|
2000
|
|
|
Bere anaia gazteagoa, Diego, Burgosen jaioa baitzen eta zenbaitek uste dute han jaioko zela Frantzisko bera ere.
|
Baina
ez dugu horren lekukotasun zehatzik. Aita merkataritzan aritu zen eta Gasteiz eta Burgos izan zituen bizileku.
|
|
|
Dagoeneko kontatu dugun bezala (ikus 54 orrialdea, eta bertan aipaturiko Henriette Walter-en liburua), Frantziako Estatuaren barnean XVI. mende hasieran erabaki zen pertsona bakoitza bere hizkuntzan epaitu beharra. Bazirudien behingoz bide egokia hartu zela,
|
baina
ez zuen asko iraun, eta geroztik hango hertsitasuna nabarmenagoa izan da.
|
|
|
Nik barkatuko nizun Rocío horrekin izandako afera.
|
Baina
ez zenuen konfiantzarik, ezta. Eta horrelakoak.
|
|
|
Barrara hurbildu, edatekoa eskatu eta ez zen ordu laurdena ere igaro esku bat nabaritu zuenean bere lepoan. Burua jiratu zuen zerbeza beltza barran utzirik,
|
baina
ez zuen eskuaren jabearen aurpegia ikusterik izan, begietara zuzen zetorkion argi batek zeharo itsutu baitzuen Txema. Mozkorren bat seguru asko.
|
|
|
Ze, hara: zuk arantzazko koroa duzu, eta ezin da esan oso jarrera erosoan ipini zaituztenik,
|
baina
ez duzu kexatzeko arrazoirik: mundu guztiak gurtzen zaitu.
|
|
|
Falls auzoa eta horrela.
|
Baina
ez dut idazteko gogorik, Belfast ikusteak zirrara bereziegirik sortu ez didan bezala. Burua non dudan oso ondo dakizu, Bitakora laguna, eta hori da ezinegona sortzen didana:
|
|
|
Baina ez, ez zegoen batere gaizki, kontuan izanda ez zela hiriko auzorik liluragarriena ere. Eta askoz ere pisu politagoa izango zen Eider berarekin bizitzera joan izan balitz,
|
baina
ez zuen urrats hori ez bat ez bi eman nahi, eta Txemak ere ez zuen txarto hartu erabaki probisional hura. Zeren probisionala zela ulertzen zuen, argi baitzegoen denboratxo bat igaro ondoren Eiderrek maletak egingo zituela euren maitasun habiara joateko.
|
|
|
Irri zabala egin zenidan, erran nizunean baietz,
|
baina
ez nuela artean haren liburu famatua zatika baizen irakurri, hura Urbiaingo etxean banuen ere, ene prezeptore jaun Mar cel Dibarsoro zenak present gisa emanik; eta erran nizun, halaber, ezen zure mintzamolde pausatuak jaun Marcelena oroitarazten zidala, hain zuzen ere; eta erran nizun, finean, ezen jaun Mar celek Gero ko pasarteak diktatzen zizkigula aldian behin, euskaraz ere zerbait jakin genez...
|
|
|
...nuela artean haren liburu famatua zatika baizen irakurri, hura Urbiaingo etxean banuen ere, ene prezeptore jaun Mar cel Dibarsoro zenak present gisa emanik; eta erran nizun, halaber, ezen zure mintzamolde pausatuak jaun Marcelena oroitarazten zidala, hain zuzen ere; eta erran nizun, finean, ezen jaun Mar celek Gero ko pasarteak diktatzen zizkigula aldian behin, euskaraz ere zerbait jakin genezan,
|
baina
ez nuela oroitzen Demostenesen konturik kontatu zigunik...
|
|
|
" Non capisco", erraiten zian Alessandrok. " Ez dut ulertzen!"
|
Baina
ez duk kasu bakarra. Izan ere, ba al dakik Galileok behin batean Bolognako hogei irakasle gonbidatu zituela, Jupiterren lau sateliteak ikus zitzaten amoreakatik, eta nehork ere ez zituela ikusi?
|
|
|
—Badakit zer ari den pentsatzen berori, jaun Nikolas,
|
baina
ez dut neure erabakia gibelat uzteko asmorik. Zeren berori ene jaun eta nagusi izan daiteke, baina berorrek ere badaki ezen, erran komunak dioen bezala, apezak duela azken hitza bere... eta zeren Jainkoak bakoitza bere lekuan nahi baikaitu:
|
|
|
frantsesa zen eta Erromatik zetorren Pariserako bidean. Eta harekin ere, nola osaba eta biok baikinen ostatuan frantsesez genekien pertsona bakarrak, solas joria eta atsegina izan genuen afalorduan...
|
baina
ez nuke hartan luzatu nahi, eta soilki erranen dizut ezen Erromaz mintzatu zitzaigula, Vatikanoaz bere batez: ez ordea aita sainduaz, baina hainbat pintore, eskultore eta arkitektoren arteaz, zeren haien artelanek harriturik utzi baitzuten.
|
|
|
Eta galdegite hura zen ene egoerari buruzkoa, zeren jakin nahi baitzuen zer egiten nuen nik Indietan eta zertarat etorri nintzen. Eta orduan asmatu nuen nola Nafarroan nengoela Antonio Ibarbia zeritzan kapitain ohi bat ezagutu nuen, El Doradoko mapa bat zuena, eta hargatik etorri nintzela harekin Indietarat, eta hargatik egin genuela Gorukik eta biok iragan berri genuèn oihan hartan barrena,
|
baina
ez genuela deus ere aurkitu ez irabazi... eta, are okerrago, zeren, batetik, kapitain ohia eritu eta sukar izugarri baten ondorez hil baitzen, eta zeren baitzirudien, bertzetik, ezen oihanean galdu ginela Santo Tomáserat itzultze asmotan ginenean, nahiz eta azkenean zorte apur bat ere izan genuen... edo zorte handia, hobeki, ez baitzen ahuntzaren gauerdiko eztula paraje haietan fama oneko bertze...
|
|
|
|
BAINA
ez nuke bertze plantazionean egin nuen egonaldiarekin ere luzatu nahi, eta soilki erranen dizut ezen hango nagusiak ere ezin krudelago tratatzen zituela beltzak eta indiarrak.
|
|
|
edo Ubarneko dama damatxoak erran behar ote dut, gure aitak deitzen zien bezala, nahiz eta anitz herritarrek erdi sorgintzat zituzten?
|
Baina
ez nuke festa hura oroitu nahi bertara hurbildu ziren jendeen berri emaiteko, ez haien solasen ez haien beztimenden, ez musikariek jo zuten musikaren, ez noten konpasean gonbidatuek dantzatu zituzten dantzen... zeren eta aitzinago ere izanen baitut festa distiratsuagorik deskribatzeko parada, Villagrandeko dukearen eta haren segizioaren etortzearekin zelebratu genuen bertze festa handios hura, ko... Zer darabilt, bada, buruan, arestian aipatu oroitzapen haien guztien gainetik?
|
|
|
Eta, bat batean, gogorat etorri zitzaizkidan Alain Coup d’Œil en manuz ene aitzinean hil zituzten bortz beltzen, bi indiarren eta kortsario haren buruak, batzuei eta bertzeei lepotik odola borborka zeriela, begiak sufrimenduaren azken mugaraino zabal. Eta gibela egitekotan egon nintzen, jaun André,
|
baina
ez nuen jada gibela egiterik, zeren eta puntu hartan okerragoa izan baitzitekeen ene koldarkeriaren erakustea...
|
|
|
Eta apuntatu zuen Mattinek eskopeta piztiaren kontra,
|
baina
ez zuen desarratzen... Eta nik bihotza jauzika nuen...
|
|
|
—Aitortzen dut ezen osabak bekatu egin zuela eta gaztigua merezi duela,
|
baina
ez nuke hura sutan ikusi nahi... eta horregatik natorkizu, ama, zuk aita Bar tolomerengan izan dezakezun itzala eta eragina baliatu ahal izan ditzazun... —erran nion.
|
|
|
" Bertze egunen batean egonen gaituk eta orduan erabakiko ditiagu geure diferentziak". Eta galdetu nion Mignoni zein zen gizon hura eta zer erran zion, eta Mignonek ihardetsi zidan ezen bere bezero bat zela,
|
baina
ez zuela gau hartan ikusi ere egin nahi, zeren ni kementsuago eta oldartsuago bainintzen eta zeren gau hartan ni nahi baininduen eta ni izendatu baininduen bere baratzeko baratzezain bakar. Eta hain ohoraturik sentitu nintzen haren hitzekin eta hark eskaintzen zidan karguarekin, non, neure ergelkerian, musu eman bainion masailean.
|
|
|
Ai, jaun André, nola agertu eta nola esplikatu istant hura, neure oina untziaren gainean jarri nuenekoa...! Lehen ere sentitua nintzen zerbait, eta zerbait baino gehiago ere bai, Donibane Lohizunetik Italiarako bidean partitu ginenean; baina orain are handiagoa eta sakonagoa zen sentitzen nuena, handiagorik senti bazitekeen... zeren eta Italiarako bidaiak itsasoz ibiltzerat bulkatu baininduen,
|
baina
ez ninduen itsas gizon egin; Amsterdamerakoak, aldiz, itsasgizon egin ninduen, eta bulkatu ninduen, ez soilki itsasoa ibiltokitzat hartzerat, baina neure etxetzat eta egonlekutzat hartzerat ere.
|
|
|
...ro eta iduritzenago zait ezen liburu haien orrietarik atereak izan zitezkeela nik egun haietan bertze marinelei aditurikako hainbat historia, edo nihaurk neure begiez ikusi hainbat ikuskizun ikusgarri —konta niezazukeen, konparazione, arnoan zopatzen zen hordiaren kasua, arnoz bete tina batean ito zenarena; edo bertze gizon harena, zeinak amoranteari bihotza atera eta frijiturik jan baitzion;
|
baina
ez zintuzket kontakizun hauekin gogaitu nahi, zeren aitzinago ere izanen baitut antzeko historiak kontatzeko parada, hala nola behatzezurren erlikiarekin gertatu zitzaidana—; eta orri haietarik aterea izan zitekeen, orobat, nik bizi izan nuen esperientzia kilikagarriren bat ere —zeren jende pikaro haien artean pikaro izaiten eta pikaroen molderat manaiatzen ere ikasi bainuen—, hala...
|
|
2001
|
|
|
Ez. Filosofia eta letrak ikasten hasi zen,
|
baina
ez zuen karrera amaitu latina beti suspenditzen zuelako. Horregatik, unibertsitatetik bota zutenean, irakasle partikular bat kontratatu zuen eta egunean 6 ordu pasatzen zituen latinarekin bueltaka.
|
|
|
–Sartu, sartu. Barkatuko didazu
|
baina
ez zintudan hain goiz espero eta ohetik altxatu berria naiz.
|
|
|
|
Baina
ez nauk azalpenetan hasiko, ze ez zaik interesatzen. Ez zaik inporta.
|
|
|
Nire koadrilakoak non arraio ibiliko ote ziren galdetu nion neure buruari.
|
Baina
ez nituen gau osoan ikusi, eta une hartan tabernaz taberna bilatzen hasteko batere gogorik ez nuen. Kabenlaletxe.
|
|
|
|
Baina
ez dut, noski, horrelakorik egin, eta barran iraun dut beste ordu erdi gehiagoz irakurtzen. Gero, jendea iritsi aurretik limoia prestatu eta botilak zenbatzen jardun dut badaezpada ere.
|
|
|
Edo antzeko zerbait. Eta oraindik ere bizirik dagoela uste dut
|
baina
ez nuke seguru esango, nik dokumental batean ikusi dudalako orain dela gutxi baina telebistako dokumentalak zaharrak dira askotan eta despistatu egiten naute.
|
|
|
Azkeneko egunean, Goiok arratsaldeko bostetan nasan egon behar zuen Portugaletera joateko,
|
baina
ez zuen Frantziako tourra galdu nahi eta irratia piztu zuen. Mont Ventoux ari dira igotzen, meta mendi buruan dagoela.
|
|
|
Errekalada luzea izango da,
|
baina
ez duzue isletako inorekin solasik egingo, jende izua delako, eta ez duzue arimen bila lehorrera inguratzen den txalupa zuriaren eta gringoaren elezaharra entzungo.
|
|
|
Eta han intxaurrondoko bere tronuan egon zen luzaroan, lurretik lau metro gora, adarraren gainean zaldiaren bizkarrean bezala lasai eserita, paisaia eta denbora errebisatzen, munduaren antolaketa ezkutuki zentzuzkoa igarri guran.
|
Baina
ez zuen zentzu orokor handirik antzematen, gauzak nahiko absurdoak ziren berez, arkanbeleak esate baterako, eta kakalardo adardun haietako bat hartu zuen eskuan eta erabat zentzurik gabekoa iruditu zitzaion. Eta zaunka urrunak entzun zituen, igelak kroak kroak entzun zituen, kilkerren erestaldia, eta geroago, gaueko hamarrak edo hamaikak aldera, tejabana gaineko enborretan pausatuko zen seguru asko, eta intziri ikaragarria entzungo zuen.
|
|
|
Poltsikoan zuen papera begiratu zuen, eskuz idatzita zegoela iruditu zitzaion,
|
baina
ez zuen irakurtzeko moduko argirik. Eta horrela egon zen luzaroan, zeren zain zeuden ez zekien guardia zibilek noiz alde egingo zain.
|
|
|
Badakizu gau luzearekin Lapur Handiak galdutako guztia bildu eta Gauza Galduen Herrialdera eramaten duela. Iluntzean elurtzan zehar ibili eta ibili,
|
baina
ez duzu etxera biderik aurkituko, eta gau luzeak harrapatuko zaitu.
|
|
2002
|
|
|
Kontatuko zizuen Imanolek. Ezetz eskatu nion arren –Imanol gehiago gorritu zen,
|
baina
ez zuen ezer esan– Ondo. Ba, kontua duk, heriotzatik gertuago egoteak, nire bizitzarekiko obsesioa areagotu baizik ez duela egin.
|
|
|
Beherantz egiten zuen tutuak. Zaharra zen eta pitzatuta zegoen,
|
baina
ez zuten aukera handirik. Alazne bera ahalegindu zen lehendabizi.
|
|
|
Ordukoek, orduko Mirarik eta Julenek, ez zekiten ia ezer.
|
Baina
ez zuten beldurrik.
|
|
2003
|
|
|
Sartreganik ikasten zuketen ordea nola ihardets beren aitzineko maisu agurgarriei: Zuek, jaunak, eskuak garbi dituzue,
|
baina
ez duzue eskurik!
|
|
|
Ez daut Hazparneko superior ohirik ez haren letrarik aipatu, Etxaluzen afera hortaz arras griña haundia du, iduriz. Zerbaiten egitera entseatu dela erran daut,
|
bainan
ez duela deus ardietsi; funtsean libraraztea ardiets balezate ere, ez omen luke Baionako suprefetak Etxaluz eskola libroetan irakasle ikusi nahi.
|
|
|
Den denak transkribatzeko esan zioten Ministerioan.
|
Baina
ez zituen denak transkribatuko. Alferreko lana iruditzen zitzaion hori.
|
|
|
Malcok esplikatu behar izan zion Iduseko Museoa ez zela museo museoa. Edo bazela bai museoa,
|
baina
ez zituela zortzi mila koadro, museo normalek izaten dituzten moduan. Iduseko Museoak bost koadro baino ez zituen.
|
|
|
Kimikaria zen Van’t Hoff, Nobel saria, 1901ean.
|
Baina
ez zuten Argentinan ezagutzen, esate baterako, herri minuskulo batean, eta ez zen tangoetan aipatzen, ezta milonga triste batean ere.
|
|
|
Ez nuen berehalakoan pentsatuko urte batzuk geroago ni baino askoz zaharragoa zen gizon batekin maiteminduko nintzenik –esan zuen eta aliritzira zenbaketa bat egin behar izan nuen Sophieren eta nire artean zegokeen aldea kalkulatzeko. Aldea ez zela horrenbestekoa erabaki nuen, nahiz eta nik ere formol usaina izango nuen,
|
baina
ez nuen galai itxura zainduegirik bederen, traketsa nintzen janzkeran eta traketsagoa tratuan, nire itxura ganora gutxikoa zen, errukia ematen nielako maiteminduko ziren beharbada nirekin emakumeak, ez nuen sekula jakiterik lortuko.
|
|
|
–Ni postrea jaten ari nintzen zuek jatetxera sartu eta bi mahairen tartearekin eseri zinetenean. ...hori, indarra edo bortizkeria erakuts zezakeen garai batean, aisialdia edo su etena adierazten du gaur) eseri zineten, pozik, ingurumariari erreparatzeko astirik gabe oraindik, bukatu berri zenuten bilerako zertzeladak gogoan edo bidean hizpidea sortutako kontuak ahotan zenituztela, eta jakiak aukeratzen hasi baino lehen ardoen karta eskatu zenuten, ospakizunen bat antzezteko asmoarekin beharbada,
|
baina
ez zenuten toparik egin, keinu labur bat baizik ez elkarri begira, kopak mihise zuritik ozta ozta altxatuz, gizonezkook ez zarete zeremonien zale, eta, lehen tragoxka jo ondoren, ahoaren parean eusten zenion koparen gainetik geratu zinen niri begira –hasi zitzaion kontatzen emakumea, eta musu labur batzuk emateko eten zuen kontakizuna.
|
|
|
Fitzgeraldek idolatratu zuen Zelda, Paul Bowlesen June, alemaniar erromantikoen Betina Von Armin edo Picassoren musa zerrenda etorri zitzaidan gogora (Dora edo Fernande pintatzen dituenean, norena da koadroa, modeloarena ala pintorearena?). Haiek guztiak bezain gurgarria iruditzen zitzaidan aurrean nuen emakumea,
|
baina
ez nuela haren izenik ere ezagutzen ohartu nintzen. Ez zela oraindik galderak egiten hasteko unea erabaki nuen, ordea, eta eskua estutu nion berriro, hitz egiten jarrai zezala eskatuz.
|
|
|
–Hego haize egun hauek zoragarriak dituk, niretzat bai behintzat. Bazekiat batzuk ez direla eroso sentitzen, buruko mina ere ematen dielako,
|
baina
ez duk nire kasua... Begira kolore horiei...!
|
|
|
Honezkero izango duzu gure bileraren berri, baina nik ere zerbait kontatu nahi nizun. Barkatu oraindik ez banaiz bisitatzera joan,
|
baina
ez dut astirik, neska. Zer nahi duzu esatea?
|
|
2004
|
|
|
Frantzia zuten gogoan, ez zuten sobera Euskal Herria aipatzen. Euskaraz mintzo ziren,
|
baina
ez zuten halako euskal amodio handia?. 59
|
|
|
Di Ruggerok ere bai, baina Florentziara eramaten du konpontzera, edo etorri egiten zaizkio mekanikariak Florentziatik. Eta Signora Mariak ere badu bat,
|
baina
ez du inora eramaten konpontzera, ez duelako ibiltzen, eta hor dago txoferra zera baino aspertuago, aldatseko farola horietako baten ondoan egun osoan, bakarrik berbetan.
|
|
|
–Ez,
|
baina
ez dut gogorik. Benetan.
|
|
|
–Aizu, uste dut hemen okerren bat izan dela –erran nion. Poliziaren irribarrea luzatu egin zen,
|
baina
ez zuen deus erran– Benetan, uste dut nahastu egin zaretela.
|
|
|
Egia erran, gazte euskalduna Reichera sartu zen ala ez ere ez zekien Del Vallek.
|
Baina
ez zuen halakorik aitortzeko asmorik: arriskua hurbilegi igaro zen... benetan igaro baldin bazen behintzat.
|
|
|
–galdetu zidan– Koñaka, ardoa? Barkatuko nauzu,
|
baina
ez dut gauza handirik eskaintzeko...
|
|
|
–Saiatu naiz,
|
baina
ez dut terminal berririk lortzerik izan –justifikatu zen Dianne– Labur hitz egingo dut. Honek ez dauka itxura onik.
|
|
|
Halako batean Martinaren ama ikusi du autotik ateratzen, neba ondoren, eta aita.
|
Baina
ez du oraindik Martina ikusi eta, urduri, maskorra ezkerreko eskutik eskuinekora pasatu du. Ezkerreko eskua prakekin lehortzen hasi denean erreparatu du, kristalaren bestaldetik, Martinaren ile horiaren distira.
|
|
|
–Bai,
|
baina
ez duk egokia mutil batentzat...
|
|
|
Partida hartatik amona nola itzuli zen da nire bizitzako lehen oroitzapenetako bat. Garbi oroitzen dut haren zirrara, baita nire gurasoena ere, amonak gertatuaren berri eman zienean,
|
baina
ez dut haien hitzik gogoratzen, nahiz eta amonak, geroztik, askotan kontatu izan didan balentriatxo hura, gehienetan hitz bertsuak erabiltzen dituela:
|
|
2005
|
|
|
–Agian Urkok zerbait lortu zuen; Tetsuok seguruenik ez zuen gehiago lortu, gura izan ez zuelako;
|
baina
ez dut uste hutsala izan zenik, eta kate horri falta zaion begia neuk aurkituko dudalakoan nago –Naroak malko dardarati bati eutsi dio eta tua irentsi, Ametsei irmo begira mintzatzen jarraitu aurretik– Aireportuan galdera bat egin zenidan eta berba barik geratu nintzen. Hona erantzuna:
|
|
|
Lemazainarekin berriro bat egin eta gauzak aldrebesten segitu.
|
Baina
ez genuen inor hiltzeko asmorik. Uste dut bala horrek erakutsi zizula nanobotek ze ondo lan egiten duten.
|
|
|
–Laztana, gustura irekiko nituzke fitxategiok,
|
baina
ez dut sekula ikusi formatu hau, ez dut zerekin ireki.
|
|
|
Bestalde, nahiago nuen nire ilobak euren aita bere burua baino hil ez zuen gizon on bat bezala oroitzea, eta ez errurik gabeko mutil atzeratua garbitu zuen putakumea bezala. Azuak abokatu onak zituen eta ez nuen uste kasuarekin lotzen zuen ezer aurkituko zutenik bertan; bere izena zikintzea lortuko zen,
|
baina
ez zuen kartzelarik zapalduko, kartzelan sartu zezaketen denak hilda zeuden eta.
|
|
|
Baietz esan nuen azkenik eta nik uste nuen hilero kreditua ordaintzen genuela, baina kontuak aztertzean kreditua ez da inondik ageri. Aseguru etxearen lokala gurea da hogei urterako,
|
baina
ez dugu ezer ordaintzen, banketxeetako kontuak ere aztertu ditut; ez dugu hilero ezer ordaintzen.
|
|
|
–Egin zuena gaizki dago,
|
baina
ez zuen beragatik egin, ez bakarrik behintzat, nigatik eta umeengatik ere egin zuen. Eta ez litzateke bidezkoa izango bakarrik uztea.
|
|
|
Eta gero hitz egiten jarraitu zuten izeko Rosak eta izeko Martinak eta amak, eta esan zuten Piedadek Samuel Mud topatzen duenean entziklopedia batean, erosi egiten duela, edo eskatu, edo lapurtu, erosi ezin bada, eta hona ekartzen duela. Eta izeko Rosak" zoro" esaten dio Piedadi,
|
baina
ez du benetan esaten, kariñoz esaten du, ze badaki Piedad ez dela zoroa.
|
|
|
Mateok ezetz esan zuen, ez zekiela,
|
baina
ez zuen burua asko mugitu, aspaldi konturatu baitzen mugimendu bakoitzeko apur bat jaisten zitzaiola argazki liburua arropa barruetan.
|
|
|
Katuak gehiago espirituak baino. Espirituak dira pertsonak bezalakoak,
|
baina
ez dute lanik egiten eta ez dira dutxatzen, eta gomazkoak dira, gominolak bezala. Eta pertsonak baino inteligenteagoak dira, hilda daudelako, eta pertsonak baino indartsuagoak ere bai, gomazkoak direlako, gominolak bezala.
|
|
|
Denbora asko egon gara putzuetan gaur.
|
Baina
ez dugu tigre eltxorik ikusi. Ikusi ditugu armiarma asko, matxinsalto bi, kakarraldo asko.
|
|
|
Eta potea mugitu dut, baina libelulak ez du trzzz egin. Eta arinago mugitu dut potea, eta hego bat apurtu zaio libelulari,
|
baina
ez du trzzz egin eta ez du ezer egin. Eta hor ikusi dut libelulak ere hil egiten direla.
|
|
|
Iñesek azaldu zidan zergatik dauzkaten intsektuek izen horiek eta zergatik intsektu bakoitzak izen bi, izena eta abizena, eta zergatik latinez.
|
Baina
ez dut oso ondo gogoratzen zelan azaldu zidan. Osabak esan zidana gogoratzen dut batez ere:
|
|
2006
|
|
|
Beltza. Kalean aurkituz gero, Nerearengana hurbiltzen zen eta zaunka hasi, non dago Karlos galdeginez bezala,
|
baina
ez zuen neska burumakur harengandik erantzunik lortzen eta etxerako bidea hartu behar izaten zuen, Karlosen osabak tiraka egiten ziolako uhaletik. Urrunetik ere entzuten zituen Nereak zaunka haiek, eta zaunkekin batera bere buru gainean uzten zuen galdera txakurrak.
|
|
|
Saioa bukatu denean Pili txaloka hasi behar dela iruditu zaio,
|
baina
ez du txalorik egin eta, hasperen bat bota ondoren, en fin esan du, lehiakideak irabazi duen dirua berak ez duela inoiz irabaziko pentsatuz segur aski.
|
|
|
Arratsalde osoan aritu ziren bila Eguzkieneako geletan barrena. Anek bilduriko paper pilen artean bi kaiera aurkitu zituzten,
|
baina
ez zuten ezer idatizik. Bi orduz, alferrik miatu zituzten liburu bitxien metak, eta orrialdeen artean sarturiko papertxo guztiak irakurri zituzten.
|
|
|
Pikotxean jarri eta gertuagotik aztertu zuen. Hortz batzuk falta zituen,
|
baina
ez zuen indarkeria zantzu nabarmenik. Anek arnasa sakon hartu zuen.
|
|
|
Barkatu, baina susmoa dut aitonak zure aita hil zuela? Aitzakiaren bat asmatzen ahal zuen,
|
baina
ez zuen gustuko gezurra erratea. Eta are gutxiago biktima baten semeari.
|
|
|
Haiek beren adituak ekarriko zituzten, eta berehala argituko zuten nola hil zen Carlos Urrutia hura.
|
Baina
ez zuen halakorik egiteko inolako asmorik. Egia zen aitonak ez zuela inolako interesik azaldu berari buruz.
|
|
|
Uzteko esan nahiko niokeen, nire ondoan gelditzeko,
|
baina
ez nuen ez indarrik ez ausardiarik; sukarra eta nekea elkartzen direneko erdi esna erdi ametsezko lo horretan nahastuta geratu nintzen. Eldarnioa eta errealitatea bereizi ezinik esnatu nintzen; ez nekien zenbat denbora igaro zen, pare bat ordu bai behintzat, argitasun apur bat sumatzen baitzen leihoan.
|
|
|
Bazen hirugarren alderdi bat ere, aurreko biak nahasten zituena: laguna nintzen, ordurako bazenekien aintzat zinduzkadala,
|
baina
ez zenuen guztiz galdu laguna baino zerbait gehiago bilakatuko nintzen esperantza; nik ez nizun itxaropen hori inoiz hauspotu; izatekotan kontrakoa, ez hitzez baina bai isiltzez; hala ere, inoiz pikutara bidali ez zintudanez gero, nik esango nuke bihotzaren txoko batean pizturik atxikitzen zeniola esperantza horren kriseiluari, eta beharbada hori galtzeak ematen zizun, sakonean, beldurrik handien...
|
|
|
Herrimina gehiago jasan ezinik, faltsutu egin zuen pasaportea –Joseph Catharo izeneko Maltako hizkuntza irakaslea zela zioena–, eta Ukrainara joan zen, orain Nikolas I.a Errusia Guztien tsarraren agintepean zegoen Ukrainako bere Podolia maitera. Bere jendeak ezagutuko zuen, agian,
|
baina
ez zuen ezer esan, eta hamar hilabetez aritu zen hizkuntzak irakasten. Frantsesa eta italiera arras ongi menderatzen zituen, aise moldatzen zen ingelesez eta alemanez, eta eslaviarren hizkuntzak bereak zituen sehaskatik...
|
|
|
Inuiten ezpainetan, ordea, Qaannaaq zen herri hura –izen palindromiko ezin ederragoko herria–, eta izen horrekin jarraitzen du gaur egun ere. Uhartean iparralderantz goien kokatutako hiria da Qaannaaq –badira Qaannaaq baino iparralderago dauden herri txikiagoak,
|
baina
ez dute haren garrantzirik: ikerketarako postuak dira, edo urteko garai batean bakarrik bizi da jendea bertan– Zazpiehun bat biztanle ditu Qaannaaqek.
|
|
2007
|
|
|
Izuak harturik ikusten nituen biak, gero eta larriago, eta plazer une hori luzatu egin nahiko nukeen, zuku gehiago atera,
|
baina
ez dut halakoetarako balio.
|
|
|
Errudun baten bila nabil egun hauetan, baina ez dut inon aurkitzen. Zu izatea nahi nuke erruduna,
|
baina
ez duzu inolako kulparik, Josu. Beraz, neu izango naiz errudun bakarra.
|
|
|
–Ikusten duzu,
|
baina
ez duzu deus ere egiten egoerak onera egin dezan.
|
|
|
601 DITTMANN, F., aip. lib., 28 Herriaren nortasuna ingurumenarekin bat dator, baina ez da bat: Joniako zeru garbiak Homeroren berein gozagarri esplikatzen lagun diezaguke,
|
baina
ez du Homero esplikatzen; gaur egungo eskualde turkiar berean ere ez du Homerorik ernarazten.
|
|
|
Eta hara joan zen berak zituen arazo eta kezkei erantzuten zielako Wundtek irakasten zuenak. Irakasleak dagoeneko 81 urte zituen; ikasleak, 23 Barandiaranek izan zuen Leipzigeko laborategia ikusteko aukera,
|
baina
ez zuen han lanik egin, berak dioenez ordurako utzia baitzuen Wundtek psikologia indibiduala eta, Barandiaranen hitzetan, «esplikatzen zuena ez zen psikologia, baizik herrien psikologia?
|
|
|
Horrelaxe esan zigun Marc-ek, izorratu egiten garela.
|
Baina
ez du arrazoirik.
|
|
|
Ondoren, bi dorreak jartzen zituen ertz banatan, zerbikaletatik jotako bi dorreak. Svenek aitari esan nahi izaten zion dorreak zerbikaletatik jota zeudela, ama batzuetan ibiltzen zen bezala,
|
baina
ez zuen sekula ezer esaten, aitari isiltasuna gustatzen baitzitzaion xakean jokatzeko, isiltasun osoa, hala esaten zion, eta Sven dorreei begira geratzen zen beste apur batean.
|
|
|
Oraindik Italia eta Grezia gelditzen zitzaien, jakina.
|
Baina
ez zuten plan zehatzik, ez. Beren bidaiak ez zuen iraupen edo ibilbide hitzarturik.
|
|
|
Igaro duen kafetegiaren atea ireki du emakume batek, eta, gizona irribarrez dagoela ikusita, irribarrez erantzun dio.
|
Baina
ez du berak emakumea ikusi, kafetegitik irtendako usaina aditu, botereak kafearen usaina duela pentsatu, eta aurrera egin du, bere lorategi pribatutik ibiliko balitz bezala, plast plast, putzuen gainetik, burua goian, etxe orratzen gerizpean.
|
|
|
telefono zenbakia, helbidea. Sara supermerkatuko bezero fidela da,
|
baina
ez du supermerkatuko kide txartelik, eta ez du egiteko asmorik ere. Ez dago bere datuak edonori emateko prest.
|
|
|
Lurruna egin da eta ia ez du errepidea ikusten. Berbetan ari dira irratian,
|
baina
ez du ezer aditzen, esaldien soinu eta erritmoa entzuten du bakarrik.
|
|
2008
|
|
|
Amak egunero garbitzen du. Lehen garbitzailea etortzen zen,
|
baina
ez zuen ondo garbitzen; eta ni gaixotu egiten nintzen askotan. Horregatik garbitzen du orain amatxok.
|
|
|
Izeba Ursula ere hantxe zegoen? , osaba izebak eta iloba protagonista zituèn eszenari begira zegokeèn lekuko balizko batek berehala antzemango zion nola begiratzen zion izebak ilobari, harekin liluratuta balego bezala, osaba Bixentek bere jarrera itxiari eusten zion bitartean?,
|
baina
ez zuen hitzik egin osaba Bixentek alde egin zuen arte: aitzurra erakutsi didak, bai, Nazario, eta orain banoak, gauza inportanteagoak egin behar ditiat eta?
|
|
|
Aita ere han zegoen,
|
baina
ez zuen hitzik egiten, Ernestinak ere ez, eta Reginak behin eta berriz begiratu zien biei, batean aitari eta bestean ahizpari, harik eta begirada Ernestinaren begietan pausatu eta honela mintzatu zitzaion arte, etsipenaren ertzetik:
|
|
|
Dick zen Bibliari helduta segitzen zuen bakarra, eta, zihoala, beldurrez betetako begiradak botatzen zituen ingurura;
|
baina
ez zuen kidetasunik aurkitzen, eta Silverrek adarra jo ere egin zion ardura hura zela eta.
|
|
|
gertu zenituen, baina ez zenituen ikusten ahal. Entzun zenitzakeen, eta haiek zu ere bai,
|
baina
ez zenuen inolako asmorik ezer goraki esateko. Hobeki zeunden begiak itxita, bionboaren zirrikituen arteko argiari begira baino.
|
|
|
Jakina, gai honetan aho bateko iritzirik ez dugu lortuko, horretarako, besteak beste, hizkuntzaren definizioan bat etorri genukeelako. Nik aspalditik nuen horren intuizioa,
|
baina
ez nuen intuizio horren gogaide izateko aukerarik, harik eta halako batean Klaus Zimmermann-en burubide hau irakurri nuen arte:
|
|
|
Kanariar Uharteen aurrez aurre egonik, Errege erregina Katolikoen garaian esklabo trafikorako sorturiko Santa Cruz de la Mar Pequeña herri zaharra izan zen Espainiaren argudio nagusia. 1860an onartu zioten lurralde honekiko, eskubidea?,
|
baina
ez zuten 1934 arte kolonizatu; Osvaldo Fernado Capaz koronela izan zen Saharatik Espainiaren eskubideak gauzatzera etorritako militarra, eta apirilean heldu ostean, abuzturako jeneral eta Ifniko gobernadore zibil eta militar izendatu zuten. Gerra hasi eta gutxira anarkistek Madrilen fusilatu zuten Capaz.
|
|
|
Ostegun hartan lokal txikia erdizka baino betetzen ez zuten jatunek, denak atzerritarrak, tresnak mahaian utzi eta umore onez bete zuten kantariaren eskaria. Entzuleen ezohiko konplizitatea sumatuz, andreak ahaleginak egin zituen denek berarekin batera kanta zezaten fadoaren azken leloa,
|
baina
ez zuen arrakasta handirik izan eta bere ahotsa baino ez zen aditu:
|
|
|
Polizia ohiak baietz egin zuen buruaz, kopeta lurrerantz,
|
baina
ez zuen ezer esan eta andreak jarraitu zuen barrua husten.
|
|
|
–Handia da,
|
baina
ez du ezer egiten, esan zuen jabeak bigarren tiraldi bat eman ondoren.
|
|
|
Ontzien ibilbidea seinalatzen dute. . Haritzak dira, gaztainak edo akaziak,
|
baina
ez dute hogei urtetik gora irauten?, esan zezakeen edo, sustrairik eta adarrik gabeko zuhaitzak dira?. Gainean kaioak ikusiko zituzten.
|
|
|
Garibaldiren irudi nekatuari begira, garai horretan inor hiltzeko gai izan ote zen galdetu nion neure buruari, eta baietz erabaki nuen, hurkoari buruzko zalantzak erabakitzeko tarteka izan ohi dugun erraztasunarekin, eta ez zuela hilko, gainera, ezinbestean, larrialdian edo ataka gaiztoetatik ateratzeko bakarrik, hotz hotzean eta deliberatuki ere hil zezakeela, hilko zuela, erabaki nuen. Erabat garbi ikusi nuen aldi berean niri buruzko txostenean ere horixe izango zela salaketa nagusia,, argia da, arrazoitzen daki, urrutira ikusten du, balio du,
|
baina
ez luke euli bat ere hilko, ez da gai bidea garbitzeko, edo gisakoak jarriko zituela.
|