|
2000
|
|
|
Antzerkigintzaren bidea ez da orain urte batzuetakoa bezain txarra, esan beharrik ez dago. Aurreko urteko joerari jarraiki, badirudi sendotze prozesua aurrera doala, ez arinegi,
|
baina
bai etengabe. Ez dirudi, beste batzuetan bezala, gehiegi puztu eta lehertzeko arriskurik dagoenik oraingoan.
|
|
|
Baina balio positibo horrekin batera, kezkatu egin nau Chillidaren museoa zabaltzeak sortu duen oihartzun mediatiko ikaragarrian, bere obraren inguruko debate handirik ikusi ez izanak. ...ustatzen zait Chillidaren lana, beste askori bezala, baina aho bakar batek hitz egin du Chillidaren lanaren inguruan aste guztiotan, eta faltan bota dut orain hamarkada batzuk Jorge Oteizarekin sortutako tirabira, haserre eta eztabaidak gaur egun berpiztu ez izana, ez Oteizarekin —ez zuten eta alferrik elkar besarkatu bi artistek, lehenagoko gorabeherak atzean utzi izanaren sinbolo gisa—
|
baina
bai Chillidaren obrak dituen kritiko gogorrekin, baditu eta.
|
|
|
Baina nire joera klasikoak Zurbaran pintore espainiarrarengana eraman nau berriro ere, Bilboko Arte Ederretako Museoa azken bizpahiru urte hauetan, Migel Zugazaren zuzendaritzapean, egiten ari den lan azpimarragarriaren azken isla. Ez dituzte pintorearen lan gehiegi zintzilikatu Bilbokoan,
|
baina
bai extremadurarraren maisutasuna nabaritzeko adina. Espainiako Urrezko Mendearen pintoreak Berpizkundean nagusitu zen estiloari zenbaterainoko mugak ipini zizkion, edo barrokoaren bidea jorratu ondoren estilo klasikora itzuli zen ala ez, orrialde askotan irakurri ahal izan dugu guztiok dagoeneko.
|
|
|
Horra helburu garbia eta subiranoa, estatutuaren babespean, azken batean Euskal Herri mendebalean dago herri borondatea horrelako proiektuan abiatzeko. Beharbada ez du izango ondare baliotsu nagusiena
|
baina
bai aginte nagusia, biblioteken Herri sare nagusia artikulatzeko eta arautzeko. Horra koska, ahaztu gabe, internet sarean, izugarrizko lana eta ondarea lortzeko bidea izango lukeela, etorkizunean, ondarea ez baita izango Leizarragaren lehen edizioa edukitzea, informazio eta jakintza gune garrantzitsuak landurik edukitzea baizik.
|
|
|
Ondo zainduak daude; mimoz eta ilusioz zainduak; Lizarrako jauregi ederrenetako batean. Eta artea da, ez beharbada espektakulua,
|
baina
bai artea. Hiriburuetatik kanpo dagoen artean; asepsia eta merkatutik oraindik ere ihesean dabilena.
|
|
2001
|
|
|
Erroldak(" Statistics Canada. 1996 Census", Interneten) ez du adierazten zenbat lagun diren,
|
baina
bai, ordea, hiztun kopurua: 85.000 inguru Kanada osoan.
|
|
|
Ez da gaurkoa hizkuntzarekiko jarrera hori, hizkuntza ren funtzio hori. Victor Hugok, 1843 inguruan, Euskal Herrian gaindi ibili zenean, ez zuen arrazakeriarik aurkitu, ez eta xenofobiarik,
|
baina
bai hizkuntzarekiko estima eta jarrera positiboa. Honela utzi zuen idatzita:
|
|
|
Zentsura bera baino urrutiago joan direla batzuk iruditzen zait. Zentsuraburuek" hitz egin" eta" pentsatu" ez zuten parekatzen, baina gainerakoan berdin, euskararenerabilera abertzalea debekatzen zutela; euskal izenak ez,
|
baina
bai Arana Goirik sorturikoak, antiespainolak zirelako. Horretaz landa, Francoren Espainia, paradisu poliglota.
|
|
|
Beraz, lehenengo galderaren erantzunarekin hasi eta zuzen zuzenean zuzenbide positibora jo dut, alegia, araudi eta legedira, horixe baita, idazten duenaren arabera, ez noski hizkuntza baten normalkuntza baterako bagoi bakarra,
|
baina
bai motorra osatzeko ekidinezineko pieza. Bera gabe, ez gara inora iritxiko.
|
|
|
Hori esanda, beste pertzepzio batek honakoa adierazten dit: euskalgintza (hitzaren borobiltasun osoan), ez osorik,
|
baina
bai hainbat gune zein inguruneetan, txepelaraztea lortu du, desaktibatu ez, baina barne beldur eta liskarrak piztu egin ditu nola hala. Aipatu eta azpimarratu beharrekoa da Entzutegi Nazionaletik azken hilabeteotanha rtutako erabakien presentzia eta presioa, non euskalgintzako talde eta norbanakoak 18/ 98 zenbakidun Sumario ezagunean txertatu dituen, talde armatuarekin harremana zein kidetza dutelakoan.
|
|
2002
|
|
|
Ez da nobela betea.
|
Baina
bai ikusmina sortzen duena, etorri daitekeenarengatik. Eta plazer estetiko hutsek —horiek ere— gogobetetzen gaituztenentzat notizia ona da.
|
|
|
Ez beharbada egun batetik besterako" pelotazoak" ematen dituzten horietakoak.
|
Baina
bai gizartearen sektore askotara iristen den azpisare ideologiko ezkutu bat sortzen dutenak.
|
|
|
Unibe rtsitate kontuez aritzen diren politika zein gizarte eragileek eta unibertsitariook galdera horri erantzuteko ahalegina inoiz egingo bagenu, uste dut gauzak hobeto joango litzaizkigukeela, ez unibertsitario jakin batzuen gauzak,
|
baina
bai agian unibertsitatearen berareneta gizartearen interesekoak direnak.
|
|
|
Mendebaldar herrialdeetako eta herrialde musulmanetako biztanleriaren arteko urruntzea gero eta sakonagoa izateko mehatxupean gaude. Epe erdira ez da izango beharbada oso arazo larria Estatu Batuentzat edo Japoniarentzat,
|
baina
bai Europarentzat. Gure auzokoak dira, eta ikusgarri hazten ari den populazioa dute.
|
|
|
Mendebaldar herrialdeetako eta herrialde musulmanetako biztanleriaren arteko urruntzea gero eta sakonagoa izateko mehatxupean gaude. Epe erdira ez da izango beharbada oso arazo larria Estatu Batuentzat edo Japoniarentzat,
|
baina
bai Europarentzat. Gure auzokoak dira, eta ikusgarri hazten ari den populazioa dute.
|
|
|
Duela hamarkada batzuk, hau da, euskararen normalkuntzarako politikak eta aldeko neurriak abian jartzenhasi baino lehenago, gure hizkuntzak gehienbat esparru pribatuan —familian— aurkitu zituen erabilera eremuaeta babesa, gaztelania eta frantsesa beste gizartefuntziogehienez jabetzen ziren bitartean. Esparru pribatu horretan oinarritu da euskal hiztunen komunitatearen iraupena, ez erabat eta soilik,
|
baina
bai modu berezian.
|
|
2003
|
|
|
Ildo horrek kultura hitza erabiltzen du zentzu zehatzago batekin. Adiera horrek giza ezagutzak barne hartzen ditu, ez horren erudituak,
|
baina
bai garrantzitsuak gizarte taldeetan giza funtzionamendua ulertzeko. Baina, horrekin batera, ildo honek nahiago du etnien araberako kulturetara hurbiltzea, bazter utzi nahi duelako nortasun gabeko kultura orokorraren eskema irrealean kokatuta geratzeko arriskua.
|
|
|
Zinemaldiak zinema zaletasuna areagotzen edo aldatzen al du? Inkestek ez dute zaletasun abstrakturik baloratzen
|
baina
bai, ordea, zinema kontsumoa neurtzen eta zinemazalearen soslaia azaltzen.
|
|
|
Euskara, beraz, ez litzateke ikastaroa antolatzeko ardatza eta helburua, kultura jarduerak bideratzeko hizkuntzazko tresnabaizik. Jada ez litzateke ikasgela jokalekurik esanguratsuena,
|
baina
bai familiak, lagunarteak, elkarteak eta antzeko gizarte testuinguru biziak. Jada orain arteko uste nagusia, hots," euskara erabiltzeko ikasi egin behar da lehendabizi", beste honekin trukatu litzateke, hau da," hizkuntzak erabiltzen direnean hobetzen da erabiltzaileen hizkuntzazko gaitasuna".
|
|
|
mugimenduak ez du eman, ez du ematen hartarainoko fruiturik gure gizartean euskalduntzeari dagokionez. Ez zen, noski, adierazpen argi, garbi eta esplizitu esplizitua,
|
baina
bai arazoa hurbiletik eta bihotz barrutik bizi zutenek susmatzeko modukoa. Balio al du horrenbeste diru eta horrenbeste ahalegin xahutzea, hain fruitu gutxi lortzeko?
|
|
|
Gaur egungo telebistan zer esanik gehien sortarazten duten programak," balio erantsirik" gehien eskaintzen dutenak, beste inongo edo ezelango taula, eszenategi, foro, areto edo pantailatan ezin ikusi diren ekoizpen motak dira. Beharbada ez dira, inondik ere, produkzioaren aldetik programarik landuenak edo zailenak
|
baina
bai, ordea, sekula izan diren ideologizatuenak, bat bateko itxurak besterik irudikatu arren.
|
|
|
• Epe laburrean, jende askoren aldeko jarrera desaktibatzea, besteak beste, Aeredua (elebidunak erdiesteko aski ez dena
|
baina
bai oso garrantzizkoa jarrera positiboa zehazteko orduan) hautatzen zutenena, irakaskuntzan ingelesa ezartzeko planaren bitartez oso egoera korapilatsua suertatzen ari baita, hizkuntzetarako (gaztelania, euskara, ingelesa) ordu kopurua neurririk gabe areagotzean. Halaber baliogabetu dira Administrazioan hiritarrei zerbitzua euskaraz eman liezaieketen langileak prestatzeko plan ahalketsuak.
|
|
|
Soziolinguistikatik aztertuta, bereizketa, ez sakon,
|
baina
bai interesgarri batzuk agertzen zaizkigu euskaldun eta erdaldunen artean. Ikus ditzagun, banan banan, zeintzuk diren.
|
|
|
Hegoaldeko lau euskal lurraldeetan Apalategik burutu duen lan horren ondorioetatik atera dezakegun interpretazio laburtua, ondokoa da. Zortzi urtetik aurrera D, BetaAereduetan nagusitzen diren sistema sinbolikoak ezberdinak dira ereduz eredu; ez beti eta ezinbestez,
|
baina
bai neurri handian.
|
|
|
Langue de France. Ez noski" la langue de France" —hori argi asko esaten du Konstituzioak frantsesa dela—
|
baina
bai" une langue de France". Eta Frantziako errepublikaren lurraldeetan mintzatzen diren beste hizkuntza batzuekin batera jarri dute, Frantziako Gobernua ren eskutik, nolabaiteko exotismoa eta folklorea lotuz, Europa eta Ameriketako uharte konkistatuetako hizkuntzak nahastuz...
|
|
|
Euskara rentzat ditugun helburuetara mugaturik, nork bere ideia propioa omen du, baina beldur naiz ez ote diren gutxi izango benetan zer nahi duten ondo dakitenak. Pluraltasuna ez litzateke kezkagarria izango,
|
baina
bai asmoen definiziorik eza. Nora jo orduan?
|
|
2004
|
|
|
Goiko ahots batek hitz egingo baligu, genuke jakin Jainko baten ahotsa denik, gure arrazoimenakezin baitu sentsuen bermerik ez duen ezer onartu.
|
Baina
bai ezagut dezakegula Jainkoaren ahotsa ez dela, alegia, agindu moralaren aurkakoak esaten baditu. Horregatikazpimarratzen du Heinek alderdi hau.
|
|
|
Horregatik, beraz, orain galdetzen bada ea jadanik gizaldi ilustratu batean bizi garen, hauxe da erantzuna: ez,
|
baina
bai Ilustrazioaren gizaldi batean. Oraindik asko geratzen da(...)
|
|
|
Harpidetza bidez zabaldua batik bat, beherakada batean zihoala eta, Pan Pin osatu eta zabaltzeari ekin genion Jarraiko zenbaitek. Horretan, beharbada, ez dago ezer berezirik,
|
baina
bai, ordea, diruzaina nor genuen: Banco de Vizcayako zuzendaria bera!
|
|
|
Beti euskal kutsuko gaiak bultzatzen zebilen, horreningu ruan ezagutu dut beti. Bilboko Deustu auzoan zuen etxebizitzatik zenbatetan pasatzen ote ginen oroitzea zaila izango da hainbeste urte pasatu eta gero,
|
baina
bai, askotan izaten ginen bere etxean.
|
|
|
politika oroko rraren falta, ahaleginen sakabanaketa, prekarietatea. Honen kaltetu, ez dakit nagusi,
|
baina
bai nabarmena, euskara bera izan da, normaliz azioari begira behar bezalako pausoak eman ez direlako.
|
|
|
Ez dakigu zein izango den hizkuntzak etorkizunean hartuko duen bidea
|
baina
bai guk hartu genituzkeen irizpide edo jarrerak: hizkuntza sexista, kontzientziazio maila eta anbiguotasun semantikoa kontuan hartu genituzke eta ikuspegi kritikoa, autozuzenketa eta autoanalisia egin gure hizkuntzaren erabileran.
|
|
|
Alde batetik, beren publizitate merkatua babesten dute, eta komunikabide berri batean kokatzen dute beren burua. Epe laburrean, agian, komunikabide hori ez zaie errentagarria izango,
|
baina
bai epeerdian; eta, edozein kasutan, oso sinergikoa da bai bezero aren ikuspuntutik bai edukiak sortzeko egituraren ikuspuntutik. Bestaldetik, kate gisa hartzen duten tamaina oso faktore garrantzitsua da estatu mailako ustiaketa komertziala hobetu ahal izateko.
|
|
2005
|
|
|
Euskal kultura aipatzen dutenentzat aipagai nagusiak dira euskara, kantua, dantza, pilota, ohiturak. Halere ohizko praktikan euskarak ez dauka lehentasuna,
|
baina
bai zinemak, kontzertuek, dantzak, erakustokiek.
|
|
|
Babes hiriek asiloa eta abegia eskaini behar dituzte. Herrigabeek ez dute (jaiotze) herririk,
|
baina
bai hiria eta hiritartasuna. Herrigabeek sorterria eta jaioterria galdu dituzte baina ez hiritartasuna babes hirietan.
|
|
|
Inork inoiz inon ez du enpresa bateratzen jardun, lanpostu gehiago sortzearren.
|
Baina
bai jaunpostu eta jaunsari altuago eta boteretsuagoak eskuratzearren.
|
|
|
|
Baina
bai, kolpe izugarria jaso zuen euskarak gure herrian. Ikastolarik edo antzekorik ez zegoen batere, San Viator, fraideen eskola, eta Eskola Nazionala deitzen zena.
|
|
|
Ni beti oso kirol zalea izan naiz. Beti erdipurdikoa
|
baina
bai zaletua. Pilotan, palaz, tenisean urte eta urteetanja rdun izan dut.
|
|
|
Antzeko egoera bat diseinatu nahi izan dut euskararentzat, argi izanik honekin ez ditugula, besterik gabe, euskararen etorkizuna eta biziraupena ziurtatuko,
|
baina
bai lanean tinko jarraitzeko nolabaiteko abiapuntua(" nolabaitekoa" diot; izan ere, ez gara hutsetik abiatzen, orain arte egindakoa lan ederra izan baita) oinarri sendoetan sustraiturik.
|
|
|
Espainiako argitaletxeen elkarteen federaziorako eta Euskal Erkidegoko Editoreen Elkarterako; eta harritzekoa bada ere, urteko zifrak desberdinak dira batean eta bestean. Harritzekoa ez da bakoitzak bereak ematea eta ez bat etortzea,
|
baina
bai batzuetan ageri den aldea, esaterako 2003ko liburu ekoizpenean: ia laurehun edo bostehuneko aldea dago niretik besteenera.
|
|
|
U rteko produkzioaren baitan duen pisua ere (%12) jaitsi egin da hiru puntuz. Ezin da esan besterik gabe kopuru eta indar eskasa duenik literaturak eta are gutxiago ahula dagoenik,
|
baina
bai jauzi nabarmenik emateko gaitasunik ez duela erakusten. Egoera hau finkotzat ematen badugu galdera bat baino gehiago sor dakiguke gerakuntza bezalako horren inguruan:
|
|
2006
|
|
|
Bestetik, irakasleak ikastaroetan maiz eman behar izaten du hemengo gizartearen ezaugarrien berri. Ez dira, beraz, euskalduntze orokorreko ikastaro arruntak,
|
baina
bai ikasleentzat egokiak eta motibagarriak.
|
|
|
Historikoki honela izan ez bada ere, nazioak ez daude baldintza hauetatik salbu. Buchananek ‘What’s So Special About Nations? ’ artikuluan azaldu bezala, ez dago ukatzerik nazioek sezesiorako eskubidea eduki dezaketela,
|
baina
bai, aldiz, eskubide hori nazioei berez dagokiela esatea, gatazka baten konponketa gisa ulertu gabe eta tartean inolako negoziaziorik egon gabe (1996: 308).
|
|
|
Imajina ezazue herriko umeek hartu zuten shocka eta guraso asko eta askoren haserrea. Ez dakit historiatxo horren xehetasunik,
|
baina
bai ondorioena: handik urte bat edo bira, herrian Olentzero bat eta bakarra egon beharrean, bi sortu ziren, bata instituzionala eta bestea popularra.
|
|
|
Irenek barne bidaiaren bidez bersubjektibizazioarekin erantzuten dio. Barne bidaiak feminitatearen ezaugarriak ditu eta kanpo bidaiak maskulinitatearenak, horrek ez du esan nahi pertsonaia hibridoa denik,
|
baina
bai oso ezaugarri psikologiko ezberdinekin osatua dagoela. Kortazarrek (2000:
|
|
|
" Jakinen hiztegietarako oharrak". Hiztegiak ez ziren izango jakintza bakoitzeko adituentzat,
|
baina
bai jakintza bakoitzeko adituek eginak. Bestalde, nolabait artikulatuak izango ziren hiztegiok:
|
|
|
" Erdi mailakoak" izango ziren hiztegiok: ez alor bereko adituentzat eginak,
|
baina
bai jende ikasiarentzat: " Unibertsitarioek, irakasleek, karreradunek, eta beste hainbestek bere espezialidadea ez den gaietan kontsultabidea izango dute hiztegi hauetan".
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen aldeko bere ekarpen erabakigarria egin, UZEI eraikiz egin zuen Jakin Taldeak 1977an. Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxea izenak berak adierazten duenez, zuzenean Euskal Unibertsitateari begira jartzen da, ez Unibertsitatea bera eraikitzeko,
|
baina
bai Unibertsitate euskaldunaren oinarri nagusietako batzuk ezartzeko. Bere hiztegi tekniko berezituen programa aurrera eramateko zailtasunak zituen Jakin Taldeak, bere ahultasun instituzional eta ekonomikoagatik.
|
|
|
Baina ikastolan agintzen zutenek ez zuten balorerik eduki horretarako. Horretarako ez,
|
baina
bai ni bidaltzeko.
|
|
|
Hau da, gizarte batean bi hizkuntza ezin dira erabili biek funtzio guztiak betez. Noski, horrek ez du esan nahi gizarte" elebidun" bat eraiki ezin denik, ez eta bi hizkutzen arteko bizikidetza osasuntsua utopia hutsa denik;
|
baina
bai banaketa bat ematen dela hizkuntzen artean, eta banaketa hori, gainera, hiztun talde horien arteko indar korrelazioarekin oso lotua egoten dela. Eta banaketa horretan aldaketak gertatzen direnean ere, aldaketa bultzatu duten indar batzuen ondorioz izaten dela.
|
|
2007
|
|
|
Hamarkada batetik besterakoan, ez gaude, noski, bat bateko bihurgune hertsian,
|
baina
bai bihurgune mantso eta kalkulatu batean. Estrategia politiko eta kulturalak aldatzera doaz, apurka apurka.
|
|
|
Horren aurretik, Ikastetxeen arteko gutxieneko loturak korapilatzea lortu zen orduan, ez modu formalegian,
|
baina
bai era praktikoan. Eta gure arteko hizkuntz eredua arautzen hasteko tresna egokia gertatu ziren bilerak, eta bi urrats jakingarri eman genituen:
|
|
|
Nolabait pre politikoa zela esan dezakegu, ideologizaziorik apenas zuen. Instituzioetan parte hartzearen aldekoa baina justiziarekin lotzen zuen; ez zegoen boterearen kontra
|
baina
bai boterearen abusuen aurka. (Askoren artean 2000, 94)
|
|
|
Beraz, Estabilizazio Plana indarrean zegoen bitartean oinarriak sendotu besterik ez zituen egin Arrasateko Kooperatiba Taldeak, eta lehen Garapen Ekonomikoko Planak ekarriko zuen uhina baldintza egokietan harrapatu. Hortik aurrera, garapen esanguratsua izan du taldeak eta mundu guztian ezagun bihurtu da, esperientzia bezala esportatzeko zaila dena,
|
baina
bai kooperatibak garatzeko erreferentzia gisa.J
|
|
|
Gutxi batzuek asko egiten dutelako ziurrenik, baina apurka apurka ari da egituratzen euskarazko komunitate sendo bat Interneten. Ez derrigorrez denak Euskal Herrian,
|
baina
bai euskararen eremuan. Eremu handi, zabal eta anitza.
|
|
|
Beharbada gehiegizkoa da berak dioena, Jakin ez zelako inolako legerik urratuz atera,
|
baina
bai orduko Espainiako legetik kanpo. Nolabaiteko klandestinitatean argitaratu zuten lehen zenbakia, baina ez zuzenean lege zibilak urratuz —orduko arau politikoak agian bai—; Elizaren eta Frantziskotar Ordenaren arauei zegokienez," epikeia" modukoren bat egin zuten2.
|
|
|
Eta halaxe sentitzen dut euskaldunon egunen gurpilaren bira: enbarazu eta estropezu artean euskara eta euskal curriculumaren aldeko bidea egiten ari da, ez nahi erara,
|
baina
bai ahal erara: Euskal curriculuma izeneko dekretua iritsi da gure mahaietara.
|
|
|
• Hitzarmen Marko horretan ez dira eskubide kolektiboak edo gizataldearen eskubideak aitortzen,
|
baina
bai, ordea, gizatalde nazional horien herritarren eskubideak. Berdintasun eta bereizkeriarik ezaren kontzeptuetatik abiatzen da, eta gizataldeetako herritarren aldeko ekintza positiboak egiteko bidea zabalik uzten du.
|
|
2008
|
|
|
Ez da posible, jakina, irakasleek umeen hizkuntzak ikastea,
|
baina
bai neurri batzuk hartzea, adituek gomendatzen dituztenak: umeen hizkuntzak esplizituki estimatzea, haien izenak zuzen ahoskatzea, ikasleen hizkuntzen oinarrizko ezaugarriak jakitea, familiei komunikatzea garrantzitsua dela haien hizkuntza hitz egiten eta ahal duten heinean lantzen jarraitzea...
|
|
|
Edo bai, eta hori okerragoa litzateke, agian. Ez du konponduko,
|
baina
bai ematen digu proiektu konpartituak abian jartzeko lehentasunezko esparruak identifikatzeko helburuz gogoeta prozesuak bideratzeko aukera, besterik ezean. Eta ez da gutxi, irakaskuntzari berari buruzko gogoeta konpartitu eta diziplinartekoari hain balioespen eskasa eta dedikazio urria eskaintzen dion unibertsitate honetan.
|
|
|
Azken hilabeteotan, norabide horretan zerbait mugitzen aritu garelakoan nago. Ez da erraza izan
|
baina
bai aberasgarria, nire ustetan. Ikasketa planak egiteak ezinbestean eskatzen duen elkarlanaz ari naiz, eta gure kasuan, Irakasleen Unibertsitate Eskoletakook elkarren artean diseinu bakar eta bateratu bat egin beharraz, hain zuzen.
|
|
2009
|
|
|
Sail honetakoak ez dira asko kopuruz,
|
baina
bai proportzionalki indartsu. Ekoizleen %13 dira eta ekoizpenaren %20, 5 egin dute.
|
|
|
Kopuru absolututan ez da bete betea,
|
baina
bai gorantz doana. Iaztik aurtengora jaitsaldi txikia izan badu ere, aurreko erreferentzietan ikusten da oro har haziz doan liburu mota dela.
|
|
|
• Euskadiko Filmategia (www.filmotecavasca.com/eu/fil mategia/ aurkezpena). Filmategiaren asmoa ez da funts guztiak digitalizatzea,
|
baina
bai, berriz, Euskadiri eta euskal zinemari buruzkoak. Euskadiko Filmategia 1978an sortu zen, alde batetik, euskal zinemaren pelikulak berreskuratu, artxibatu, gorde eta erakusteko, eta bestetik, euskal kulturaren edo historiaren ikuspuntutik gordetzea komeni den agiriak eta material teknikoa bildu eta zaintzeko.
|
|
|
Hau da, probintzia edo herri txiki bat galtzea huskeria izan daiteke inperio batentzat, bai, baina funtsezkoa izan daiteke nazio estatuak izan nahi duen batasun espiritualari eusteko. Batzuetan, lurralde txikiak galdatzeak ez du planteamendu razional batekin zerikusi handirik (arrazoi militar, estrategiko edo ekonomikoekin, kasu),
|
baina
bai har dezakeen dimentsio espiritualarekin; horra hor Gibraltar, espainiarrek eurentzat eskatzen dutena.
|
|
|
Nork ez du entzun inoiz Amazon.com liburu denda? Ez da liburu denda birtual bakarra, noski,
|
baina
bai ezagunena, eta handiena. Eta baita historikoki aurrena ere, oker ez banago.
|
|
|
Oso euskaltzale ageri da Labayru. Ez zen abertzale,
|
baina
bai euskaltzale. Bere lehenengo liburukia hartzen baduzu, ikusiko duzu nola aipatzen eta goratzen duen gure hizkuntza, euskaldunak herri bat garela esaten du...
|
|
|
Hasi nintzen langile gazteekin lan egiten, JOC deritzon Juventud Obrera Catolica n. Ez ziren denak eliztarrak,
|
baina
bai borondate onekoak.
|
|
|
batuak esan nahi zuen, orduko denboretan, eta denen iritzian, bizkaiera baztertu egin behar zela. Ez [Jean] Haritxelharren iritzian, ez [Luis] Villasanteren iritzian,
|
baina
bai bigarren mailako jakintsu batzuen iritzian. Eta hor egin ziren gehiegikeria batzuk.
|
|
|
Obamaren presidentziaren aro gainean hainbat denborazkotasun korapilatzen dira, prozesu historiko ezberdinen klimaxak batera heltzen ari direla ematen du uneotan. Agian ez dira hain prozesu ezberdinduak,
|
baina
bai argi dago gure ikuspegietan analitikoki ezberdindu egiten ditugula. Saia gaitezen hori azaltzen.
|
|
|
Eta ez dago garbi hori, goazen gizartean, baliagarria izango zaigun. Ez gaude esaten, hala ere, esnea ez dugunik,
|
baina
bai ziur asko abereengandik hartzen ditugun elikagaien kontsumo txikiagoa egin dugula, halako dieta planeta osoan hedatzen bada eta ekosistemen iraunkortasunari eutsi nahi badiogu. Okela gutxiago eta esnea ere bere tamainan, pixkanaka gaur egungo gizarte azeleratuetan alboratzen ari garen barazki eta fruten kontsumoa gehitu egin genukeen hein berean.
|
|
|
Eta, gaia apur bat aldatu eta zabalduta, zer gertatuko zaio zinemaren negozioari ordenagailuetako kopiak ugaldu ahala? Euskal ikus entzunezkoak (aurten Elortegiren Zorion perfektua izan dugu, ez perfektua
|
baina
bai gogoan hartzekoa) ba al du aurrera egiteko aukerarik ETBren magaletik kanpo?
|
|
2010
|
|
|
Berez argitaratzaile mota ez da
|
baina
bai modalitate bat, eta horregatik sartu ohi dut koedizioa, eragile bi edo gehiagoren artean egindako argitalpena, alegia.
|
|
|
Tenorea da, hortaz, irtenbide komunitarioek Euskal Herriko auzian jorra litzaketen formulak aztertzeko. noski, proposamen biribil eta erabatekorik zehazteko,
|
baina
bai, gutxienez, eta kontraesanak kontraesan, esplorazio bideari ekiteko. Esan nahi dugu horrekin, euskal gatazkaren konponbidean bestelako gako, tresna eta bideak aintzat hartuko ditugula, gatazkaren korapiloa askatzen lagun dezaketelakoan; azken batean, Euskal Herria europar herrialdea da eta.
|
|
|
Ceausescuren oinordetza hori eta lurraldearen pobretasuna elkartuz, ulertzekoa da Bukaresteko gidek beraiek" Europako hiribururik zatarrena" bezala deskribatzea; ikuspegi hori Praga edo Budapest bezalako prototipo edertuei begira ezarritakoa da, ordea. Bukarest ez da postaleko hiria izango,
|
baina
bai interes handia piztu dezakeena.
|
|
|
Gerran hiru izan ginen.
|
Baina
bai nire bizki laguna eta bai ondokoa hil egin ziren. Eta hurrengoa ere bai, gero.
|
|
|
Irakasle izan nintzenean ahalegindu nintzen ikasleei bai euskaraz eta bai gaztelaniaz olerkiaren eta literaturaren mundu hori irekitzen.
|
Baina
bai, tokatu zait horrelako gauzatxoren bat egitea.
|
|
2011
|
|
|
Liburu mota honek gorabehera asko ez
|
baina
bai handiak izan dituela esango nuke. Azalpen bila hasiz gero, beharbada irakaskuntzako sektorean aurkitu genuke giltza.
|
|
|
Gezurra dirudi,
|
baina
bai, Euskal Herritik kanpo ere bada musikaririk. Eta bada musika eta literatura artean salto saltoka dabilenik.
|
|
|
Esan beharra dago P. Preston gaur egunean katalanez zuzen adierazten dela eta katalanez ere argitaratzen dituela bere liburuak, Evertoneko jarraitzaile porrokatua dela (bereziki Mikel Arteta jokalaria goresten zidan duela gutxi). Ez zituen entzun bere gustuko ikuspegian oinarrituriko interpretazioak,
|
baina
bai gogoratzen dut bukaeran esan zidala mintegi jendetsuena bihurtu zela egun horretakoa eta jasotako egurragatik ez arduratzeko, ikerketaren eragile delako.
|
|
|
Ezbairik gabe, material berriek ez dituzte lehendik zeudenak desagerrarazi,
|
baina
bai aldarazi. Paperezko materialak protagonista izaten jarraitzen du, liburu elektronikoak gero eta espazio handiagoa lortu arren.
|
|
|
Bai, Sol edo Bartzelonako jendetzaren irudiak ikusiz, edo, zer esanik ez, Baionan Aurore Martinen atxiloketa oztopatu zutenena, burura datorren kontzeptua Cohnek eta Aranzadik ikertutako —eta Ecok eta Vargas Llosak nobelaratutako— mugimendu milenaristena da. Hau da, klabe magikotan eta premia osoz —doazela denak, aberastasuna bana dadila... — munduaren erabateko aldaketa eskatzen duen jendetza hara eta hona mugitzen da, aldarrikapen taula zehatz bat eratzeko ahalmenik gabe,
|
baina
bai" dena nahi dugu, eta orain" eskatzeko gauza, espazio fisiko publikoa eta birtual publikatua okupatuz. Halako mugimenduek iragarri eta piztu zuten gero modernitatea ekarri zuen munduaren aldaketa prozesu luzea eta sakona, orain dela mende batzuk:
|
|
|
Suprefeturan. Izan baitira hemen bai prefet batzuk eta bai suprefet batzuk zinez... ez dezaket erran euskararen alde zirenik,
|
baina
bai ulertzen zutela eta onartzen zutela. Suprefeturan preparatu dugu dosierra, dosier hori joan da Parisera, eta han Charles Pasquak du sinatu onura publikoaren onarpena.
|
|
|
Lagunak ez zuen gogoan emakume hura, eta epostaz jasotako hura ezabatu egin zuen.
|
Baina
bai, arrazoi duzu, epostaz bidaltzen diren idatzi asko literatura hutsa dira. Eta ezleku baino, leku da dagoeneko.
|
|
|
Txundigarria bere egoera: apoplexia batek jota, ezin du hitz egin
|
baina
bai idatzi. Ez zioten saria eman eta urte luze batez ahaztu egin nuen ezezagun hura.
|
|
|
Ezaugarri bereizleak ere baditu, ordea, berekin. Horietariko bat, ez bakarra
|
baina
bai nabarmena, euskara erdaren arteko elebitasun sozial desorekatua da. Hizkuntza eta gizarte kontuez ari garelarik, ondo kontuan hartu behar da ezaugarri hori.
|
|
|
ETAren zikloa", Berria,, 10 or.); neure aldetik, azalpen luzeetan katramilatu beharrean berez askoz ere konplexuagoa den kontua bere oinarri oinarrizko baieztapenera laburbilduko nuke: biak izan dira ETAko militanteak, horrek dakarren guztiarekin (Azurmendik seinalatzen dituen terminotan). 1 Belaunaldi gehienetan gertatzen den bezala, biak errebelatu dira beren gurasoen aurka, baina ez molde berean; Arestiri dagokionez biak markatu nahi izan dituzte diferentziak beren literaturgintzan, ez modu berean
|
baina
bai nahiko antzekoan; aldiz, Txillardegiri dagokionez diferentzia sakonagoa da: Atxaga askoz ere lehenago errebelatu zen haren aurka eta, ziur aski, askoz ere modu erradikalagoan, bereziki borroka armatuaren gaiari dagokionez.
|
|
2012
|
|
|
Ikustagun orain ekoizpena bere emaitzetan, ez oraindik gaien aldetik,
|
baina
bai emaitzen osagaietan. Ekoizpen hori bere soilean bakarturik eman beharrean, esanguratsuagoa da askoz, gure ustez, testuinguru diakronikoan kokatuz azaltzea.
|
|
|
Aurtengoa ere urte beltza izan da, lehen aldiz bigarrena segidan. Urte positibo eta negatiboetan, positiboak ateratzen dira garaile, ez urte kopurutan
|
baina
bai igoera eta beheraldien kopurutan; hots, igoerak handiagoak dira jaitsierak baino.
|
|
|
Esandakoa, iaztik hona 23 puntu jaitsi da, 88 titulu. Asko den ala gutxi, ez dakit,
|
baina
bai orain arteko jaitsaldirik handiena dela oraingo hau. Aurreko urteko susperraldiak ez du luze iraun, begi bistakoa denez.
|
|
|
Nobelari buruzko bere iritzia eta kritika egitearena baliatu zuen Bastarrikak, ondoren, nobelagileak beste lekutan —Euskaltzaleen Biltzarrera bidalitako gutunean ere bai— hizkuntz ereduari buruz agerturiko ideiak astintzeko eta gaitzesteko.7 Aldizkariko orriak zabalik utzita amaitu zuen bere gutuna, Txillardegi gonbidatuz bere erantzuna ematera. Gogor eta garrazki erantzun zion, erantzun ere, Txillardegik hurrengo zenbakian, ez hainbeste bere nobela defenditzeko,
|
baina
bai kritikariaren beraren hizkera traketsa salatzeko eta harena bezalako euskara eredu garbizalea," euskara asmatzaileena", egurtzeko. Zenbaki berean erantzun zion Bastarrikak, apal apal oraingoan.
|
|
|
Iraultzaren kritika (edo jakobinismoarena, nahiago bada) goiztiarra izan zen eta izen handiak biltzen ditu, batzuk aipatzearren, Edmund Burke(), Wilhelm von Humboldt() edo Alexis de Tocqueville(). Ez ditugu orain iruzkinduko,
|
baina
bai pentsamendu progresistarekiko duten desberdintasun bat nabarmenduko dugu: hasiera berriaren ideia osorik ukatzen zuten, zentzugabekeriatzat zuten.
|
|
|
Esango nuke tesi hori berez ez dela oso berria,
|
baina
bai, ziur aski, liberalismo foruzaleaz egiten den aipamen berezia, ibai zabal horren korronte nagusi gisa aurkeztuz. Horretan datza liburuaren berritasun nagusia.
|
|
|
Urruntasunetik begiratuta, seguru asko bi ikuspegiak dira egiazkoak; iraganaren kontakizun horrek ez nau gehiegi kezkatzen,
|
baina
bai etorkizunak. Orain dela urte gutxi, mamu politiko zahar horiek dagoeneko zentzurik ez zutenean, antzeko bikoiztasun txatxuak ikusi ditugu:
|
|
|
Horrek hainbat arrazoi ditu: bata, egungo argitaletxeek zer hobetu handia dugula horretan, azken urteetako eskaintzak gora egin arren; bigarrena, hizkuntzen, generoen, estiloen ugaritasunean, beti egongo dela euskarara zer ekarri eta zer hobetu; eta hirugarrena, harrokeriatxoa barkatzen bazait, bertako autoreen produkzioa seguru asko aski txukun jasotzen dugula, ez dela gelditzen maisulanik bazterrean editoreen itsukeriaz(
|
baina
bai, batzuetan, lan interesgarriak merkatutik kanpo, publiko murritzegia aurreikusten zaielako; antzerkiaren bazterketa, esaterako).
|
|
2013
|
|
|
Produkzio etxeen egituran ez da aurreko hamarkadan bezalako birmoldaketarik gertatuko,
|
baina
bai izango dira itxiera esanguratsuak eta enpresa berrien sorkuntza ere. Nabarmentzekoak dira, hartara:
|
|
|
Dirua asmatuz ez da kapitalismoa akitzen —egia esan, kapitalaren sorgin gurpila (irabazkinak inbertsioa irabazkinak inbertitzeko zer edo zer topatu behar) ez elikatzeko egin daitekeen bakarra lanik ez egitea da, hau da, dirurik ez irabaztea—,
|
baina
bai tokian tokiko konfiantza eraikitzen; dirua, azken finean, bere desbideratze finantzarioa baino lehen, horixe besterik ez baita, konfiantza. " Diruaren jarioak lokalki kontrolatzea ideia xarmanta da, gure destinoaren jabe gara", dio Donapaleuko dendari batek; eta horra hor berriro ere utopismoaren bekatua, bere diskurtsoa deseraiki daiteke, ziur zer edo zer txarto ateratzen dela proiektu horretan, baina arrazoi du, ideia xarmanta da gure destinoaren jabe izan gaitezkeela, eta merezi du, gure ahuldadeek bidean zenbait hondamendi ekarriko digutela jakitun, erronkari eustea, konfiantza eraiki eta harrokeria deuseztatzea.
|
|
|
2 Nazioarteko laguntza inoiz ez zela determinantea izango,
|
baina
bai laguntza handikoa gatazka politikoa bideratzeko, batetik, eta Espainiaren jokaerari galga ipintzeko, bestetik.
|
|
|
Diktadura egoera bat (Irak) edo giza talde baten eskubideak kolokan egotea (emakumeena Afganistanen) arrazoi nahikotzat joko zen aurrerantzean, Nazio Batuen izenean normalean, esku hartzea baimentzeko. Hortik tiraka, herrialde batean barne gatazka iraunkorrari kanpotik konponbidea eman nahi izatea ere justifika daiteke egun, ez esku hartze militarra egiteko,
|
baina
bai aldeen arteko negoziazioetan eragiteko.
|
|
|
Horietan izan da jaitsiera, eta apenas berrargitaratuetan. Nobedadeen barruan, itzulpenak ez du indarrik galdu,
|
baina
bai jatorriz euskaraz sortuak, horrek jasan baitu beherapen osoa.
|