|
2010
|
|
|
Iduri luke Urkulu (N) mendian dagoen dorre hau eta ondoko eraikina erromatarren ibilbideetan aipatzen den Summus Pyrenaeus dela. Batzuen aburuz irabazitako guda baten oroigarri gisa altxatu zuten dorrea,
|
baina
beste batzuen iritziz, ondotik iragaten diren pasabideak ez zitzaizkiokeen arrotz izango, bideak kontrolatzeko gune zatekeela alegia. Zernahi delarik ere, bistan dena da erromatarren eraikuntza ikusgarria dela, Erromaren indarraren erakusgarri bortu gaitzen gainean, baskoien lurraldearen bihotz bihotzean.
|
|
2011
|
|
|
Eta horrelaxe adierazi dugu ahal izan dugunean.
|
Baina
beste batzuk herrian bertan kokatzea ere neke egin zaigu, inolako aztarnarik eta loturarik aurkitu ez dugulako.
|
|
2012
|
|
|
Honako anekdota hau ere aski ezaguna da, liburu askotan azaldu baita: errege hari edo enperadore hari (liburu batzuek diote Carlos V.a izan zela,
|
baina
beste batzuek beste izenik ere aipatu izan dute. Berdin dio) sententzia bat pasatu zioten sinatu zezan.
|
|
|
Edota, non daude nire pastillak? Osasuna dela eta, gauza batzuk ondo egiten ditugu,
|
baina
beste batzuk, nonbait, oso gaizki. Azken urte hauetan, esate baterako, dermatitis, rinitis, asma eta beste antzeko alergiak gero eta gehiago ari zaizkigu zabaltzen.
|
|
2013
|
|
|
Dominique Laxaltena, Barinagatarrena, Joe Eigurenena..., oso historia ederrak.
|
Baina
beste batzuek oso ergel jokatu zuten. Lehengoan albiste bat aurkitu nuen mikrofilmen artxiboan, San Francisco Star en 1914an argitaratu zena.
|
|
|
Bakarren batzuk halere, Xanez oroitu dira itxaropen izpi batez. " Non ote dago Antsoneko Xan?"
|
Baina
beste batzuk lehenagoko egoeraz gogoratu dira etsipenez. " Non ote dago auzapeza?
|
|
2015
|
|
|
Gure herria militarki okupatuta zegoela ematen zuen: naturala irudituko zitzaien batzuei, beharbada,
|
baina
beste batzuei ez. Polizia, Guardia Zibila eta ‘inkontrolatuak’ deitzen zirenak zebiltzan edozein bazterretan, eta itzela zen gauzak aldatu nahi zituztenen kontrako errepresioa.
|
|
2017
|
|
|
Munduak ere, bitartean, aitzina egin zuen. Orduko zapaltzaileak desagertu ziren benetan geuk desagertarazi?
|
baina
beste batzuek hartu zieten lekua gu ohartu gabe. Hauen menpean gaude, beste haien menpean egon ginen bezalaxe.
|
|
|
Baliteke islako batzuetan hala izatea.
|
Baina
beste batzuen azpian uda egon liteke. EHko toponimian, nik uste, ‘udalekua’ izan daitekeela, abereek uda igarotzen duten mendiko larre lekua.
|
|
|
KAaai* a*" m 1* 04 etimologia ez dira serio hartzekoak, eta irribarrea eragiten dute gaur egungo begiekin ikusita.
|
Baina
beste batzuk kontuan izatekoak dira, gure ustez behintzat.
|
|
|
Presoak espetxetik irten ondoren, Jose Leon Pizarro Espainiako Gobernuko enbaxadore guztiahaldunak bi taldetan banatu zituen: goi mailako militar batzuk (Blake, O’Donnell, Laroca eta Lardizabal) Parisera bidali zituen,
|
baina
beste batzuei Penintsulara itzultzeko pasaporte bana eman zien; hala, Minari igaro baimena helarazi zion Nafarroara itzul zedin.
|
|
|
Zein ote ziren borda horiek? Batzuk seguruak dira,
|
baina
beste batzuk ez. Hona nik atera ditudan kontuak, zalantza guziak barren:
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, mugimendu garrantzitsu bat egon baitzen XIX. mendearen bukaeran euskararen eta euskal kulturaren loratzeari dagokionez. Larreak eta Diez de Ultzurrunek izen interesgarri batzuk aipatzen dizkigute, batzuk ezagunak,
|
baina
beste batzuk ez hainbeste. Bigarren Karlistadaren bukaeran, Espainiako Lehen Errepublika bertan behera utzia eta foruak deuseztaturik, Juan Iturralde y Suitek Nafarroako Euskarazko Elkargoa sortu zuen, euskara zegoen putzu ilunetik ateratzera zetorrena.
|
|
|
Ez dakigu zehazki non zegoen. Zenbait autorek hiriaren hegoaldean kokatzen dute,
|
baina
beste batzuek uste dute katedralaren eta errege jauregiaren artean egon zitekeela.
|
|
2020
|
|
|
Arnas edo gorozki jariakinen bidez kutsatzen da. Pertsona batzuengan ez du eragin handirik,
|
baina
beste batzuei elbarritasuna ekartzen die, baita heriotza ere. Anaiaren kasuan, hanka bat paralizatuta geratu zen.
|
|
|
Amezketatik hara joateko, Aralarko mendilerro guztia zeharkatu behar da, hogei bat kilometro egongo dira. Ekartzen ziren janari batzuk etxerako izaten ziren,
|
baina
beste batzuk estraperlistei saltzen zizkieten, eta horiek herri handiagoetan egiten zuten negozioa. Kontrabandoan ibilitakoek esaten zutenez, gariarekin kiloko pezeta bat irabazten zuten, eta irinarekin bi pezeta.
|
|
|
Batzuk gogoratuko dira
|
baina
beste batzuk ez, eta esan egin dut berriro. Zeruan nenbilen, baina ez bestetan bezain eroso, zeren gizonillo bat hurbildu baitzitzaidan, nire Aingeru Guardakoaren antz handia zeukana baina askoz itsusiagoa eta lotsagabeagoa zena, gozozale amorratua gainera.
|
|
2021
|
|
|
Askok galdetu dute zergatik hil zuen gazteak bere burua Sokratesek bere astaperrexil dosia hartuta emandako azken orduak kontatzen dituen obra hori irakurri ondoren. Batzuek diote ezin izan zuela jasan jakintsuaren heriotza,
|
baina
beste batzuek diote Platonek berak emandako arrazoiketa batek akuilatuta egin zuela salto, Platonek esaten baitu hil ondoren baizik ez dugula erdietsiko jakinduria bete betekoa. Nolanahi ere, Kalimakok, bestela bezala, bere kritika ezkutukoa egin zuen:
|
|
2022
|
|
|
• Irin edo semola: horiek erabilienak dira,
|
baina
beste batzuk ere baliatzen dira: espelta, arroz, olo, gaztaina, artobeltza, etab. Horiek, zaporea eta testura emango dizkiote pastari.
|
|
|
Nik besteko irakurketa gaitasuna lortu zutelakoan nago, eta horixe bai dela poztasun itzela. Poztasuna eta jakin mina ere bai, zeren hainbeste irakurtzen badute eta goi mailakoa bada irakurtzen dutena bere adin honetan, beste hogeita hamar urtez ala berrogei urtez, batzuk ez dute agian askorik irakurriko, utziko diote irakurtzeari,
|
baina
beste batzuek bai, jarraituko dute. Itxaropen horretan nago.
|
|
|
Bestalde, oroimenak iraganeko historiari eta gestio publikoari nola egokitu arazo nabaria bilakatu da XX. mendearen azken hamarkadan eta XXI mendearen lehenetan herrialde askotan birbideratze orokorra izan denean ahazmen politiketatik oroimen kultura berrietara. Iturri historikoak osatugabeak dira sarritan, arlo batzuk argitzen dituzte,
|
baina
beste batzuk ilunetan uzten dituzte. Gutxik uste dute honez gero, historialariaren zeregina irakurleei egia" garbi eta aratz" erakustean datzala edo iragana izan, badela norbanakoaren gogamenetik aparte.
|
|
|
Ez dizkio bere buruari ukatzen adinak gorputzean egin dizkion hozkak.
|
Baina
beste batzuk Lourdesera edo Arantzazura joaten diren bezala hurbiltzen da Urezko Ispilura, erromesaren debozioarekin. Ez zaio axola bizkarrean ze motxila zeraman argazkia egin zuenean, ez zaio axola nork egin zion argazkia ezta non galdu zuen ere.
|
|
2023
|
|
|
Mota guztietako beste numen ugari gehiago dago herri sinesmenetan, batzuk gaiztoak, zoritxar eta eritasun ekarleak
|
baina
beste batzuk onurak baizik ez zekartzatenak. Hona hemen horietako batzuk:
|
|
|
Euskal Herrian, modernitatea iritsi bitartean, XX. mendea aski aurreraturik, iraun zuten ohitura zenbait errotik desagerturik dira, batzuk Elizaren baitakoak zirenak
|
baina
beste batzuk haren eremutik kanpokoak, hala nola emabatzarreak edo senarraren eginkizuna emaztea erditzerakoan, bizimolde desberdinak erakusten dizkigutenak. Atal honetan duela gutxi arte iraun duten horietariko batzuk ikusiko ditugu.
|