|
2000
|
|
|
Bidaia amaitu den arren, ez zaitut oraindik lasai utziko, Bitakora nirea. Izan ere, Irlandan zeharreko bidaia atzean geratu da,
|
baina
denbora luzerako arrasto batzuk utzi dizkidala uste dut, eta bien bitartean nire sentipen guztiak idazteko erabiliko zaitut orain arte bezala.
|
|
|
–Ondo. Hautsa kentzen diot noizean behin gela horri, baina beste ukitu handirik ez diot egin; momentuz bere horretan utziko dugu,
|
baina
denbora baten buruan zerbait egingo dugu bertako gauzekin. Saldu edo, beharra dutenei eman edo... zerbait bai behintzat.
|
|
|
" Libertatea aipatu diat, eta libertatea duk ene bizitzako ametsa...
|
Baina
denbora batean amets bat baino hagitzez gehiago izan zuan... Edo ez al dakik ezen jaun Esteban Etxegoien —gure etxeko ardi beltza— eta haren bi anaiak —jaun Eusebio Etxegoein eta jaun Pedro Etxegoien— ezin anaikiroago konpondu zirela, hura protestant zen arren eta bertze biak katoliko, ezkutuan eta isil gordean ibili behar izan gabe?"
|
|
|
—Libertatearen izarraz mintzatu natzaik arestian,
|
baina
denbora honetan hobe izanen lukek, benturaz, baldin libertatearen eguzkiaz mintzatuko banintzaik, zeren eta, teoria heliozentrikoaren bidetik, teoria liberzentrikoa aitzinatu be harko baikenuke, Pedro, libertatearen eguzkia bazterretik zentrorat ekarriz eta geure bizitzaren ardatz bihurtuz, tiranoen eta haien lekaioen kontra... eta dogma hertsien kontra.
|
|
|
|
Baina
denborak eta naturalezak gauza bakoitza bere lekurat eta bere neurrirat ekartzen dute, eta, nola Alexandro Handiari Demostenesek bere bizitzako lezionea eman zion, enperadoreak prometatu zionean ezen berak nahi zuena emanen ziola, eta filosofoak ihardetsi ezen aparta zedila eta hastan zedila eguzkiaren paretik, zeren eguzkia hartzen ari baitzen —nunc quidem paululum a sole—, hala eman z...
|
|
|
|
Baina
denbora bati bertze bat darraio: orain argirako bidean gaude, eta orain ilunerakoan...
|
|
|
...URRENGO goizean, finean, Pisatik jalgi aitzin, gosaltzeko orduan, nik osabari deus ere galdegin gabe, bezperako afarian Maurice Ducreuxekin harroturikako hainbat kontu artean buru buruan zeuzkalako edo, bere bertze esperientzia hartaz eleztatzen hasi zitzaidan osaba, kontatzen zidalarik nola han Parisen elkargo sekeretu fundatu berri bateko kidea izan zen aldi batez —rosaecrucistarrena—,
|
baina
denborarekin atera egin zela, zeren haien jakintasunak zientzia ez zen sasizientzia baitzuen harroin, baliatzen zirelarik, hartarakotz, hainbat iduri sakratuz —gurutze gorri hura, erdigunean arrosa gorri bat zeukana, konparazione—, edo osabarentzat oinarri zientifikorik ez zuten sinbolo numeriko eta geometrikoez, zeinei emaiten eta esleitzen baitzizkieten propietate kasik magikoak.... Eta osaba Joanikotek ez zuen magia suerte hura laket, eta erran zidan:
|
|
|
Salamancatik itzuli nintzenean, berriz, trabailurik eta egitekorik aski izan nuen osaba Joanikoten kalbarioarekin, bertze kontu haiekin antsiatzen hasteko...
|
Baina
denbora hura ere iragana zen eta etxetik ihes egin berria nintzen... eta iraganarekin hausteko gogo bizi hura nuen, errai erraietaraino sartua, hura nola bideratu behar nuen ez banekien ere. Zeren eta gero eta gehiago ohartzen bainintzen, konparazione, ezen laket nituela neskatxak eta emaztekiak... baina non zegoen plazer haren neurria?
|
|
2002
|
|
|
Benetan. Hasiera batean bai, haserretzen nintzen,
|
baina
denborarekin ohitu egin naiz. Konturatu naiz jendeak, maltzurkeriagatik baino gehiago, ohituragatik edo utzikeriagatik egiten dituela gauzak.
|
|
|
Juleni Bronto esaten zioten lagunek, askotan, lepoa luzaturik eta zuzen zuzen ibiltzeko mania zuelako, eta Brontosauro bat ematen omen zuelako. Hasieran haserretu egiten zen goitizen hori adituz gero,
|
baina
denborarekin Julenek berak ere normaltzat hartzen zuen ja.
|
|
2003
|
|
|
Hara itzulita, berriro han jarrita, iragana aldatu nahi banu bezala da. Hala ere, lekua lehengo bera zen,
|
baina
denbora ez. Beste garai batean nintzen, oso bestelakoan.
|
|
2004
|
|
|
Erlatibitatearen teoria zuzena ez dela? Barkatu,
|
baina
denbora luzeegia xahutu dut horrelakoekin. Ez.
|
|
2005
|
|
|
Hala ere, badago Asakusatik deseroso sentiarazten duen zerbait: hango aurpegien artean ezinezkoa egiten zaio bereiztea,
|
baina
denbora guztian begi parea garondoan iltzatuta izatearen sentsazioa du. Atzera begiratuz gero, ordea, bere munduan bidaiatzen den jendea baino ez dakusa.
|
|
|
Iñesek kantatu egiten du batzuetan.
|
Baina
denbora gehiago ematen du hitz egiten kantatzen baino. Hitz egiteko afizio handia dauka Iñesek.
|
|
2006
|
|
|
|
Baina
denbora badoa
|
|
|
Gure bikote lagun haren gutunak negarrez hasteko zorian utzi bagintuen, malkoen iturria erabat ireki zigun hurrengoak: Edurneren pakete bat eman ziguten, barruan eskutitz bat zekarrena eta, horrez gain, umearentzako txaketatxo bat," umetan ikasitako gantxilloari esker nik neuk egina –argitzen zigun eskutitzean–, orain nagoen ezkutaleku honetan ia beste guztia falta
|
baina
denbora sobera izaten baitut zuekin oroitzeko".
|
|
2007
|
|
|
Baina ez dit hori esan. Ez larritzeko esan dit, ez dudala zertan kezkatu, orain zalantza handiak ditudala, berak ere garai batean izan zituen bezala,
|
baina
denborarekin bilatuko dudala nire lekua.
|
|
|
Edo hori bera andre gizonaren aldetik pentsatuta: , katastrofe atlantiko, tik Europa, Asia, Afrikara emigratu ziren jendeetan, antzinako argikusmenetik hondar bat geratzen zitzaien oraindik batzuei,
|
baina
denboraren poderioan ahalmen hori itzaliz eta galduz joan da. Hala ere, edonon baziren bakan batzuk, aldarte jakinetan, lo eta esna arteetan esaterako, mundu izpiritualaren oharrikaspenak izateko dohainarekin.
|
|
|
|
Baina
denbora gehiegi hartu zuen pentsatzeko, lan handiegia poz txikia disimulatzeko, eta lotsagorritu nahi ez duena biziago gorritzen den bezala, lausengu hari zegokiona baino irribarre dezente zabalagoak egin zion ihes. Listua irentsi zuen, izokinek ere hezurrak izaten baitituzte, eta beltzaranari ahaztu egin zitzaion aitak umetan esaten ziona:
|
|
|
Egia zen margolanak Daviden eta bien arteko pasioa berreskuratzeko lapurtu zituztela, eta David eroetxean sartu osteko lehenengo hilabeteetan benetan gaizki pasa zuela Amandak.
|
Baina
denborak, denborak ustez beren senean daudenentzat egin ohi du aurrera, eta Amandari gero eta nekagarriago egiten zitzaion Karlstadetik Oslorainoko bidea, eta zer esanik ez psikiatrikotik hilero iristen zitzaion faktura.
|
|
2008
|
|
|
Ez dut ukatuko niri ere ideia arraroa iruditu zitzaidala hasieran,
|
baina
denborak eman dio arrazoi. Guraso asko aurka agertu zitzaizkion, ni barne; hala ere, batzuek berarekin genuen konfiantzagatik, besteek hil hurren dagoen norbaiti zor zaion errespetuagatik, onartu egin genuen.
|
|
|
Eta eternitateak bizi zuen Nazario, haurtzaroa burbuila bat da, noiznahi leher daitekeena?,
|
baina
denborak bizi zuen jada.
|
|
|
Langileen mantsotasuna, ontzi prestatzaileena eta? etsitzeko modukoa zen, noski;
|
baina
denborak konpondu du hori ere. Eskifaiak kezkatzen ninduen batik bat.
|
|
|
|
Baina
denbora behar du, pentsatzeko denbora, xehetasunei erreparatzeko denbora?
|
|
|
Bamako atzean gelditu da, hau kolonia garaiko zurien txokoa izan liteke erraz erraz, zerbitzari beltzak eta bezero zuriak, Antilletakoa edo izan daitekeen gizon beltzen bat salbu. Murgildu gara uretan, hartu dugu eguzkia, ez dugu sosik botila bat ur erosteko ere,
|
baina
denbora pasa dugu sarrera aprobetxatu guran, atzera ere aire girotudun europar bunkerra utzi eta Afrikara itzuli orduko.
|
|
|
Edozein lekutan lehen bizpahiru asteetan ezin izaten da erabat opor giroa kendu, izan abentura, hondartza edo mendi, etxeko lasaitasunaren irudia daukazu, itzulerako hegaldiaren eguna.
|
Baina
denbora batetik aurrera, bidea bera etxe bihurtzen da eta neke eta deserosotasunetara ohitzea ederra da. Horregatik, agian, berriz ere irakurketari heldu diot.
|
|
|
Laster izan dugu lehen kontrola, gidariak paperak eta billete batzuk eman dizkio. Ez digute berehalakoan abiatzen utzi,
|
baina
denbora gutxi egon gara. Tambacoundan sartu garenean bizitasun handia dago gare routierean.
|
|
|
Badakizue afrikarren esaldia: europarrek erlojuak dituzue,
|
baina
denbora gurea da. Bada, gu ere erloju barik etorri gara.
|
|
|
Nadiarenak apalagoak izaten ziren, tristeagoak, beharbada mistikoagoak. Begiak zurian jarrita iristen zen gailurrera, handik mugarik gabeko infinitua edo amildegi baten ertza ikusi izan balu bezala geratzen zen bere baitara bildua, eta garai bateko eliza ilunetan jauna hartu eta ia lurra zapaldu gabe itzultzen ziren emakume haien antzera itzultzen zen nire ondora eta esker onez, nire indarrak miretsiz, estutzen zen nire kontra,
|
baina
denbora bat behar izaten zuen bere onera eta zereginetara itzuli aurretik.
|
|
|
Eta eternitateak bizi zuen Nazario –haurtzaroa burbuila bat da, noiznahi leher daitekeena–,
|
baina
denborak bizi zuen jada.
|
|
2009
|
|
|
Hilkortasuna ez da, azkenean hankak aurretik eramaten gaituztela, baizik denborak atsedenik gabe pertsegitzen gaituela, egiten eta uzten dugun guztian, asti mugatua dugula beti, erabaki beharra daukagula zer egin eta zer laga, egitekoa baino askoz gehiago dela utzi beharrekoa, eta hori dela bizi hau, bat egiteko hamaikaren uko jarraitua. Heriotza esaten dugu,
|
baina
denbora da, bizialdiari legitimazio bat esijitzen diona. Zertarako da zure bizitza; zertarako hartu nahi duzu denborarik, zertarako ez.
|
|
|
Gero, Estatu Batuetan, ingelesa ikasten ari zela irakurri zuen ingeles itzulpena eta, ariketa gisa, berriz ere buruz ikasi zuen. Mamirik gabeko hitzak, soinu hutsak zitzaizkion hasieran Genet en esaldiak,
|
baina
denboraz, hausnartuz, euskaraz edo erdaraz bezain esankizun bihurtu zitzaion Funeral Rites, Bernard Frechtman itzultzailearen eskutik.
|
|
|
Denbora gizakien esku balego, ez lituzke beste hainbat aste itxaron erantzuna ezagutzeko.
|
Baina
denbora beste era bateko jokoa da eta beste era bateko arauak ditu.
|
|
|
Haiek bai une gogoangarriak!
|
Baina
denborarekin gauzak aldatu eta hara: nik ez baitut, zuk bezala, aita miresten:
|
|
|
historia handia eta historia txikia, izen eder berak lotuak. Helenak?, Jainkoaren probidentziaren eskutik. Zeren, Jainkoagan sinesten nuen neurrian, ez bainuen zalantza izpirik tartean Jainkoaren eskua zegoela, gure denboren hariak lotu zituena, bai,
|
baina
denborarik gabeko denboran sar gintezen, jainkozko amodio bati zegokion bezala.
|
|
|
–Ongi zerbitzatu nauk,
|
baina
denbora diat zer ongi zerbitzatu nauan ahanzteko. Hala heldu bitartean, ez zidak onik eginen hire bisaia nire inguruan egunero ikusteak.
|
|
|
Haiek bai une gogoangarriak!
|
Baina
denborarekin gauzak aldatu eta hara: nik ez baitut, zuk bezala, aita miresten:
|
|
|
historia handia eta historia txikia, izen eder berak lotuak –Helenak–, Jainkoaren probidentziaren eskutik. Zeren, Jainkoagan sinesten nuen neurrian, ez bainuen zalantza izpirik tartean Jainkoaren eskua zegoela, gure denboren hariak lotu zituena, bai,
|
baina
denborarik gabeko denboran sar gintezen, jainkozko amodio bati zegokion bezala.
|
|
2010
|
|
|
–zorionez?, erantsi zuen. Hasieran ez nion ulertu,
|
baina
denborarekin ederki ulertu nion, orain inoiz baino gehiago: izan ere, izatea zama handia da, ez izateak arintzen diguna, baita arnasestutik arnasarako bidean jartzen ere:
|
|
|
lehenengoa zen grekoek edertasunaren ikurtzat zutela, haren senar Menelao ez ezik, gizon guztiak ere baitzituen belauniko; eta bigarrena, Zeusek jainko jainkosen panteoira eraman eta izar bihurtu zuela, Helenari heriotzako ordua iristean; ongi gogoratzen naiz zenbateraino harritu ninduen eta poztu kointzidentziak, nik ere ezin ederragoa ikusten bainuen neure Helena, are ederragoa entziklopediako hitz haiek irakurrri ahala, zine izar baten pareko; Grezia Handiaren Historia alde batean, bagenuen irakasle greziazale sutsu bat, Grezia kulturaren sehaskatzat zuena, eta Sokrates, Platon eta Aristoteles, San Agustin eta Santo Tomas Akinokoaren parean jartzen zituena, jakituriaren gailurtzat?, eta nire historia bestean: historia handia eta historia txikia, izen eder berak lotuak. Helenak?, Jainkoaren probidentziaren eskutik; zeren, Jainkoagan sinesten nuen neurrian, ez bainuen zalantza izpirik tartean Jainkoaren eskua zegoela, gure denboren hariak lotu zituena, bai,
|
baina
denborarik gabeko denboran sar gintezen, jainkozko amodio bati zegokion bezala.
|
|
|
–Saiatu naiteke, eskerrak SAM artxiboa ekarri dudan, esan zuen, poltsikotik pen drive bat ateraz?,
|
baina
denbora dut.
|
|
|
Txoko hartaraino hurbiltzen zen katuka eta, lurrean jesarrita, horman kokaturiko margolan bati begira egoten zen. Hasieran tarte laburrak izaten ziren,
|
baina
denboraren poderioz luzatuz joan ziren, gure kezka eragin arte.
|
|
|
" zorionez", erantsi zuen. Hasieran ez nion ulertu,
|
baina
denborarekin ederki ulertu nion, orain inoiz baino gehiago: izan ere, izatea zama handia da, ez izateak arintzen diguna, baita arnasestutik arnasarako bidean jartzen ere:
|
|
|
lehenengoa zen grekoek edertasunaren ikurtzat zutela, haren senar Menelao ez ezik, gizon guztiak ere baitzituen belauniko; eta bigarrena, Zeusek jainko jainkosen panteoira eraman eta izar bihurtu zuela, Helenari heriotzako ordua iristean; ongi gogoratzen naiz zenbateraino harritu ninduen eta poztu kointzidentziak, nik ere ezin ederragoa ikusten bainuen neure Helena, are ederragoa entziklopediako hitz haiek irakurrri ahala, zine izar baten pareko; Grezia Handiaren Historia alde batean —bagenuen irakasle greziazale sutsu bat, Grezia kulturaren sehaskatzat zuena, eta Sokrates, Platon eta Aristoteles, San Agustin eta Santo Tomas Akinokoaren parean jartzen zituena, jakituriaren gailurtzat—, eta nire historia bestean: historia handia eta historia txikia, izen eder berak lotuak —Helenak—, Jainkoaren probidentziaren eskutik; zeren, Jainkoagan sinesten nuen neurrian, ez bainuen zalantza izpirik tartean Jainkoaren eskua zegoela, gure denboren hariak lotu zituena, bai,
|
baina
denborarik gabeko denboran sar gintezen, jainkozko amodio bati zegokion bezala.
|
|
2011
|
|
|
Ez du ehun urte bete arte likrazko galtzamotz beltzak jantzita ibiltzeko asmorik, baina emazte tipiak emandako ikasgaia ez du ahazteko, haren bizitzeko gogo kemenak nahi lituzke berak ere hogei urte barru. Norman Foster arkitektoaren bizitzaz jakin berri du dokumental batean, eta harengan ere bizitzeko indar hori aurkitu du, minbizia eta bihotzekoa gainditu eta aurrera egiteko erabakimen garaiezina?. Badaki, noski, izango dela, egunen batean, bera ordezkatuko duenik, bere denbora geraraziko duela zerbaitek lehenago edo geroago, ezinbestean;
|
baina
denbora hori ohartuki bizitzea dela garrantzitsua, hori ere ondo baino hobeto daki.
|
|
|
|
Baina
denbora iragan eta, lehenengoko sugarrak itzaliz, bata besteagandik urruntzen hasi ginen. Larrua jotzea ere nekagarria egiten hasi zitzaidan.
|
|
|
Ondoren etorriko da jakintsu bat eta esango du,, goazen aztertzera pelikulen plastika, estetika, errodajearen prozesua??. Neoklasizismo italiarra eta halakoak definituak dauden mugimenduak dira egun,
|
baina
denbora pasa denean egindako lana da. Euskal zinemak ba ote duen zer edo zer desberdina?
|
|
|
Komentarioak pentsarazi dit harreman mingotsa duela zinema kritikariekin, batzuekin bederen. . Denetik dago,
|
baina
denbora asko da gomendatzen dizkidatenak baino ez ditudala irakurtzen. Gainera, oso ondo dakit zein kritikariri ez natzaion gustatuko eta ez natzaion inoiz gustatuko.
|
|
|
Tira, beti esan ahal izango dut Picassok andere hari erantzun ziona, bere erretratu kubista erakustean: . Ez kezkatu; orain ez duzu zeure burua ikusten,
|
baina
denborarekin hartuko duzu koadroaren antza!?.
|
|
|
–Ez, onartu dut?,
|
baina
denbora irabazten lagunduko digu. Hura nola engainatu asmatu beharra daukagu, eta denbora emango diguten istorioak behar ditugu.
|
|
|
|
Baina
denborarekin, egoitzan gauza guztiak bota aurretik Birjilioren eskutik pasa beharrak eta honek mojei eta aitona amonei ezartzen zien segimenduak urduri jarri zituen mojak, eta Birjilioren mania, obsesiotzat hartu eta haren burutazioak erokeria moduan ulertzen ari ziren.
|
|
2012
|
|
|
aurkitu egin behar dut, handitu eta pasilloan daukaguna aldatu?
|
baina
denbora emango dit. Erotu baino lehen egiteko denbora emango dit?
|
|
|
Batzuetan iristen zen, oinak lurrarekin kontaktuan edukitzearen poderioz,
|
baina
denborarekin konturatu nintzen oinak lurrean jartzen nituen lehen momentuan sentitzen nuenak esaten zidala egun hartako bilaketa emankorra izango zen edo ez. Lehen unean garondoraino iristen zitzaidan hotzikararik sentitzen ez banuen, alferrik zen denbora luzean oinutsik gora eta behera ibiltzea.
|
|
|
Baina gertatu zen; maitemindu egin ginen. Harremanaren bihotzean Maddi zegoela pentsatzen nuen maiz,
|
baina
denboraren poderioz harremanak berak hartu zuen behar zuen protagonismoa, eta ederra izan zen, ederra da. Horregatik, akaso, guztion bizitzak aurrera egitea nahi dut, ezer eta inor ahaztu gabe, baina aurrera.
|
|
|
Morroia pentsakor geratu zen, hura guztia oso ederra zela
|
baina
denbora gutxi zeukala horretarako. Maisuak entzun balio bezala jarraitu zuen:
|
|
|
Kronologikoa berdina da denontzat, baina existentziala partikularra da bakoitzarentzat. Kronologikoak urteko data aseptikoak bereganatzen ditu, hezkuntzak eta erlijioek ezarri dizkiguten iniziazio eta helduaroko erritu konbentzionalen sorta;
|
baina
denbora existentziala bete edo hondoratu ziren ametsez beterik dago, desio berriak ezagutzera eman zizkiguten bizipenez, tristura eta urradura sakoneko leize hegaldatuen ikuskizun bortitzez, edo agian atzerriratu gintuzten trenetako komunetan negar egin genuen gau luzeetako saminez.
|
|
|
–Bere txartela eman zidan,
|
baina
denbora luzea joan da ordudanik. Baliteke beste departamentu batean lan egitea, edo Nafarroatik alde egin izana.
|
|
|
Xabierrek hitza hartu zuen noizbehinka, zehaztapenen bat egiteko, baina oro har Jonen gain utzi zuen kontakizuna. Mirenek galderaren bat tartekatu zuen,
|
baina
denbora gehienean isilik egon zen. Hitz egin bitartean, Jon ahalegintzen zen haren aurpegiera irakurtzen, baina ezinezkoa zitzaion zehaztea neskak sinesgaitz, haserre ala interesaturik jarraitzen zituen bere hitzak.
|
|
|
Etorriko naiz eskolara.
|
Baina
denbora behar dut.
|
|
|
|
Baina
denbora, batetik, eta jende horrek ni aurkitzeko arriskurik ez zegoela jakiteak sortzen zidan lasaitasuna, bestetik, nire ezinegona ezabatzen hasi ziren, eta lehen bezain lasai bizitzen uzten; alde bakar batekin, hau da, arreta handiagoa jartzen nuela eta lehen baino gehiago begiratzen nuela inguruan, haiek ni ezustean ez harrapatzeko, eta bereziki kontu handiagoa nuela eskopetaz tiro egitean, ha... Gainera, abantaila handia izan zen niretzat ahuntz etxekotuen talde batez hornitua egotea, ez bainuen basoan ehizan ibili beharrik, edo haiei tiro egin beharrik.
|
|
|
Ia ez nekien haiei nola aurre egin, baina konturatu nintzen gu guztiok lerro itxi bat osatzea izango zela modu bakarra, eta berehala jarri ginen horrela.
|
Baina
denboraz urri ibiliko ginenez gero, agindu nuen bi gizonetako batek bakarrik tiro egiteko, eta tiro egin ez zutenak, otsoek aurrera egiten bazuten, prest egoteko bigarren tiro jasa egiteko; eta gero lehenengo tiro egin zutenak ez saiatzeko berriro fusilak betetzen, eta pistola bana prest izateko, denek fusil bana eta bina pistola baikenituen. Era horretara, sei bala batera botatzeko gai izango ginen, taldearen erdiak tiro eginda.
|
|
|
Alegia, goizero bizpahiru orduz ehizan ibiltzen nintzen, euririk ez bazen; gero lan egiten nuen hamaikak ingurua arte, eta bizirik irauteko neukana jaten nuen; hamabietatik ordu biak arte lotara joaten nintzen, eguraldia beroegia baitzen, eta arratsaldean berriz lana egiten nuen. Egun horretako eta ondorengoetako lana oso osorik mahaia egitea izan zen, langile oso traketsa bainintzen artean,
|
baina
denborak eta premiak berehala bihurtu ninduten goitik beherainoko eskulangile, nire ustez, edonori gertatuko litzaiokeen bezala.
|
|
|
Esan zidan batzuetan, nahiz eta oso gutxitan, ume bat bekokian, ezkerreko bekainaren gain gainean, orbain gorri biribil batekin jaiotzea gertatzen zela familiaren batean, sekula hilko ez zelako adierazgarri hutsezintzat zutena. Orbaina, azaldu zuenaren arabera, zilarrezko hiru penikekoaren tamainakoa zen gutxi gorabehera,
|
baina
denboran zehar handitu egiten zen, eta kolorez aldatzen; zeren eta hamabi urterekin berde bihurtzen baitzen, eta horrela jarraitzen hogeita bostera arte, orduan urdin urdin jartzen baitzen; berrogeita bostekin, ikatza bezain beltza eta shilling ingeles bat bezain handia egiten zen, baina gero ez omen zuen aldaketa gehiagorik izaten. Jaiotza hauek hain bakanak zirenez, bere ustez, erresuma osoan bi sexuetako mila eta ehun struldbrugg baino gehiago ez zirela izango esan zidan, horietako berrogeita hamar inguru hiriburuan, eta gainerakoen artean bazela hiru urte lehenago jaiotako neskatila bat.
|
|
|
Petxorinek isilik entzuten zion, burua esku artean zuela;
|
baina
denbora tarte horretan guztian ez nion betileetan ezta malko bat bera ere antzeman: edo benetan ezin zuen negarrik egin edo bere burua menperatzen zuen, ez dakit; niri dagokidanez, sekula ezer tamalgarriagorik ikusi gabea nintzen.
|
|
2013
|
|
|
–Southamptoneko portuan etxe zahar bat dago, han dauden eraikinetatik zaharrena da; kolore zurikoa zen
|
baina
denborarekin zikingune beltzak atera zaizkio. Aspaldian, arrantzaleek erabiltzen zuten beraien gosariak egiteko.
|
|
|
Zer egin asmatzen ez zutela-eta, guztiz asaldatuak eta durduzatuak, ziztu batean laga zuten uhartea, irainik gordinenak jaulkiz. Versusek sei egun eta sei gau behar izan zituen palmondotik askatzeko,
|
baina
denbora hartan guztian ez zen bere ezpainetatik irriñoa desagertu.
|
|
|
Bere ondotik hamar aldiz igarota ere ez ninduela ikusiko erabaki nuen, eta atzetik abiatu nintzaion. Zurriolako terrazara joango zela pentsatu nuen, bezperan nirekin lehenik eta ondoren bere bezeroarekin egin zuen bezala, baina itsasertzeko barandatik aldendu gabe jarraitu zuen Kursaal aldera, norabide jakin bat bai,
|
baina
denboraz sobran dabilenaren axolagabekeriarekin, bezperan baino pausaje nagiagoarekin nolanahi ere, sigi saga txikiak egiten baitzituen, autobusa hartu edo ez zalantzan egon baitzen lehenik, eta aterkia altxatu eta itsasoari begira ondoren. Nik urrundik jarraitu nion Boulevardera iritsi arte, eta han jendea espaloietan trumilka pilatzen zela ikusi nuenean gerturatu nintzaion.
|
|
|
Hamaika urte, bere ondotik bidali ninduenetik. . Ongi zerbitzatu nauk,
|
baina
denbora diat zer ongi zerbitzatu nauan ahanzteko. Hala heldu bitartean, ez zidak onik eginen hire bisaia nire inguruan egunero ikusteak?.
|
|
|
Bere emazteari, osterantzean, ezer gutxi zor zion, ezpada bere ezjakintasun eta txorakeriarekin emaniko jolasaldiak. Hori ez da gizon batek, oro har, emazteari zor izan nahiko liokeen zorion mota;
|
baina
denbora pasarako beste bideak falta direnean, benetako filosofoak onura aterako die eman zaizkionei.
|
|
2014
|
|
|
Oraindik ere.
|
Baina
denbora hori ez da sekula iritsi.
|
|
|
...are erdi arrakastatsu guztiak; izan ere, nire frustrazio sutsuenak ez balitu U k irentsi eta galbahetu, apur bat berezitzat baina orokorrean pertsona psikologikoki orekatutzat nindukaten beste kideek fartsa deskubrituko zuketen berandu baino lehen, eta, ehuneko ehunean baieztatu ezin badaiteke ere, ziurrenik, ezkutuko ni neurotiko eta gorabeheratsuarekin topo egitean, hasieran soilik noizean behin
|
baina
denborak aurrera egin ahala gero eta sarriago, ia etengabera iristeraino, ihes egingo zidaten; U galdu ostean eta ofizialki artista bilakatu nintzenetik herri xeheenaren begietara, are modu nabarmenagoan egiaztatu dut jendeak ez duela artearen pack osoa eskuratu nahi izaten, ez duela (nire) sormenaren atzean dagoen eromena paranoia neurosia umore aldaketa atergabea pairatzea desio izaten, xerra m... Baina, ondoren, bankuren batean hondoratu eta gona berriak estalitako magala okaz estaltzen hasten bazinen lepo tolestuaren gaineko buru ia inkontzientetik, magikoki desagertzen zen gua [i/ p] a eta magikoki, baita ere, gelditzen zitzaion telefonoa bateriarik gabe; orduan, arratsalde osoan zurrutik hartu ez zuen errugabeak (nire kasuan, tradizionalki U k) desumiliatzen zintuen eta zurekin gelditzen zen mozkorra pasa eta etxera modu disimulatuan iristeko gai izan arte, halere astelehenean eskolan bakoitzak ez zuen zegokiona jasotzen, U ri ez baitzenion pribatuki mila esker lotsatu bat besterik ematen, ia ia inkognitoan, eta gua [i/ p] a ez baitzenuen popatik hartzera bidaltzen baizik eta popa gero eta modu begien bistakoagoan miazkatzen, erabat eskerdun bere segizioaren parte izaten jarraitzea baimentzen zizulako larunbat arratsaldean taularatu zenuen ikuskizun penagarria gorabehera.
|
|
|
Hasiera batean itxura gordetzen nuen eta minutu batzuk pasatzen nituen gure amarekin, zer moduz zegoen ikusteko eta ea ezagutzen ninduen frogatzeko, edo, zehatzago esanda, ni ez ezagutzen jarraitzen zuela egiaztatzeko.
|
Baina
denbora gehiena De Jorge anderearekin pasatzen nuen, egongelan edo, geroz eta maizago, haren gelan, hogeita hamaseigarrenean, bertara eramaten bainuen askotan, intimitate gehiagoren bila. Une batetik aurrera, amaz gero eta gutxiago arduratzen hasi nintzen, eta azkenaldi honetan zuzenean joaten naiz De Jorge andereari bisita egitera.
|
|
|
Jakin ezazu ez naizela zutaz fio. Hori esan nahi nion, besterik ez,
|
baina
denbora luzez arituak ginen kexa eta konpentsazioen jokoan, eta berak ezin zuen haratago ikusi. Gainera, ez nintzen oso gogor ari, eta, zalantzarik gabe, alderantziz ulertzen zuen berak.
|
|
|
Hirugarren astea bete zen anaiaren berririk gabe, eta ni urduritzen hasi nintzen. Zerbait gaizki balihoa jakingo nukeela esaten nion behin eta berriro neure buruari,
|
baina
denbora libre gehiegi nuen eta lapurretaren inguruko xehetasunek bueltaka jarraitzen zuten etenik gabe nire buru barruan. Edozer gauza egiten ari nintzela ere lapurreta beti zegoen hor, bigarren planoan bezala:
|
|
|
Ahoa eta eztarria ireki gura dituzu, eta zure izena (edo zeurea dela uste duzun hori) esan;
|
baina
denbora luzeegia da azken hitza ahoskatu zenuenetik; soilik auhen bat, orro bat.
|
|
|
Ingalaterran, esaterako, garbi ikusten da uharte izaerak jatorrizko arraza diferenteak nazionalitate bakarra osatzera nola ekarri dituen1043 Erdiuharte iberiarrean berdin: han bazeuden galiar edo zeltak,
|
baina
denborarekin nazio iberiarrean urtuta geratu dira1044; eta beste hainbeste alderantziz, Frantzian sartu ziren iberiarrak nazio frantsesean urtu dira, Pirinioek muga gaindiezin bat jartzen duelako tartean, kanporantz desberdingoa eta barnerantz berdintasuna faboratuz1045 Beste hainbeste Italian (testua idatzi denean bere independentzia eta batasunagatik borrokan oraindik), les limites du territoir...
|
|
|
Zuzenean barneko aparkalekura sartu zirenez, kamerak eta mikrofonoak saihestu ahal izan zituzten.
|
Baina
denbora kontua zen kazetarien goseari aurre egin behar izatea.
|
|
2015
|
|
|
Abuztua bukatu eta iraila hastean Bilboko etxebizitzaren alokairua ordaintzen jarraitzen zuen Ibonek,
|
baina
denbora gehiago egoten zen Nagoreren etxean berean baino. Nagorek sekula ezer aurpegiratzen ez zion arren, ezta galdetu ere, Ibonek uste zuen ezeroso zegoela beraren lanbidearekin.
|
|
|
muinotxo ikusgarri hartako kaiolatik atera, eta beste kaiola ttikiago batean sartu zuen, txoko bakartuago batean. Ez zion kartel argiztatua kendu,
|
baina
denborarekin berez erori zen.
|
|
|
bi lastaira, kandela bat eta pixontzi bat.
|
Baina
denbora luzez izarpean eta lur gainean lo egin ondoren, jauregia iritzi nion. Soldaduak atea giltzatu bezain laster etzan ginen ohatzeetan.
|
|
|
|
Baina
denboraren poderioz, pobrea izanagatik, etxean nahiz landan, Joseren trebetasuna eta prestutasuna agerian geratu ziren, eta gazteak Potifarren estimua lortu zuen. Baita haren emaztearena ere, zeren Jose esklaboa mutil eder eta galanta baitzen.
|
|
|
Orgasmoaren konparazioa ez dut nolanahika egin: sexu jardunak gure bizitza osoaren zati txiki txiki bat hartu ohi du guztira,
|
baina
denbora asko eta zabala eskaini ohi diogu haren prestatzeari, imajinatzeari, estrategiari nahiz lanketari; burutu eta gero ere, luzaroan irauten digu haren ebokazioak, ahogozatzeak, oroiminak. Ordu erdiko kontua izanda ere, lorturikoaren plazerra edo galdurikoaren errea ez da ordu erdi soil horretara mugatzen, astebeteko aldartea egon bailiteke horren baitan.
|
|
|
|
Baina
denbora pasa eta, itxuraz, neska ausartzen ez bere bekatutxoa aitortzen.
|
|
|
Multzo trinko bat osatuz abiatu dira goizean goiz, mahats mordo eder baten gisan denak batera bidea betean,
|
baina
denbora eta kilometroak pasa ahalean errosario sortaren antz handiagoa hartu du taldeak: ale batzuk suelto, aurreratuago, beti puntaren puntan eta bere kasa ibili nahi duten tirtiriku urduriak; eta beste hainbat atzeratuta, besteen martxari jarraitu ezinda, edo txangoaz baino bide bazterreko loreez axolatuago.
|
|
|
Hurrengo adimen nagusia ez da gizatiarra izango, pentsatu zuen.
|
Baina
denborak ez dio Kasparovi arrazoia guztiz eman, eskerrak. Ordenagailu oso azkarraren itxurak egitearen trukua betebehar bakar bat oso ongi egitean datza.
|
|
|
Lurraren azpitik ere ez zetorren hotsik; 50 metro beheragotik ere ez zen ezer nabarmentzen; bederatzi tona lur eta harri kendu behar izan zituzten tunela zulatzeko, eta halakoxe astuna zen gau hartako isiltasuna ere. Armadaren kuarteleko garitatik hamar bat metrora irten behar zuten,
|
baina
denbora aurrera zihoan, eta ez zen inor ageri.
|
|
|
Eta Albertok sinetsi egin zion.
|
Baina
denbora aurrera joan ahala, Markel ez zen itzultzen eta aitak ez zuen inolako damu arrastorik ikusten. Bere ustez aukera aparta galtzen ari zen, eta bere errainaren egoskorkeriari egozten zion errua.
|
|
|
–Larunbat arratsalde batean, neska lagun bi arropaz aldatzen ari dira diskotekara joateko asmoz. Hasieran itxaropentsu,
|
baina
denbora aurrera joan ahala urduriago, gero eta etsiago. Duda egiten dute zer jantzi, eta poliki poliki armairuko guztia ohe gainean sakabanatzen dute, besteak beste oso gustukoa duten lila koloreko azpiko arropa zetazkoa.
|
|
|
Ederki oroitzen dudana ospitaleko amesgaiztoa da, ama negarrez eta erreguka, eta aurpegia zapi berde batez estaliriko sendagile haren betaurrekoen distira, eta argi hotz itsugarri hura... eta, azkenean, kloroformoaren hats itogarria, nire oihuak eta amarenak estaltzen, zirujauaren betaurrekoen dirdira ere amatatzen, dena beltz eta isilean gelditu zen arte. Hankako zauriarekin batera beste hots bat etorri zen, istorio honetako bigarrena, erabat berria niretzat orduan,
|
baina
denborarekin nire bizitzako musika bilakatu zena: gurpil aulkiaren ardatzena.
|
|
|
|
Baina
denborak erakutsi du huts egin zuela, besteak beste, kexatzeak edo kritikatzeak, kubatarrak asko kexatzen dira, eta asko kritikatzen dute?, ez duelako esan nahi sistema kapitalistaren aldekoa izatea. Horregatik, akats bera ez egiteko, historiaren hurrengo orria kubatarrei beraiei, alor eta egoera ezberdinetan dauden uharteko herritarrei?
|
|
|
Nola Deia hala Egin, beraz, sorrera garai haietan, euskararekiko politika desberdinak gauzatzen saiatu ziren,
|
baina
denborak bere burua erakutsi zuen gero, elebitasunak kazetaritzan konponbide gaitza duela agerian utzita. Horrekin lotuta, argigarri begitandu zaizkigu Deian euskara kontuez arduratzen zen Mikel Atxagari Argiaren 1987ko urtekariak jasotako berba hauek (Argia, 1988:
|
|
2016
|
|
|
Hastapenetik, elohimdarren antzeko jendea jaioarazten zutela argi zegoen, haiek sortarazitako izaite eta ohiturazkoak, arras berekoitzak,
|
baina
denborarekin, sentimendu arloa askoz zorrotzagoa agertu zitzaien, bai maitasuna, baita ere sentimendu mota desberdinak. Elohimdarrek gorputz eta gogoaren bikaintasuna ezin hobekiago erdietsi zuten, jende berriei sentimenduak emanik, dardarez eta hotzikarez eginik.
|
|
|
Hantxe denbora luze egon arren, laburra egin zitzaien, agian denbora murrizten ari zitzaielako, eta bidaiaren gehiena egin zutela nabari zen, nahiz eta berez, beste hainbeste urte edo gehiago izan.
|
Baina
denbora horren nozioa galduta zeukaten eta engoitik, ezin lasterrago iragaiten zitzaien. Harridura, aldiz, luze bezain ikaragarri.
|
|
|
Nik ez nion baietz esan nahi,
|
baina
denbora libre pittin bat uzten nion bakoitzean han zen Alaitz bere ordenagailuarekin Europako bazterretan zehar trenez ibiltzeko ibilbide eroen eta, merke merkeen, bila.
|
|
|
Frankfurt ondoren, Dresdenen ordubete izan dugu guretzat, eguneko otordu nagusia edo antzeko zerbait egiteko asmoa genuen,
|
baina
denbora asko pasatu dugu tren batetik bestera aldatzeko, eta gero presaka ibili behar izan dugu geuk jan eta kaiolako Pitxiri ezkutuan janari zerbait emateko.
|
|
|
Armairuko atea zabaldu, eta erantzi egin da zaintzailea; galtza urdinak jantzi ditu, eta alkandora koadrodun zaharraren gainetik mahonezko jaka urdina, aitari lekukoa hartu zionean oinordetzan jaso zuen hura bezalakoa, zaintzailearen betiko uniformea. Zaintzaile lanetan hasi berritan aitaren jaka bera janzten zuen,
|
baina
denborarekin maizten joan zen, urre koloreko botoiak galtzen, eta azkenean beste bat erosi behar izan zuen, urrezko botoien ordez nakarrezko ilun batzuk zituena. Armairua zabaltzen zuenean han ikusten zituen bi jakak, aitaren zahartu hura, garai bateko erlikia bat bezala gordetzen zuena, eta ondoan berea, ez bestea bezain ikusgarria, baina berari zer axola zion horrek, ia inork ere ez zuen-eta uniformea jantzita ikusten?
|
|
|
Zaila zen ulertu eta ametitzea anfetaminarekiko mendekotasuna gaixotasun estra zenuela, eskizofreniari batu eta patologia duala izeneko tandema osatzen zuena zuregan, soinean zeneraman molotov koktela bihurtuta, edozein unetan eztanda egiteko gertu, bonzo eran su hartzeko arriskuan. Niri ere ezinegonak, buru berotzeak, kontraesanak eta hamaika eztabaida eraginak zizkidan zure dualtasunak bionak ziren lagunekin, nekatu eta desagertzen joan ziren lagun haiekin; lagun min izatetik ezagun soil izatera pasatu zirenekin?,
|
baina
denboraren poderioz ulertu nuen, droga beharra baretzeko speed lerro bat esnifatzen ari zinela ikusita, epaitu eta gaitzetsi izan bazintut, burutik zetozkizun ahotsak isilarazteko pilula antipsikotiko horietako bat hartzen ikusita gaitzestearen parekoa izango zela; erabat injustua. Eta krudela ere bai, akaso.
|
|
|
Haatik, zuri, bat batean gertatzen ari zitzaizun eta kolpetik egiten ari zinen zeure egoeraz kontziente: orainaldian hogeita hamahiru urte zeneuzkan, eta hogeita lau urte zeneuzkala gaixotzean izoztutako zure bizitzak aurrera jarraitzen zuen lehengo lekuan,
|
baina
denborak ez zizun itxaron eta guztia zen ezberdina. Zuk izotz artean igarotako garaian, bakoitza bere bidea jorratzen joan ginen besteok, eta izotz puskak urtzen eta gainetik kentzen ari zinen hartan, aurrean ikusten gintuzun eta ez zenuen topatzen lasterbiderik guganaino iritsi eta galdutako urte andana berreskuratzeko.
|
|
|
Iparraldean gehienbat. 1970eko otsailean Bordeleko unibertsitatera heldu zen,
|
baina
denbora gutxirako. Fronte Abertzalea sortzeko xedez, erakunde abertzaleen arteko bileretan parte hartu zuen T. Monzonekin batean, 1971ko udaberrian.
|
|
|
Zinearekin ere izan zuen kontaktua, ez bakarrik gidoiak idatziz, baina baita filmen batean aktore gisa parte hartuz ere.
|
Baina
denbora guztian ez zuen baztertu bere lan politikoa, eta Partito d. Azione izeneko ezkerreko alderdian militatu zuen lehendabizi, eta sozialismora hurbildu zen geroago. Politika eta literatura tartekatuz, poesia eta narrazio liburuak argitaratzen jarraitu zuen, eta Botteghe Oscure izeneko nazioarteko literatur aldizkariko erredaktore izatera iritsi zen.
|