|
2000
|
|
|
Errefera niri zegokidan,
|
baina
ez hitz, ez hitzondo gelditua nintzen. Horregatik ere, ateko txirrina aditu genuelarik, dardaririk ere ez nuen egin nire lekutik.
|
|
2009
|
|
|
..., eta bizpahiru segundoko isilunea zabaldu zen bi ahizpen artean; tarte hartan zerbait esan zezakeen Ernestinak, baina ez zuen esan, ahizpak zehatz mehatz esan zionari bere ñabardura erantsi, eta halako zerbait bururatu zitzaiolako, ausaz?. Etxetik botako duzu, bai, baina haurra etxetik bota edo leihotik bota, zein da diferentzia???, hitzik gabe gelditzen zela, arnasarik gabe ere bai, beharbada?,
|
baina
ez hitzik gabe gelditu zelako, hiru hitz batera etorri zitzaizkiolako baizik, zein baino zein markatuagoak eta zein baino zein ahaltsuagoak: krimena, hilketa, erailketa?
|
|
|
debekuaren zama gainean zuelako, beharbada, eta aitaren beste zigor baten beldur zelako, debeku haustearen ondorioz: debeku hura, bai, gurasoek ezarria,
|
baina
ez hitz edo agindu baten bidez, bai baitira debekuak ez hitzik eta ez agindurik behar ez dutenak, ezta ageriko zeinurik ere, hain egoten dira, bestela ere, agerian, usaindu ere usaindu egiten baitira, nolabait esatearren; bazuen, gainera, beste mota bateko beldurra edo prebentzioa: ez baitzekien barruan zegoèn zaintzaileak, izeba Ernestinak edo Rakelek?
|
|
|
Haietako egun batean eman zuen, hain zuzen ere, aspaldian pentsatua zuèn pausoa; aurretik ere saiatu zen, egia esan, hiruzpalau bider, pauso hura ematen, baina saio haietan guztietan atzera egin zuen azkenean... debekuaren zama gainean zuelako, beharbada, eta aitaren beste zigor baten beldur zelako, debeku haustearen ondorioz: debeku hura, bai, gurasoek ezarria,
|
baina
ez hitz edo agindu baten bidez, bai baitira debekuak ez hitzik eta ez agindurik behar ez dutenak, ezta ageriko zeinurik ere, hain egoten dira, bestela ere, agerian, usaindu ere usaindu egiten baitira, nolabait esatearren; bazuen, gainera, beste mota bateko beldurra edo prebentzioa: ez baitzekien barruan zegoèn zaintzaileak –izeba Ernestinak edo Rakelek– nola erreakzionatuko zuen, barrura sartzen utziko zion ala ez, eta ez baitzekien, sartzekotan, zerekin topatuko zen:
|
|
|
...ea zabaldu zen bi ahizpen artean; tarte hartan zerbait esan zezakeen Ernestinak, baina ez zuen esan, ahizpak zehatz mehatz esan zionari bere ñabardura erantsi, eta halako zerbait bururatu zitzaiolako, ausaz –" Etxetik botako duzu, bai, baina haurra etxetik bota edo leihotik bota, zein da diferentzia?" –, hitzik gabe gelditzen zela –arnasarik gabe ere bai, beharbada–,
|
baina
ez hitzik gabe gelditu zelako, hiru hitz batera etorri zitzaizkiolako baizik, zein baino zein markatuagoak eta zein baino zein ahaltsuagoak: krimena, hilketa, erailketa... horregatik zegoen Ernestina, apika, hitzik gabe, eta horregatik, halaber, arnasarik gabe, hiru hitzak kontrako eztarrira joan zitaizkiolako, bata bestearen ondotik:
|
|
2010
|
|
|
esan nizun, halako zerbait?; Jainkoak ni ukitu ninduen, bai, eta ez nuen dudan jarri Jainkoak ukituak zu ere ukituko zintuela, orduantxe ukitu ere, ezinbestean; zuk, baina, esaldi bakarrarekin erantzun zenion, ordainean, nire hitz jarioari: . Haur fedea ez zait nahikoa?; hitzik gabe gelditu nintzen,
|
baina
ez hitzak etorri ez zitzaizkidalako. Jesusen hitzekin erantzutea bururatu zitzaidan: –Haurrak egiten ez bazarete, ez zarete zeruko erresuman sartuko??, baizik eta zuk ezohiko begi haiek jarri zenizkidalako, bizitzan behin sentitu izan dut zure begirada era horretan, eta orduantxe izan zen!?, ez apalak, ez ziren hiltzera kondenatua dagoen ardi batenak?
|
|
|
ETAk 2006ko martxoaren 22an plazaratutako idatzizko agiria. Bideo grabazioan irakurritako adierazpenaren oso antzekoa da,
|
baina
ez hitzez hitz berdina.
|
|
|
Apaiz egingo naiz" esan nizun, halako zerbait—; Jainkoak ni ukitu ninduen, bai, eta ez nuen dudan jarri Jainkoak ukituak zu ere ukituko zintuela, orduantxe ukitu ere, ezinbestean; zuk, baina, esaldi bakarrarekin erantzun zenion, ordainean, nire hitz jarioari: " Haur fedea ez zait nahikoa"; hitzik gabe gelditu nintzen,
|
baina
ez hitzak etorri ez zitzaizkidalako —Jesusen hitzekin erantzutea bururatu zitzaidan: " Haurrak egiten ez bazarete, ez zarete zeruko erresuman sartuko" —, baizik eta zuk ezohiko begi haiek jarri zenizkidalako —bizitzan behin sentitu izan dut zure begirada era horretan, eta orduantxe izan zen! —, ez apalak —ez ziren hiltzera kondenatua dagoen ardi batenak— eta ez harroak —une hartan beste kode batean ari zintzaizkidan, zinez, esan zenuèn hura besterik esan nahiko ez bazenit bezala, oilarkeria orotatik urrun—, zureak begi egiazkoak baitziren une hartan, egiari —zure egiari— eusten ziotenak, sentimenduei lotu gabekoak:
|
|
2011
|
|
|
Bakoitza bere etxebizitzan bizi ginen, biok bakarrik, eta institutuan egiten genituen hitzorduak, Jasonek ez zituen gustuko telefonoak: bai mezuak emateko,
|
baina
ez hitz egiteko. Batzuetan ni bere etxebizitzan gelditzen nintzen gau osoan.
|
|
2012
|
|
|
Kantuekin burutzen duen antzeko eragina zuten niregan Benitoren hitzek: laztantzen ninduten, barneratzen zitzaizkidan, nire baitan euren bidea egiten hasten ziren, eta denbora baten ondoren, lau urteren bueltan, beharbada, sumatzen nituen printzak nire psikologian, gauza askorekiko jarreran, bizitza ikusteko moduan;
|
baina
ez hitz haiek neureganatu eta modu berean eta hark erabilitako sintaxi zehatzarekin errepikatzeko, zeren aitortu behar dut sintaxi jostun ona dela Benito.
|
|
2015
|
|
|
Gezurra badirudi ere, une hartara arte ez nintzen begi bistako ondorio hartara iritsi. Orduraino nik zera uste izan nuen, liburuko partidak adibide huts gisa bakarrik erakusten zirela, antzinako jokalarien maisutasunetik modu orokor batean ikasteko,
|
baina
ez hitzez hitz (kasu hartan, jokaldiz jokaldi) gure partida xumeetara aldatzeko.
|
|
|
Orain ez baitakit zer pentsatzen duen emazte Karmenek nitaz. Tira, bai, badakit,
|
baina
ez hitzez hitz eta ñabardura guztiekin, grosso modo batean baizik.
|
|
2016
|
|
|
Ez zen esan nahi nuena. Bai adierazi nahi nuena,
|
baina
ez hitz horiekin, esaldi luzeagoekin baizik. Kaka zaharra.
|
|
2018
|
|
|
(Genesian bertan hauxe esaten da Evaz: . Irritsak senarrarengana bultzatuko zaitu, eta hura izango duzu nagusi?.) Adamen nahia aita izatea da,
|
baina
ez hitzaren adiera arruntean: aita patriarkal baten botere nabarmenak eskuratu nahi ditu.
|
|
|
Askoz beranduago ikasiko du soinu horiek marrazki bidez hizki, hitz eta esaldi bihurtzen. Duela ez hainbeste urtera arte hori gabe ere bizi zen jendea, irakurtzen eta idazten jakin gabe alegia,
|
baina
ez hitz egin gabe. Hasieran, beraz, hatsa da, hotsa da, ahotsa da.
|
|
2019
|
|
|
Eta oraindik ez omen du argiegi. Horazioren esana gogora etorri zait,
|
baina
ez hitz zehatzak: –Baleko lerro bakarra idazteko burua maiz hazkatu eta azkazalak maizago hozkatu behar da?.
|