|
2000
|
|
|
ERRAN berri dizut ezen osaba Joanikotek etxeko historia haiek idealizatu zituela,
|
baina
ez ote zuen hark arrazoin apur bat ere, jaun André. Ez ote dugu aski, arrazoin horren frogatzeko, Nafarroako erregina Margaritaren Heptameron eta Axularren Gero elkarren ondoan ipintzea eta konparatzea, ikusteko zein denborak ziren batarenak eta zein bertzearenak?
|
|
|
Eta behin eritzen gara eta berriro eritzen gara, eta erialdi bakoitzean hondatzen eta higatzen zaigu gorputza, urritzen eta murrizten zaizkigu indarrak eta kemenak, ahultzen eta flakatzen gara, galtzen dute humoreek beren berritzeko eta suspertzeko ahala, aitzinatzen zaigu heriotza, eta hala egiten dugu azkenean fin gaitza, behar baino lehenago eta legokigukeena baino fitezago. Zeren osasuna Jainkoaren eskuetan baitago, zalantzarik ez...
|
baina
ez ote dago gure eskuetan ere, eta ez ote ginateke, halatan, luzeago eta lasaiago biziko, baldin asmatzen ditugunak asmatuko ez bagenitu, beldurraren beldurrez. Eta ez ote da beldurra, ondorez, gure baitan bizi den munstro bat, lau humoreen iturrietarik osasuna atergabe eta etengabe hurrupatzen eta ebasten diguna?
|
|
|
—eta, esku gurutzatuak desgurutzatzen zituela berriro gurutzatzeko, gaineratu zuen—:
|
Baina
ez ote nintzen haserretu, ahalke nintzelako, bertzalde. Zeren uste baitut ezen orduan sentitu nuela ahalkearen iduriko zerbait...
|
|
|
|
Baina
ez ote ninduten kanta haiek atrapatu eta bereganatu, oihu bat nuelako lotan —Rosaren heriotzaren aurkako oihua— eta oihu hari ez niolako artean biderik eman, etsiaren etsiaz, nola eman baitzion, konparazione, Jobek, bere kinka larri hartan eta bere desditxaren erdian...?
|
|
|
Edo, Maddalenentzat sentitzen zuen amorio hartan kausitu ote zuen osabak beharrezko ukendua, zeinak Pedroren urruntasunak bihotzean eragin zion zauriaz senda baitzezakeen?
|
Baina
ez ote nindoan urrunegi, eta ez ote zen hura osabaren bertze josteta bat, zeren atsegin baitzuen jostetan ibiltzea?
|
|
2004
|
|
|
Lehen esan dut, hala ere, mespretxuz bezala," horrelako neska batez maitemindu nintzela, zoritxarrez", eta oraindik ere madarikatuko ditut mila bider bai Montse eta bai Montse ezagutu nuèn eguna ere...
|
baina
ez ote dut aitortu behar, orobat, bera izan zela ezagutu ditudan emakumeetan lehena eta originalena, eta ez ote nizkioke, alde horretatik, eskerrak eman behar, bakoitzari berea...?
|
|
2005
|
|
|
" Beldurra ez duk hau –neure artean–
|
Baina
ez ote da hau nire azkeneko bidaia izango?... Baina hala balitz ere, zer?
|
|
2006
|
|
|
Maite ninduzula eta, zeure maitasun horrek besterik gabe zoriontsu egingo ninduela uste ote zenuen? Askatasuna aitortzen zenidan –eskerrak! – zure nahiei aurrera edo atzera bidea emateko,
|
baina
ez ote zitzaizun bururatu ni ataka estu horretan jartzea bera gogaikarri eta buru-hauste gaitza gerta zekidakeela. Zer eskubide zenuen nire aurrean agertu eta zure bihotza horrela biluzteko, erakusaldi ia inpudiko batean?
|
|
|
Mihigaiztoek egia nahiz gezurra esan, 1805 urtean Trafalgarreko borrokan ibili ziren marineletatik gehienak Andrewk eramanak omen ziren itsas armadara. Kosme Damian Txurruka eta Nelson almirantea aipatzen dira itsas borroka hartako heroi nagusi bezala,
|
baina
ez ote litzateke aipatu behar, haiekin batera, Andrew Miller ofizial marinel erreklutatzailea?
|
|
2007
|
|
|
Eta zu hantxe niri begira, munduko gauzarik normalena balitz bezala, lasai lasai, nire mugimendu guztiak jarraitzen.
|
Baina
ez ote zara ohartu nola jarri naizen. Ez ote zara ohartu urduritasunez ezin nintzela zutik egon ere?
|
|
2008
|
|
|
sorginetan ere sinetsi izan baitzuen garai batean, ez al zituen markesa anderea bera eta bi alabak sorgintzat hartu, han bere herrian lehen aldiz ikusi zituenean??, harik eta errealitateak beste zerbait erakutsi zion arte; Reginak ez zuen horrekin adierazi nahi, beharbada, seguru ezetz?, deabrurik ez zegoela, izango ez zen, bada, munduan Angiolillo bezalako anarkista bakar bat egon bitartean!?, baina Reginak nekez pentsa zezakeen ezen, exorzismoaren ondorioz, Nataliaren baitatik urde bat atera zitekeela, jarraian leihoan zehar hegan egiteko, auskalo nora; hartan guztian bazegoen, izan ere, zentzuzko zentzuarekin ahokatzen ez ez zèn zerbait: markesa andereak mirariak zituen buruan betiere,
|
baina
ez ote zuen kontu hark irtenbide arruntago bat, beti gora begira egon gabe. Horregatik hurbildu zen, menturaz, Regina, urduri zegoen arren, urduritasuna ez zitzaion jada aitzakia?
|
|
|
Kolonialismoaren kapritxoek Ganbia bezalako herrialde absurdura eroan gaituzte(
|
baina
ez ote dira Afrikako muga gehienak kapritxo absurdu?). Pasaporteko zigiluen bildumazaleentzat, bat gehiago, ingelesez orain.
|
|
|
nola, bada, urdea ikusi ahala urdaiazpikoa imajinatzen bazuen, listu jariatze automatiko bat eragiten ziona, Pavloven txakurrari bezala!; beste argudio bat ere bazuen, agidanean... sorginetan ere sinetsi izan baitzuen garai batean –ez al zituen markesa anderea bera eta bi alabak sorgintzat hartu, han bere herrian lehen aldiz ikusi zituenean? –, harik eta errealitateak beste zerbait erakutsi zion arte; Reginak ez zuen horrekin adierazi nahi, beharbada –seguru ezetz–, deabrurik ez zegoela –izango ez zen, bada, munduan Angiolillo bezalako anarkista bakar bat egon bitartean! –, baina Reginak nekez pentsa zezakeen ezen, exorzismoaren ondorioz, Nataliaren baitatik urde bat atera zitekeela, jarraian leihoan zehar hegan egiteko, auskalo nora; hartan guztian bazegoen, izan ere, zentzuzko zentzuarekin ahokatzen ez ez zèn zerbait: markesa andereak mirariak zituen buruan betiere,
|
baina
ez ote zuen kontu hark irtenbide arruntago bat, beti gora begira egon gabe. Horregatik hurbildu zen, menturaz, Regina –urduri zegoen arren, urduritasuna ez zitzaion jada aitzakia– markesa anderearengana, hartarako aukera izan zuenean:
|
|
2009
|
|
|
–Erokeria!?, hitzarekin batera gorputz eroriaren suspertzea eta goraldia sumatzen zuela, bere onera itzulita: nola pentsa zezakeen, bada, Teofilo Mariak, bere ekintza hura Gabinori eta Gabinoren gorputzari probetxuzko gerta zekiekeenik, gorputzak ontzi komunikatuak balira bezala?; gorputzak, izan ere, ez ziren ontzi komunikatuak, azalak mugatutako ontzi bakartuak baizik, gorputz batetik eroritako eskua edo oina, belarria edo sudurra, betiko erortzen baitziren eta usteltzen, beste gorputzei itsatsi gabe;
|
baina
ez ote zuen arimak zeresanik auzi hartan guztian??; galdera egin orduko etorri zitzaion Damasori betiko erantzuna: trukua, trukua eta trukua?!, arima ere gizakiaren asmakizuna zelakoan; gero, begiak ireki, eta Teofilo Mariaren irudia ikusi zuen, herioak hartuta bezala, hain zegoen ustezko heroia zurbil eta hain zuen betartea argizariaren koloreko; orduan, baina, Damasok ez zuen begirik itxi behar izan; aitzitik, irudiari aurre egin zion, buruan biribildua zuèn oihua buruz jaurtitzen ziola:
|
|
|
Nerabeentzat sexuak oso garrantzitsua izaten jarraitzen du, zalantzarik gabe.
|
Baina
ez ote zaizkio bestelako arrantza mota batzuk nagusitzen ari. Nerabeari, ondo pasatzeaz gain, zapatu gauetako parrandetatik etxera zerbaitekin itzultzea gustatu izan zaio beti:
|
|
|
|
Baina
ez ote du abegikortasunak hori eta askoz ere gehiago merezi. Bai, poetak idatzi bezala, dana emon biar yako matte dan uzkitasunari.
|
|
|
" Erokeria!", hitzarekin batera gorputz eroriaren suspertzea eta goraldia sumatzen zuela, bere onera itzulita: nola pentsa zezakeen, bada, Teofilo Mariak, bere ekintza hura Gabinori eta Gabinoren gorputzari probetxuzko gerta zekiekeenik, gorputzak ontzi komunikatuak balira bezala?; gorputzak, izan ere, ez ziren ontzi komunikatuak, azalak mugatutako ontzi bakartuak baizik, gorputz batetik eroritako eskua edo oina, belarria edo sudurra, betiko erortzen baitziren eta usteltzen, beste gorputzei itsatsi gabe;
|
baina
ez ote zuen arimak zeresanik auzi hartan guztian...?; galdera egin orduko etorri zitzaion Damasori betiko erantzuna: trukua, trukua eta trukua...!, arima ere gizakiaren asmakizuna zelakoan; gero, begiak ireki, eta Teofilo Mariaren irudia ikusi zuen, herioak hartuta bezala, hain zegoen ustezko heroia zurbil eta hain zuen betartea argizariaren koloreko; orduan, baina, Damasok ez zuen begirik itxi behar izan; aitzitik, irudiari aurre egin zion, buruan biribildua zuèn oihua buruz jaurtitzen ziola:
|
|
2010
|
|
|
–eta are okerrago dena, ez baitakit behin ere maite izan zaitudan???, osoari egin ezean; nire heroiak, baina, lurrezkoak zituen oinak, antza!; Helenaren jokabideari buruzko susmoak nituen, garai batean itzalak baino sendotasun handiagoa ez zutenak, baina gorputza hartuz zihoazkidanak, eta azkenean gertatu beharrekoa gertatu zitzaidan, susmoak lardaskatzen baitu egia eta lohitzen ur garbia; Helenak behartua idatzi zuen gutuna, ziur?
|
baina
ez ote zihoan berak idatzitakoaren azpitik egiaren zati bat, azken batean?, baita egia osoa ere, beharbada?!, hain egin zitzaidan bat batean nabarmena Helenak ez ninduela senargai ez ezkongai aukeratuko pobre miserable birika bakar bat banintz!; non arraio nenbilen, baina, neure fantasia haiekin?; nire sentimenduen isurian ez nuen aldaketa handirik nabaritu azken egun haietan, Helenari niòn mait... bizitzaren marraren alde banatan bi biribil nituen, beraz, bata zuria eta bestea beltza, era simetrikoan banatuak; karta irakurrita gero, baina, ez nekien zer esan; edo bai, banekien?
|
|
|
uko egin ziezaiokeen karta idazteari, esate baterako, edo parte bati gutxienez —azken parteari: ...e izan zaitudan..." —, osoari egin ezean; nire heroiak, baina, lurrezkoak zituen oinak, antza!; Helenaren jokabideari buruzko susmoak nituen, garai batean itzalak baino sendotasun handiagoa ez zutenak, baina gorputza hartuz zihoazkidanak, eta azkenean gertatu beharrekoa gertatu zitzaidan, susmoak lardaskatzen baitu egia eta lohitzen ur garbia; Helenak behartua idatzi zuen gutuna, ziur...
|
baina
ez ote zihoan berak idatzitakoaren azpitik egiaren zati bat, azken batean?, baita egia osoa ere, beharbada...!, hain egin zitzaidan bat batean nabarmena Helenak ez ninduela senargai ez ezkongai aukeratuko pobre miserable birika bakar bat banintz!; non arraio nenbilen, baina, neure fantasia haiekin?; nire sentimenduen isurian ez nuen aldaketa handirik nabaritu azken egun haietan, Helenari niòn ma... bizitzaren marraren alde banatan bi biribil nituen, beraz, bata zuria eta bestea beltza, era simetrikoan banatuak; karta irakurrita gero, baina, ez nekien zer esan; edo bai, banekien...
|
|
2011
|
|
|
–Etxeak ere goitik beheiti erortzen dira batzuk,
|
baina
ez ote dugu etxe gehiagorik eraiki behar horregatik. Kontua ez da, izan ere, gauzak eraikitzea edo ez eraikitzea, baizik eta ongi edo gaizki eraikitzea, eta Urgaingo urtegiak, ikuspuntu horretarik, berme osoa izanen du?
|
|
2013
|
|
|
Ez ote daki, bada, hizlari jaunak, mendebaldeko zientzia ez zela posible izango, baldin eta Averroes eta Avizena bezalako zientzialari jakintsuak izan ez balira? Europa eta AEBko demokraziaz ere mintzatu da, gorespen eta laudorio,
|
baina
ez ote daki arabiar kulturaren tradizioan badagoela poeta sufi distiratsu bat, orain dela mila urte inguru bizi izan zena eta bere poemetarik batean demokraziarik sakonenaren aldarria egin zuena. Poeta hura Ibn Arabi ospetsua zen, eta haren poema, honako hau, lehen aldiz irakurri ez beste buruz ikastea erabaki nuena:
|
|
|
–Ba barkatu, Pedro, horrela berba egitea? ba
|
baina
ez ote genuke hobe mundu zabalari ba bakearen usoak saltzea?
|
|
|
Apustu handia zen hura,
|
baina
ez ote zion Pedrok aitari umetan esan, berak. Pedrok, aitak baino diru gehiago egingo zuela, egunen batean?
|
|
|
–Ba barkatu, Pedro, horrela berba egitea... ba
|
baina
ez ote genuke hobe mundu zabalari ba bakearen usoak saltzea?
|
|
|
Apustu handia zen hura,
|
baina
ez ote zion Pedrok aitari umetan esan, berak –Pedrok– aitak baino diru gehiago egingo zuela, egunen batean?
|
|
|
Ez ote daki, bada, hizlari jaunak, mendebaldeko zientzia ez zela posible izango, baldin eta Averroes eta Avizena bezalako zientzialari jakintsuak izan ez balira? Europa eta AEBko demokraziaz ere mintzatu da, gorespen eta laudorio,
|
baina
ez ote daki arabiar kulturaren tradizioan badagoela poeta sufi distiratsu bat, orain dela mila urte inguru bizi izan zena eta bere poemetarik batean demokraziarik sakonenaren aldarria egin zuena. Poeta hura Ibn Arabi ospetsua zen, eta haren poema, honako hau, lehen aldiz irakurri ez beste buruz ikastea erabaki nuena:
|
|
2015
|
|
|
Espainiari erakutsi gauza gehienetan hobeak zinetela, hobeak desbideratze txiki batekin.
|
Baina
ez ote zaizue eskua gehiegitxo joan?
|
|
|
–aunque a los pechos de mi madre no mamé más ni aún tanto la habla latina que la castellana?. Goñik ulertu du biak ikasi zituela amarengandik,
|
baina
ez ote da errazago ulertzea ez bata ez bestea ez zuela amarengandik ikasi. Eta zein hizkuntzatan hitz egiten zion amak?
|
|
|
|
baina
ez ote diozue kasurik egin behar
|
|
2016
|
|
|
Suntsidura ikaragarri horren ondotik eta esperientzia guziak lekuko, denak sortzetik sortzerat abiatzeko pozik agertu ziren, gaizki eginak emendatzeko xedea harturik eta gizadiari betiko bere bizileku osoa eskainiz. Burumakur zeuden gizon guziei anitz kostatu izan zitzaien hauxe egitea,
|
baina
ez ote zuten egon behar bizi berriaz egarri. Jainkoa depresio tristean sartu zela zirudien, bere iraganiko ekintzaz damutu balitz bezala.
|
|
|
Txarren txarrenera euskalduna dela pentsatu dut momentu horretan, eta euskaraz ari dena fidatzekoa dela gehienetan, ezezaguna den uneetan bai, bederen.
|
Baina
ez ote da gehiegi hau dena?
|
|
|
Erraza genuke orain halako edo holako aireportua dela esatea, sinesgarritasuna irabaziko luke gainera istorioak, kolorea erantsiko lioke kontakizunari, ñabartze aberasgarri bat...
|
Baina
ez ote litzateke dena inpostura hutsa, azken batean. Kontalaria bera inoiz Ipar Amerikako aireportu batean izan ez bada, zer dio orain, New Yorken gaudela esatea, edo Washington D.C.n, edo Chicagon edo Los Angelesen?
|
|
2017
|
|
|
erantsiz, eta segitu du, hori ez dela batere gisakoa ez itxurazkoa, eta sendagileak berari uzten ez badio, bilatuko duela sendikoren bat alaba laguntzera etorriko dena. Nik puntuan erantzun diot, ez dudala eragozpenik,
|
baina
ez ote zidan aspaldi esan, herrian ez zutela seniderik. Herrian ez baina bai bakarren bat urrutian, eta idatzi egingo ziola lehenbailehen etortzeko.
|
|
2018
|
|
|
Lacanek garbi dio legearen aurreko plazera fantasia baino ez dela, eta desiraren fantasma infinituetan itzultzen dela.
|
Baina
ez ote da fantasma hori, jatorrizko plazera benetan berreskuratzea galarazita daukana, «jatorrizkotasunaren» fantasia bat, agian bat datorrena edo agian ez benetako egoera libidinal batekin. Eta, areago:
|
|
2019
|
|
|
Neu behar nau egiatan? Gizonak maite du, eta samurtasun eta irrits singular batez desiratzen,
|
baina
ez ote du halako sentimendu singularrik beste emakume batenganako ere. Emakume maitemindu askok onartzen dute engaina ditzaten; ez dute ikusi nahi orokortasuna bildurik dagoela singulartasunean, eta gizonak ilusio hori ematen die, berak ere baduelako, hasteko; askotan, badirudi haren desiraren sua denboraren gainetik dagoela; emakume jakin bat desiratzen duen istantetik, pasioz desiratzen du, eta huraxe desiratzen du, ez beste inor:
|
|
2020
|
|
|
Landaretza eta hegaztiak besterik ez.
|
Baina
ez ote daude horiek elkarrengandik hurbilago ibai bazterreko bizitegietako uharte birtualetan pilatuta bizi diren naufrago saldoak baino. Bidasoko zumirikiaren ondo ondotik noala, zakutoan bil bil eginda neukan eta uhartea aipagai duen berripaper zati horitu bateko albistea leitu dut:
|
|
|
Piezak bata bertzearen gainean, era desordenatuan, baina aldi berean kutsu erreal handiz, ernatu eta minutu luze batzuk behar izateraino dena gezurra dela ohartzeko.
|
Baina
ez ote da existitu bere pentsamenduan bada ere. Eta horrek ez al du bilakatzen fikzioz bada ere egia?
|
|
2021
|
|
|
Horrela dibertitu egingo omen da eta gehiago ikasi.
|
Baina
ez ote da pantailak piztea ikasleak itzaltzea sarritan?
|
|
|
Horrek lehiakorragoak egingo gaitu eta, horrela, bizitzan emaitza hobeak lortuko omen ditugu.
|
Baina
ez ote gaitu nekatzen eta deprimitzen derrigorrezko positibotasunak berak. Kontuak kontu, mandamentu bihurtu zaigu erabateko positibotasuna.
|
|
|
Eta minutuak, antza, murriztuz doaz... Ez dut uste barrea minutuetan eta zehatz mehatz neurtzerik dagoenik,
|
baina
ez ote da sintoma negargarria barre terapia ere asmatu behar izana. Telesail askotan zerbait dibertigarria esan edo gertatu dela markatzeko, grabatutako barreak entzuten dira.
|
|
|
terrorista txiki bat da. Arriskutsua agian ez,
|
baina
ez ote dira terrorista guztiak zabor mota bera?".
|
|
2023
|
|
|
BETI berdin Anttonekin! Eñautek badaki, bistan da, gaia franko mendre duela, bazka gehiago lortu behar duela, astia behar duela lantzeko,
|
baina
ez ote da hori kazetaritzaren muina. Antton bere mahaitik mugitzen ez diren horietako bat da, karrikara ateratzen ez diren horietako bat, ez bada alderdi politiko batzuetako arduradunekin eta elkarte nagusietako zuzendariekin bazkaltzeko, kargudun gisa, kargudunen artean, bazkalondoan kazetariren batengana joateko, idatzi beharreko artikulu bat aginduz, sekulako esklusiba ekarri balu bezala, funtsean alderdiko arduradunak edo elkarteko zuzendariak eskatutako zerbitzu bati erantzuteko baizik ez denean, alderdiek oparitzen duten informazioa erreproduzitzea betelana eta, are gehiago, literatura merkea ez balitz bezala... uste du Eñautek.
|
|
|
Snapchat edo Instagramen erabilera egunean hamar minutura murrizten badugu, bakardade sentimendua zeharo gutxitzen dela adierazten dute hainbat ikerketak.
|
Baina
ez ote dute gorputzak elkartzeko beldur berezia pairatzen egungo belaunaldiek. Sintomatikoa iruditzen zait zein den Googlen gehien bilatutako galdera, lau milioi sarrera dauzkana:
|