|
2000
|
|
|
irrati lokal asoziatiboak, tokian tokiko elkarteekgestionatuko dituztenak; irrati lokal independenteak: komertzialak, eremu lokalerako bakarrik emititzendutenak eta inongo ordu tartetan Estatu mailako beste programaziorik ematen ez dutenak; irrati lokalak,
|
baina
Estatu mailan emititzen duten kateen parte direnak (tematikoak, betiere); Estatu mailako katetematikoak; Estatu mailako orotariko kateak.
|
|
|
Eredu honetan guztian zenbait eskuduntzaren banaketa dago Estatu, AutonomiaErkidego eta udalen artean;
|
baina
Estatua da, dudarik gabe, eskuduntza nagusiakdituena, berari baitagokio lehiaketak zabaltzea eta horiek erabakitzea ere. Alde tekniko administratibo honetatik, Autonomia Erkidegoek kontsultatuak izateko eskubideabaino ez dute.
|
|
|
Frantziar konstituzioa (1958) eta baita espainiarra ere (1978) idatzita daude;
|
baina
estatuen oinarritzat hartuak izan dira, eta ez bertan bizi diren gizabanakoenzein gizataldeen eskubideak bermatzeko. Aipaturiko testu horiek, bada, konstituzioizena eraman arren, ez dira zuzenbidean, eta politikagintzan are gutxiago?
|
|
|
guztiononerako omen da.
|
Baina
estatuek ez dute ondo bereizten non dagoen guztion onaeta (estatu/ alderdiaren aldekoa den) giza kontrolaren arteko muga.
|
|
|
Beraz, aurreko honek luke nazioarteko nolabaiteko lege babesa, lehenago edo beranduago etorriko dena.
|
Baina
estatuen praxia hori ez dela-eta, gutxiengoen aldeko borroka ezin da bereizi demokraziaren aldeko borrokatik, gizaeskubideen aldeko borroka izanik.
|
|
|
|
Baina
Estaturik ez duten nazioen kasuan, beste bat izango da proposatuko zaigun eredua. Lehen prozesu nazional motelaren eredua baldin bagenuen eskuartean, orain prozesu azkarrarena suertatuko zaigu interesgarri.
|
|
|
Honen ardura hartu zuen Fourccroy ko Kondeak hezkuntza sistemaren honako egituraketa proposatu zuen85: oinarrizko eskolak, udalen kontrolpean baina, Estatuaren begiradapean; bigarren irakaskuntza (esku pribatuetan egon zitekeena,
|
baina
Estatuak kontrolatuta); lizeoak86, eskola zentralen ordezko institutu moduan; eta azkenik, beste hiru maila horien buru gisa, eskola espezializatuak. Baina Napoleon-en garai honek eskaintzen duen erreferentziarik garrantzitsuena, inongo zalantzarik gabe, unibertsitatearena da87; kontzepzio politikoak zuzentzeko nahia gauzatu ahal izateko, 1806an unibertsitate inperiala sortzeko asmoa iragarri zen, Estatuko hezkuntza sail modura, bakarra eta zeharo zentralizatua:
|
|
|
Aholkularitza funtzioak beteko zituen kontseilu horren eraketak erakusten duenez, Estatuak Elizarekin izandako eta orduan ere bazituen tentsioek eragina izan zuten kontzesioak egiteko orduan; baina lehenengoak botere harien kontrola ziurtatuko zuen, gatazkaren arriskua ekiditen zuen neurri berean. Noski, kontzesio joko horrek, ondo dakigunez, ez zuen eskola arloko gerraren amaierarik ekarri;
|
baina
Estatuaren posizioa geroz eta sendoagoa zela eta berak kontrolaturiko hezkuntzaegitura sortzeko erabakiak itzulbiderik ez zuela antzeman daiteke188.
|
|
|
Asmoak asmo, Estatuaren ahulezia begien bistakoa da: alde batetik, legea bete zedin, beharrezkoak ziren eskolak falta ziren,
|
baina
Estatuak ez zuen honen ardura hartuko aldiz, zama hau herrien bizkar gainean utzi zuen, lehenago esan dugun bezala eta, beraz, ezin zuen legea betetzeko beharrezkoa zen oinarrizko baldintza ziurtatu. Bestalde, berak eraikiak ez ziren eskola publikoak ere udal eskolak, esate baterako gobernatu nahi zituen, nahi izatetik ahal izatera ailegatzeko tarteko zubirik eraiki gabe.
|
|
|
|
Baina
Estatuak eta hau da guk azpimarratu nahi duguna bere presentzia politikoa ziurtatzeaz gain, kontrola ezartzeko helburu garbiarekin, hezkuntza arloko kontrol tresna espezifikoa garatu zuen, kontrol mota zehatz hori benetan eraginkorra izan zedin, bere hezkuntza politika gauza zedin hain zuzen; ondorioz, probintzia bakoitzeko ikuskariak bere espazioa zuen, eraikitzen ari zen hezkuntza sistema nazio... delakoan252 Beste aldetik, eta ez du garrantzi txikiagorik, ikuskarien erakundeak bere onespen legala izan zuen, baita ikuskarien, cuerpo, aren eraketa hasiberriak ere, azken alderdi honek, irakasleriarekin gertatzen zen eran, Estatuaren zerbitzurako eraiki eta funtzionario estatusa zuen administrazio sareko zutabe nagusiaren aurrean jartzen gaituelarik.
|
|
2002
|
|
|
Beste alde batetik, araugintza ahalmenik gabeko tributu nagusien kasuan, foru aldundiek biltzen dituzte zergak,
|
baina
estatuak ezartzen dituen arauak foru aldundiek onartu eta aplikatu behar dituzte, eta honakoak dira: Balio Erantsirengaineko Zerga, Fabrikazioaren gaineko Zerga Bereziak, Garraio Bide jakinengaineko Zerga berezia, Ez egoiliarrek ordaindutako Zergak eta Aseguru Primengaineko zerga.
|
|
|
Aintzat hartu beharreko baldintzetako bat ere bada.
|
Baina
Estatuaren gehiegizko parte hartzearen arriskua erator daiteke jarrera horren ondorioz, eta hein berean autoritarismo zientifikoa eta gehiegizko burokrazia. Gainera, berrindustrializazioa bultzatzen duen beste arrisku bat ere badu bigarren aldaera horrek.
|
|
|
estatu nazioa aldarrikatzea.
|
Baina
estatu nazioa aldarrikatzen duenari, lehenago aipatutako aholkua gogoratu litzaioke, oinarri fundatzaileak hizpide izanik, zeren legitimazio identitario eta fundamentalistak bilatzen baitira. Hala izanez gero, eta inoiz independentzia lortzekotan,, mimetismoak?
|
|
|
Estaturik gabeko nazioak ez du lurralderik.
|
Baina
estaturik gabeko gizarteak lurralde fisikoen gainetik lurralde geolinguistikoa sortzen asma dezake, beharbada. Hedabideetan fisikoak eta kartografikoak ez diren lurraldeak eta lurraldetasun sentipenak sor daitezke.
|
|
2006
|
|
|
Bigarren ardatza Amerika da. Kanadan, herrialdeko 10 probintzietatik 7tanbazegoen honezkero bikote homosexualak ezkontzeko modu juridikoa,
|
baina
estatu osoan indarra izango duen lege bat egiten ari dira egun. AEBn, egoera benetankonplexua da. Federalismoaren ondorioz, estatu bakoitza aske da bere ezkontzasistema arautzeko.
|
|
2007
|
|
|
Aro honetan, jendea banaka agertu da Estatuarenaurrean (esan nahi baita, botere orohartzailearen aurrean).
|
Baina
Estatuak ere badubere izana errotzeko beharra, hautazkoa bainoago, naturala edo sakratua agertzeko.Horrexegatik garai honetako legitimazio iturri nagusi legez, komunitate bati egotziahal zitzaion izaera erabili da, hau da, kultura eta kultur batasuna, eta zehazkiago: nazio kultura kultura zaharra omen den kasuan (Frantziar Estatuan, kasurako) edoberri berri omen denean kultura zibila, betiere iza... Biak ala biak, erkidego batek boterea duela irudikatzeko erabili dira, hau da, boterea, gizartearena?
|
|
|
|
Baina
Estatu Batuek badaukate aparteko abantaila, alegia, munduan beraiekdira pribilegiodunenak zeren, beren borondatearen arabera, munduko erreserbamoneta inprimatzeko monopolioa baitute. Gainera, kanpo zorra bere monetanizendatzen duen munduko herrialde bakarra da.
|
|
|
|
Baina
estatuko funtzionarioen gaineko atxikipenak, ogasun zentralak jasoko ditu ordainketak administrazio zentralak egiten dituenean eta atxikipen hauek kontutan hartuko dira Ekarpen ekonomikoa kalkulatzeko metodologian. Hala ere, salbuespen gisa, ez da horrela gertatuko organismo autonomoak edo enpresa publikoak direnean ordaintzaileak; kasu hauetan Nafarroako Foru Ogasunak du atxikipen eskumenak jasotzeko.
|
|
|
Horretarako, estatuaren gastu orokorretatik hasiko gara eta kendu Nafarroak beregain hartuta dituen eskumenen balioa,
|
baina
estatu mailan baloratuta. Era honetan, zenbaki homogeneoak izango dira eta kenketa ahalezkoa izango da.
|
|
|
Halaber, bost urtetako denboraldi honetan estatuak Nafarroari eskumen bat uzten badio, ekarpenetik deskontatuko da. Horretarako kontutan hartuko da zenbateko gastua egiten duen estatuak eskumen horretan,
|
baina
estatu osoan, eta gero, Nafarroako egozpen indizea aplikatuz, deskontatu behar den kopurua aterako da eta berau Ekarpen likidotik kendu, Ekarpen likido berria lortuz.
|
|
2008
|
|
|
Ez daukagu behintzat beste bileren aipamenik. Vicente Agirre, Laurac Bat egunkariko laguntzaile izendatu zuten,
|
baina
estatu mailan federalistek egin zituzten batzarretan Pi i Margall eta Justo María Zabala aritu ziren Gipuzkoaren izenean. Herri mailan ere, Agirrek ez zuen parte hartu 1873ko ekainean errepublikano federalek burutu zuten protestan.
|
|
2009
|
|
|
Meatzaritzan bezala, industrian ere oinarrizko arazoa izan zen gerra garaianeskulanaren urritasuna. Arazoa izaten zen enpresarientzat,
|
baina
estatu arazo erebihurtzen zen, agintari militarrek oso argi zutelako ekonomiaren funtzionamenduegokia ezinbestekoa zela gerra aurrera joateko, eta horregatik 1938ko maiatzaren13an Enpresa Militarizatuentzako arauak eman ziren, horrela izendaturiko lantegietan prisioneroen lana antolatzeko. Industria militarizatuaren sistema gerraostean desegituratu zen, eta orduan Sistema de Redencion de Penas por el Trabajodelakoaren barnean kokatu ziren presoen bortxazko lanak, Sestaoko BabcockWilcox enpresa aldaketa horren adibide argia izanik.
|
|
|
Sistema hori interes handikoa izan zen munduko ekonomia suspertzeko II. Mundu Gerraren ostean.
|
Baina
Estatu Batuetan sortu zen kanpoko defizitaren ondorioz, batez ere Vietnamgo gerrako gastuengatik, dolarren bihurgarritasuna suspenditu zuen Nixon lehendakariak.
|
|
2010
|
|
|
|
Baina
estatuen laguntzak murrizteko arrazoi bakarra hori balitz, derrigorrezkoa izango zen, aldi berean, estatuen laguntza horiek murrizten diren neurrian, Europa mailako erakundeen aldetik industria sustatzeko politika, eta industriarako diru-laguntzen politika berri bat martxan jartzea.
|
|
2012
|
|
|
Ondorioz, haren diskurtsoan Euskal Herriko biztanleguztiak izango dira nazionalitate espainolekoak soil soilik eta beren beregi. Moduantzekoan,
|
baina
estatua izateak duen hertsatzeko gaitasunik gabe, euskalnazionalismoak Euskal Herrian nazio bat baino gehiago elkarrekin bizi direlaezeztatzeko joera dauka. Haren ikuspegitik nazio bakarra dago, euskalduna, etaetorkizuna erabakitzeko eskubidea dauka.
|
|
|
Euskal Herrian ere, eta orain gutxira arte, gehienetan jabeak bakarrik izaten ziren herritar oso. Estatu absolutuaren sorrerarekin batera, estatuaren mugen barruko biztanlea monarkaren menpeko jo zen,
|
baina
Estatu Batuetako eta Frantziako iraultzen eskutik, herritartasunak dimentsioberria hartu zuen, naziotasun ideiarekin batu ahala. Menpekoa herritar, edonazioko kide?
|
|
|
Ondorengo puntuotan, naziotasun eta herritartasun gaiak aztertu nahi ditugu,
|
baina
estaturik ez duen herrialde bati, Euskal Herriari, aplikaturik. Estatu batenbila aritzeak, eta agian lortzeak, aldaketak ekar litzake bi gaiok ulertzeko moduan.Lehenengo eta behin, eta esan dugunez, subjektibotasuna landuko litzateke:
|
|
|
Immigratzeak estatu berri batera sartzea dakar, eta eragina du hainbat gaiadministratibori dagokionez (adibidez, lurraldera sartzeko prozesua, lan egitekobaimenak, lege egoeraren erregularizazioa, eta abar).
|
Baina
estatuari ez dagokio, noski, administrazio arlo hori bakarrik, eta izaera politiko ukaezina dauka: nazioarenaldagaia sartzen zaigu orduan.
|
|
|
|
Baina
estatuaren parte hartzea ezin da mugatu arauketara, besteak bestehorrek ere muga handiak baititu bizi garen munduan. Azaldu dugunez, oso murriztutadaude estatuen ahalmenak zeregin honetan.
|
|
|
Kapitalak estatuen defizita eragin du, diru-laguntzak eta eskulan merkea exijitubaitizkie,
|
baina
estatuotan zergarik ordaindu gabe, estatu horien pobretzea etazorpetzea eraginez horrela. Europan, PIGSen (Portugal, Irlanda, Grezia eta Espainia) zorra ikaragarri handitu da urteotan, eta dirutza itzela eskuratzeko aukera emandie horrek «merkatuak» eufemismoaz ezagutzen diren finantza frusfei.
|
|
|
Kapitalismoaren mundializazioak gero eta erresistentzia nazional gehiago sortu ditu.Horietako askok porrot egin dute,
|
baina
estatu ahulek bi aukera baino ez dituzteizan: kapitalen kontzentrazio eta zentralizazioaren exijentziei men egitea, edo horrenaurka agertzea, beren soberania berretsiz edo beren independentzia lortzearen aldeborrokatuz.
|
|
|
Estatua bihurtu da XX. mendeko Eliza, kontzientzien inbaditzailea. Sekularizazioa gezurra da, eliza sekularizatu
|
baina
estatuari pasatu dizkio propietateerlijioso guztiak. Lehen konbertsioa exijitzen zitzaien mairuei; orain kondenapolitikoa exijitzen da.
|
|
|
Estatua bihurtu da XX. mendeko Eliza, kontzientzien inbaditzailea. Sekularizazioa gezurra da, eliza sekularizatu
|
baina
estatuari pasatu dizkio propietateerlijioso guztiak. Lehen konbertsioa exijitzen zitzaien mairuei; orain kondenapolitikoa exijitzen da.
|
|
2013
|
|
|
|
Baina
Estatuaren berreraikuntza eta eraikuntzan ezin izan zuten parte hartu hil, erail, erbesteratu edo erregimen berriak zigortu zituen profesionalek. Gainera, gobernuak hiria eta arkitektura kontrolatzeko hainbat erakunde sortu zituen, arkitektoen trebakuntza, argitalpenak eta bizitza profesionala fiskalizatuz.
|
|
2017
|
|
|
Aldebikotasuna legea balitz, hau da, berdinen artean eratutako legea balitz Hitzarmen Ekonomikoa, beldurrezez ginateke egongo euskal hiritarrok.
|
Baina
Estatuak du eskumena eta EAEri etaNafarroari lagatako zerga araua da, hemengo erakundeek kudea dezaten. Beraz, urrats garrantzitsua da benetako aldebikotasun mailara heltzea, menpekotasunetikjauzi egitea, independenteak izan nahi badugu.
|
|
|
Beraz, lehen urrats bezala ondasun eta zerbitzuen gaineko zerga amankomunasortu behar zen eta norabide horretan balio erantsiaren gaineko zerga (BEZ) indarreanjarri zen laurogeiko hamarkadaren hasieran. Horrela, adibidez, Espainiako Estatuak, kide bilakatu zenean, BEZa indarrean ipini zuen,
|
baina
estatu kide bakoitzak bereBEZ propioa zuen, batik bat zerga tasari dagokionez. Garai haietatik hona, zergahorren kontzeptua hurbilduz joan da, hala ere estatuen arteko aldeak oso nabariakdira oraindik ere eta ez dirudi, epe ertainean bederen, BEZ kontzeptua eta harenzerga tasa hurbilduko direnik, are gutxiago berdindu.
|