|
2000
|
|
|
Nire adinekoa edo zelarik, burutsu eta adimendutsu zen Jesus, sinagogako doktoreen doktore eta jakintsuen jakintsu,
|
baina
nago ezen berak ere ez ziola osabari hirugarren lezione hartarik fitsik ere endelegatuko, enekin batean egon izan balitz; baina nola, alde batetik, ekialdeko leihotik ilargi zuria deika ari baitzitzaigun, bere sekeretutxoak erakutsi nahian, nik uste, eta nola, bertzetik, teleskopiotik behatzea zen ene orduko gutizia gutiziatsua, baietz ihardetsi nion, guztiz ulertu niola. Eta hark, orduan:
|
|
|
Pierre Gassendiren erranetan, berriz, bazegoan Cesare Cremonini zeritzan bertze gizon jakintsu bat —Galileoren laguna, nahiz eta ideietan etsai eta izterbegi—, teleskopiotik behatzerat ere ausartu ez zena, sinesten zuèn mundua irauli eta uzkailiko ote zitzaion beldur.
|
Baina
nagok ezen, behatu izan balu ere, bertze hogei haiei bezala gertatuko zitzaiola, eta Alessandrok bezala erranen zuela: " Ez dut ulertzen!
|
|
|
ni artzain egin ninduen eta, halatan, ardien zaintzea eta begiratzea da ene obligazinoa.
|
Baina
bego lasai, zeren jauregirat ere etorriko bainatzaio noizik behin, xakean aritzerat, neure bi pegasoekin...
|
|
|
|
Baina
nago ezen aita Bartolomek hain nahi zuela hertsia, gaitza eta meharra ate hura, non, meharraren meharraz, paretatik desagertzen baitzen, eta non atea iragan nahi zuenak pareta edireiten baitzuen, finean, atearen orde.
|
|
|
—Hemen urdea eta urdanga!
|
Baina
zaudete lasai, zeren larrutik ordaindu baituzue!
|
|
|
Baina, geldiro eta baratx bada ere, aitzina egin behar diagu... Izan ere, zeruan baduk argi argitsu bat, oraino ere ezjakintasunaren eta inorantziaren hodeiak estalia,
|
baina
hago segur ezen argi horrek guztiok argituko gaituela egunen batean, katolikoak eta protestantak, haiek eta gu... —eta, skribatzen ari zen liburuaren orri bat eskuan hartzen zuela, erran zuen—:
|
|
|
Baita ederragoak ere. Omne quod movetur ab alio movetur, erraiten zuen Akinokoak, Jainkoaren existentziaren demostratzeko, bere bortz argumentu ezagun haietarik lehenean, bide hartarik mugimenduaren lehen kausa eta arrazoina edireiten zuela,
|
baina
nago ezen, kausen kausetarat jo gabe ere, aski arrazoin zela tigrearen edertasun basati hura Guztiahaldunaren existentzia frogatzeko.
|
|
|
LIBERTATEA: osaba Joanikoten ametsa eta ene ametsa; eta libertatearen lurra amets nuelako joan nintzen bertze lur haren bila, zeina urezkoa baitzen eta itsaso zeritzan;
|
baina
bazegoen itsasoaren bertzaldean bertze leku bat, non libertatearen bertze lur bat eskura baitzitekeen, eta lur hura Indietako lurra zen, zeren, baldin egia bazen, Americo Vespuciok erraiten zuen moduan, baita Bartolomé de las Casasek berak ere, ezen hango herriek urrea mesprezatzen eta arbuiatzen zutela, zinez izan behar baitzuten haiek herri libreak; eta zeren, baldin egia bazen, Vasco de Quiro...
|
|
|
Urbiain. Eta, halarik ere, Nafarroa Garaiko mapari behatzen badiozu, ez duzu Urbiainik edirenen,
|
baina
badago bai Urbiainik: ene bihotzean dago, ene ariman, eta, ondorez, ene arimako mapetarik batean aurkitu ahal izanen duzu, orri eta plama hauetan barrena, zeren Joanes Etxegoienen lumatik sortu baitzen Urbiain, Urbiainek Joanes Etxegoien sor zezan amoreakatik, benturaz...
|
|
|
Bai, bazekiat, halarik ere, ezen pentsu beltz batek ez hauela bakean ez soseguan uzten, zeren, hasteko, nekez lot daiteke suizidioa atsegintasunarekin, eta zeren, ondorez, izugarria idurituko zaik, lehenengo istantean bai bederen...
|
baina
hago trankil, Joanes. Izan ere, nola ene egia eta ene ohorea guztiz lohituak izan diren Ofizio Sainduaren sententzia horrekin, hala, burua jaso beharra diat, ohorezko gizon izaiten segitu nahi badut bederen.
|
|
|
Lehenago, optikan izana nintzen eta hango gizona nire dioptriak neurtzen tematua zen, hautsitako kristalen ordezkoak zuzen paratu beharrez. Egun osoan lantokira agertu gabe egon ondotik, Eskalatzailearekiko kalapita hainbat kilometrotara entzuten zen,
|
baina
nengoen nengoenean hori eta iazko haizea axola bera zitzaizkidan jada. Ailegatu nintzenetik Togasekin eleketan ari zen bulegoan, eta ez nuen neurez otsotegian sartzeko inolako asmorik.
|
|
2001
|
|
|
Geroz eta gauza arraroagoak egiteko eskatzen zion eta takoi haien gainean, oina zulatzen zion gerezi hezurraren gainean, berak ere burua galdu behar zuela uste zuen.
|
Baina
bazegoen bere baitan denda uzten lagatzen ez zion zerbait. Dibina erakargarria egiten zitzaion eta bazekien harengandik ikasteko asko zuela.
|
|
|
Herri tipietan ez da eritegirik
|
baina
daudenak nolakoak diren esatea ez da erraz. Ezin berdindu Europan ikusten direnekin.
|
|
2003
|
|
|
asko liluratu.
|
Baina
beude ahantzirik herritar besterendu horiek!
|
|
|
" Hor ez, Loma" esan zion Santosek" hor atzean, belarren ondoan". Belar nahastu asko zegoen, egia,
|
baina
bazegoen bai banku bat belarren ondoan, harrizkoa, eta bertan jesarri nahi zuela esan zuen Santosek, eta bertan jesarri ziren. Nemiak esan zion berehala altxatu zutela bankutik, harria hotz zegoelako eta hoztu egin zitekeelako Santos.
|
|
|
Horregatik galdetu zion, halako batean, Anari ere. Anak ezetz erantzun zion, ez zekiela nor zen,
|
baina
bazegoela Idusen Matheus Maio kalea.
|
|
2004
|
|
|
Puntu batera zuzenduta zeukaten begirada. Nik ere harantz zuzendu nituen nire begiak; ez nuen ikusten ezer,
|
baina
bazegoen zerbait gazte haientzat interesa zeukana.
|
|
|
|
Baina
egon nintekeen lasai. Ez nintzen inor.
|
|
|
Izan ere, lege mailan konpondu gabe gelditzen dena, ezin daiteke gero adabakiz konpontzen saiatu?. 377 Bigarrena, ostera, Joxean Amundarainena dugu: . Ez da erraza, noski, hizkuntza baten erabilera arautzea;
|
baina
gauden unean eta egin diren ahalegin guztien ondoren, nire ustez, zehaztu egin behar da euskararen era bilerari buruzko gutxieneko araudi bat. Euskara lan mundura iristeko bidean administrazioak protagonista eta, bere inguruan lan egiten duten enpresekiko harremanetan, eragile izan behar du?. 378
|
|
|
Euskaltzaindiko idazkariak du hitza oraindik, lehen eten egin diogu-eta: ??
|
Baina
nago ez ote ditugun hitzak fetitxe bihurtzen. Eta nago lurraldetasuna ez dela hitz edo kontzeptu sendo eta egokiena gure egoerarako?
|
|
|
664 Martin Orbe: . Infernuak zein purgatorioak ekar ditzakeen kalteak aipatu zituen aspaldi gure maisu filologoak;
|
baina
nago diglosia amaigabeko purgatorioa dela, eta hori eta infernua gauza bera dira?. Euskal Ubibertsitatea?, Jakin/ 131, 2002, 196.
|
|
|
belatzak lehenengo eta txolarreak gero, espezie bi horiek ebanjelizatzea. Erraza ematen du horrela esanda,
|
baina
egon zaitez urtebete hor belauniko, errezoan, belatzen txilioak entzuten, harik eta euren hizkuntza ikasi arte. Eta gero hasi berbetan eurekin, eta esaiezu Jaungoikoaren nahia dela eurak ere kristautasunean sartzea eta hori dena.
|
|
|
Zehazteko beharrik balego legez. Izan ere, leihotik ikusten diren mahasti guztiak, eta ikusten ez direnak
|
baina
badaudenak, denak dira Di Ruggerorenak.
|
|
|
Hori bai, ikustekoak izan ziren zerbitzarien aurpegiak edateko ura bakarrik eskatu nuenean.
|
Baina
zegoeneko ohituta nengoen halako erreakzioetara. Azken batean, Euskal Herrian ere barre txiki dezente entzun behar izan nituen kontu hari buruz.
|
|
2005
|
|
|
Hasi ziren ingelesak esaten egongo zela Europan ebanista hoberik. Esaten zuten Galeseko horrek fama bai,
|
baina
egongo zela han edo hemen ebanista hoberik. Eta bilatzen hasi ziren Europatik.
|
|
2006
|
|
|
(Ortega filosofoa da; Unamuno literato bat, informazio filosofiko handiarekin).
|
Baina
badago, ezkutatua; h. d., operatu, erakusten ez den historiaren filosofia batekin operatzen da; eta ikusten ez den historia (unibertsal) horrek paper ezkutu erabakigarria jokatzen du diskurtsoan. Unamuno, bere eboluzioen piririkan, gaztetxotako bere historiazaletasun foralistaz gero(" erromantikoa", esango du berak) 286, laster positibismora konbertitua, historiaren filosofia spencertarraren jarraitzaile izana da, gero hegeldarra edo, gero marxista edo sozialista ere izana, orain hori dena gainditu eta filosofia berri oraindik definigaitzetan murgildua dago.
|
|
|
Ez dakit hiltzaileak ziren ala biktimak.
|
Baina
nago Malenfer aurkituz gero argitu eginen dugula misterioa.
|
|
2007
|
|
|
|
Baina
bego hori bere horretan.
|
|
|
|
Baina
bego hori, eta gozen atzerantz.
|
|
|
Arazoa irekita uzten du.
|
Baina
balegoke ziplo zer gaineraturik.
|
|
|
Aitortza komuna arima germaniarraren inportantzia erabatekoa da; kasik orokorra, arraza biologikoaren noraezekoa halaber.
|
Baina
badaude ñabardurak. Chamberlain ek, harat honat, bien inportantziarekin bat egiten du:
|
|
|
Horregatik, aurpegirik ez bagenu, ez gintuzke heriotzak horrenbeste lotsatuko. Hil aurretik ezer gutxi aldatzen da aurpegia ez den beste guztia,
|
baina
dagoen pertsonaren aurpegiak usteldu itxura ematen dio beste guztiari. Eta deserosoak dira, oso, gauza ustelak.
|
|
|
Elurrak bigun bigun estaltzen ditu hildakoen izenak eta bizien aurpegiak, gauza bera balira bezala. Suediako hilerrietan ez dago farolarik,
|
baina
badaude hildakoak bezainbat kandela txiki, irauten dutenak ñir ñir ordu batzuetan, eta inoiz ez daude berrehun hilarri eta ehun eta laurogeita hemeretzi kandela piztuta, eta beti daudenez hildakoak beste argitxo, ondotik korrika pasatzean, kandelaren bati putz egiteko gogoa ematen dizu, hildakoren bat berpiztuko delakoan, su txikien kopurua ez desorekatzeko. Uste dut hemen inguruan zela.
|
|
2008
|
|
|
Laurak zeuden liluratuta, bai,
|
baina
bazegoen Beñardoren liluraren eta besteenaren artean alderik. Izan ere, Nazario, Ismael eta Honorato. Honorato ere bai, Beñardo baino hiru urte gazteago zen arren gixonago baitzirudien?
|
|
|
patata zaku batzuk iduri baitzuten, zinez, markes jauna! Eta pena sentitu nahi izan nuen, errudun sentitu nahi izan nuen, kristau zintzo baten modura,
|
baina
bazeuden nigan beste indar batzuk, gorputz arimei lotuak, telurikoak, beste ni askeago baten aldarria egiten zutenak, urteetako kristautasunak nigan moldatutako balio eta kateetatik ihes, bestela ez baitago azaltzerik nola neska mulatoa iritsi ahala ezabatu zitzaizkidan kolpetik penak eta errudun usteak.
|
|
|
Eta nik jaso eta neure gelan gorde nuen.
|
Baina
zaudete lasai: Andres ortuzainak, zurgina, meza laguntzailea eta beste gauza asko ere badenak, miraria egingo du, besoa hautsi eta biharamunean konpontzea miraria baita, eta ez txikietakoa.
|
|
|
–
|
Baina
zaude lasai: sukaldari bikaina naiz eta arkumea ezin hobeto prestatuko dizut?
|
|
|
Baina orain Redruth eta biok bana izatekoa genuen, eta mister Arrowk eta kapitainak kubiertan egingo zuten lo, kabinara eramaten zuen sarbide etxola zabaldu egin baitzuten bi aldeetatik, eta gelatxo bat ematen zuen ia. Artean oso sabai baxua zuen, noski;
|
baina
bazegoen bi hamaka eskegitzeko adina toki, eta bigarrenak ere gustura zirudien antolaketa berriarekin. Agian berak ere izan zituen zalantzak eskifaiari buruz; baina hori uste hutsa da, zeren, ikusiko duzuen bezala, ez baikenuen luzaroan eduki bere iritziaren onura.
|
|
|
Hogonaren etxeko atean fetitxeak dauzkate jarrita, eta sagu, untxi eta beste animaliaren baten gorpuzkinak bizkor ari dira usteltzen. Ez da ezkutukoa,
|
baina
badago lehen begiratuan ikusterik ez daukagun bizitza; kostatzen zaigu auzuneak bereizten, eta kasta bakoitzaren txokoa antzematen: forjariena, sokagileena, oihalgileena?
|
|
|
Artatxikia harriekin landu behar zuten zaratarik ez egiteko, hain zen handia Alpha Yayari zioten beldurra. Borrokatzea alferrik zen, herri txikia da gurea,
|
baina
bazeuden hamazortzi gazte indartsu herriaren alde borrokatzeko prest. Aurrez aurrekoan zer eginik ez zenez, gazte indartsu haiek sakrifizioan eskaini zituzten, herriko jeinuak laguntza eta gidaritza emateko.
|
|
|
Goizetik gauera egiten da lan.
|
Baina
badaude bestelako tarteak ere. Pakok kontatu zuen behin hanka hautsita iritsi zela herrira.
|
|
|
Eta nik jaso eta neure gelan gorde nuen.
|
Baina
zaudete lasai: Andres ortuzainak, zurgina, meza laguntzailea eta beste gauza asko ere badenak, miraria egingo du, besoa hautsi eta biharamunean konpontzea miraria baita, eta ez txikietakoa.
|
|
|
Desagertzen zenean, berriz, emazteari eta ene emazteari so egiten nien eta, esatea krudela bada ere, gero eta itsusiagoak iruditzen zitzaizkidan, soineko dotore bezain barregarri haiekin, patata zaku batzuk bezalakoak ikusi nituen arte... patata zaku batzuk iduri baitzuten, zinez, markes jauna! Eta pena sentitu nahi izan nuen, errudun sentitu nahi izan nuen, kristau zintzo baten modura,
|
baina
bazeuden nigan beste indar batzuk, gorputz arimei lotuak, telurikoak... beste ni askeago baten aldarria egiten zutenak, urteetako kristautasunak nigan moldatutako balio eta kateetatik ihes, bestela ez baitago azaltzerik nola neska mulatoa iritsi ahala ezabatu zitzaizkidan kolpetik penak eta errudun usteak. Harik eta ulertu nuen arte ez nuela atsedenik hartuko, desio eta irrika bizi hura ase ezean.
|
|
|
Laurak zeuden liluratuta, bai,
|
baina
bazegoen Beñardoren liluraren eta besteenaren artean alderik. Izan ere, Nazario, Ismael eta Honorato –Honorato ere bai, Beñardo baino hiru urte gazteago zen arren gixonago baitzirudien... esan ere, esan ez zion, bada, aitari, artean hiru urteko mutikoa zela, eskuan aitzur txiki bat hartu eta aitzurlariarena egiten hasita:
|
|
2009
|
|
|
Aitonak ez zuen ezer txarrik egin. Gutunean esaten zituenek gizakiago bihurtzen zuten nire aurrean,
|
baina
bazegoen zerbait. Nire aitona, ni neurri batean, nire geneak gutxienez?, Bizkargi babestu zuten gizonen artean, munduko gizon ausartenen artean egon izanak bularra puzten zidan, eta malda erdian gelditu eta errenditu zela jakiteak lotsatu egiten ninduen; nahiz eta gizakiago bihurtu, lotsatu egiten ninduen.
|
|
|
kausa material/ formala, logikoa, ideala, h. d., munduaren hastapen gisa ura, mugabakoa, atomoak aipa litezke, edo baita ere maitasuna, justizia, Logos, Nous, etab. Gaurko zientziarentzat munduaren hasieraren galderak esanahi jakina dauka.
|
Baina
badago galdera modu bat edo kezka bat mundu hasieraren kausari buruz (mundua ez den nonbait eta zerbait, mundutik kanpo), a) zientziak bere bitartekoekin nekez planteatu ere egin lezakeena era horretan, logikoki, ez denaz, baita galdera; eta b) edonola ere zientziarentzat munduaren kausak munduaren proportziokoa izan luke, efektuak eta kausak proportzioren batean egon behar baitute elkarregaz.
|
|
|
–Oi, Lur, oinen oinarri zatzaigun lur eder,/ gure Herria eusten duzun lur ona? (HGB, 176 or.).
|
Baina
badago lurraren beste dimentsio teilhardiano bat, Gandiagarentzat arraroagoa iritziko nukeena, Hiru gizon bakarka n errepikatu egiten dena: lurra teknikaren ama (kosmos autokreatzailea, beraz, big bang etik aro atomikora).
|
|
|
Hori dena izan liteke poetiko zoragarria,
|
baina
badago beste problema bat: mitoak existentzia zaurituari zentzua ematen dio, ez du zauria, sendatzen?; zauriarekin bizitzen, irakasten?
|
|
|
Badago heriotzaren beldur natural bat(, natüral da gizonari bere biziaren, eta haren konserbazioniaren maite ükhaitia? dio Tartasek),
|
baina
badago ikara edo larritasun bat kulturak artifizialki sustatua ere, heriotza eta infernuarena?, hori erlijioak egin izan du gure kasuan, bera izan delako guri tradizio transmititu izan diguna, modu bulgarizatuan badarik ere, jeneralean judu kristauagaz nahastu eta bategina, biak ezin bereizi ahal izateraino. –Nun zagoz niretzat, nun zagoz, Eriotz?/ Nire galderari nundik dagiozu/ irri gorde hori??
|
|
|
Errukizko Jainko honetaz Einsteinek deus ez dio. Zalantza gabe badago jainkotasun bat kosmos handiaren kreatzaile handiarena,
|
baina
badago gizon emakume pobrearen errukizko jainkotasuna ere; eta beldurraren eta lotsaren jainkotasuna, justizia eta, mendekuaren, jainkotasuna(, buru harroak suntsitu ditu,/ ahaltsuak goi postuetatik bota/?
|
|
|
erlijiosoki gutxiago sakona al da, Ruandan gaixoak eta pobreak artatzera joan den neska gazte mojaren edo mutil gazte apaizaren sentimendua?
|
Baina
badago larriagorik ere: erlijiositaterik finena eta Jainkoaren ideia gorena, antropomorfismo oro guztiz saihesten duena litzateke Einsteinen aburuz (Ruandako moja eta apaizaren Jainkoaren ideiak franko baldres antropomorfoak direla suposa genezake).
|
|
|
–oihu egin zion.
|
Baina
zegoeneko Xabier lasterka zihoan erraldoiaren atzetik?. Xabier!
|
|
|
Ana ez zen ia sekula Iruñetik ateratzen lan kontuengatik. Xabierren protesta keinua isilarazi zuen?.
|
Baina
egon. Anaren mugikorraren faktura ere begiratu dut.
|
|
|
Oskarrek lepoko urratua ukitu zuen. Erre egiten zion,
|
baina
zegoeneko ez zerion odolik. Hegazkin urrun baten burrunba belarriratu zitzaion.
|
|
|
Bizkar zorroa zabaldu eta mugikorra atera zuen. Oso estaldura ahula zegoen,
|
baina
bazegoen deitzerik. Duda mudatan egon zen Anari deitu ala ez.
|
|
|
Ondo.
|
Baina
badaude, egoera berri honi dagokionez, gustatzen ez zaizkidan gauzak.
|
|
|
Inertziaz edo, plastikozko oilaskoa dastatzen jarraitu dute. Apur bat dezepzionatuta daude hirurak,
|
baina
badago egoera konpontzeko aukerarik. Itzultzen direnerako muxu dantza hastea adostu dute.
|
|
|
La Graciosa irlakoa zen (658 biztanle) eta urduri jartzen zen Ana aireportuan jasotako turistak entretenitzen saiatzen zenean, hoteletara abiatu aurretik. Ongi etorri Kanariar Uharteetara, ordu bat lapurtuko dizuegu orain,
|
baina
egon lasai, bueltarako itzuliko dizuegu eta. Beti eskaintzen zien txiste bera, eta beti egiten zuten barre penintsulatik etorritako turistek, batez ere neguan ailegatzen zirenek.
|
|
|
–galdetu dio Eutimiok Teresari, eta esatearekin batera aurpegia piztu zaio. Adin batetik aurrera urteak betetzea karga bihurtzen dela esaten dute, eta askori lotsa ere ematen omen dio adina aitortzeak,
|
baina
badago muga bat, laurogei urteren bueltan edo, zaharrak berriro urteak benetan ospatzen hasten direna, haurren ilusio berberarekin. Oso zaharrak diren pertsonek askotan errepikatzen dute euren adina, harro, gerra batetik bueltan baletoz bezala, eta zenbaki hori balitz bezala paparrean zintzilik daramaten domina.
|
|
|
Poliki abiatu zen badaezpada ere, nahiz eta ez zirudien kaioak asaldatzeko prest zeudenik. Hegoak zabaldu zituen batek edo bestek,
|
baina
zeuden lekuan bertan gelditu ziren gehienak, zirkinik ere egin gabe. Ohituak zeuden, antza, gizakiaren hurbiltasunera.
|
|
|
izugarria zara, izan ere, Txaro! Horrela uler dezaket hiru mutilekin hasi eta hirurak utzi izana,
|
baina
zaude lasai, zu aurkitzen zaituenak bere bizitzako printzesa aurkituko baitu, zuk printze urdinik aurkitzen ez baduzu ere? (?) Hemendik aurrera, badakizu:
|
|
|
–Zer ikusi duzu zuk, bada?
|
Baina
zaude lasai, Ada, elkarrekin joango gara-eta berriro ematen dituztenean. Ez zara damutuko.
|
|
|
Eta are gehiago esan nahi zuen, beharbada??
|
Baina
zaude lasai, haurra berehala hilko da-eta?, adibidez?, baina, azken bertigoak arnasarik gabe utzi zuelako edo, ez zuen esan; eta Reginak, ordainean, negar egin nahi izan zuen, zer besterik, baldintza haietan??, baina hura ere ezin izan zuen, malko iturria guztiz agortua zuelako, ausaz; eta, halarik ere, malkorik egin ezin duen negarra negarrago delako, negargarriago bai behintzat?, ez zegoen mund...
|
|
|
–
|
Baina
zaude lasai, haurra berehala hilko da-eta: don Zoilok halaxe esan dit?
|
|
|
–eta, emazteari irri lurtar bat eskaintzen ziola, gehitu zuen?:
|
Baina
zaude lasai, Kristok argi eta garbi esan baitzigun Zesarri zor zaiona Zesarri eman behar zaiola, eta Jainkoari zor zaiona Jainkoari, eta nik ere bai baitakit zer den fabrika bat eta zer katedral bat?
|
|
|
Bahitzaileek ez zituzten aita semeak hilko, itxuraz,
|
baina
egonean egoteko asmotan ere ez zeuden, agidanean; izan ere, Teofilo Mariak bere egitekoa egin eta oihuka hasi zenean,. Zerbitzu premian! Zerbitzu premian!?
|
|
|
Zortzi gizon hil zituen, berarengandik hurbil erori zirenak,
|
baina
bazeuden beste hil asko ere han hemenka, nahiz eta soldaduak ezin zehaztu izan zuen berak hil ote zituen haiek guztiak.
|
|
|
bahituen askatasunaren truke diru bat kobratzeko, edo etsaiarekin preso truke bat egiteko, gauzak okertzekotan; eta ez zagok dudarik, giro orokorrari begiratuz gero, gauzak okertu egin direla, hemen egoerari buelta ematea lortu badugu ere?
|
Baina
bazagok beste datu bat: izan ere, hiriko errepublikanoak eta nazionalistak estutzen ari zaizkiguk kontu horrekin?
|
|
|
–Arrazoi duzu, Teofilo Maria, esan zion Damasok?, nahiz eta don Zoilorena, oker ez banago, aholku bat izan zen, ez agindua.
|
Baina
badago, nire ustez, beste arrazoi bat, garrantzitsuagoa, kontuan hartu genukeena; izan ere, gaizki iruditzen zait ustezko erruduna erruduntzat jotzea, berari entzun ere gabe, eta, ezbairik izan ez zedin, era ezin garbiagoan azaldu zien ondorioa?: Domingok bere burua defendatzeko eskubidea du, eta entzun egin genioke?
|
|
|
eta berandu gabe sendategi batean ingresatu duzu.
|
Baina
zaude lasai, zintzoa bazara eta medikuek esaten dizutena betetzen baduzu, sendatuko zara-eta?
|
|
|
–Arrazoi duzu, osaba, loteriak zenbaki bat saritzen baitu, eta justiziak guztiak.
|
Baina
zaude lasai, loteriak eman zidana justiziaren alde jarriko dut-eta?; osaba Pakuninek ikusarazi baitzidan badirela loteria baino lehenagoko kontuak, bidali ere, horregatik bidali nindian aitak Galiziatik hona estudiatzera, hemen nuèn eta geltoki burua zèn osabaren etxera, liluratuta nindukàn osaba Pakuninengandik urruntzeko edo, alferrik.
|
|
|
Zer uste zenuten, bada?
|
Baina
egon lasai, hurrengoan Pravda berria jasoko duzue-eta, kar kar kar!
|
|
|
–eta, begiak semearenetan iltzatu eta begirada zorrozten zuela, gehitu zuen?:
|
Baina
zaude lasai, Txominek nekez utz bainazake haurdun, urteak pasatu zitzaizkidan-eta, nahiz eta lehoi batekin ezin esan daitekeen?
|
|
|
–Zer ikusi duzu zuk, bada?
|
Baina
zaude lasai, Ada, elkarrekin joango gara-eta berriro ematen dituztenean. Ez zara damutuko.
|
|
|
–eta, emazteari irri lurtar bat eskaintzen ziola, gehitu zuen–:
|
Baina
zaude lasai, Kristok argi eta garbi esan baitzigun Zesarri zor zaiona Zesarri eman behar zaiola, eta Jainkoari zor zaiona Jainkoari, eta nik ere bai baitakit zer den fabrika bat eta zer katedral bat...
|
|
|
Eta are gehiago esan nahi zuen, beharbada –"
|
Baina
zaude lasai, haurra berehala hilko da-eta", adibidez–, baina, azken bertigoak arnasarik gabe utzi zuelako edo, ez zuen esan; eta Reginak, ordainean, negar egin nahi izan zuen –zer besterik, baldintza haietan? –, baina hura ere ezin izan zuen, malko iturria guztiz agortua zuelako, ausaz; eta, halarik ere, malkorik egin ezin duen negarra negarrago delako –negargarriago bai ...
|
|
|
bahituen askatasunaren truke diru bat kobratzeko, edo etsaiarekin preso truke bat egiteko, gauzak okertzekotan; eta ez zagok dudarik, giro orokorrari begiratuz gero, gauzak okertu egin direla, hemen egoerari buelta ematea lortu badugu ere...
|
Baina
bazagok beste datu bat: izan ere, hiriko errepublikanoak eta nazionalistak estutzen ari zaizkiguk kontu horrekin... baita anarkistak ere, gezurra badirudi ere –eta, barru barrutik arnasa hartzen zuela, erantsi zuen–:
|
|
|
–eta, begiak semearenetan iltzatu eta begirada zorrozten zuela, gehitu zuen–:
|
Baina
zaude lasai, Txominek nekez utz bainazake haurdun, urteak pasatu zitzaizkidan-eta, nahiz eta lehoi batekin ezin esan daitekeen...
|
|
|
izugarria zara, izan ere, Txaro! Horrela uler dezaket hiru mutilekin hasi eta hirurak utzi izana,
|
baina
zaude lasai, zu aurkitzen zaituenak bere bizitzako printzesa aurkituko baitu, zuk printze urdinik aurkitzen ez baduzu ere... (...) Hemendik aurrera, badakizu:
|
|
|
Zer uste zenuten, bada?
|
Baina
egon lasai, hurrengoan Pravda berria jasoko duzue-eta, kar kar kar!
|
|
|
Bahitzaileek ez zituzten aita semeak hilko, itxuraz,
|
baina
egonean egoteko asmotan ere ez zeuden, agidanean; izan ere, Teofilo Mariak bere egitekoa egin eta oihuka hasi zenean," Zerbitzu premian! Zerbitzu premian!" –zaintzaileak bazkalduta zeuden ordurako, eta abokatuaren iloba bertatik alde egina–, Nikolairi begia argitu, eta honela mintzatu zitzaion Grigoriri:
|
|
|
–Bai, mutila, biriketako bat ukitua duzu, bestea apenas... eta berandu gabe sendategi batean ingresatu duzu.
|
Baina
zaude lasai, zintzoa bazara eta medikuek esaten dizutena betetzen baduzu, sendatuko zara-eta...
|
|
|
" Arrazoi duzu, osaba, loteriak zenbaki bat saritzen baitu, eta justiziak guztiak.
|
Baina
zaude lasai, loteriak eman zidana justiziaren alde jarriko dut-eta"; osaba Pakuninek ikusarazi baitzidan badirela loteria baino lehenagoko kontuak... bidali ere, horregatik bidali nindian aitak Galiziatik hona estudiatzera, hemen nuèn eta geltoki burua zèn osabaren etxera, liluratuta nindukàn osaba Pakuninengandik urruntzeko edo, alferrik. Handik hiru bat urtera, berriz, badakik:
|
|
|
Zortzi gizon hil zituen, berarengandik hurbil erori zirenak,
|
baina
bazeuden beste hil asko ere han hemenka, nahiz eta soldaduak ezin zehaztu izan zuen berak hil ote zituen haiek guztiak.
|
|
|
–Arrazoi duzu, Teofilo Maria –esan zion Damasok–, nahiz eta don Zoilorena, oker ez banago, aholku bat izan zen, ez agindua.
|
Baina
badago, nire ustez, beste arrazoi bat, garrantzitsuagoa, kontuan hartu genukeena; izan ere, gaizki iruditzen zait ustezko erruduna erruduntzat jotzea, berari entzun ere gabe –eta, ezbairik izan ez zedin, era ezin garbiagoan azaldu zien ondorioa–: Domingok bere burua defendatzeko eskubidea du, eta entzun egin genioke...
|
|
2010
|
|
|
...baitezake sutatik haratago dagoen errealitatea; itsutua nengoen, zinez, Helenaren aldeko maitasuna gurasoen aurkako gorroto nuela, eta hauen aurkako gorrotoa haren aldeko maitasun; urrun nuen Helena eta urrun izango nuen aurrerantzean, gurasoek eta hala erabakita, baina bihotzean ere banuen, eta bihotzaren suzko hizkuntzan ezabatuko nituen urruntasunak; Helena eta biok ez geunden jada elkarrekin,
|
baina
bageunden, eta inoiz baino estuago geunden; eta maitasun suak arintzen zidan bekatu egin nuelako sentipena, eta, gurutzearen aurrean belauniko jarrita, eskerrak ematen nizkion Goikoari. Helena ere suzko ikusten nuen bere eztei jantzi gorrian?, proba haren aurrean jarri ninduelako?
|
|
|
Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean: . Badakit ez duzula Jainkoagan sinesten,
|
baina
zaude lasai, noizbait sinetsiko duzu-eta?. Ezustean harrapatu ninduzun, baina zu ere urduri zeunden:
|
|
|
Aitak, beraz, bere jarrerari eusten zion,
|
baina
bazegoen bere jarrera hartan, bai, aldaketarik. Aita, izan ere, beti izan zen etxeko aginpidea, etxekooi tokia eta maila esleitzen zizkiguna, toki guztien gaineko tokia, piramidearen erpin mugigaitza?
|
|
|
–(?) Hala, bada, barka, Damaso, neure bizitzari beste errepasotxo bat ematen badiot,
|
baina
zaude lasai, zin baitegizut azkenekoa izango dela. Oraingoan, baina, bizpahiru gertakizun izango ditut gogoan, nire bizitzaren nondik norakoen esplikazioa argi dezaketenak.
|
|
|
Hori ere etorriko da, bizitzak heriotza zor,
|
baina
zaude lasai, Gabino, dama beltza dama urdin bat baita berez, Duquesnel izena duena: izen horrekin izango ez da, bada, dama urdin bat?!
|
|
|
mundu honetan, aldika, hartu beharreko erabakiak hartu behar izaten dira, egoera usteltzen hasi baino lehen, eta nik hartu dut neurea, jakin dezazuen??; eta, begiak zorrozten zituela, jarraitu zuen: . Ni soberan nago etxe honetan, badakit,
|
baina
zaudete lasai, bai baitut nora joana??. Zopa jaten ari ginen une hartan, eta aitak, koilara ahorako bidean zuenak, platerera itzuli eta honela esan zuen:
|
|
|
Hirugarren eguna zen, edo laugarrena??? ...ta belauniko jarri zirenean; guztiok zain geunden, adi adi, ume bidenteen inguruan, neska eta mutila, anai arrebak?, baita hauek trantzean berehala sartu ere?; kandelak eta tortxak piztuta zeuden, eta ongi ikusten nituen haien begiak, gora begira jarriak, distiratsu baino distiratsuagoak, suzko puxtarriak iduri; ez zen trantze deigarri bat, trantze deigarriagorik ikusiko nuen, bai, berandu gabe!?,
|
baina
bazegoen giroan halako zer bat, hitzez esatea neke dena, zerua iturburu zuèn energia bat edo?, baina guztiok ukitzen gintuena; eta ni ere, umeak halaxe ikusten nituelako, bai, baina baita markesa anderearen iragarpena gogoan nuelako ere, beharbada?. Hodei baten gainean agertuko zaizu Ama Birjina, inoiz agertzen bazaizu??, gora begira jarri nintzen, ez posibilitate hartan sinetsita, baina bai sin... larritzen baininduen, zer zen, bada, jarrera hura, Jainkoa onartzen zuena eta Eliza baztertzen???, eta erabateko argudio baten atzetik bainenbilen, ondorioz:
|
|
|
esan beharrik ere ez, amak ikusi egiten baininduen, eta laster bai laster ohartu baitzen nire begiek ez zutela egun batzuk lehenagoko distirarik: . Gabino, biok espero genuèn iturria ez da, ez, ezerezetik sortu,
|
baina
badago beste iturri bat zeruan, eta iturri hartatik edaten dute bidenteek egunero, baita guk ere bidenteen bidez, eta hori da inportanteena. Gainera, ez ditut ahaztekoak aita kaputxino bati misio batzuetan entzundako hitzak:
|
|
|
Eta hala, burua aurreratu eta irri bihurri bat egiten zuela, amak ere entzuteko moduan, gehitu zuen: ?
|
Baina
zaude lasai, egun batean lehenengoa izango naiz: amari zure eskua eskatzeko egun aproposa??.
|
|
|
Eta Susanaren begietara lanbro ezin goibelago bat erori zen bat batean. Eta bat batean, halaber, Susanaren beste irudi hura etorri zitzaidan, noiz eta usakume tiroaldia bukatuta gero Teorengana hurbildu baitzen eta noiz eta honen ateraldiak??
|
Baina
zaude lasai, egun batean lehenengoa izango naiz: amari zure eskua eskatzeko egun aproposa???
|
|
|
eskakizun hartan, gainera, ados zuen maistra, biek ala biek jakin nahi baitzuten ongi bukatuko ote zen Domingoren eta maistraren ilobaren historia;. Artalde bat ikusi dut, eta artaldetik urrun bi ardi beltz.
|
Baina
zaudete lasai, bi ardiak etxerako bidean baitaude jada eta urtebete baino lehenago etxean izango baitituzue: datorren udaberrirako, agian, landareak eta zuhaitzak loretan ikusi ditut-eta?
|
|
|
Jainkoa traba bat bezala nabaritu izan baitut, gauzak diren bezala esatea eragozten zidana, lehentxeago adierazi dizut.
|
Baina
zaude lasai: misantropo samarra naizen arren, ergelkeriarekin intransigentea naiz, eta ergelkeria asko ikusten dut bai inguruan eta bai neure baitan ere:
|
|
|
baden eta ez den lur baten gainean, alegia, lurrikara baten gainean, ondorioz?, segundora ere iristen ez den orainaren segundo infinitesimala, istantari deitzeko modu bat da? hurrengo segundoak irensten baitu, ezinbestean;
|
baina
badago beste esperientzia barrukoago bat, neuri noiznahi bizitzea egokitu eta egokitzen zaidana, eta hona ekarriko dudana: barru barruko sentipen bat da, ohartarazten didana ezen bizitzak ametsetik gehiago duela errealitatetik baino; Donibane Gurutzekoak, adibidez, gogor eusten zion horma bati aldika, edo gogor heltzen ate edo altzari bati, edo atximur edo min egiten zien eskuei, kanpoko errealitate sozial zein mundutarrari ihes ez egiteko?
|
|
|
Guk esan genien benetan sinesten baldin bazuten ordura arte gure artean egindako saiakeran eta benetan pentsatzen bazuten Barajaskoa katastrofea zela, zerbait egin behar zutela. Eta egin beharreko horretan, ulertzen genuela bere barne kodeen arabera ezin zutela gaitzetsi ETAk egindako ezer, ezin zutela gaitzetsi gaitzespen hitza erabiliz,
|
baina
bazeudela formulak, Sinn Feinek erabilitakoak inoiz. Guk, EAJ bezala, malgutasunez jokatuko genuela, gaitzespen adierazpenik egon gabe ere, Batasunaren izenean argi esaten bazuten, ETA aipatuta edo aipatu gabe, utz ziezaietela beraiei politika egiten?.
|
|
|
–Leihotik ihes egingo dugu?
|
baina
egon!
|