|
2000
|
|
|
Nire adinekoa edo zelarik, burutsu eta adimendutsu zen Jesus, sinagogako doktoreen doktore eta jakintsuen jakintsu,
|
baina
nago ezen berak ere ez ziola osabari hirugarren lezione hartarik fitsik ere endelegatuko, enekin batean egon izan balitz; baina nola, alde batetik, ekialdeko leihotik ilargi zuria deika ari baitzitzaigun, bere sekeretutxoak erakutsi nahian, nik uste, eta nola, bertzetik, teleskopiotik behatzea zen ene orduko gutizia gutiziatsua, baietz ihardetsi nion, guztiz ulertu niola. Eta hark, orduan:
|
|
|
Baina, geldiro eta baratx bada ere, aitzina egin behar diagu... Izan ere, zeruan baduk argi argitsu bat, oraino ere ezjakintasunaren eta inorantziaren hodeiak estalia,
|
baina
hago segur ezen argi horrek guztiok argituko gaituela egunen batean, katolikoak eta protestantak, haiek eta gu... —eta, skribatzen ari zen liburuaren orri bat eskuan hartzen zuela, erran zuen—:
|
|
|
Baita ederragoak ere. Omne quod movetur ab alio movetur, erraiten zuen Akinokoak, Jainkoaren existentziaren demostratzeko, bere bortz argumentu ezagun haietarik lehenean, bide hartarik mugimenduaren lehen kausa eta arrazoina edireiten zuela,
|
baina
nago ezen, kausen kausetarat jo gabe ere, aski arrazoin zela tigrearen edertasun basati hura Guztiahaldunaren existentzia frogatzeko.
|
|
|
LIBERTATEA: osaba Joanikoten ametsa eta ene ametsa; eta libertatearen lurra amets nuelako joan nintzen bertze lur haren bila, zeina urezkoa baitzen eta itsaso zeritzan;
|
baina
bazegoen itsasoaren bertzaldean bertze leku bat, non libertatearen bertze lur bat eskura baitzitekeen, eta lur hura Indietako lurra zen, zeren, baldin egia bazen, Americo Vespuciok erraiten zuen moduan, baita Bartolomé de las Casasek berak ere, ezen hango herriek urrea mesprezatzen eta arbuiatzen zutela, zinez izan behar baitzuten haiek herri libreak; eta zeren, baldin egia bazen, Vasco de Quiro...
|
|
|
Urbiain. Eta, halarik ere, Nafarroa Garaiko mapari behatzen badiozu, ez duzu Urbiainik edirenen,
|
baina
badago bai Urbiainik: ene bihotzean dago, ene ariman, eta, ondorez, ene arimako mapetarik batean aurkitu ahal izanen duzu, orri eta plama hauetan barrena, zeren Joanes Etxegoienen lumatik sortu baitzen Urbiain, Urbiainek Joanes Etxegoien sor zezan amoreakatik, benturaz...
|
|
|
Bai, bazekiat, halarik ere, ezen pentsu beltz batek ez hauela bakean ez soseguan uzten, zeren, hasteko, nekez lot daiteke suizidioa atsegintasunarekin, eta zeren, ondorez, izugarria idurituko zaik, lehenengo istantean bai bederen...
|
baina
hago trankil, Joanes. Izan ere, nola ene egia eta ene ohorea guztiz lohituak izan diren Ofizio Sainduaren sententzia horrekin, hala, burua jaso beharra diat, ohorezko gizon izaiten segitu nahi badut bederen.
|
|
|
Lehenago, optikan izana nintzen eta hango gizona nire dioptriak neurtzen tematua zen, hautsitako kristalen ordezkoak zuzen paratu beharrez. Egun osoan lantokira agertu gabe egon ondotik, Eskalatzailearekiko kalapita hainbat kilometrotara entzuten zen,
|
baina
nengoen nengoenean hori eta iazko haizea axola bera zitzaizkidan jada. Ailegatu nintzenetik Togasekin eleketan ari zen bulegoan, eta ez nuen neurez otsotegian sartzeko inolako asmorik.
|
|
2001
|
|
|
Herri tipietan ez da eritegirik
|
baina
daudenak nolakoak diren esatea ez da erraz. Ezin berdindu Europan ikusten direnekin.
|
|
2003
|
|
|
" Hor ez, Loma" esan zion Santosek" hor atzean, belarren ondoan". Belar nahastu asko zegoen, egia,
|
baina
bazegoen bai banku bat belarren ondoan, harrizkoa, eta bertan jesarri nahi zuela esan zuen Santosek, eta bertan jesarri ziren. Nemiak esan zion berehala altxatu zutela bankutik, harria hotz zegoelako eta hoztu egin zitekeelako Santos.
|
|
|
Horregatik galdetu zion, halako batean, Anari ere. Anak ezetz erantzun zion, ez zekiela nor zen,
|
baina
bazegoela Idusen Matheus Maio kalea.
|
|
2004
|
|
|
Puntu batera zuzenduta zeukaten begirada. Nik ere harantz zuzendu nituen nire begiak; ez nuen ikusten ezer,
|
baina
bazegoen zerbait gazte haientzat interesa zeukana.
|
|
|
Izan ere, lege mailan konpondu gabe gelditzen dena, ezin daiteke gero adabakiz konpontzen saiatu?. 377 Bigarrena, ostera, Joxean Amundarainena dugu: . Ez da erraza, noski, hizkuntza baten erabilera arautzea;
|
baina
gauden unean eta egin diren ahalegin guztien ondoren, nire ustez, zehaztu egin behar da euskararen era bilerari buruzko gutxieneko araudi bat. Euskara lan mundura iristeko bidean administrazioak protagonista eta, bere inguruan lan egiten duten enpresekiko harremanetan, eragile izan behar du?. 378
|
|
|
664 Martin Orbe: . Infernuak zein purgatorioak ekar ditzakeen kalteak aipatu zituen aspaldi gure maisu filologoak;
|
baina
nago diglosia amaigabeko purgatorioa dela, eta hori eta infernua gauza bera dira?. Euskal Ubibertsitatea?, Jakin/ 131, 2002, 196.
|
|
|
belatzak lehenengo eta txolarreak gero, espezie bi horiek ebanjelizatzea. Erraza ematen du horrela esanda,
|
baina
egon zaitez urtebete hor belauniko, errezoan, belatzen txilioak entzuten, harik eta euren hizkuntza ikasi arte. Eta gero hasi berbetan eurekin, eta esaiezu Jaungoikoaren nahia dela eurak ere kristautasunean sartzea eta hori dena.
|
|
|
Zehazteko beharrik balego legez. Izan ere, leihotik ikusten diren mahasti guztiak, eta ikusten ez direnak
|
baina
badaudenak, denak dira Di Ruggerorenak.
|
|
2005
|
|
|
Hasi ziren ingelesak esaten egongo zela Europan ebanista hoberik. Esaten zuten Galeseko horrek fama bai,
|
baina
egongo zela han edo hemen ebanista hoberik. Eta bilatzen hasi ziren Europatik.
|
|
2007
|
|
|
Horregatik, aurpegirik ez bagenu, ez gintuzke heriotzak horrenbeste lotsatuko. Hil aurretik ezer gutxi aldatzen da aurpegia ez den beste guztia,
|
baina
dagoen pertsonaren aurpegiak usteldu itxura ematen dio beste guztiari. Eta deserosoak dira, oso, gauza ustelak.
|
|
|
Elurrak bigun bigun estaltzen ditu hildakoen izenak eta bizien aurpegiak, gauza bera balira bezala. Suediako hilerrietan ez dago farolarik,
|
baina
badaude hildakoak bezainbat kandela txiki, irauten dutenak ñir ñir ordu batzuetan, eta inoiz ez daude berrehun hilarri eta ehun eta laurogeita hemeretzi kandela piztuta, eta beti daudenez hildakoak beste argitxo, ondotik korrika pasatzean, kandelaren bati putz egiteko gogoa ematen dizu, hildakoren bat berpiztuko delakoan, su txikien kopurua ez desorekatzeko. Uste dut hemen inguruan zela.
|
|
2008
|
|
|
Laurak zeuden liluratuta, bai,
|
baina
bazegoen Beñardoren liluraren eta besteenaren artean alderik. Izan ere, Nazario, Ismael eta Honorato. Honorato ere bai, Beñardo baino hiru urte gazteago zen arren gixonago baitzirudien?
|
|
|
patata zaku batzuk iduri baitzuten, zinez, markes jauna! Eta pena sentitu nahi izan nuen, errudun sentitu nahi izan nuen, kristau zintzo baten modura,
|
baina
bazeuden nigan beste indar batzuk, gorputz arimei lotuak, telurikoak, beste ni askeago baten aldarria egiten zutenak, urteetako kristautasunak nigan moldatutako balio eta kateetatik ihes, bestela ez baitago azaltzerik nola neska mulatoa iritsi ahala ezabatu zitzaizkidan kolpetik penak eta errudun usteak.
|
|
|
Baina orain Redruth eta biok bana izatekoa genuen, eta mister Arrowk eta kapitainak kubiertan egingo zuten lo, kabinara eramaten zuen sarbide etxola zabaldu egin baitzuten bi aldeetatik, eta gelatxo bat ematen zuen ia. Artean oso sabai baxua zuen, noski;
|
baina
bazegoen bi hamaka eskegitzeko adina toki, eta bigarrenak ere gustura zirudien antolaketa berriarekin. Agian berak ere izan zituen zalantzak eskifaiari buruz; baina hori uste hutsa da, zeren, ikusiko duzuen bezala, ez baikenuen luzaroan eduki bere iritziaren onura.
|
|
|
Hogonaren etxeko atean fetitxeak dauzkate jarrita, eta sagu, untxi eta beste animaliaren baten gorpuzkinak bizkor ari dira usteltzen. Ez da ezkutukoa,
|
baina
badago lehen begiratuan ikusterik ez daukagun bizitza; kostatzen zaigu auzuneak bereizten, eta kasta bakoitzaren txokoa antzematen: forjariena, sokagileena, oihalgileena?
|
|
|
Artatxikia harriekin landu behar zuten zaratarik ez egiteko, hain zen handia Alpha Yayari zioten beldurra. Borrokatzea alferrik zen, herri txikia da gurea,
|
baina
bazeuden hamazortzi gazte indartsu herriaren alde borrokatzeko prest. Aurrez aurrekoan zer eginik ez zenez, gazte indartsu haiek sakrifizioan eskaini zituzten, herriko jeinuak laguntza eta gidaritza emateko.
|
|
|
Desagertzen zenean, berriz, emazteari eta ene emazteari so egiten nien eta, esatea krudela bada ere, gero eta itsusiagoak iruditzen zitzaizkidan, soineko dotore bezain barregarri haiekin, patata zaku batzuk bezalakoak ikusi nituen arte... patata zaku batzuk iduri baitzuten, zinez, markes jauna! Eta pena sentitu nahi izan nuen, errudun sentitu nahi izan nuen, kristau zintzo baten modura,
|
baina
bazeuden nigan beste indar batzuk, gorputz arimei lotuak, telurikoak... beste ni askeago baten aldarria egiten zutenak, urteetako kristautasunak nigan moldatutako balio eta kateetatik ihes, bestela ez baitago azaltzerik nola neska mulatoa iritsi ahala ezabatu zitzaizkidan kolpetik penak eta errudun usteak. Harik eta ulertu nuen arte ez nuela atsedenik hartuko, desio eta irrika bizi hura ase ezean.
|
|
|
Laurak zeuden liluratuta, bai,
|
baina
bazegoen Beñardoren liluraren eta besteenaren artean alderik. Izan ere, Nazario, Ismael eta Honorato –Honorato ere bai, Beñardo baino hiru urte gazteago zen arren gixonago baitzirudien... esan ere, esan ez zion, bada, aitari, artean hiru urteko mutikoa zela, eskuan aitzur txiki bat hartu eta aitzurlariarena egiten hasita:
|
|
2009
|
|
|
Aitonak ez zuen ezer txarrik egin. Gutunean esaten zituenek gizakiago bihurtzen zuten nire aurrean,
|
baina
bazegoen zerbait. Nire aitona, ni neurri batean, nire geneak gutxienez?, Bizkargi babestu zuten gizonen artean, munduko gizon ausartenen artean egon izanak bularra puzten zidan, eta malda erdian gelditu eta errenditu zela jakiteak lotsatu egiten ninduen; nahiz eta gizakiago bihurtu, lotsatu egiten ninduen.
|
|
|
Hori dena izan liteke poetiko zoragarria,
|
baina
badago beste problema bat: mitoak existentzia zaurituari zentzua ematen dio, ez du zauria, sendatzen?; zauriarekin bizitzen, irakasten?
|
|
|
Badago heriotzaren beldur natural bat(, natüral da gizonari bere biziaren, eta haren konserbazioniaren maite ükhaitia? dio Tartasek),
|
baina
badago ikara edo larritasun bat kulturak artifizialki sustatua ere, heriotza eta infernuarena?, hori erlijioak egin izan du gure kasuan, bera izan delako guri tradizio transmititu izan diguna, modu bulgarizatuan badarik ere, jeneralean judu kristauagaz nahastu eta bategina, biak ezin bereizi ahal izateraino. –Nun zagoz niretzat, nun zagoz, Eriotz?/ Nire galderari nundik dagiozu/ irri gorde hori??
|
|
|
Errukizko Jainko honetaz Einsteinek deus ez dio. Zalantza gabe badago jainkotasun bat kosmos handiaren kreatzaile handiarena,
|
baina
badago gizon emakume pobrearen errukizko jainkotasuna ere; eta beldurraren eta lotsaren jainkotasuna, justizia eta, mendekuaren, jainkotasuna(, buru harroak suntsitu ditu,/ ahaltsuak goi postuetatik bota/?
|
|
|
Oskarrek lepoko urratua ukitu zuen. Erre egiten zion,
|
baina
zegoeneko ez zerion odolik. Hegazkin urrun baten burrunba belarriratu zitzaion.
|
|
|
Bizkar zorroa zabaldu eta mugikorra atera zuen. Oso estaldura ahula zegoen,
|
baina
bazegoen deitzerik. Duda mudatan egon zen Anari deitu ala ez.
|
|
|
Inertziaz edo, plastikozko oilaskoa dastatzen jarraitu dute. Apur bat dezepzionatuta daude hirurak,
|
baina
badago egoera konpontzeko aukerarik. Itzultzen direnerako muxu dantza hastea adostu dute.
|
|
|
La Graciosa irlakoa zen (658 biztanle) eta urduri jartzen zen Ana aireportuan jasotako turistak entretenitzen saiatzen zenean, hoteletara abiatu aurretik. Ongi etorri Kanariar Uharteetara, ordu bat lapurtuko dizuegu orain,
|
baina
egon lasai, bueltarako itzuliko dizuegu eta. Beti eskaintzen zien txiste bera, eta beti egiten zuten barre penintsulatik etorritako turistek, batez ere neguan ailegatzen zirenek.
|
|
|
–galdetu dio Eutimiok Teresari, eta esatearekin batera aurpegia piztu zaio. Adin batetik aurrera urteak betetzea karga bihurtzen dela esaten dute, eta askori lotsa ere ematen omen dio adina aitortzeak,
|
baina
badago muga bat, laurogei urteren bueltan edo, zaharrak berriro urteak benetan ospatzen hasten direna, haurren ilusio berberarekin. Oso zaharrak diren pertsonek askotan errepikatzen dute euren adina, harro, gerra batetik bueltan baletoz bezala, eta zenbaki hori balitz bezala paparrean zintzilik daramaten domina.
|
|
|
Poliki abiatu zen badaezpada ere, nahiz eta ez zirudien kaioak asaldatzeko prest zeudenik. Hegoak zabaldu zituen batek edo bestek,
|
baina
zeuden lekuan bertan gelditu ziren gehienak, zirkinik ere egin gabe. Ohituak zeuden, antza, gizakiaren hurbiltasunera.
|
|
|
izugarria zara, izan ere, Txaro! Horrela uler dezaket hiru mutilekin hasi eta hirurak utzi izana,
|
baina
zaude lasai, zu aurkitzen zaituenak bere bizitzako printzesa aurkituko baitu, zuk printze urdinik aurkitzen ez baduzu ere? (?) Hemendik aurrera, badakizu:
|
|
|
Bahitzaileek ez zituzten aita semeak hilko, itxuraz,
|
baina
egonean egoteko asmotan ere ez zeuden, agidanean; izan ere, Teofilo Mariak bere egitekoa egin eta oihuka hasi zenean,. Zerbitzu premian! Zerbitzu premian!?
|
|
|
Zortzi gizon hil zituen, berarengandik hurbil erori zirenak,
|
baina
bazeuden beste hil asko ere han hemenka, nahiz eta soldaduak ezin zehaztu izan zuen berak hil ote zituen haiek guztiak.
|
|
|
izugarria zara, izan ere, Txaro! Horrela uler dezaket hiru mutilekin hasi eta hirurak utzi izana,
|
baina
zaude lasai, zu aurkitzen zaituenak bere bizitzako printzesa aurkituko baitu, zuk printze urdinik aurkitzen ez baduzu ere... (...) Hemendik aurrera, badakizu:
|
|
|
Bahitzaileek ez zituzten aita semeak hilko, itxuraz,
|
baina
egonean egoteko asmotan ere ez zeuden, agidanean; izan ere, Teofilo Mariak bere egitekoa egin eta oihuka hasi zenean," Zerbitzu premian! Zerbitzu premian!" –zaintzaileak bazkalduta zeuden ordurako, eta abokatuaren iloba bertatik alde egina–, Nikolairi begia argitu, eta honela mintzatu zitzaion Grigoriri:
|
|
|
Zortzi gizon hil zituen, berarengandik hurbil erori zirenak,
|
baina
bazeuden beste hil asko ere han hemenka, nahiz eta soldaduak ezin zehaztu izan zuen berak hil ote zituen haiek guztiak.
|
|
2010
|
|
|
...baitezake sutatik haratago dagoen errealitatea; itsutua nengoen, zinez, Helenaren aldeko maitasuna gurasoen aurkako gorroto nuela, eta hauen aurkako gorrotoa haren aldeko maitasun; urrun nuen Helena eta urrun izango nuen aurrerantzean, gurasoek eta hala erabakita, baina bihotzean ere banuen, eta bihotzaren suzko hizkuntzan ezabatuko nituen urruntasunak; Helena eta biok ez geunden jada elkarrekin,
|
baina
bageunden, eta inoiz baino estuago geunden; eta maitasun suak arintzen zidan bekatu egin nuelako sentipena, eta, gurutzearen aurrean belauniko jarrita, eskerrak ematen nizkion Goikoari. Helena ere suzko ikusten nuen bere eztei jantzi gorrian?, proba haren aurrean jarri ninduelako?
|
|
|
Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean: . Badakit ez duzula Jainkoagan sinesten,
|
baina
zaude lasai, noizbait sinetsiko duzu-eta?. Ezustean harrapatu ninduzun, baina zu ere urduri zeunden:
|
|
|
Aitak, beraz, bere jarrerari eusten zion,
|
baina
bazegoen bere jarrera hartan, bai, aldaketarik. Aita, izan ere, beti izan zen etxeko aginpidea, etxekooi tokia eta maila esleitzen zizkiguna, toki guztien gaineko tokia, piramidearen erpin mugigaitza?
|
|
|
–(?) Hala, bada, barka, Damaso, neure bizitzari beste errepasotxo bat ematen badiot,
|
baina
zaude lasai, zin baitegizut azkenekoa izango dela. Oraingoan, baina, bizpahiru gertakizun izango ditut gogoan, nire bizitzaren nondik norakoen esplikazioa argi dezaketenak.
|
|
|
Hori ere etorriko da, bizitzak heriotza zor,
|
baina
zaude lasai, Gabino, dama beltza dama urdin bat baita berez, Duquesnel izena duena: izen horrekin izango ez da, bada, dama urdin bat?!
|
|
|
mundu honetan, aldika, hartu beharreko erabakiak hartu behar izaten dira, egoera usteltzen hasi baino lehen, eta nik hartu dut neurea, jakin dezazuen??; eta, begiak zorrozten zituela, jarraitu zuen: . Ni soberan nago etxe honetan, badakit,
|
baina
zaudete lasai, bai baitut nora joana??. Zopa jaten ari ginen une hartan, eta aitak, koilara ahorako bidean zuenak, platerera itzuli eta honela esan zuen:
|
|
|
Hirugarren eguna zen, edo laugarrena??? ...ta belauniko jarri zirenean; guztiok zain geunden, adi adi, ume bidenteen inguruan, neska eta mutila, anai arrebak?, baita hauek trantzean berehala sartu ere?; kandelak eta tortxak piztuta zeuden, eta ongi ikusten nituen haien begiak, gora begira jarriak, distiratsu baino distiratsuagoak, suzko puxtarriak iduri; ez zen trantze deigarri bat, trantze deigarriagorik ikusiko nuen, bai, berandu gabe!?,
|
baina
bazegoen giroan halako zer bat, hitzez esatea neke dena, zerua iturburu zuèn energia bat edo?, baina guztiok ukitzen gintuena; eta ni ere, umeak halaxe ikusten nituelako, bai, baina baita markesa anderearen iragarpena gogoan nuelako ere, beharbada?. Hodei baten gainean agertuko zaizu Ama Birjina, inoiz agertzen bazaizu??, gora begira jarri nintzen, ez posibilitate hartan sinetsita, baina bai sin... larritzen baininduen, zer zen, bada, jarrera hura, Jainkoa onartzen zuena eta Eliza baztertzen???, eta erabateko argudio baten atzetik bainenbilen, ondorioz:
|
|
|
esan beharrik ere ez, amak ikusi egiten baininduen, eta laster bai laster ohartu baitzen nire begiek ez zutela egun batzuk lehenagoko distirarik: . Gabino, biok espero genuèn iturria ez da, ez, ezerezetik sortu,
|
baina
badago beste iturri bat zeruan, eta iturri hartatik edaten dute bidenteek egunero, baita guk ere bidenteen bidez, eta hori da inportanteena. Gainera, ez ditut ahaztekoak aita kaputxino bati misio batzuetan entzundako hitzak:
|
|
|
baden eta ez den lur baten gainean, alegia, lurrikara baten gainean, ondorioz?, segundora ere iristen ez den orainaren segundo infinitesimala, istantari deitzeko modu bat da? hurrengo segundoak irensten baitu, ezinbestean;
|
baina
badago beste esperientzia barrukoago bat, neuri noiznahi bizitzea egokitu eta egokitzen zaidana, eta hona ekarriko dudana: barru barruko sentipen bat da, ohartarazten didana ezen bizitzak ametsetik gehiago duela errealitatetik baino; Donibane Gurutzekoak, adibidez, gogor eusten zion horma bati aldika, edo gogor heltzen ate edo altzari bati, edo atximur edo min egiten zien eskuei, kanpoko errealitate sozial zein mundutarrari ihes ez egiteko?
|
|
|
Guk esan genien benetan sinesten baldin bazuten ordura arte gure artean egindako saiakeran eta benetan pentsatzen bazuten Barajaskoa katastrofea zela, zerbait egin behar zutela. Eta egin beharreko horretan, ulertzen genuela bere barne kodeen arabera ezin zutela gaitzetsi ETAk egindako ezer, ezin zutela gaitzetsi gaitzespen hitza erabiliz,
|
baina
bazeudela formulak, Sinn Feinek erabilitakoak inoiz. Guk, EAJ bezala, malgutasunez jokatuko genuela, gaitzespen adierazpenik egon gabe ere, Batasunaren izenean argi esaten bazuten, ETA aipatuta edo aipatu gabe, utz ziezaietela beraiei politika egiten?.
|
|
|
–Leihotik ihes egingo dugu?
|
baina
egon!
|
|
|
–Bai,
|
baina
badaude argitxo batzuk, bidea markatzen dutenak.
|
|
|
Erditu aurretik ez genuen inoiz ezer eduki,
|
baina
bazegoen agian noizbait zerbait baterako tarte txiki bat, niri bere proiektuen aurrean loak hartzea galarazten zidana, bera bere proiektuak nire aurrean halako komentzimenduarekin aletzera zeramana. Ondoren, katiluak hoztu eta askora, besarkada batekin agurtu ohi ginen, eta handik gutxira kafe luzeago baten promesa egiten genion elkarri, agian aste hartan bertan edo hurrengoan.
|
|
|
Itzultzeko momentua suertatzen zaienean, emakume haurdunen inguruan egoten dira, babesa eman nahian eurak izango diren sabeleko haurtxoari. Beste egoera batzuetan ere azaldu daitezkeen arima hauek ez dira normalean ikusten,
|
baina
badaude pertsona berezi batzuk horretarako gaitasuna daukatenak, egoera edo momentu jakin batzuetan. Zeu zara horietariko bat, dirudienez.
|
|
|
Hori ere etorriko da, bizitzak heriotza zor,
|
baina
zaude lasai, Gabino, dama beltza dama urdin bat baita berez, Duquesnel izena duena: izen horrekin izango ez da, bada, dama urdin bat...!
|
|
|
...nean; guztiok zain geunden, adi adi, ume bidenteen inguruan —neska eta mutila, anai arrebak—, baita hauek trantzean berehala sartu ere...; kandelak eta tortxak piztuta zeuden, eta ongi ikusten nituen haien begiak, gora begira jarriak, distiratsu baino distiratsuagoak, suzko puxtarriak iduri; ez zen trantze deigarri bat —trantze deigarriagorik ikusiko nuen, bai, berandu gabe! —,
|
baina
bazegoen giroan halako zer bat, hitzez esatea neke dena —zerua iturburu zuèn energia bat edo—, baina guztiok ukitzen gintuena; eta ni ere, umeak halaxe ikusten nituelako, bai, baina baita markesa anderearen iragarpena gogoan nuelako ere, beharbada —" Hodei baten gainean agertuko zaizu Ama Birjina, inoiz agertzen bazaizu" —, gora begira jarri nintzen, ez posibilitate... " Hara, Domingo:
|
|
|
Hurrengo egunetan, hala ere, mirariaren etengabeko atzerapenarekin batera, atzera egin zuen nire sinesmenak ere... ez amarenak, ordea, oztopo eta eragozpen bakoitzarentzat aurkitzen baitzuen neurriko pertika, oztopo eta garaipen ororen gainetik jauzi egiteko; nik ez nion, hala ere, ezer esan amari... esan beharrik ere ez, amak ikusi egiten baininduen, eta laster bai laster ohartu baitzen nire begiek ez zutela egun batzuk lehenagoko distirarik: " Gabino, biok espero genuèn iturria ez da, ez, ezerezetik sortu,
|
baina
badago beste iturri bat zeruan, eta iturri hartatik edaten dute bidenteek egunero, baita guk ere bidenteen bidez, eta hori da inportanteena. Gainera, ez ditut ahaztekoak aita kaputxino bati misio batzuetan entzundako hitzak:
|
|
|
mundu honetan, aldika, hartu beharreko erabakiak hartu behar izaten dira, egoera usteltzen hasi baino lehen, eta nik hartu dut neurea, jakin dezazuen..."; eta, begiak zorrozten zituela, jarraitu zuen: " Ni soberan nago etxe honetan, badakit,
|
baina
zaudete lasai, bai baitut nora joana...". Zopa jaten ari ginen une hartan, eta aitak, koilara ahorako bidean zuenak, platerera itzuli eta honela esan zuen:
|
|
|
...baitezake sutatik haratago dagoen errealitatea; itsutua nengoen, zinez, Helenaren aldeko maitasuna gurasoen aurkako gorroto nuela, eta hauen aurkako gorrotoa haren aldeko maitasun; urrun nuen Helena eta urrun izango nuen aurrerantzean, gurasoek eta hala erabakita, baina bihotzean ere banuen, eta bihotzaren suzko hizkuntzan ezabatuko nituen urruntasunak; Helena eta biok ez geunden jada elkarrekin,
|
baina
bageunden, eta inoiz baino estuago geunden; eta maitasun suak arintzen zidan bekatu egin nuelako sentipena, eta, gurutzearen aurrean belauniko jarrita, eskerrak ematen nizkion Goikoari —Helena ere suzko ikusten nuen bere eztei jantzi gorrian—, proba haren aurrean jarri ninduelako...
|
|
|
Aitak, beraz, bere jarrerari eusten zion,
|
baina
bazegoen bere jarrera hartan, bai, aldaketarik. Aita, izan ere, beti izan zen etxeko aginpidea, etxekooi tokia eta maila esleitzen zizkiguna, toki guztien gaineko tokia —piramidearen erpin mugigaitza— eta maila guztien gaineko maila beretzat harturik.
|
|
|
"(...) Hala, bada, barka, Damaso, neure bizitzari beste errepasotxo bat ematen badiot,
|
baina
zaude lasai, zin baitegizut azkenekoa izango dela. Oraingoan, baina, bizpahiru gertakizun izango ditut gogoan, nire bizitzaren nondik norakoen esplikazioa argi dezaketenak.
|
|
|
Eta, ukondotik heldu eta begietara so egiten zenidala, halaxe esan zenidan bat batean: " Badakit ez duzula Jainkoagan sinesten,
|
baina
zaude lasai, noizbait sinetsiko duzu-eta". Ezustean harrapatu ninduzun, baina zu ere urduri zeunden:
|
|
|
Beste kontu bat, Damaso; zuk badakizu matematikaren lengoaia akasgabea dela, funtsezkotzat baitu arrazoimena, eta arrazoimenak, logika gutxieneko baten bidez eraikitzen baititu bere egitura sendoak —ageriko hipotesiak eta hipotesiotatik garatutako teoremak, zenbakiak eta zenbakien arteko eragiketak, zirkuluak eta poligonoak, ekuazioak eta logaritmoak, deribadak eta integralak... —, bizitzari ere halako itxura sendo bat ematen diotenak, denbora bera ere zerbait solidoa balitz bezala, zuk ere ederki adierazi didazu zeurean mundu hori; alferrik gabiltza, hala ere, zeren arrazoimenak berak esaten baitigu eraikitzen dugun guztia orainaren gainean eraikia dagoela: baden eta ez den lur baten gainean, alegia —lurrikara baten gainean, ondorioz—, segundora ere iristen ez den orainaren segundo infinitesimala —istantari deitzeko modu bat da— hurrengo segundoak irensten baitu, ezinbestean;
|
baina
badago beste esperientzia barrukoago bat, neuri noiznahi bizitzea egokitu eta egokitzen zaidana, eta hona ekarriko dudana: barru barruko sentipen bat da, ohartarazten didana ezen bizitzak ametsetik gehiago duela errealitatetik baino; Donibane Gurutzekoak, adibidez, gogor eusten zion horma bati aldika, edo gogor heltzen ate edo altzari bati, edo atximur edo min egiten zien eskuei, kanpoko errealitate sozial zein mundutarrari ihes ez egiteko... esan behar baitizut, Damaso, neuri ere halako zerbait gertatzen zaidala; aspaldidaniko kontua da, tuberkulosiak betean harrapatu ninduèn garaikoa, galdutako birikaren faltak edo eragindakoa:
|
|
2011
|
|
|
Hirekin topo egiten nuen bakoitzean sentitutako nahigabe oinazeek sorgarri indartsuagoa behar zitenan, nonbait. Denboraren eta urrunaren ukenduak sendatzen omen ditin zauriak oro;
|
baina
nagon ez ote diren, izan, lur azpian luze dirauten su gotor itzalgaitzak ere, gainera azaltzea galarazten zaielarik ez sumatuagatik, beren gotortasunean amore ematen ez duten amodioak.
|
|
|
Ederra zegoan Karibe itsasoa, bare bare. Hondartza lasaia duk,
|
baina
bazegok txiringito bat, uretatik atera eta daiquirí bat edo ron collins bat hartzeko, gutixia sortuz gero ere. Jende gutxi zuan inguruan bertaratu nintzenean, eta, neure artean,, hemen egongo haiz lasai, Txema?:
|
|
|
–Urgainen, toki guztietan bezala, bazituan astapotroak eta bazituan sugegorriak, jarraitu du Honoriok?,
|
baina
bazegoan, halaber, hire gurasoen antzera, halako jende bat, fina baino finagoa, estudiorik ez zuena, baina bai berezko jakituria bat, lurrari lotua: bazitean, beraz, munduan egoteko modu ez zakiat nolako bat, hik ongi adierazi duana heure liburuetan, Leon?
|
|
|
oroitzen zuen, adibidez, nola, berria jakin bezain laster, halako poz ezkutu bat nabaritu zuen, harrokeria moduko sentimendu baten adierazpidea ere izan zitekeena: ni ezkontzatik kanpo aritu nindunan Atilanorekin,
|
baina
bazagon, bai, jende likitsagorik?! Oroitzen zuen, halaber, nola, bere xalotasunean, Palomari erran zion:
|
|
|
–Badakit zer pentsatzen zauden,
|
baina
badaude txikiagoa dutenak ere, gogoratu behar izaten nion nire hanka artera zuzenegi begira atzematen nuenean. Gizonezko gehienok dugu urritasun konplexuren bat tarteka sexuari dagokionean.
|
|
|
Ondorioz, bi gatazka horietan arrazoi zuzenak eragindakoa izan zen nazioarteko inplikazioa, hau da, gatazkan zegoen herrialdearen interesek eragina, eta ez hirugarren nazio esku hartzaile baten interes berekoiak. Ezin da esan ezkutuko agendarik egon ez zenik,
|
baina
egon ziren neurrian ez zuten eraginik izan emaitzan.
|
|
|
Juxtu erreka berriko eskailerak igo eta, eskuinean, baziren komun batzuk. Ez dakit noren burutazioa izango ziren,
|
baina
egon han zeuden. Atea galdu zutenetik lotsagarri eta zikin egon zen, udaleko inork kasu handirik egin gabe hondamendi hari.
|
|
|
Beharbada, tolerantziak aurrera egingo zuen gizartearen arlo batzuetan gure zibilizazioaren azken mendeotako historian,
|
baina
badago arlo bat, gutxienez, atzera egin duena. Eta arlo hori, zalantzarik gabe, etnozidioaren historia lazgarrian ageri zaigu letra gorritan idatzita.
|
|
2012
|
|
|
Inork ez du inoiz aipatzen,
|
baina
badago norbait.
|
|
|
Ez dakit zenbat eta ez dakit ezer gehiago?
|
baina
badago norbait.
|
|
|
Eider oraindik etxean bizi da,
|
baina
egongo ez balitz ez nuke gehiago faltan igarriko. Ihes egiten dit, korridorean aurrez aurrez topo egiten badugu saihestu egiten nau, sukaldean nik afaria noiz bukatuko zain egoten da berea prestatzen hasteko.
|
|
|
Begok mingaina pasatu du ezpainetatik, gero ahoa itxi eta txistua irentsi du. Zerbitzariak postrerako zerbait nahi duten galdetu die eta beste hirurek kafea hartuko dutela esan dute,
|
baina
Bego pentsakor gelditu da, ez daki, gorputzak zerbait hartzea eskatzen dio, zerbait goxoa, baina ez daki zer.
|
|
|
Horretarako, torturak jasan dituztenen testigantzak jaso eta publiko egiten ditu. Badakigu testigantza bat errigortsuki ez dela froga bat (tortura salatzeagatik bakarrik hamar urte kartzela arriskatzeko kemena aski froga ez bada behintzat!),
|
baina
egon ere ezin egon liteke frogen zain, historiak sobera irakatsi digunean apenas direla posible. Dagoen esperientziarekin, inortxok aipatu orduko torturatua izan dela, obligazio morala eta politikoa da beste gabe egia dioelako suposizioa; eta obligazio morala eta politikoa da torturarik egotea bidera lezakeen oro lehenbailehen eliminatzea.
|
|
2013
|
|
|
Baina ez gorago. Sartu naiteke agian,
|
baina
egon ez. Eta zure aita eta Kleo astopotro hutsak ziren.
|
|
|
Pentsioan, etxekoandreak zera esan zion, alboko logela handian kabitzen ez zirenez, bere logelan sartu zizkiola israeldar bi. Talde handia zirela,
|
baina
egoteko lasai, ondo egongo zela.
|
|
|
Ez genuen, izan ere, apaizen tonu solemnean edo arranditsuan erori nahi eta gutxiago oraindik hileta laikoetan ohikoa bihurtu den mitin kutsuko jardunean, hildakoak ozta ozta ezagutuko lituzkeen gaztetako burkideak ateratzen baitira jendaurrera eskuetan orrialde sorta dutela eta ordubete ematen baitute ahoberokeriak esan, ekintza burugabeak aipatu edo ukabila gora altxatuta aldarriak egiten. Ezin dugu jakin,
|
baina
nago hildakoari ez zaizkiola gustatuko indiskrezio horiek eta behin baino gehiagotan amorruarekin zerraldoan ukabilkada jo eta, ixo!, esateko gogoa izango duela.
|
|
|
Nik, egon nahiago. Txarrean,
|
baina
egon. Bakarrik utzi ninduen.
|
|
|
Senideen arabera, azkenaldian Guardia Zibilarekin ari zen lanean Cherid. Guardia Zibilak ukatu egin zuen hori horrela zela,
|
baina
bazeuden bertsio hori berresten zuten datuak; izan ere, Cherid Guardia Zibilak berak faltsututako nortasun agiriarekin atxilotu zuten aurreko batean.
|
|
|
Zu proban jartzera etorri naiz. Arrazoizkoa izango zinelakoan nengoen;
|
baina
egon seguru neurea aterako dudala.
|
|
2014
|
|
|
Autoen nondik norakoei gehiegi erreparatzen ez dienaren jokabidea? Iñakik nahiago luke asertibitate gehixeago,
|
baina
dagoenarekin moldatu behar, eta lehenbiziko sarrera horretatik sartu da.
|
|
|
–Eman dezagun Oliveirak Ainhoa bahitu zuela beste pertsona edo talde bati emateko edo saltzeko, eten zion Asiainek?. Hemen ez dira oso ohikoak,
|
baina
badaude haurrak salerosten dituzten sareak. Legez kanpoko adopzioak, organoen trafikoa?
|
|
2015
|
|
|
Poz pozik nengoen ni etxean geneukan zooari esker,
|
baina
bazegoen arazotxo bat: Godofredo apur bat basatia zen.
|
|
|
–Nolako ibilera, halako izaera? esatea gehitxo izango da,
|
baina
badago zerbait pausoa luzatzeko moduan, ibileraren bizitasunean edo lurra zapaltzeko kemenean, ibiltariaren barneko mundua azaleratzen duena, baita aldapak edo eskailerak igotzean ere. Hona Justizia Jauregira etortzen direnen artean, ordea, bestelako faktore asko daude ibileraren eta izaeraren arteko lotura lausotzen dutenak, eta unean uneko egoera eta aldarteak erabakigarriak gertatzen dira.
|
|
|
Askotan joaten zen Ramonen etxera garbiketa lanetan laguntzera eta horrelakoetara. Ramonek berak ere ederki egin zitzakeenak ziren,
|
baina
zegoen egoera hartan, emaztea galdu berritako shock egoera hartan, laguntza behar zuen, eta Elenak asko lagundu zion, lagun bati tokatzen zitzaiona baino gehiago. Eta zuk eskertu egiten zenion Elenari ahalegin hura.
|
|
|
–Ez, ez,
|
baina
egon zitekeela bururatu zait; ez al zaizu arraroa iruditzen sindikalista batek?
|
|
|
–Horiek bai, horiek azaltzen dira tarteka marteka. Hemengo humusa izango da, ez dakit,
|
baina
badago zerbait likantropia ongarritzen duena. Beldurgarriak dira.
|
|
|
–Bai, berehala kontatuko dizugu,
|
baina
egon lasai, ez da deus larria.
|
|
|
–Ospitalera eraman dute,
|
baina
egon lasai: ez da eskailera zulotik jausi.
|
|
|
Zatoz, adiskide, zatoz,
|
baina
egon zaitez esna eta erne, besteek bitartean egin dezaten lo, egin dezaten amets. Hala nola egin zuen faraoiak.
|
|
|
batzuek baietz erantzun dute, beste batzuek ezetz. Eta ez da zaila talde bakoitzekoen posizio politikoak irudikatzea,
|
baina
bego kontua horretan. Esan dezagun bakarrik frankismoak eragindako erbestean Eusko Ikaskuntzak 1949an izendatu zuela abenduaren 3a, hots, San Frantzisko Xabierren eguna, Euskararen Egun, eta arrazoi nagusitzat eman zuten santua hil zenean, Txina eta Japonia arteko uharte mortu batean, bere azken uneetan, gaixoak jota eta hil aginean, eldarniotan hizkuntza guztiz ezezagun batean ari zela otoitzean.
|
|
|
Negar galdutako ardiagatik, negar Klararen elbarritasunagatik, negar munduaren zoritxarragatik eta, batez ere, negar bere buruagatik. Bazekien patetikoa zena,
|
baina
zegoeneko ez zitzaion inporta.
|
|
|
Zuzentasun politikoaren garai hauetan oso itsusitzat jotzen dira esaera misoginoak,
|
baina
egon, sorginak legez, badaude.
|
|
|
Erridikulua egiteko beldurra barne barneraino errotzen den gauza bat da. Agian ez genituzke nahastu behar lotsa eta erridikulua egiteko beldurra, eta euskaldunak lotsatiak garela dioen topikoa ere ez genuke oso serioan hartu behar,
|
baina
badago zerbait. Lotsa baino gehiago puritanismoa izango da, beharbada, hor atzean dabilena, intimitatea gordetzeko grina, ez dakit?
|
|
|
Ongi, aurrekoa agian zuzena da, baina ez beharrezkoa. Heideggerrek ateak ixten dizkigula ematen du,
|
baina
badago zerbait egiteke. Badakit ezkortasuna pose erakargarria izaten dela idazle batzuentzat eta negartientzat, «bizitza simaurra delako», baina analisirako ez da baliabide oso erabilgarria.
|
|
|
Haatik, hori soilik ebaluatzeko modu bat da, eraginkortasunean oinarritutakoa. Egia da oso hedaturik dagoela,
|
baina
badaude beste modu batzuk ere. Ingurumenarekin zerikusia duten faktoreak gero eta gehiago ari dira kontuan hartzen teknologiak diseinatzerakoan, nahiz eta arriskuei eta inpaktuei buruz asko hitz egiten ez den diseinu teknologikoaren hasierako fase eta erabakietan, Langdon Winnerrek The Whale and the Reactor liburuan azpimarratu zuen bezala.191
|
|
|
|
baina
nago paperera jausitako tanta naizela
|