|
2010
|
|
|
Txapelketak ospe eta diru zerbait ematen zion irabazleari,
|
baina
bereziki herritarren begien aurrean beren kultura preziatzeko balio zuen. Lehenengo aldia zen holakorik egiten zena.
|
|
|
LH k terrorista ez garelako justifikazio beharra ez du onartzen, ez du ikusten jende anitzen ama hizkuntza erabiltzean berezitasuna non den, mugimendua tolerantziaren alde bada behar luketela beren ingurukoei aplikatu lehenik.
|
Baina
bereziki galde egiten du erreakzio bera zuketenez arabiera edo ingelesa izan balitz.
|
|
2011
|
|
|
Igerilekuetan, niretzat, tranpolin guztiak dira txarrak,
|
baina
bereziki igerileku honetakoak. Zergatik?
|
|
2012
|
|
|
Jendeak jadanik ez du nahi askatasuna, nahiago baitu segurtasuna. Leku askotan,
|
baina
bereziki AEBetan eta Ingalaterran gertatzen ari diren gauzek garbi erakusten digute atzerapen nabaria egin dugula askatasunen konkistan eta jendeak onartu egiten ditu. Zergatik?
|
|
|
Zerbait gehiago zehaztuko dut gai honen inguruan horretarako datu batzuk emanez. Datuok handik eta hemendik hartu ditut,
|
baina
bereziki Javier Barraycoa soziologoak kaleratu berri duen liburutik(" Egungo mitoak agerian"). Barraycoak dio mendebaldeko herrietan gero eta gehiago ari dela zabaltzen USA Today egunkariak ezarritako eredua prentsa munduan:
|
|
2014
|
|
|
Elipsiak handiegiak.. .
|
Baina
bereziki saiatu ziren dimentsio sinbolikoa ematera Kristian Etxaluz eta bere lagunak. Sinbolismoa ez zen testuaren zainetan, ez zen horretarako egina idazkia.
|
|
|
oker, elkor, mutu, maingu, edale edo kasko huts, Jainkoak egin irri egingarri horiekin osatu du bere commedia. Eginen da herritar eta herrikoi
|
baina
bereziki, sinesgarritasuna helburu, erakustera saiatuko dugun bezala naturalismotik kanpo ausartuko da. Beste muturrean libertimendu edo toberaren hats espontaneoa, luhuntza edo huntz hostoa bezala ez dela sekula kasatzen ulertua dugula uste dut.
|
|
|
Beraz ez zen emana izan Larzabalek....
|
Baina
bereziki erran nahi dudana, Oztibarreko antzerkia eta Kitzikatzanketik hartu zituen jokalari gehienak, ez talde osoak, hautatu zen. Bi talde horiek ez dute deus eman geroztik.
|
|
|
Deus ez duena. Marmutxa da izatez
|
baina
bereziki haren beharra dugularik teilatu batera igana da. Erakartasun handia du haur gazteekin, entzuten baitute goizetik arrats," nora pasatua da berriz okilo hura?", edo inutil hura gauza bera delako.
|
|
|
Maskaradaren erranak, libertimenduarenak ez diote populu ibiltarien mezu bera, ez dira gure plazetan erranak haiek beren kulturetan pasarazi nahi dituzten baloreak.
|
Baina
bereziki bi gauza. Lehena trufatze horren gainean.
|
|
|
Bizitzeko manera da, ezbeharretan haserrearen uxatzeko, umore txarra elkarrekin lan egin behar delarik ezin jasana delako.
|
Baina
bereziki probreen irria da, halabeharrari kaka hire errateko manera. Pobre eta ez deusen aberastasuna.
|
|
|
|
Baina
bereziki agertzen zaizkigu zirtzil guziak beren ofizioan: tratulantak, asto martxantak, barbera gezurkaria, anitz herrietan ibilia (ikus Peru Abarkak, laborari xintxoak nola bere heinean uzten duen maisu Juan barberua), eta beti odol huste edo aiuta baten egiten eritasuna edozein izanik ere, eskaleak beti otoitzetan jendeen aitzinean, gero horien zikoizkeriaren kritikatzeko, eiherazaina, jendea jelosten baita bi laka irin tiratzen dituela zakutik baten orde, kauterak, oskile, hau ofizio baztertuak (zapatagin bati jauki zitzaizkion Donibane Garazin galarrotsez55).
|
|
|
Libertimendukoak dira dantzariak.
|
Baina
bereziki eta hor du antzerki legeak esplikatzen, dantzariak lurrean ari ziren aktoreak berriz taula gainetik. Eta ezin da xibaleten kontra, Commedia dell’ Arte ko tribuna horren kontra lehiatu beheretik.
|
|
|
Ikusten da hori ingurugiro batzuetan etsituek nahi dutena erranik ere. Euskalkiari hartu behar zaizkio bere esapide fin eta adierazkorrenak
|
baina
bereziki berriak egin behar dira, berriak oraingo trabesei lotuak. Hizkuntzak asmatzen duena, sortzaileek hizkuntzan lehenbizi erraten dutena hizkuntzaren jabegoa egoten da, horiek dira lehengo esapidez etxeari botatzen dizkiogunak eta ez badira itzultzen, bere dira egoten.
|
|
|
Eliteko bertsolariak behar dira, haiek dute koinearen maila egiten, sublimatzen eta herritartzen. Hauek bertsogintza ofizio izatea ekidinezina da, arrazoi fisikoengatik alde batetik, hauen erregai kontsumoak zerga ekologikoa merezi luke,
|
baina
bereziki sorkuntza ahala bazkatzen baita, irakurri behar da, jakinean izan 8 probintziak bezain zabal den espazio baten harat honatez, ateratzen baitira beti zakutik bitxikeria batzuk, ideia estrabaganteak haiei baizik ez baitzaizkie burura. Entzun behar ditugu denetan baina horien zirkuitua ez da antolatzen gainetik baina deia sortutik, petik, beste bertsolariek egin ongarriaren gainean finkatzen baita.
|
|
|
Kontaktutik, harremanetik, mugimendutik, taulagaineko ibiltzetik, zuzendaritzatik, dantzatik sortzen da egia eta ez aktore genial batek erdiets lezakeen identifikaziotik.
|
Baina
bereziki lan honen antzerki arbasoek moldatu publikoarekiko loturatik. Jokalariek edo jokoak kultura amankomunean, publikoaren etorkian, ulergarri dagon metafora baten konbokatzeko ahaletik.
|
|
|
Herriko etxeetan bilkura publikorik ez da, aurre eginak dira denak, arreñatzen da botereduna denak ikusteko lehenago eta hola ezin da bilkuran kontra egin.
|
Baina
bereziki jokoa da balizko arerioari ohartzea aski goiz, gazte on hura, hemen Beñat, bere alderdira biltzeko presione soziala baliatuz, jakinaraziz zer arriskatzen duen parera joanez. Mehatxua eta peita.
|
|
|
Inpaktua, errebelazioa bilatzen du.
|
Baina
bereziki inspiratzen da herri antzerkiaren kodetarik bere egituran. Eszena arras mutuak, irudi garbiak bilatzen ditu, plazakoa zen lehen, gorputz marrazki bat, dantza erran behar zaio?
|
|
|
Bertsolariak bere laguna segituz, gaia aitzinaraziz, bertsoz bertso, gaiez kanpo joanez behar delarik, irriz eta trufaz, ez erranez eta alusioz, jakintza zaharra erakarriz eta biharko jakintza zaharra hor berean pentsatuz egiten da egia. Bertsolaritzaren artearen gailurra da, bestea segitzea gaia urrunago eramanez denbora berean,
|
baina
bereziki ezezagunaren terreno horretan itsumandoka, esplorazioan ibiltzea da jokoa, plazera mantenduz. Arrisku hartze handia da, eta hor ez gara puntu kontatzeko ari.
|
|
|
Gorputza mugitzen da esanahiaren oldarrean, ez formarenean, eta hortaz efektu pollita egiten duen sake batek ezenaren arnasa mozten du.
|
Baina
bereziki ditxolaritzaren grazia inprobisaketan datza, ditxo ikasiak ez du ezertan interesik.
|
|
|
Modeloa heltzen da 1980 urteetara, Betelu bat edo holako beste batzuek tokian tokiko dantza lema atera arte, esanahira itzuli nahi da, Urbeltzen itzalak muga lausotzen du.
|
Baina
bereziki desastrearen parrean ezartzen gaituzte dantzari egunak bezalako bilguneek. Ez gaitezen gaixtoak izan.
|
|
|
Ni ez nintzen sobera gustuan, besteak jada antzerkian ari izan ziren.
|
Baina
bereziki han zen jendea orduko ekimenen gurutze bidean zebilen, sortzen ziren azpiegitura sozio politikoetan, hedabide berrietan busti edo zangoak trenpatu bederen. Francis Basterot ek eramaten zuen irakaskuntza eta ez zen batere ageri talde ezberdineko pertsonak bazeudela hor.
|
|
|
Eta irekiago ikusten da, unibertsalago, ahoan bilorik gabe errateko, borta irekitzen du ordaindu nahi luketen ez euskaldunei. Batetik ez dira hauek biziki ageri, hau beste auzi bat,
|
baina
bereziki, kantua da kanpokoek, laguntza emaileek eginarazi nahi digutena, horretan ikusten dute gure ekarpena kultura frantsesari. Belardi utzi zuten Txomin Hegi Kreazko borobila proiektuan sartu zelarik.
|
|
|
Ugutz Roblesek kondatu zidan Beskoitzeko apezaren lilura Jainkoari Goi Goikoa erraten ziola entzutean.
|
Baina
bereziki topo egiten dugu beste alderdiko dantzarekin. Aitak Gurs era doazelarik, Zitadelan, dantzari eskatu diote andereñoek haurrak euskaldun manten ditzan eta transmisioaren diziplinak inpresionatzen du hemen gaindi.
|
|
|
Nondik? Alde batetik diskurtso politiko horren entzuteak goxaldi ona eman behar zien konbentzituei,
|
baina
bereziki besteen artean eragiten zuen desorekatik dator antzerkia. Aktoreen amek hor denen aitzinean bizi zuten ondo eza, teoria horiek eskandalua egiten zutelarik herrian, barne traba horrek badu antzerkitik.
|
|
|
Ezterenzubin sortu zen eta Mithiriñan bizi izan. Etxamendik inteligentzia intuitibo bizia dauka,
|
baina
bereziki memoria azkarra eta autoen aitzineko herri horien esperientzia. Testuinguruan birrezartzen du aise eta material hori erabiltzen logika sanoz.
|
|
|
" Ontsa moztu duk orain josi behar duk." Sistema ekonomikoa bestalde. Mikro sozietate horien iraupenak auzoko beste zirkuluekin eskatzen zuen harreman
|
baina
bereziki lur hetsiak eta libreen baliatze aldizkatuan oinarritzen zen ogia eta haragiaren ekoizpena, lur amankomunen eta bortuen kudeantza funtsezkoa zen etxalde ttipi haien ekonomian. Jende formatuak eskatzen dituzte funtzio horiek beren zirkulua baino gehiago ezagutzen dutenak.
|
|
|
Libertimenduaren muntatzean, ihauteriaren tematikaz aparte, bai konjuratzen dela zortea plagek ez gaitzaten erail,
|
baina
bereziki aldarrikatzen da lurraren lana mendiari ebastea baino gehiago dela. Gazteriaren aldarria ere irakurri behar da.
|
|
|
tobera kanpoko lanentzat, ezketxak (maleruski toberak izenarekin batzuetan), zalu, bipil egiteko, gertakizunei hurbil eta fite ahantziak izateko (baina efemeroz da publikoa egiten). Luzara irabazi behar luke antzerkiak orokorki,
|
baina
bereziki desberdintasunak publikoa moldatuz, bere forma klasikoen eta literarioenak. Eta artetik errateko, zilegi bekit pentsatzea pastoralak anitz irabazteko balukeela tragikoan eta beraz edertasunean, asto lasterrak ondoan balitu generoen bereizteko.
|
|
|
Lurrak ez zuen xokatu nahi, egia, egia intimoa bilatzen zuen,
|
baina
bereziki, nahi zuen euskarak lehentze erran zezan gure jendarteak, gure pertsonak bizi dutenaren korapiloaren izena, lehena izan zedin horren askatzeko. Hizkuntzaren gure baitako iraupen zintzoa errebelazio horri lotua baita, honek ematen baitio balore intimoa eta itzul ezina bilakatzen baitu.
|
|
2015
|
|
|
Elikagai kurduak alfonbraren gainean direla egongelako zoruan eserita, tertulia. Euskal Herriaz jakin nahi dute,
|
baina
bereziki, kurduei buruz zer pentsatzen dudan ezagutu nahi dute. Deigarria egiten zait hori, hainbat lekutan errepikatu baita galdera.
|
|
|
Jesus Etxebarria jarri zuen Madrilgo zonaldeko buruzagi gisa, eta aurrezki kutxako iturriek aditzera eman dutenez, 2009an finantza krisia bere hatzaparrak erakusten hasi zenean, oso adierazle txarrak azaleratu ziren Madrilgo bulegoetan. Sukurtsal horietan guztietan 1530 milioi euroko maileguak banatu zituzten, baina krisia agertzen hasi zenean, kreditua itzultzeko arazoak zituzten zergadunen portzentajea, berandutze tasa, aurrezki kutxak orokorrean zuena baino nabarmen kaskarragoa zen, hipotekadunen artean
|
baina
bereziki enpresen artean. Madrilen higiezin sektoreko enpresei emandako kredituen %24k zituen arazoak 2009an.
|
|
2018
|
|
|
Gaur egun hori ez da inon ere onartzen, baina duela gutxi arte hori eguneroko ogia genuen. Jardunaldi haiek garrantzi handikoak izan ziren geure burua agertzeko eta hurkoei,
|
baina
bereziki gainerakoei, izan baginela ikustarazteko.
|
|
|
Betidanik,
|
baina
bereziki azken berrogei urteetan, estu lotuta egon dira Iruñea eta Iruñerria. Gure auzoekin hiria handitu zen, eta aldi berean azkar hazi ziren Barañain, Burlata, Antsoain eta eskualdeko beste hiri batzuk, izan ere, ontzi komunikatuen gisara elkar elikatu dute Iruñeak eta Iruñerriak.
|
|
|
Garai hartan erabiltzen ziren, halaber," Ipar Euskadi" edo" Hego Euskadi" terminoak. Zaharkitu da hitz hori, besteak beste sektore batek" Euskal Herria" hobetsi zuelako,
|
baina
bereziki," Euskadi" hitza mugatu zutelako Euskal Autonomia Erkidegoa izendatzera. Sabino Aranaren proiektu politikoa EAEn obratzen ikusi zuten batzuek.
|
|
|
Aipuak eta erdi erranak badira naziengandik ihes Garazitik Orbaizetara, Irabian barna, pasatzen zituzten judu aberatsei buruz. Badira ere Orreagan eta Ibañetan ofizial naziak ikusita daudenak,
|
baina
bereziki ezaguna da aireko amerikarraren erorketa.
|
|
2019
|
|
|
Stefanez, bai...
|
baina
bereziki Suzzez, nire zoriontasuna hutsala da bere nahigabearen aldean.
|
|
|
Gatazka horren bidez klase menperatzaileak konstituzio demokratikoa eteten saiatuko dira, edo boterea kontrol demokratikotik at dagoen gobernu batean biltzen saiatuko dira. Marxek kasu ezberdinak landu zituen,
|
baina
bereziki Frantziakoa izan zen ikertu zuena.
|
|
|
Gaur agertzen den bezala,
|
baina
bereziki duela hirurogei bat urteko Launtza ezaguturik, nabari da antzina basoari kendutako aldea dela, abereendako larre egina eta hala mantendua.
|
|
2022
|
|
|
Eskolan (eta irratian eta kooperatiba enpresen barruan,
|
baina
bereziki eskolan) ezer seriorik egin nahi badute, terminologia" berrietan" jarri behar lukete indarra. " Berriak" diot komatxo artean, ez bainaiz ari azken orduko gauzez, oso berriak ez diren arloez baizik:
|
|
2023
|
|
|
Lamiek lan ugari egin omen zuten bazterretan Bizkaitik Zuberoara,
|
baina
bereziki Arrosan (BN) izan zuten lantoki, bertako zubia eta eliza eraiki baitzituzten, omen. Arrosatarrak herriko plazan hasi ziren eliza zutitzen, ohi den gisan, baina, egunez egiten zuten lana, gauaz desegiten zuten lamiek.
|
|
|
Zenduaren familiak elizara eramaten zituen ofrendak funtsezkoak ziren hileta elizkizunetan. Iluntasunaren mundura joan berri denari laguntzeko argia oinarrizkoa zen, hortik ezkoak, xirioak, kandelak, atxak eta argizaiolak,
|
baina
bereziki garrantzitsuak janari eskaintzak ziren, abere biziak barne.
|