|
2001
|
|
|
gutxiengoen desagerpen fisikotik (naziek, Stalinek edo Bosnian jazoa) hizkuntza bultzatu eta normaltzeko neurrietara arte mila jarrera daude erdibidean: errepresio bortitza eta asimilazio behartua (Francok edo Mussolinik); askatasuna bai,
|
baina
eskubiderik ez (Frantziaren kasua, askatasun indibidualaren ustea, baina gero hizkuntza bakarra da, patois kontzeptua errotuz); ustezko babesa, zenbait laguntza emanez baina ondare den neurrian begiratuta, hizkuntzari erreparatuz hiztunei eta euren lurraldeari beharrean; eta azkenik, erabateko babesa eta eskubide aitorpena, suedierak Finlandian bizi duena adibidez.
|
|
2003
|
|
|
Orduan, kolonialismoaren filosofia militarista mantendu izan da. Autodeterminazio eskubidea heldu zelarik V. Errepublikako Konstituzioak onartu egin zuen,
|
baina
eskubide hori kontraesanez betea dago. Batetik hainbat herriei eskubide hori ematen dio, Korsikari, konparazione.
|
|
|
31 Azkenean ere, azpimarratu behar da lege naturalen gai honetan, badirela halako batzuk, legeria guztiek eite horretakoak direla hartuagatik ere, zabalkunde eta erabilera bera ez dutenak. Ez dago herri bakoitzaren legea aipatu edo uko egin beharrik jakiteko zuzenbide naturalekoa dela neba arrebak eta alboko senideak oinordekoak izatea ondorengorik ez aurrekorik ez direnean;
|
baina
eskubide hori desberdin ikusten da toki diferenteetan. Erresuma honen probintzietan, esaterako, ohitura araubide non izan eta bertan odolbidezko oinordekoen eskubidea lege naturalpekoa ikusten da; bide horretatik, ohitura horiek ez dute bestelako oinordekorik aitortzen; areago, leku batzuetan ondasun zati zabalago edo urriagoa gordetzen da eurentzat; ohitura horietan guztietan xedaezineko jarauntsia esaten zaio horri; beraz, ezin xeda daiteke haien kaltetan, gainerako ondasunetan baino.
|
|
2004
|
|
|
ziklo konbinatuko instalazioek (gasa) “pisu erlatibo handiagoa izango dute”, eta horrek Iberdrolaren tesia erraztuko luke Endesaren eta Unión Fenosaren aurka. Autonomia erkidegoek emango dituzte eskubideak,
|
baina
eskubide horiek Estatuak dituen gas poluitzaileen urteko emisio erregistroen arabera emango dira. Tarifa igotzea Tarifa elektrikoari dagokionez, Montillak baztertu egin zuen% 2 baino gehiago igoko zela 2005ean, Kyotori buruzko Europako zuzentaraua aplikatzearen ondorioz.
|
|
2005
|
|
|
Baina hau da dimentsio soziala gehien lantzen duen tratatua. Erretorika dago,
|
baina
eskubide sozial eta laboralei dagokienez Konstituzio guztietan beti printzipio orokorrak dira gero kasu konkretuetan eta legeen bidez garatuko direnak.
|
|
|
Eskubide batzuen aurkezte idazkuna bakarrik egin bada, erregistratzaileak ez die komunikaziorik eman behar eskubide horien titularrei,
|
baina
eskubideen inskripzioa edo idatzoharra egin bada, erregistratzaileak idatzagiri oharrean agerrarazi behar du exekuzioaren egoera, Erregistroko datuen arabera.
|
|
|
«Beraz, Espainiaz kanpokoak ez ezik nafarrak, gaztelauak aragoarrak eta gainerakonazionalak ere barne hartzen zituen, non eta noblezia eta kaparetasuna auzitegian epai baten bitartezaitortua eta ezagutarazia ez baldin bazitzaien behintzat». Berak aitortzen du praktikan finkatzeko ez,
|
baina
eskubide eta betebehar publikoak (eta alardeak horien barne ziren) lortzeko, zailtasunakzituztela odol, zikindua eta nahastekatua, izan zezaketenek.
|
|
|
Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioaren Gazte Gidak dioenez, onartzeko eskubidea “aintzatetsita dago jendaurreko ikuskizun, kirol, joko, jolas eta establezimendu guztietan, titulartasun publiko edo pribatukoak izan arren”.
|
Baina
eskubide hori erabili ahal izateko, kartelak edo publizitatea erakutsi dira nahitaez lokaletako sarbideetan, eta haietan sartzeko baldintzak argi eta garbi azalduko dira. Hala ere, toki batzuetan onartzeko eskubidea eta gehiegikeriak bereizi gabe erabiltzen direnez, komeni da aholku hauek kontuan hartzea:
|
|
2007
|
|
|
Eskubide indibidualek pertsona bakoitzaren jarduera esparrua botere publikoek zein partikularrek egindako kanpoko esku hartzeetatik babesten dute eta pertsona gisa duen duintasunetik zuzenean eratorritakoak dira.
|
Baina
eskubide politikoak harago doaz, herritarrek gai publikoen kudeaketan parte hartzea lortu nahi dutelako eta banakako askatasunak egikaritzea askatasun kolektiboaren gainetik ipintzen baitute; beraz, banakako eskubideen zuzeneko ondorioak dira. Eskubide politiko horien barruan, bilerak egiteko eskubideak lehentasunezko tokia du, eta aniztasun politikoari eta adierazpen askatasunari estu estutik lotuta dago.
|
|
|
EKren 13.1 artikuluan ezarritakoak ez du esan nahi atzerritarrek tratatuetan eta legeetan ezarritako eskubideak eta askatasunak soilik dituztenik, baizik eta eskubide eta askatasun jakin batzuen edukia nazioarteko tratatuen eta Espainiako barruko legearen arabera egokituko dela (irailaren 30eko 99/ 1985 KAE).
|
Baina
eskubide eta askatasun horiek interpretatzerakoan ezin izango dira desagerrarazi edo desitxuratu.
|
|
|
«Guztiek dute bizitza eta osotasun fisikorako nahiz moralerako eskubidea» (EKren 15 art.), «Pertsona guztiek dute askatasun eta segurtasunerako eskubidea» (EKren 17 art.), «Pertsona guztiek eskubidea dute, eta auzitegien babes eragingarria lortzeko» (EKren 24 art.). Aitzitik, beste batzuk naziokoen eskubide esklusiboak dira, eta atzerritarrak horietatik salbuetsita daude, besteak beste, politikan parte hartzeko eskubidea edo funtzio eta kargu publikoetara heltzeko eskubidea, hain zuzen ere, EKren 23 artikuluan jasota daudenak («herritarrek arazo publikoetan parte hartzeko eskubidea dute, zuzen zuzenean nahiz ordezkarien bidez; ordezkariok askatasunez hautatuko dira, sufragio unibertsalaren bidez, aldizka egindako hauteskundeetan»).
|
Baina
eskubide horiei dagokienez ere, EKren 13.2 artikuluak berak estatuko mugak gainditzea kontuan hartu du, eta Espainian bizi diren atzerritarrek ere, baldintza jakinetan (tratatuen bidez edo lege bidez ezarritakoaren arabera, elkarrekikotasunaren baldintzapean), udal hauteskundeetan parte har dezakete, hasieran hautesle moduan (sufragio aktiboa) eta 1992ko konstituzio eraldaketaren ostean, baita ha...
|
|
|
Konstituziogileak 30 artikuluan arautu zuen, eta ez 16.ean, ideologia askatasunaren barruan kokatu zezakeen?. Horregatik, ez dago EKren 81 artikuluak Lege Organikoaren bidez arautu dituen gaien artean,
|
baina
eskubidea denez, lege arruntaren kasuan kasuko erreserba du. Zernahi gisaz, oinarrizko eskubidea izan ez arren, konstituziogileak modu berezian babestu nahi izan zuen, eta eskubidea babesteko babes errekurtsoaren bidea ezarri zuen (53.2 «in fine» artikulua).
|
|
|
Alde dogmatikoari dagokionez, III. tituluan eginbeharrak modu berezian azpimarratu ziren, legeen arabera nahitaez onartu behar ziren kargu batzuk betetzea barne hartuta?, eta Konstituzioaren idazkeran eskubideen aurretik jasota zeuden. Testuan eskubide klasikoak jaso ziren,
|
baina
eskubide batzuk guztiz mugatu edo debekatu ziren (esaterako, greba eskubidea: ez zuen izen hori, baina 28 artikuluan jaso zen).
|
|
2008
|
|
|
jendea ez da ohartzen. Badirudi pribilegioa dela braillez irakurri ahal izatea,
|
baina
eskubidea behar luke. Eta berdin zait itsuak gutxi bagara, berdin zait euskaraz irakurri nahi dugun itsuak are gutxiago bagara.
|
|
|
Nola ez ba!
|
Baina
eskubide hutsa ez da nahikoa, zeren eskubidea ez baita kontsumitzen, eta hedabideak kontsumitu egin behar dira, bizirik iraun behar badute.
|
|
|
1 1 Batza orokorrera joateko eskubidea akziodunaren aurretiazko legitimazioaren baldintzapean jar dezakete estatutuek,
|
baina
eskubide horren egikaritza ezin zaie eragotzi akzio izendunen eta kontuko idatzoharretan adierazitako akzioen titularrei, akzio horiek inskribatuta daudenean batza egin baino bost egun lehenago kasuan kasuko erregistroan, ezta eramailearentzako akzioen ukandunei ere, batza egin baino bost egun aurretik gordailutu dituztenean euren akzioak, edo, hala denean, baimendutako erakunde batean egindako g... Estatutuek ezer zehazten ez badute horren inguruan, gordailu hori sozietatearen egoitzan egin daiteke.
|
|
|
NFS zerbitzuari esker esportatutako fitxategiak atzitu egin daitezke makina lokaletik, baina, baimenak direla-eta, ditu irakurri, edozein erabiltzailek irakurtzeko eskubiderik ez badu behinik behin.
|
Baina
eskubide hori ematea konfidentzialtasunaren aurka doanez, hori ezin da irtenbidea izan.
|
|
|
Kubako gizartea 1959eko iraultzatik ezaugarritu duen soldata parekotasuna «eraginkortasunagatik» ordezkatzea du helburu Raul Castro presidenteak iraultzak helduleku sendoak izan ditzan: «Sozialismoak gizarte justizia eta berdintasuna esan nahi du,
|
baina
eskubide berdintasuna, ez aukerena, ezta soldatena ere. Berdintasuna ez da igualitarismoaren parekoa».
|
|
|
Eta bake akordiorik gabe Somaliaren edo genozidioaren aurreko Ruandaren bidea jarraituko du Sudanek», ohartarazi du AEBek herrialde hartan zuten ordezkari bereziak, Andrew Natsiosek. NBE Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusi Ban Ki moonek berak bake elkarrizketen garrantzia nabarmendu du,
|
baina
eskubideak ahaztu gabe: «Justiziak eta bakeak eskutik joan behar dute.
|
|
2009
|
|
|
Bidaiariek ere kate ordaina eman diote bidaia agentziari, baldin eta eurek ezeztatzen badute bidaia,
|
baina
eskubidea izango dute ordaindutakoaren zati bat jasotzeko; kudeaketa eta ezeztatze gastuei dagokien kopurua beretzat hartuko du agentziak, eta zigorra ere jarriko die: bidaiak balio duenaren% 5 kenduko die, 10 eta 15 egun lehenago ezeztatzen badute,% 15, 3 eta 10 egun lehenago egiten badute, eta% 28, 48 ordu lehenago ematen badute abisua.
|
|
|
eraginkortasunean ere (Acocella, 2000).
|
Baina
eskubide abstraktuak esleitzea ez da nahikoa. Errespetatuak izan behar dira eskubide horiek (botere judiziala/ poliziala).
|
|
|
Kontuan izan behar da sistema horretan publizitatea edukitza bidez egiten zela.
|
Baina
eskubide erreal guztiek ez dute edukitza izaten, esaterako hipotekek eta, orduan, ez dago argi zer eskubide eta zer karga dituen finkak.
|
|
|
ekimenaren jatorria eta filosofia Wikipedia, bokazio publikoa duenez, libreki laguntzea eta bere ekarpenen bidez finantzatzea erabiltzaileak. Idatzitako lan guztiak digitalizatzea du helburu jabari publikoaren azpian daudenak,
|
baina
eskubideak izanda, egileek emandakoak. Oraingoz, garrantzitsuenak iruditzen zaizkion obren hierarkia, eta irakurleei ekarpen handiena egin diezaieketenak, aukera bat eskaintzea.
|
|
|
Bezeroa ez bada hitzartutako egunean agertzen eta ez badu abisurik eman, hotel gehienek erreserbaren zenbateko osoa kobratzen dute. Bidaiariek ere kalte ordaina eman behar diote agentziari, haiek uko egiten badiote oporretako paketeari,
|
baina
eskubidea dute ordaindutako kopuruen zati bat itzultzeko. Kasu horretan, agentziak kudeaketa eta ezeztapen gastuak deskontatuko ditu, eta, horrez gain, kopuru bat kenduko du penalizazio gisa.
|
|
|
Lehen zirriborroetan, portzentaje hori agindutako emariaren %80raino igotzen zen, erabiltzaileen erreklamazioen arabera.
|
Baina
Eskubideen Gutunak konexioaren abiadura errealean eragina duten faktoreen berri emateko betebeharra baino ez du jasotzen, eta debekatu egiten du konexioa oinarritzen den teknologiak onartzen duena baino abiadura handiagoa iragartzea.
|
|
|
Gaur egungo legeria “aurreratua” da Europako Batasunean indarrean dauden arauekin alderatuta. Ordenamendu juridikoak berariazko legeria bat du, diskriminazio positiboa, irisgarritasun unibertsala eta guztientzako diseinua jasotzen dituena,
|
baina
eskubide horietako askoren erabilera prekarioa da. Politikak birdiseinatu behar dira “erabateko gizarteratzea lortzeko”.
|
|
|
soldata parekotasuna bertan behera lagatzea; 1959ko iraultzatik hezur mamitutako zutabeetako bat, alegia. Sozialismoak gizarte justizia eta berdintasuna esan nahi du,
|
baina
eskubide berdintasuna, ez aukerena, ezta soldatena ere. Berdintasuna ez da igualitarismoaren parekoa.
|
|
|
–Munduan dagokion tokia hartzeko aukera eman diogu Irani,
|
baina
eskubide horrek obligazioak dakartza berekin. Obligazio horiek guztiak betetzeko prest agertuko dela espero dugu?, dio Clintonek prestatutako diskurtsoak.
|
|
|
Eta, bestetik, irakasleek autoritatea galdu izana aldaketa sozial zabalago baten barruan kokatu behar delako. . Eskubide asko gureganatzen ari gara,
|
baina
eskubide horiek dakarten ardurez ahaztu gara?, azaldu du Javier Bahonek.
|
|
|
Eskubidea bai, ezin uka hori, ez da zalantzarik.
|
Baina
eskubide izateak ez du esan nahi euskaraz bizi ahal izateko nahitaezkoa denik guk halako seiehun hiztun dituzten hizkuntzetako hedabide kopuruetara gerturatzea. Eskubideak defendatu egin behar dira, batez ere ukatzen dituztenen aurrean; baina garenaren neurriaz ahaztuta, eskubide dugun guztia osorik eta erabat egingarri delakoan" dena ala ezer ez" leloa hartuko bagenu iparrorratz, oso bide laburra geratuko litzaioke euskarari.
|
|
|
Adimenez ongi dabilen inor, zibilizatua bada, tolerantea beraz, ezin egon daiteke gure kultura bizi dadin kontra, batez ere ez dugulako beste inorenik kaltetzen. Eskubideak ditugu, bai,
|
baina
eskubideez gain, betebehar bat ere badugu, ondokoekin modu zibilizatuan, tolerantean eta haurridetasunez. Erantzukizun hori badugu euskaldunok geure bizkar gainean hartu beharrekoa, datozen belaunaldiei begira.
|
|
2010
|
|
|
Ez ezinbestean beren gogoko eskola konkretuan, ez eta beren auzoan edo (zenbaitetan) herrian, ratioen edo irakasle euskaldunen eskasia kontuengatik.
|
Baina
eskubidea badute, oro har, ikasle gehienek.
|
|
|
KANDIDO.
|
Baina
eskubidea dik nahi duena egiteko, ez?
|
|
|
1 hastapenaren salbuespenen artean: merkataritza libreko eremuak (EFTA, EB, NAFTA, Asean...), non eremuko herrialde partaideen artean ondasun etazerbitzuen zirkulazio librea dagoen
|
baina
eskubide berbera ez dagokio eremutikkanpo dagoen beste herrialde bati. Beste salbuespen bat lehentasun orokortuensistema (LOS) da, zeinaren bidez Hirugarren Munduko herrialde askok merkataritza hobariak dituzten.
|
|
|
Gainerakoak arrazoirik gabeko indarkeriazko ekintzei lotutako haurrak izanen dira. Zalantzarik gabe, haurrak eskubidea du bere iritzia adierazteko, legearekiko, besteen eskubideekiko, ordena publikoaren, moralaren eta osasun publikoaren babesarekiko behar den errespetuarekin, baita elkarteetako kide izateko ere,
|
baina
eskubidea dute komunitatearen bizitzan parte hartzeko, beren adinera eta gaitasunera egokitutako moduan. Parte hartze hori ezin da inoiz biolentzian gertatu, ezta haurrak helduen arteko borroketan instrumentalizatzera bideratu ere.
|
|
|
Langabezia, eritasuna, baliaezintasuna, alarguntasuna, zahartzaroa edo norberaren borondatez kanpoko inguruabarrak direla medio bizirauteko baliabideak galduz gero, aseguruetarako eskubidea ere aitortzen du.
|
Baina
eskubide hori oraindik urrun dago errealitate izatetik munduko hainbat tokitan. Adinekoen aldeko printzipioak Nazio Batuek onartutako printzipioak ez dira nahitaez bete beharrekoak.
|
|
|
Enanismoa duten pertsonek hainbat fronte dituzte zabalik aspalditik. Haien kexen bidez, zenbait eskubide aitortu behar zaizkie,
|
baina
eskubide horiek ez dute oraindik betetzeko baldintzarik. Cermi ren txosten batek dio diskriminazioa nabaria dela sei arlotan:
|
|
|
Gatza ekarri eta zopari pittin bat bota zion, aurretik gatz larregi probatua baitzen?. Ama, ez dakit zergatik ez didazun esan nahi,
|
baina
eskubide osoa dut zein den jakiteko. Eta garbi izan zuk ez badidazu esaten, nik bilatuko dudala.
|
|
|
Egoera ñabar honen aurrean gutxieneko akordio horretarako giza eskubideak lehen pausua direla pentsa liteke,
|
baina
eskubide hauen zailtasunak ikusita, beste kontzeptu zabalago bat erabili da interes eta eskakizun guztiak nola edo hala kudeatzeko. Elkarren arteko errespetua aurreneko mailan izan liteke.
|
|
2011
|
|
|
–Pentsa dezagun hizkuntz eskubidean: hiztunak nahi duen hizkuntzan jarduteko eskubide gisa, jakina, eskubide indibiduala da hizkuntzarena,
|
baina
eskubide indibidual hori ezin du hizkuntz erkidego baten barruan baizik mamitu, eta, horrenbestez, eskubide hori gauzatuko badu, erkidego horri bideragarritasuna bermatu behar zaio, eta horren guztiaren ondorioz, hizkuntz erkidego hori eskubidedun bihurtzen da modu eratorrian bada ere? .
|
|
|
Irizpide hori aplikatu ezin bada, erakunde arau hausleak azken ekitaldian jarduera arloan lortutako urteko diru sarrera gordinen% 1 edo arau haustean erabilitako guztizko funtsen% 5 edo 20 milioi euro izango da zehapena. TMBk Telefónicari gogorarazi dio gertakariak onartzen baditu ebazpena zuzenean eman ahal izango dela, prozedura osorik tramitatu beharrik gabe,
|
baina
eskubidea duela “bere buruaren aurka ez deklaratzeko eta erruduntzat ez hartzeko”.
|
|
2012
|
|
|
Onda Vasca irratiari eskainitako elkarrizketan, PPko buruzagiak uste du «pedagogia demokratikoa» egin beharra dagoela: «Hemen pentsatzen da gehiengoa izateak denerako eskubidea ematen duela,
|
baina
eskubidea ematen dute esparru politiko baten barruan, joko arauen barruan», zehaztu du. «Imajina dezagun bihar Bilbok edo Arabak erabakitzen dutela beste lurraldetatik bereiztea edo gehiengo batek erabakitzen duela ez duela zergarik ordainduko».
|
|
|
Eszenatoki digital berrian, enpresa handiek beren baldintzak inposatu nahi dizkigute,
|
baina
eskubide murrizketa onartezinak dira. Paperezko liburuekin edo audio edo bideo zintekin askatasuna dugu gauza ugari egiteko:
|
|
|
MALEN.
|
Baina
eskubidea neukan egia jakiteko, ez?
|
|
|
Ez ditugu inola ere geuretu nahi Txillardegiren irudia eta eredua, beste askok eta askok ere haren aitormena egiteko eta harekiko gogaidetza eta lankidetza agertzeko eskubide osoa eduki dezakeelako, Jakinek adina agian.
|
Baina
eskubide berberaz eskaini nahi izan diogu geure aldetik ere oroitzapen eta omenalditxo hau, berarekin euskal alorrean irekitako bidearen oroigarri. Beraren omenez 2000 urtean aldizkari honek osatu zuen zenbaki bereziaren epilogoa izan daiteke, bestalde, oraingo" gorazarre" hau.
|
|
|
Hor dago gatazka, eta gatazka batean inportanteena indar harremanak dira. Bai, euskaldunok badugu autodeterminatzeko eskubidea,
|
baina
eskubidea onarrarazteko indar harremanetan gauza izan behar gara irtenbide hori inposatzeko. Eta inposatzeak ez du esan nahi borroka armatuaren bidez irabaztea:
|
|
2013
|
|
|
kasu horietan oinarrizko eskubide abusua izango litzateke eta, gehienetan, Zigor Kodean jasotzen den hainbat delitutzat jotzea ahal izango genuke.
|
Baina
eskubideak eta beren abusua ez dira nahastu behar: kasuz kasu aztertu dira eta dira" escrache" guztiak aldez aurretik mugatu edo debekatu.
|
|
|
Aldeak ez dituzte erabat lotzen,
|
baina
eskubidea ematen dute etorkizunean konpromisoak betetzera behatzeko.
|
|
|
Santu Guztien bezperan, urriaren 31n, gure geografian, “beldurrezko festak” ugaritu ziren, kotiloi motakoak. Ondo pasatzeko eta beldurrez pasatzeko,
|
baina
eskubideak urritu gabe, komeni da alderdi batzuk kontuan hartzea, hurrengo artikuluan zehazten direnak, esaterako, jaia legezkoa dela edo esparruaren segurtasunaz segurtatzea.
|
|
2014
|
|
|
Jendeak oraindik ere sinesten du horrelako baldintzetan Bangladeshen aritzen direla eta gurea ongizate gizarte bat dela.
|
Baina
eskubide guztiak zapaltzen ari zaizkigu eta elkartasunean borroka egin beharra daukagu. Bakoitzak bereari baino ez badio begiratzen, jai daukagu.
|
|
|
seme alabek gurasoen esana bete behar dute, eta errespetatu behar dituzte, haien zaintzapean izan bitartean. Horrek esan nahi du adingabeek betebehar moral eta legezkoak dauzkatela,
|
baina
eskubideen abusua egiten dute: beren eskubideak erabiltzen dituzte gurasoak salatzearekin mehatxatzeko.
|
|
|
Sentitzen dut,
|
baina
eskubidea dut iritziz aldatzeko.
|
|
2015
|
|
|
Ezustean harrapatu zuen Iturbe, eta zera azaldu zuen: ematen saiatzen direla
|
baina
eskubide batzuk erosita dauzkatela, audientziaren interesak bestelakoak direla eta nesken kirol emanaldiak beste maila batean daudela. Ez dakit botatakoa damutuko zaion, zalantza daukat esaten ari zena pentsatu arren, makillatzeko beste hitz batzuk erabiltzeko asmoa izango ote zuen.
|
|
|
«Suposatzen da errepublikanoak sehaskan daudenetik direla eskubide zibilen aurkakoak».
|
Baina
eskubide zibilen aldekoa izan Indart. Eta eskubide zibilen aldekoa Laxalt ere.Black Pantherren mehatxuaEz da hori The Governor' s Mansion liburuan tentsio arrazialari egiten zaion erreferentzia bakarra.
|
|
|
HBk zuhurtziaz hartu zuen Elkarriren ekimena: hitz egiteko abiapuntua izan zitekeen,
|
baina
eskubide historikoen interpretazioa gaurkotutzat autodeterminazio eskubidearen onarpena proposatzen zuen.
|
|
|
Leporadino aseak eta, begia gose, oraino gehiago nahiz gauden aberatsen atean, zenbat Lazaro? Joani Paulo II.ak zuen erraiten emigratzea gizonaren eskubideetarik bat dela
|
bainan
eskubideetan lehena, bakotxa bere herrian egotea, joaiterat pusatzen duten arrazoinak gaindituz.
|
|
2016
|
|
|
J. Batiz:
|
Baina
eskubide hori badago aitortuta, norberaren burua hiltzea zigortuta ez dagoen heinean. Besterik da hala gertatzeko beste pertsona batzuk tartean sartu nahi izatea, hortxe dago koska.
|
|
|
Kontabilitateak dio aktiboan sar daitezkeela, etorkizunean sarrerak sortuko dituen eskubide eta ondasunak.
|
Baina
eskubide edo ondasun horrek ez badu etorkizunean sarrerarik ekarriko, hori aktibotik kendu eta galeretara eraman behar da. TMBa aktiboan sartu dute, eta ez dute egitea aurreikusia, oraingoz.
|
|
|
«Zintzoki esaten dizuet; ni asko pozten nahiz lehen bizkartzainekin ibili behar izaten zutenek orain ez dutelako horren beharrik».
|
Baina
eskubide urraketa ez dela amaitu ohartarazi zuen, hitz horiek erabili gabe ere: «Astebururo bisitara eramateko poltsa prestatzen duten guraso eta lagun horiez gogoratzen naiz ni».
|
|
|
«Harritzen gara ikusten dugunean guraso batzuek ezin dietela seme alabei nahi duten ereduan irakatsi. Hemen eskubidea da ereduan sartzea,
|
baina
eskubidea da A ereduan sartzea ere. Hori bermatu behar da, eta orain ez da bermatzen.
|
|
2017
|
|
|
Galdetzen dutenean ea zergatik aldarrikatu edo jaso behar luketen nazioek eskubide berezi bat (kasu honetan, lurralde nazionala gobernatzeko eskubidea), edo zergatik eduki behar duten emakumeek beren gorputzen jabe izateko eskubidea, erantzun moralak espero dituzte.
|
Baina
eskubideak ez ditu moralak banatzen, baizik eta konfrontazio eta mobilizazio politikoak (2 tesia).
|
|
|
egoerari buruzko hausnarketa abiatzea ez dirudi ideia desegokia.
|
Baina
eskubide sozialez gain, zer pentsatu dezakegu emakumeen eskubide zibil eta politikoez. Hauentzat lan merkatuan parte hartzea zaila baldin bada, parte hartze soziopolitikoaren eremuan egoera ez da bestelakoa, emakumeek denbora gutxi baitute eremu honetan aritu ahal izateko eta honek harreman zuzena dauka etxeko eta zaintza lanetan duten protagonismoarekin.
|
|
|
Ez dugu nahi inork erabaki dezan nola bizi nahi dugun dagokigun aroa.Ideologia eta sinesmen desberdinetakoak batu gara Usurbilen. Euskal Herriarentzako proiektu ezberdinak ditugu zerumugan eta geure burua izendatzeko orduan ere ez da ñabardurarik falta,
|
baina
eskubide berberak estekatzen gaitu, herri modura nahiz nazio gisa: geuk erabaki nahi dugu Euskal Herriaren geroa.Ez gara bakarrak.
|
|
|
libertatea eta jabegoaren segurtasuna.
|
Baina
eskubide horiek muga bat zeukaten haren hitzetan: lurraldetasuna.
|
|
2018
|
|
|
Itunak eragina izan zuen Nafarroan ere, Nafarroa Garaiaren eta Beherearen arteko bereizketa indartu baitzuen. Alabaina, ordu arte alde bateko zein besteko nafarrek eskubide berak zeuzkaten,
|
baina
eskubide haiek murriztu ziren
|
|
|
Andereek Italian eskubide asko irabazi omen dute,
|
baina
eskubidetik bizitzara oztopo franko bidean.
|
|
|
Pitillasko Martin Zuriak eta bere artzain Pedro Villafrancak Uxueko eta Pitillasko alkate, zinegotzi eta igurainak salatu zituzten bere ardi eta ahari saldoari behin eta berriz kalte egiteagatik, eta zenbait abelburu hil eta ebasteagatik. Antza denez, Uxueko eta Pitillasko hiribilduek akordioa zuten lur komunalak bi herrietako biztanleek erabil zitzaten,
|
baina
eskubide hori baliatu ahal izateko, biztanle titulua edukitzea ezinbestekoa zen. Zuriak eta Villafrancak horretarako eskubiderik ez zutelakoan eraso zioten lehenaren aziendei.
|
|
2019
|
|
|
Batek ez du funtzionatzen beste biak gabe. hau da gure aukera handia, mundura proiektatzea giza garapen iraunkorrerako eta gizarte berrikuntzarako erreferentziazko herri gisa. Gure historia, jakina, askoz ere konplexuagoa eta zailagoa da,
|
baina
eskubide osoa daukagu balioan jartzeko geure onena. Jarrera honen alderdirik onuragarriena munduan euskal kontzeptuaren narratiba positiboa indartuko dela eta egunetik egunera gauzak hobeto egitera behartuko gaituela da.
|
|
|
Gizarte zerbitzu askotan, gainera, baldintzak jartzen dizkiete emakumeei arreta jasotzeko; adibidez, droga mendekotasunen bat dutenei kontsumoa erabat uzteko eskatzen diete. Biktimengan zentratutako ikuspegi feministatik, ulergaitza da hori.Nola landu daiteke erreparazioa sexu indarkeriaren biktimekin. Erreparazioa ekonomikoa da, bai,
|
baina
eskubide urratuak itzultzean datza: egiarako eskubidea, andre askorentzat nahikoa da egia aitortzearekin?, errehabilitazio fisiko eta psikologikoa...
|
|
|
Are gutxiago nagusitasun teknologikoa izateko borrokaren lehen ataletako bat izanik, XXI. mendeak aurrera egin ahala nagusitasun ekonomikoaren tronuan nor eseriko den erabakiko duen joko baten lehen tiraldia. Tronu horretan jarraitu nahi dute AEBek,
|
baina
eskubidea bere berea duela uste dute Xi Jinpingek eta, oro har, txinatarrek. Munduko herrialde populatuena ez ezik, zaharrenetako bat ere badelako Txina, eta azken mende eta erdiko desohorea behingoz atzean uzteko ordua dela uste duelako.
|
|
|
Emakume ezkongabearen kondizioa berezia zen Frantzian; lege aldetik zuen independentzia kontrajarria zegoen, harrigarria izateraino, emakume ezkonduaren mendekotasunarekin; ezkongabea, gainera, bakana zen; usadioek ere bat egiten zuten hari kentzeko legeek emaniko guztia; ahalmen zibil guztiak zituen,
|
baina
eskubide abstraktu eta hutsalak ziren; ez zuen ez autonomia ekonomikorik, ez duintasun sozialik; alaba nagusiak aitaren familiaren gerizpean segitzen zuen, edo bat egiten zuen bere gisakoekin komentu baten barrenean: han, ez zuen desobedientzia eta bekatua beste askatasunik, gainbeheraldiko emakume erromatarren askabide bakarra bizioa zen gisa berean.
|
|
|
Azken batean, gizonekin lehiatzen ziren, batez ere dibertitzeko gustuagatik eta beren bizioengatik; ez zuten goragoko xedeak izateko behar bezalako hezierarik; gainera, ez zitzaien xede bat bera ere proposatzen, debekatua baitzuten ekitea. Errepublika zaharreko emakumeak bazuen toki bat munduan,
|
baina
eskubide abstrakturik eta independentzia ekonomikorik ez izateak kateatzen zuen; gainbeheraldiko emakume erromatarra alegiazko emantzipatu tipikoa zen, zeren askatasun barne huts bat baizik ez baitzuen, oraindik gizonak jaun eta jabe bakarrak ziren mundu batean: librea zen, ezertarako ez?.
|
|
|
Gerretan baino ez zuten buruzagirik; bakealdietan, familia sozietate autonomo bat zen; badirudi tarteko bat izan zela ama lerroko filiazioan oinarrituriko klanen eta gens patriarkalaren artekoa; amaren anaiak aitaren aginpide bera zuen, eta biek zuten senarren autoritate bera emakumezko iloben eta alaben gainean. Gizarte hartan indar basatia zenez gaitasun guztien sorburua, emakumea guztiz zen ahalgabea,
|
baina
eskubide batzuk onartzen zitzaizkion, bere gaineko botere domestikoen dualtasunak bermatzen zizkionak; mendeko izanik ere, errespetatua zen; senarrak erosi egiten zuen, baina ordaindutakoa emakumearen jabetzakoa zen; gainera, aitak dotea ematen zion; emakumeak bere partea hartzen zuen aitaren herentziatik, eta, gurasoak hiltzen bazizkioten, hiltzaileak pagatutako kalte ordainaren parte bat ere ba... Familia monogamoa zen; adulterioa, berriz, gogor zigortua, eta ezkontza, errespetatua.
|
|
2020
|
|
|
" Eskandalua da unibertsitateko irakasleen eta ikertzaileen ezegonkortasuna. Hori amaitu egin behar da, eta funtzionarioen eta lan kontratuko langileen artean banatutako karrera akademikoaren proposamenari ekingo diogu,
|
baina
eskubide eta betebehar berekin". Horixe izan zen gure aldarrikapena UPV/EHUn mende laurden lehenagotik, eta horretan dirau orain, nahiz eta, dagoeneko, Espainiako ministroak, berandu bada ere, guri arrazoia eman.
|
|
|
estadioak bete egin ziren partidak ikusteko, eta hedabideetan ere lekua irabaziz joan zen.
|
Baina
eskubideen aldarrikapenak ere albiste izan ziren, eta gertu zituzten batzuk.
|
|
|
Harrigarria da erakunde publiko batzuen txostenek espetxe politika aipatzea eta euskal presoen eskubideei buruz esaldi bakar bat ere ez esatea. Eskubideak politika hitzaren azpian ezkutatzen dituzte,
|
baina
eskubideak pertsonenak direla ahaztu egiten dute, politikak ezin dituela eskubideak zokoratu, eta horrela jokatzen duena dela haien urraketaren erantzule.
|
|
|
Barrundiatik hamabost bat kilometrora dago Agurain —gutxi asko, Gasteiz bezala eta bere semeak egunero «lekualdaketa» hori saihestu ahal izatea nahi du gurasoak, «hurbilago» dagoen eskola batera, aukeratu duten bizimoduarekin «bat egiten duen» zentro batera joateko aukera eduki dezan. «Pribilegio bat dela dirudi,
|
baina
eskubide bat da hurbilekoa den eskola publiko bat edukitzea». Ulertzen ditu, ordea, haurrak beste eskola batzuetara eramaten dituzten gurasoak.
|
|
|
Elikagai Prozesu eta Produktuen Berrikuntzako graduan «lau ikasgai bakarrik ditugu euskaraz» eta «pena» du «orain artekoa euskaraz egin eta gero, unibertsitatean hain aukera guti» dituelako. «Ulertzen dut gure graduan guti izanik dena euskaraz ikastea zaila dela,
|
baina
eskubidea badugu eta ikasgai batzuk euskaraz egiteko baliabideak badira». Institututik unibertsitaterako aldaketa «hain gogorra ez izateko» lehen urteko ikasgai «guztiak» euskaraz nahi lituzke, eta «oro har graduetako eskaintza handitzea» nahi luke.
|
|
|
Hori erabateko diskriminazioa da. Betebeharrak guztiok berdinak eduki ditugu,
|
baina
eskubideak ez", adierazi du Jose Mari Lazkanok, Geroa enpresak kaltetutakoen plataformaren sustatzaile eta bozeramaileak.
|
|
2022
|
|
|
Eskubideen arautze horretan emandako urratsez harro agertzen gara, zibilizazioaren eta gizalegeen eredutzat agertzen ditugu nazioarteko arauok, norbere estatua ere demokraziaren eredu agertu nahian.
|
Baina
eskubideetatik jokabideetara dagoen lubakia gero eta handiagoa da. Ahoz goraipatzen diren eskubideak berak zapuzten dira, ahapeka edo disimulurik gabe, modu nabarian.
|
|
|
Azkenean, testua alabei bidaltzea erabaki dut. Irakurketa ez zaie samurra gertatuko,
|
baina
eskubidea dute jakiteko zergatik egin dudan hau. Istorio hau noizbait argitara aterako balitz, agian iruindarren batek txikitan gertaturiko pasadizo erdi ahaztu bat gogoratuko luke, eta ulertuko luke zergatik egin dudan hau.
|
|
|
ez dakit justua den. Betebehar batzuk hartu ditu nahi zuen neurrian,
|
baina
eskubiderik apenas. Kontsultatu dugu beti, baina azken hitza ez du inoiz izan.
|
|
2023
|
|
|
Egun horretan, 1989ko Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioa onartu zela ospatzen dugu; izan ere, gizateriak aspalditik ezagutzen eta eskatzen zituen haurren eta nerabeen eskubide guztiak idatziz jarri zituen. Zalantzarik gabe, denborak asko aldatu dira eta aurrerapenak egin dira,
|
baina
eskubideen urraketak bidegabeak eta onartezinak izan dira eta izango dira edozein garai eta egoeratan. Gaur egun, polikrisi globaleko testuinguruan bizi gara, eta ingurumen, ekonomia eta geopolitika krisiek bat egiten dute.
|
|
|
Azterketen gaia aipatu dute lehenik. Seaskako ikasleek brebetako zientzietako proba euskaraz pasatzeko baimena izanen dute ekainean,
|
baina
eskubide hori eskola publikoan eta eskola pribatu katolikoan ele bitan ari diren ikasleei aplikatzea «ezinbestekoa» dela aldarrikatu dute, beste behin. Halaber, ikasleek baxoa ere euskaraz pasatzeko aukera izan dezaten lehenbailehen urratsak egin daitezen galdegin dute.
|
|
|
Azterketen gaia aipatu zuten, lehenik. Seaskako ikasleek brebetako zientzietako proba euskaraz pasatzeko baimena izanen dute ekainean,
|
baina
eskubide hori eskola publikoan eta eskola pribatu katolikoan ele bitan ari diren ikasleei aplikatzea «ezinbestekoa» dela aldarrikatu zuten, beste behin. Halaber, ikasleek baxoa ere euskaraz pasatzeko aukera izan dezaten lehenbailehen urratsak egin daitezen galdegin zuten.
|
|
|
Pilar Kaltzada moderatzaileak gogorarazi duen moduan, haurren gaia ez da hauteskunde kanpainetako agendaren erdigunean egoten direnetako bat, eta horri buelta eman nahi izan diote: «Haurrek ez dute botorik ematen,
|
baina
eskubideak badituzte, eta horietako bat da gizartean parte hartu eta haien iritziak aintzat hartuak izatea».
|
|
|
Ezintasunen bat duten pertsonek, garun paralisia duten pertsonek konkretuki, eskubide asko lortu dituzte: berdintasuna, botoa emateko eskubidea, irisgarritasuna...
|
baina
eskubide horiek bermatzeko oraindik asko dago egiteko, eta ibilbide horretan denok parte hartu behar dugu: erakundeek, gizarteak...
|
|
|
Hiritarrok eskubideak ditugu,
|
baina
eskubide horiek hutsean geratzen dira baldin eta haietaz ezer ez badakigu. Eskubide horien artean, gure osasunarekin eta hiltzearekin lotutako batzuk badira.
|
|
|
Momentu horretatik aurrera, udalak zerbitzuak osatzen hasi ziren, eta, gure inguruan, erkidegoak sistema publikoak osatzeko legeak arautzen.
|
Baina
eskubide subjektiboaren7 izendapena ez da XXI. mende hasiera arte iritsiko. Orduan osatuko dira autore gehienek Ongizate Estatuaren zutabe deitzen dituzten horiek, eta Osasunari, Hezkuntzari eta Gizarte Segurantzari laugarren zutabea batuko zaie:
|
|
|
horietariko askok bizi duten sasi herritartasunaren errealitateari buruzko kritika egiten dute, pertsona horien herritartasun ‘faltsua’ azpimarratuz. Izan ere, betebeharrak ezartzen zaizkie,
|
baina
eskubiderik bermatu gabe. Kritika horrek lurraldeko biztanle ororentzat erabateko herritartasuna aitortzea eskatzen du.
|
|
|
ALPONTSO: Berdin da hori,
|
baina
eskubide guztiak ditugu. Araua hori da, nik uste, eskubide guztiak ditugula.
|
|
|
Ez obligazioaren nozioa, ezta eskubidearena ere ez zaizkio egokitzen Jainkoari,
|
baina
eskubidearen nozioa bestea baino infinituki gutiago; izan ere eskubidearen nozioa ongi aratzetik infinituki urrunagoa da; ongiarekin eta gaizkiarekin nahasia da; zeren eskubide baten ariketak inplikatzen baitu erabilpen edo on edo tzar egiteko aukera. Aitzitik obligazio baten burutapena beti ongi bat da baldintzarik gabe ikusmolde guzietatik; horregatik 1789ko jendeek eskubidearen nozioa beraien inspirazioaren printzipiotzat hartuz, erru hain hondagarria egin zuten.
|
|
|
Obligazio horren aitorpena adierazia da modu nahasian eta ez perfektuan, edo guti edo aski perfektuan kasuen arabera," eskubide positiboak" deitzen dugun esamoldean;
|
baina
eskubide positiboek zilegitasunik ez dute gehiago obligazioekin kontraesanean sartzen diren unetik beretik.
|
|
|
Lurralde historikoen eta EAEn eskumenen inguruko arazaz hitz egiten dugu, baina konplexutasunaz hitz egitea egokiagoa izango litzateke. EAEren eskumenak zehaztean, EKak jasotzen duen eskumen banaketa erabili zen,
|
baina
eskubide historikoen esparrua ere hemen sartu zen. Horrek lehen esaldian adierazi dugun ideiarekin ez dirudi bat egiten duenik, baina LARRAZABAL BASAÑEZek adierazi zuen bezala:
|