxean kokatzen dira. Eleberriko gai nagusia senaremazteen arteko gerra izanik, etxeko sukaldea, logela eta egongela dira gertaleku nagusiak,
|
baina
ez dugu etxeko espazio horiez datu berezirik, hau da, edozein etxe izan daiteke. Badakigu Florak piano bat etxean eskolak emateko erosi zuela, eta harremana hondatzen doan neurrian, pianoa saldu eta bertan ganbaratik ekarritako komoda zahar bat kokatzen duela Senarrak edari botilak edukitzeko eta pianoaren hutsunea ez antzemateko.
|
|
|
Aipatu behar da koadro honi esker batez ere bihurtu zela famatu Wyeth, eta editoreek Saizarbitoriaren liburuko azalean jarri dute, oso lotuta baitago donostiarraren esentziarekin. Izan ere, arteaz ezer gutxi dakienak, azal iradokitzaile bat besterik ez du ikusiko eta kontaketan bertan agertzen diren beste artelanen aipamenekin bezala, istorioa ondo ulertzen jarraituko dute eta atsegina eginen zaie,
|
baina
ez dute paratestua eta artearen mintzairak eskaintzen dizkien iradokizunez gozatuko.
|
|
|
Baina kontalari ez fidagarriaren diskurtso itxuraz jantzia gorabehera, sendotasunez eta autosufizientziaz janari onari eta errezetak exekutatzeko modurik hoberenari buruzko baieztapen biribilak egin arren, irakurleak arestian aipaturiko zehar aipamenengatik argi jakingo du hori blaga dela gehienbat. Gourmand gisa agertzen da, jaki guztiak larderiaz zorrozki epaitzeko prest,
|
baina
ez du egunerokoan inoiz ere kozinatzen eta saiatzen denean kuxidadea egiten du.
|
|
2021
|
|
|
Bere iritziz, horrelako jarrerak arloetara ere eramaten dira ikaslea subjektu hartzaile bihurtuz, eta honek ikuspegi kritikoan zuzenean eragiten du. Ikasleek ere hori berresten dute; hau da, proiektu desberdinak daudela haien ikastetxean, eta hori oso modu positiboan baloratzen dute,
|
baina
ez dutela parte hartzeko aukerarik (LI8).
|
|
|
Literatura irakasteko modu motibagarrien bila dabiltzala adierazten dute IIR1 ek bezala beste batzuek ere, LIR3 k edota GIR1 ek, adibidez,
|
baina
ez dutela lortzen aitortzen dute, eta horrek ezintasun sentimendu handia sortzen diela esaten dute:
|
|
|
" LI8: Nik uste DBHn zehar asko irakurri dugu eta ulertu,
|
baina
ez dugu gure burua preparatu idazteko guk sentitzen duguna. Hori uste dut oso gutxi egin dugula eta, ondorioz, igartzen da gehiago kostatzen zaigula.
|
|
|
Literatur sistema" potente" bat sortu dela irizten dio, eta" gure literatura beste literatura batzuen pareko izatera" heldu dela, baina dioenez," prozesua ez da modurik egokienean gertatu". Euskal literaturak izan duen garapen prozesua historikoki irregularra izan daitekeela aitortzen du MIR1 ek ere,
|
baina
ez du azpimarra horretan jartzen, bere ustetan, normalizatuta ez dagoen hizkuntza baten literatur sistema batez ari garelako, eta egoera horrek inguruko hizkuntzetako sistemek izan ez dituzten garatzeko arazoak ekarri dizkiolako:
|
|
|
Aukeraketa egingo duzuenean, kontuan hartu ondokoa: aipuek literarioak izan behar dute,
|
baina
ez duzue, derrigorrez, poema, eleberri edota beste edozein literatur lanetik bildu beharrik; horrelakoak seguruenik egunero edonon irakurriko edo jasoko dituzuelako".
|