|
2007
|
|
|
Hain zuzen ere, informatikariek neurona sare deitzen diete modu horretan funtzionatzen duten programa informatikoei, eta adimen artifizialaren arloan sailkatzen dituzte. Neurona sareak ez dira adimen artifiziala sortzeko modu bakarra,
|
baina
bai garrantzitsuenetako bat.
|
|
|
Adibide gutxi daude, eta batzuk zalantzazkoak edo okerrak dira. Nolanahi ere, iragartzen ona izan da zientzia fikzioa; ez zientzia bera,
|
baina
bai zientziaren erabilera.
|
|
|
etxe OR etxea OR etxeak OR etxeari OR... Lehenengo arazoa konpondu dute, beraz. Noski, bilatzaileek ez dituzte nahi beste aukera onartzen, eta, hortaz, ez dira deklinazio guztiak bidaltzen,
|
baina
bai emaitza esanguratsuak lortzeko adina.
|
|
|
Leioako campusean eta Bilbon egin dituzte orain arteko laginketak, eta hiriguneetan eta landa ingurunetan bizi diren intsektuen artean ezberdintasunak aurkitu dituzte. Esaterako, zenbait espezie ez dituzte aurkitu Bilbon,
|
baina
bai Leioan. Eta alderantziz.
|
|
|
Hego Amerikako kostako subdukziogunea 7.400 km luze da iparretik hegora. Tamainaren eraginez, erdialdean Bolivia inguruan plaka ia ez da mugitzen,
|
baina
bai inguruetan, eta, gainera, W formako kurbadura irregularra hartzen du. Horien ondorioz, mendiek gora egingo lukete, ereduaren arabera.
|
|
|
Aspergillus generoko onddo ezagunak, berriz, airean egoten dira. Ez dira gizakian bizi,
|
baina
bai haien artean. Aspergillus onddoaren esporak leku guztietan daude, etxean, eskolan, ospitalean... aireak hautsarekin batera eramaten baititu.
|
|
|
|
Baina
bai Soiuz koheteen hegaldiak eta baita transbordadore espazialenak ere orbitalak izaten dira, hau da, ez dira joaten Lurraren orbitatik haratago. Gaur egun, horiek dira gizakiak egiten dituen bidaia bakarrak.
|
|
2008
|
|
|
Mapak ez dira asko aldatu,
|
baina
bai mapen erabilera, gaur egun denbora errealean jakin baitezakegu non gauden.
|
|
|
Edonola ere, Epulopiscium ez da ezagutzen den bakteriorik handiena, Thiomargarita namibiensis izenekoak du ohore hori; 800 mikrometro neurtzera irits daiteke. Ikertzaileek ez dakite zenbat genoma dituen,
|
baina
bai barruan egitura handi bat duela, bakuolo bat. Bakuoloak bakterioaren% 98 hartzen du, eta, horri esker, bakterioaren zati aktiboak kanpoko mintzaren ondoan geratzen dira.
|
|
|
da gaur egun arrezifeetan gertatzen ari denak nolabaiteko eragina izango duela. Horrekin ez dut esan nahi orain gertatzen ari diren suntsipenek Lurraren plaken tektonikaren dinamika laster batean aldatuko dutenik,
|
baina
bai guztia lotuta dagoela azpimarratzen du Nuñez Betelu geologoak. Hortaz, bide luzea eginda, Lurrean bizi garenon familia eta planeta bera lotuta gaude, aspaldi Gaia hipotesiak proposatu zuen bezala.
|
|
|
1938an, ordea, zelakanto bat harrapatu zuten bizirik Hegoafrikan. Ez zen aurreko garaietako espezie bereko alea,
|
baina
bai oso antzekoa.
|
|
|
Horretarako, Sphagnum magellanicum espeziea lehortu dute labean zientzialariek; goroldioak dituen upel itxurako egiturak ikaztu dituzte, eta, hala, goroldioa hidrofiliko izatetik hidrofobiko izatera pasatu da. Urik ez du xurgatzen horrela,
|
baina
bai hidrokarburoak, eta oso azkar, gainera. Beraz, erreketan hidrokarburoen isurketak gertatzen direnean, oso erabilgarria izan daiteke.
|
|
|
Agian, izena ez da oso orijinala,
|
baina
bai autoa. Lehiaketan aintzat hartzen dituzte berrikuntza, diseinua adimentsua izatea, itxura, orijinaltasuna, kalitatea, ekoizteko eta mantentze lanetarako diseinua, ergonomia, segurtasuna, eta baita ingurumenean duen eragina ere.
|
|
|
Zehazki, petrolioaren hondakinetatik lortutako mundrunen tratamenduak ikertuko dira, petrolio enpresen lankidetzarekin. Litekeena da modu horretan lortutako zuntzak ez izatea aeronautikaren sektorean erabiltzen direnak bezain onak;
|
baina
bai, automobilgintzaren sektorerako kalitate nahikoa dutenak. Horrekin lotuta, Mondragon Unibertsitateko adituek etorkizuneko asmo handiko proiektu bat dute:
|
|
2009
|
|
|
18.332 generen zatiak eskuratu ditugu. Ez dira korrokoiaren gene guztiak,
|
baina
bai erdia baino gehiago gehitu du Canciok. Informazio horrekin guztiarekin DNA mikrotxip bat garatu dute, kutsaduraren aurrean gene horien guztien espresio maila nola aldatzen den ikertu ahal izateko.
|
|
|
Zituen ondasun guztiak gastatu zituen etxea erosten eta kandela fabrika bat martxan jartzen. Kandelek ez zioten diru askorik eman,
|
baina
bai bizitzeko eta bere esperimentuekin aurrera egiteko lain. Hurrengo urteetan buru belarri aritu zen etxe ondoko tailerrean telegrafo parlante hura hobetu nahian.
|
|
|
Gainazal horretan marraztutako edozein kurba itxi txikiagoa egin daiteke, puntu batean bildu arte. Beste figura geometriko guztietan ez da posible,
|
baina
bai esferaren baliokide diren guztietan. Ohiko esfera batean frogatuta zegoen horrela dela, baina ez zegoen frogatuta lau dimentsioko esfera baten kasuan (hiru dimentsioko gainazal batean, azken batean).
|
|
|
Asteroidearen osagaiak dira, urtuta eta gero solidotuta. Ez nintzen iridioa topatzen lehena izan,
|
baina
bai mikroesferulak aurkitzen lehena. Horri buruzko artikulua ere Nature n argitaratu zuen.
|
|
|
Perkinek berak finkatzaile bat garatu zuen (molekula koloredunari eusten zion substantzia bat), eta tindagaia merkaturatu zuen. Ez zuten kolore berri bat sortu,
|
baina
bai kolore baten izena: malba izena eman zioten, eta izen harekin konkistatu zuen merkatua tindagaiak.
|
|
|
Gaur egun, hautespen naturala espezieen eboluzioaren funtsa delako ideia erabat zabaldua dago, baina azal al daiteke zahartze prozesua hautespen naturalaren argitan? Ikusi dugu geneei soilik begiratuta ezinezkoa dela azaltzea; ezin dela esan geneetan zahartzeko programa bat dagoenik,
|
baina
bai zahartzearekin lotuta dauden geneak daudela. Orduan, Darwinen ikasgaia aplikatzen saia gaitezke prozesu hau azaltzeko.
|
|
|
Antza denez, pigmeoak duela 54.000 urte inguru hasi ziren bereizten garaiera arrunta zutenetatik, baina inguru berean bizi ziren denak. Pigmeoek ez zuten sexu harremanik izaten garaiera arruntekoekin,
|
baina
bai elkarren artean; horrenbestez, taldea uniformea zen. Gero, baina, isolatuta geratu ziren, eta orduan hasi ziren taldetan bereizten.
|
|
|
Pootle erabiliz, programen itzulpenak web bidez eta talde lana uztartuz egin daitezke. Horrek ez du esan nahi softwareak automatikoki osatzen duenik itzulpena,
|
baina
bai itzultzaileari laguntzen dion ingurunea dela.
|
|
|
Horrenbestez, Darwinen ekarpen denak ez ziren maila berekoak izan,
|
baina
bai egin zuen gauza bat: gizakia bere tokian jarri zuen.
|
|
|
Beste batzuetan, bizidunek ez dituzte polimeroak zuzenean sortzen,
|
baina
bai polimero jakin batzuk artifizialki egiteko beharrezko monomeroak. Azido polilaktiko edo PLA deritzon polimeroarekin gertatzen da hori, adibidez.
|
|
2010
|
|
|
kabinaren paretan erreka txiki bat zegoen, kondentsatutako urak sortua. Ez zen asko,
|
baina
bai noizean behin mihia bustitzeko adina.
|
|
|
Horrelako aurkikuntza bat ez litzateke aipagarria izango baldin eta prozesu horrek beste ezaugarri batzuk, oso bereziak, izango ez balitu: a) erreakzioa ia beti kuantitatiboa edo etekin oso onekoa da, b) giro tenperaturan gertatzen da, c) uretan eta ingurune biologikoetan airez inguraturik funtzionatzen du, d) funtzio talde kimiko askorekiko tolerantzia handia du (oso kimioselektiboa da), eta e) erreakzioan sorturiko 1,2, 3 triazolak ez dira toxikoak,
|
baina
bai oso egonkorrak.
|
|
|
Sobrakoa. Baina giza jokoaren antzekoa den joko bat garatu nahi dute orain; ez test bat gainditzeko,
|
baina
bai bizitasuna emateko. Asko falta da oraindik ordenagailuek gizakiek bezala pentsatzeko; baita xakean ere.
|
|
2011
|
|
|
Eta horiexek entzuten dituzte baita pediatrek ere, seme alabak txertatzeari uko egiten dioten gurasoen aldetik. Carlos González pediatraren esanean, halako gurasoak ez dira asko,
|
baina
bai lehen baino gehiago.
|
|
2012
|
|
|
Sateliteei dagokienez, nabarmentzekoa da GPS zerbitzua. Haren sateliteak ez dira geoestazionarioak,
|
baina
bai orbita altukoak, eta etengabe ari dira jasaten espazioko eguraldiaren erasoa. Adituen arabera, ekaitz magnetiko batean, GPS sistemak 100 metroko gorabeherak izan ditzake posizionamenduan.
|
|
|
Ez nioke aholkurik emango inori bere informazioa seguru gordetzeko moduari buruz.
|
Baina
bai, hori da norbaitek erraz egin dezakeen akats bat.
|
|
|
Hori erakutsi behar da. XIX. mendean badugu klasiko bat, erakusten duena nola egiten ziren gauzak, erraz, publiko, ez dut esango analfabetoa,
|
baina
bai oso iletratu batentzat, eta testu konplikazio bakoak, baina grazia handikoak. Adibidez, zer esaten duen apoari buruz, edo satorrari buruz, edo enarei buruz, bai gauekoak, saguzarrak, bai egunekoak... oso polita da.
|
|
|
Guk, sendagileok, ez dugu eutanasia egiten,
|
baina
bai beste biak. Egin kontu paziente bat oso gaizki duzula, gaixotasun sendaezin batekin, makina bati lotuta, eta makina horri esker hartzen duela arnasa.
|
|
|
Karga elektriko bakarra duten partikulak ezagunak dira (elektroia eta protoia, adibidez); zergatik ez dira existituko polo magnetiko bakarra duten partikulak? Orain ulertzen den bezala, elektrizitatea eta magnetismoa ia berdinak dira salbuespen horrekin, hau da, ez dela ezagutzen monopolo magnetikoa
|
baina
bai elektrikoa.
|
|
2013
|
|
|
Nahi zituen formak sortzeko, paraboloideak, hiperboloideak eta mota guztietako elementu geometrikoak erabiltzen zituen. Zoritxarrez eliza hura ez zuen eraikitzen bukatu.
|
Baina
bai erakin horiek, bai Familia Santuaren eliza, Gaudíren fantasia matematikoak dira; hobeto esanda, fantasia geometrikoak. Harentzat, gainera, matematika eta geometria aparteko gauzak ziren, dio Ibáñezek irribarretsu, bera geometrialaria zelako.
|
|
2014
|
|
|
Hau da, pronostikoa ez da halabeharrez txarra beti, paziente asko aurrera ateratzen dira, eta minbizia izan baino lehenago zuten bizimoduarekin jarrai dezakete gutxi gorabehera. Ez dugu guztiz sendatzea lortzen,
|
baina
bai kroniko izatea.
|
|
2015
|
|
|
Besteak ez du zerikusirik zientziaren emaitzekin,
|
baina
bai zientziaren egoerarekin, eta da nahiko nukeela Euskal Herria izatea munduan zientzia arloan liderra; ez gastuan, baizik eta emaitzetan, ekoizpenean. Hori, tamalez, ez dut ikusiko; uste dut errazago ikusiko dudala bestea hau baino.
|
|
2016
|
|
|
Dagoeneko dudarik ez dago Marteren gainazalean noizbait ur likidoa egon zela. Ez dakigu ze hedadura izan zuen, eta zenbat denboraz egon zen likido,
|
baina
bai lakuak, eta errekak izan zirela. Adibidez, orain Curiosity dabilen lekuan, Gale kraterrean, argi eta garbi menditik jaisten diren errekak daude, azaltzen du Snchez Lavegak.
|
|
2017
|
|
|
Alzheimerrerako, adibidez, ditugun botikak aringarriak dira, eta ez sendagarriak. Sendatu, da sendatu,
|
baina
bai arindu eta gerarazi.
|
|
|
Alzheimerrerako, adibidez, ditugun botikak aringarriak dira, eta ez sendagarriak. Sendatu, da sendatu,
|
baina
bai arindu eta gerarazi.
|
|
2018
|
|
|
Batzuek uretarako bidea ere hartu zuten. Garai hartako zetazeo fosilik ez da aurkitu gure inguruetan,
|
baina
bai sirenioenak (egungo manatien eta dugongoen taldekoak). Azpimarragarria da Castejon de Sobrarbeko aztarnategiko (Huesca) aurkikuntza.
|
|
|
Ikerketa haren aurretik eta ondoren, beste hainbat egin dira, mundu osoan, helburu berarekin. Ez dute arriskua desagertzerik lortu,
|
baina
bai orduan baino apalagoa izatea.
|
|
2020
|
|
|
Diagnostikorako erreminta publikoa sortzeaz gain, botikak garatzen ere lagundu dezake datu baseak. Izan ere, batzuetan, gene batek ez badu kalterik eragiten inaktibatuta dagoenean,
|
baina
bai mutazioa azaltzen denean. Halakoetan, genea botika batez inhibitzea irtenbide egokia izan daitekeela adierazi dute.
|