|
2003
|
|
|
Etxeparek euskara beste hizkuntzan mailan ikusi nahi zuen; euskaldunak euskaldun gisa munduaren aurrean harrotasunez ager zitezela(, heuscara ialgi adi mundura?,, heuscaldun den guiçon oroc alcha beça buruya/ Eci huyen lengoagia içanenda floria?,...). Finean, eta egungo hitzekin esanez, euskaldunentzako autoerreferentzialtasun bat sortzen ari zen, euskarazko narratiba bat hasten,, idazkerarik eta historiarik gabeko euskalduna, ren topikoa gainditzen. Ez da euskarazko historiografiaren hasiera,
|
baina
bai euskarazko historiografia abiatzeko beharrezkoa den hizkuntza idatziaren sorburua eta norberetasun kontzientziaren abiapuntua.
|
|
2004
|
|
|
gaia, ezagutza historikoaren ezaugarri orokorrekin batera lantzeko aukera egongo zen. Agian ez izen horrek iradokitzen duen kutsu akademikoarekin,
|
baina
bai eskematikoki, ezagutza historikoa nola sortu den eta zer funtzio duen aztertuz, beti ere Euskal Herriko historiografiaren adibideak lagin gisa jarriz13.
|
|
|
Eta nire ustez zerbait bai esan litzateke euskal balioen inguruan. Ez zehazki euskal lurraldeen elkartasuna kontsolidatu gura dela (hori, espainiar lurraldeen elkartasuna kontsolidatzea bezala, ez baitzait iruditzen historiaren zeregina denik),
|
baina
bai esan litzateke euskal subjektua zergatik hautatu den, zeren arabera definitzen den, konbentzio bat dela eta abiapuntu horrek jendartearen onespen aski zabala izanik euskal kultura (eta konkretuki euskaratik abiatutako ikuspegia) ondaretzat hartzen dela eta horri lotuta Euskal Herri ideia ere lantzen dela (hizkuntza baten esparru territorial gisa ulertuta; multzo horren elkartasun politikoa su...
|
|
|
Hola, DBHn munduko, Europako eta Euskal Herriko historia tarteka liteke; Batxilergoko lehen mailan munduko historia garaikidea batetik eta Euskal Herrikoa bestetik banako ikasgaietan eman (eta azken hau hautazkoa izanik Espainiakoa historia ere hautazko gisa eskain liteke); eta batxilergoko azken kurtsoan, ostera ere, euskal eta europar historia elkartuta azaldu. Aldaketa ofizial horiek etorri artean irakasleek eurek badaukate hein batez euskal historia egungo planetan txertatzen joateko aukera, ez agian egitarau osoak aldatuz
|
baina
bai parte batzuetan. Goihenetxek proposatzen duen programaren baitan, hainbat material historiko konkretu aurkezten da, ariketa eta gai konkretuak lantzeko aukera eskaintzen dutenak.
|
|
|
Ez ezer bere baitakoa eta berezkoa izatean, baizik egungo jendartean existitzen diren ikuspegi, errealitate linguistiko eta identitate batzuen onarpenean. Konkretuki gure jendartean (hots, Euskal Herrian) euskaratik abiatuz pentsa daitekeen identitate eta mundu bat egotearen eta errespetatu beharraren konbikzioan (ez da dagoen ikuspegi bakarra,
|
baina
bai dagoenetako bat, eta ez marjinala baizik aintzat hartzeko adina pisu duena). Beraz errealitate sozial hori aintzat hartu nahi delako landuko litzateke euskal historia.
|
|
2005
|
|
|
beste moral bat egingo dugu. Moralaren fundamentazioa dago, gure harremanak, gizakiak biolentzia bat beti dauka edo esan dezagun hobeto, agresibitate formak beti dauzka, baina hori nolabait bideratu, antolatu egin behar dugu elkarrentzat mesedegarri izan dadin moduan, horregatik artaldeko arkumeak bihurtu gabe,
|
baina
bai, en fin, bideratu harreman bizitza ahalik eta egokien eginez eta horretarako ez da nahikoa kodigo penal bat bakarrik: –ez duzu lapurtuko??
|
|
|
–Janarazi bai egin dutela. Bueno, ez dute lortu, ez dute lortu
|
baina
bai hori da. Oso kuriosoa da nola azkeneko urteetan zelan aldatu den diskurtsoa: –Por España y la unidad sagrada de España??, ze ni umea nintzanean, eta oraindik zure aita ere, guk entzun dugun bokabularioa falangista zen eta guzti hori.
|
|
|
Hau psikologia problema ere bada, eta herri baten historian berdin berdin. Ez du derrigor konfliktiboa izan behar, ez daukazu derrigor aitarekin haserretu beharrik,
|
baina
bai aitarengandik distantziatu, bestela zu ez zara inoiz zu izango. Bi elementu dago eta inportantea da, zu zara eta Euskal Herria da bere memoria eta bere proiektua.
|
|
|
Aldiz, euskal gaiei loturiko artikuluak ugaldu egin ziren. Hola Manterolaren Cancionero berriaren iruzkina, Euskal Erria aldizkariaren agerreraraz laudorioak, Daniel Ramon Arreseren hitzaldi bat euskarari buruz eta Peru Abarka argitaratzeko saio aurki ditzakegu hilabete gutxitan74 Euskal gaien proportzioa ez da oso handia (inondik ere ez RPEan adinakoa),
|
baina
bai 1878 aurretik baino dexente nabarmenagoa.
|
|
|
Hortaz aldizkariak islatutako ideologia aztertzean, aldizkari beraren iritzia ikusten ari gara: ez nahitaez zuzendaritzarena,
|
baina
bai aldizkariarena, han agertzen zen eta.
|
|
2008
|
|
|
Estatu zentrala ekonomikoki zein politikoki indartzen saiatu den arren, gorago aipatu bezala, eskualde batzuk agertzen hasi dira zeintzuetan botere lokalek ez de iure,
|
baina
bai de facto boterea eskuratu duten. Horiek harreman ugari dituzte delinkuentzia antolatuko taldeekin (mafia) zeintzuek Errusiar Federazioaren sorreratik ekintza kapitalista handi zein txikiei legalitatearen barnean garatzeko marko legal eta juridiko egokia ematen ez jakiteaz aprobetxatu ziren50 Gure ustez, Estatua sendotzen hasteko lehen pausoa praktika horien instituzionalizazioa izango litzateke.
|
|
2009
|
|
|
Oso esanguratsuak dira zenbait egunkaritan azaltzen ziren emigranteen gutunak, zeinetan haien penak eta miseriak bizi bizi irakur baitaitezke, argitzeke dago, halabaina, gutun horiek emigranteek idatzi ote zituzten edo egunkariek asmatuak edo manipulatuak izan ote ziren. Batez ere kontuan hartzen badugu emigratu zuten emigranteen gehiengoak ez zekiela idazten; dena den, gutun horiek egiazkoak izanda ere, ezin genezake jakin emigrazioaren kontrako gutunak bakarrik jaso ote zituzten,
|
baina
bai horrelakoak bakarrik publikatu zituztela. Non geratu dira aberastu ziren emigranteen gutunak?
|
|
2013
|
|
|
Era berean, beti izan dira arrazoi politikoek eragindako hilketak eta magnizidioak (gogora, adibidez, Julio Zesarren hilketa), baita ere mota askotako gehiegikeriak populazio babesgabearen aurka formalki gerra egoera aldarrikatu gabe, baina terrorismoa aldi zehatz batean erabili da eta esanahi zehatz batekin (gero aldatzen dena). Aldiz, hizkuntza nazionalaren kontzeptua ez da zehatz mehatz Frantziako Iraultzarekin jaiotzen,
|
baina
bai orduan modu bereziki gotorrean finkatzen, bere itzala gaur egun arte luzatuz. Eta itzal hori oraindik ez da askorik aldatu.
|
|
2014
|
|
|
Frankismoak, beste arloetan bezala, ia erabateko etena eragin zuen aipatu berri dugun fenomenoan. Ez zen debekatu euskararen erabilera pribatua,
|
baina
bai publikoa: erakunde ofizialetan, prentsan, hezkuntzan eta elizan.
|
|
2017
|
|
|
Hala ere, saxoiek aukera ikustean, errebolta egiten zuten. 782 urteari buruz, Annales Regni Francorumen lehen eskuak1718ez du Teodoriko (Gilenen anaia) aipatzen,
|
baina
bai bigarren eskuaren emendakinak, baita beste gerra gertaera lazgarri baten berri ere, luzeago:
|
|
2022
|
|
|
Euskaltzaindiak" Martin" santu izen orokorra arautu du. Ez du definitzen forma osoa 66 Arauan14,
|
baina
bai 125.ean," San Martin" agertzen da lehenetsita (baina Jondoni baztertu gabe) 15.
|