|
2013
|
|
|
¡ Que se joda!". Ritxar eta biok isilik,
|
baina
Xabik segitzera animatu zuen. " ¡ Es mala persona!
|
|
2014
|
|
|
Ez, dudarik gabe lasai instalatzeko esan nahi zion.
|
Baina
Xabik jende ezezagunaren aurrean duda egiteko joera zeukan, eta orduan ere zutik geratu zen, eskuak poltsan sartuta, zer egin jakin gabe eta, are, plastikozko poltsan gordetako garbitzeko tresnak ateratzeko asmorik gabe. Lehen begi kolpean epaitua izateko izu zen.
|
|
|
|
Baina
Xabik ez zuen laugarrenak esandakoa entzun, bai ordea anaiaren ahotsa, bere aldamenean oihuka: " Pintto!".
|
|
|
Emiliok bizkarrean kolpetxoak eman dizkio amari, honek estu besarkatu duenean, eta denak serio geratu dira une batez. Izaskunek besoak gurutzatuta ditu, parean daukan zuloan begiak iltzatuta,
|
baina
Xabik nabari dio ez dela zulora begiratzen ari, ez bada urruneko toki batera. Xabik ez daki bere gurasoak horren nahigabetuta ikusi dituen noizbait.
|
|
|
Astronauta itxura zeukan soldatzeko estalkia aurpegian jartzen zuenean,
|
baina
Xabirentzat gutxi irauten zuen ikuskizunak, ondo esana ziolako ez zezala begiratu soldatzen ari zenean, begi niniak kaltetzen zituelako suak. Hain zen tentagarria, ordea, txinparta erauntsiari so egitea!
|
|
|
Fagor irakur zitekeen Xabik zeraman txanoan, eta ezin esan harro ez zegoenik, Txominek zin egin baitzion bere lehengusuak emandako txanoa zela, txano" profesionala", Tourra egindakoa. Burua ez zikintzeko utzi zion txanoa,
|
baina
Xabik beldur gehiago zeukan txanoa zikintzeko, burua zikintzeko baino.
|
|
|
Ama ere lanean hasi zen, Annie Claude izeneko adineko emakume bat zaintzen, muga inguruan, behinola Txominek Xabiri erakutsitako txiroentzako auzune hartan, eta gutxi ikusten zuten,
|
baina
Xabik ez zeukan faltan hartzeko denborarik: hondartzak dena ahazteko balio zion.
|
|
|
Zaila da jakintza horren uneaz jabetzea, ordea, arrarokeriaren ezagutza ez baita une zehatz batean gertatzen, ez bada ezarian, gutxika, arrastoak batzen doazen heinean, eta arrasto guztietan deigarriena zen pixoihalak bere gorputz gero eta handiagoan hartzen zuen itxura, hain ezegokia eta traketsa. Amaren keinuetan ere antzeman zezakeen kontuak sortzen zion neke lausoa; toallak garbitzera botatzeko saskia irekitzeko keinuan, adibidez, halako bortizkeria kasik antzemanezina,
|
baina
Xabiri oharkabean pasatzen ez zitzaiona. Amorrua ezkutatzeko ahaleginak, bestetik, lasaitu beharrean, larritu egiten zuen.
|
|
|
Besoetan hartuta korrika eraman zuen amak ospitale barrura,
|
baina
Xabiri euri erori berriaren usaina sentitzeko denbora eman zion. Ongi sentitu zen bat batean, amaren besoetan, usain hura arnasten.
|
|
|
Errepidetik zihoazen oinezko guztiak zihoazen norabide berean, ia guztiak errepidetik, autoek hartutako espaloiak saihestuz. Zubi bat zeharkatu ondoren plazara iritsitakoan, bizardun bat hizketan ari zela ikusi zuten,
|
baina
Xabik ez zion esaten zuenari erreparatzen, ibaian behera zetozen makilei eta enborrei baizik, eta haiei begira geratu zen: norbaitek basoa errekara bota izan balu bezala!
|
|
|
Gotzonek esaten zuen Manu peemea zela, eta aita milia, eta peemeak eta miliak ETAren bi adar ezberdin zirela, eta ez zirela ongi moldatzen.
|
Baina
Xabik aita eta Manu behin baino gehiagotan ikusten zituen hizketan. Nagore, hiruetan azkarrena zenak, aitak zeloak zituela esaten zuen.
|
|
|
Nagore, hiruetan azkarrena zenak, aitak zeloak zituela esaten zuen.
|
Baina
Xabiri berdin zitzaion, eta gezurrak esanda joaten zen Manuren etxera, hondartzara edo kalera zihoala esanda.
|
|
|
Tarteka, asteburuetan nagusiki, Nekane etortzen zen Donostiatik, Manuren lagun bat, eta horietan Manuk ez zion etxeko atea zabaltzen Xabiri.
|
Baina
Xabik bazekien etxean zeudela, telebistaren zarata sotoraino ailegatzen baitzen paperezko apartamentu single horietan. Txirrina behin bakarrik jotzen zuen:
|
|
|
Hura normaltasunera itzultzea zen!
|
Baina
Xabi normaltasunaz ahaztuta zegoen aspaldi hartan, ez zuen entzun nahi. Aitaren eztarriko intxaurra ikusten zuen gora eta behera, oilo lepo mehar hartatik atera nahian balebil bezala.
|
|
|
Martinek esango zion: " Hendaian bazagok aspaldiko euskaldunik ere, horiek gu bezalakoak dituk",
|
baina
Xabik ez zituen inon ikusten, salbu eta gurasoen lagunarte itxian. Hor bai, frantses doinua zeukaten euskaldun hendaiarrak baziren (ez asko).
|
|
|
Eta neskak barrez. Oihanak eskutik oratu zion, pala heltzen irakastearren,
|
baina
Xabik ez zuen azalpena ongi ulertzea lortu. Eta orduan konturatu zen, lotsak eta kirolari kaskarra izateko izua eta halako kontuak ahaztuta zeuzkala.
|
|
|
Kizkurrez betetako ile luzea zeukan irakaslea sartu zenean, Xabik hontzaren itxura hartu zion aurpegieran. Orain esan ordez uai esaten zuen, atzean ordez gibelean, ongi ordez ontsa,
|
baina
Xabik dena ulertzen zion, edo ia dena. Irakaslearen euskara okerra zela pentsatzen zuen, berak ezagutzen zuen euskararekin alderatuz, frantsestua eta kutsatua.
|
|
|
Zotinka. " Txomin" entzun du Xabik, argiago ezin, etengabe ari baita ama ohearen kontra Txominen izena oihukatzen,
|
baina
Xabiri beste gela batean balego bezala ailegatzen zaizkio oihuok.
|
|
|
Txominen etxera joateko oinez abiatu zirenean, nekez pentsatuko zuen Xabik txango txiki hura betiko gordeko zuela bere memoriaren une alaien zakuan.
|
Baina
Xabi ez zen triste egon behar zenean triste eta pozik egon behar zenean pozik egoten zekien horietakoa. Eta goiz hartan, otsaileko eguzki hotzak agurtu zuenean, ongi sentitu zen bide bazterretik oinez amaren, Gotzonen eta Nagoreren aldamenean, haien hizketagaia, ezinbestean, Txominen heriotza izan arren.
|
|
|
Alde egiteko ordua ailegatzean, aitaren ahotsa entzun zuen, korridoretik zetorrena, bazihoazela esanez. Agurren garaia zen,
|
baina
Xabik ez zekien nola egin. Nola esan adio 9 mila kilometrora doan norbaiti?
|
|
|
Arratibelek gerrikoa eta abarketako lokarriak estutu dizkio Xabiri. Dotore dagoela adierazi dio,
|
baina
Xabik bestela ere badaki dotore dagoela, ez dela bere bizitza osoan horren dotore jantzi. Ez da, noski, bere burua dotoretzat duten horietakoa, baina ezinezkoa da jantzi zuriz eta txaleko marradunez dotore ez egotea.
|
|
|
Astelehenero dantza eskolara joateko itxurak egin zituen Xabik. Etxekoek uste zuten dantzan segitzen zuela,
|
baina
Xabi Txingudi badiara joaten zen, hango zuhaizti batera, zaharrak beren zakurrekin paseatzen eta maitale nerabeak elkarri musukatzen ibiltzen ziren toki bakarti hartara. Hantxe, aldamenean, Mundu Gerran aberriaren alde eroritakoen oroigarria dago," Morts pour la patrie", eta zirrara sentitu zuen Xabik, jakin arren monumentuan aipatzen den aberria ez zela berea.
|
|
|
Ordura arte Oihana ez zen etxean inoiz azaldu, ezta txirrina jo eta ea jaitsiko ote zen galdetzeko ere. Behin edo behin etxe inguruan ikusi zuen, beti ibiltzen baitzen auzoan bizikletaz, eta kasik ezinbestean pasatu behar baitzen etxe paretik,
|
baina
Xabiren buru larrituan ezer ez zen kasualitatea, eta Oihana handik pasatu bazen esan nahi zuen akaso egunen batean txirrina joko zuela, eta sartzean kaka hura guztia ikusiko zuela lurrean barreiatuta. Eta orduan bai, orduan bere esperantza oro galduko zen.
|
|
|
Haurrei malkoak ateratzen zitzaizkien barreka. Eta agian barregarria zen,
|
baina
Xabik kezka bakarra zeukan buruan: zertara joan zen haraino, Oihana ikustean hurbildu bazuen?
|
|
|
Arrazoia zeukan.
|
Baina
Xabik garbi egon behar zuen, garbi sentitzeko. Ez zitzaion burutik pasatu ere egiten etxetik dutxa hartu gabe ateratzea, etxetik atera orduko izerditan hasiko zela jakin arren; eta eguna handik hona (Oihanaren etxe aurretik Oihanaren etxe atzera) bueltaka eman eta gero dutxatu gabe ohera sartzea ere ez.
|
|
|
" diagu sartu ziur aski".
|
Baina
Xabik ez zuen hitz erdirik sinetsi. Ez zuen sinetsi Gotzonek zinemara ordaindu gabe sartuko zirela inoiz uste izan zuenik, ongi baitzekien zinemara sartzeko beti ordaindu izan zutela, asteetan aurreztutakoarekin ikusi zituztelako beren heroien andantzak, bestelako luxuak (litxarreriak bereziki) sakrifikatu ondoren.
|
|
|
Eta eskopetaren ahoa, berari begira. Ez mugitzeko agintzen zioten,
|
baina
Xabik ez zeukan mugitzeko asmorik. Bi hormaren zokoan zegoen, atzerago ezin, kokoriko jarrita, handik salto batez ihes egiteko gogoei eutsi ezinik.
|
|
|
Itxarongelan jendea dagoela ikusita, isildu egin dira bi gizonak, eta zeharka so eginez pasatu dira.
|
Baina
Xabik ongi ikusi ditu besapeetan daramatzaten pistolak. Korridorean aurrera jarraitu dute eta, hondoan dagoen gelan sartu aurretik, burua itzuli dute biek.
|
|
|
Badaki, esan egin diolako, ez dagoela pozik egokitu zaion etxean.
|
Baina
Xabik ez dio Nagoreri ulertzen; haren etxean behintzat hiru haur daude, eta igande gauetan Realaren golak ikusten uzten diote, eta ez du astirik bakarrik sentitzeko. Arrebarekin topo egiteak gogaitu egiten du, beti ari zaiolako esaten ez duela han segitu nahi.
|
|
|
|
Baina
Xabi sinetsita zegoen mundua ikastolaren alde zegoela, mundu guztiak parte hartzen zuela kantaldietan, edo bono (edo egutegi edo pegatina) salmentan, eta mundu guztia ikurrinez betetako festa haietan biltzen zela. Mundua giro hura zela alegia.
|
|
|
Parrilla bat, kedarrak belztua, orain kea gorantz isurtzen ari dena.
|
Baina
Xabik badaki Txominek egindakoa dela, eta ez edozein parrilla. Badaki burdinazko oin astun horiek dituelako, torloju handiekin egoki lotuak, eta oinen garaiera aldatzeko halako tximeletak dauzkalako alboetan, Txominek bereziki pentsatutakoak," eremu malkartsua denean parrilla ez dadin maldan behera edo herren geratu".
|
|
|
Gai izango al zen burdina zati hura berak eta bere lagunek eztandarazitako autoaren zati kiskalia zela ohartzeko? Ez zeukan azti itxura gizonak,
|
baina
Xabik ezin zuen segur egon, eta ez zuen gezurretan harrapatzerik nahi. Hantxe geratuko zen soari so eginez, noizbait gizona nekatuko zen esperantzaz, ezin hitzik ahoskatu.
|
|
|
Osabak barre egin zuen.
|
Baina
Xabik zati bat bildu zuen, baten batek eskutik hartu eta jateko baliatuko zuelakoan.
|