|
2001
|
|
|
Historiaren beste edozein unetan —eta batez ere beste edozein tokitan— gertatu balitz, genozidio hitza hitzetik hortzera ibiliko litzateke euren burua kultura munduko kidetzat dutenen artean eta zeresanik ez politikan aritzen direnen artean, edota giza zientzietan aritu eta adituak omen direnen artean. Nafarroako Diputazioak euskararen kontra abian jarritako ehizak izango du historian aurrekaririk, dudarik gabe,
|
baina
XXI. mendean bere burua zibilizatutzat daukan gizarte batean gertatzea onartezina da, edonondik begiratuta ere, eta ez da besoak gurutzatuta gelditzeko modukoa.
|
|
2002
|
|
|
Modernizazioa, beraz, etengabeko berrikuntza legez ulertu behar da;
|
baina
XXI. mendearen atarian, aldaketa horien ondorioek zer pentsatua sortu dute. Gaur egungo aldia, postradizionala2 izanagatik ere, ez da nahi izan zen bezala ziurtasuna eta oparotasunaren aldia izan.
|
|
2008
|
|
|
Aitzitik, horiek denak behar ditu XXI. mendeko euskaldun eskoladunak.
|
Baina
XXI. mende ko euskaldun orok, eskoladunak nahiz eskolagabeak, horiek baino askoz gehiago, maizago, erabiltzen dituen hainbat hitz, oinarrizkoak, falta dira Hiztegi Batuan.
|
|
|
izan dira nagusi XX. mendera arte.
|
Baina
XXI. mendeari begira erabat aldatu da egoera: Internetek eta komunikaziorako nahiz testu ediziorako erraztasunek aldaketa handia ekarri dute, baita alfabetatze eta kultura maila handia gizarte osora zabaldu izanak ere.
|
|
2009
|
|
|
–Erdi Aroan agian bai, trufa egin zion Xabierrek?.
|
Baina
XXI. mendean Interneten bilatzen ditugu argibideak.
|
|
2010
|
|
|
Alegia, XXI. mendeko euskaldunek bezala dantzatu nahi dute. Dantza errituala da, jantzi erritualekin egindakoa, ez da Beyonce,
|
baina
XXI. mendekoa da. Eta garrantzitsuena:
|
|
|
Lurperatu egin dute eta ez daki zergatik. Oso klaustrofobikoa da,
|
baina
XXI. mendeko gizakiaren alderik okerrena uzten du agerian.
|
|
|
Badakigu euskarak eta euskal kulturak gure gizartean egin behar dutela lehenik aurrera, hemen egiten dugulako, egunez egun, oraina eta etorkizuna;
|
baina
XXI. mende honetan, guri eta gizateria osoari mundua auzo bihurtu zaigu. Mundu horretara ireki beharra daukagu, gurea eman, euskara munduko plazan kokatu.
|
|
2012
|
|
|
Azken finean, eta abiapuntura itzuliz, lan honen helburu nagusia ditugun baliabideak kontuan hartuz kalean entzuten den euskararen erabilera handitzea izango da. ez dirudi gehiegi denik esatea XX. hasieran oraindik zumarragako euskara erdaren eguneroko mintzajardun zabal arrunta euskararen alde makurturik zegoela. hor izango zen, noski, gaztelera eskoletan eta agintarien artean, baina euskarak menperatuko zuen etxean (gehienetan), kalean, taberna zulotan, jai ospakizunetan eta zelai soroetan. euskara zen hizkuntza menperatzailea, Fishmanen" dominance configuration" edo eremu horietan.
|
Baina
XXI. mendera jauzi eginez inork gutxik onartuko dizkio menpekotasun horiek euskarari gaur egun: XX. mendean zehar mintzaldatzea eman da, hau da, jardun esparru batzuetan (lagun artean, aita semeen artean, tabernan...) euskara erabiltzetik gaztelera erabiltzera pasa da.
|
|
|
Tradizioaren izenean astakeria asko egiten dira eta jarrera erabat zentzugabeak hartzen dira. Nire irudiko, Hondarribia eta Irungo festetan Alarde deritzan horretan ematen den zatiketa eta bereizkeria, alegia, Alarde batean zenbait postutan emakumezkoak ezin egotea, ea hori dela eta, beste Alarde bat sortzea eta desfilean jasaten dituzten irainak... tradizionalak izanen dira,
|
baina
XXI. mendean erabat zentzugabekeria deritzot. Egun gizon emakumeen parekotasuna ezein erakundeetan defendatzen den honetan horrelako jarrerak defendatzeari erabat denboratik apartekoa dela deritzot.
|
|
|
Euskararen egoera soziolinguistikoari dagokionez, hizkuntzaren aldeko mugimenduak bizia izan behar du, ezin da geldirik egon, ezin da shock egoeran sartu; bestela, kolokan dagoen euskaldunen etorkizuna ezinbestean beltza izango da. Demokraziaren garai hauetan, sofistek aipatzen zuten moduan eta Sokratesek salatzen zuen bezala, boterea polisa manipulatzen dakienak dauka; Greziako demokrazien garaian, erretorika landuz eta hitza manipulatuz egiten zen,
|
baina
XXI. mendean ezagutza teorikoak eta baliabide teknologikoak askoz handiagoak dira.
|
|
2013
|
|
|
Ondoko egunak Pagnottak pasako ditu XVIII. mendera itzuli dela dirudien mundu batean. Denboran atzera eginda, bai,
|
baina
XXI. mendeko arrastoz beterik. Adibide ederra erakutsi du Un supermarche dans la zone interdite de Fukushima argazki sailean.
|
|
|
26 urteko kazetari frantsesak hilabeteko oporrak baliatu ditu multinazionalaren biltegietan lan egiteko. Liburutegia ez
|
baina
XXI. mendeko faktoria industrialetako morrontza aurkitu du.
|
|
|
Tren geltokiaren inguruan zeuden atari guztietan itsatsi zuten orria, far west eko bakeroen filmetan bezala, gaizkilearen truke ordainsaria eskainiz(
|
baina
XXI. mendeko Ljubljanan ez zegoen ordainsaririk, bistan da). Batez ere leihoek tren geltokira ematen zieten etxebizitzetako bizilagunei eskaera luzatu zieten telebistatik:
|
|
|
Ezin da bestela izan, Jesusen Lagundiko kideen idazlanak baitira haiei buruzko informazio iturri nagusia (Venegas, Clavijero...). erabat aldatzera behartuko zituena.
|
Baina
XXI. mendeko ikuspegia da hori. Garaiko bururik argienek ere ez zuten zalantzan jartzen, hala jokatzean, indioen mesederako ari zirela.
|
|
|
|
Baina
XXI. mendean. Eta hori kultura da?
|
|
2014
|
|
|
Eztabaida hauen gasolina froga argien falta da.
|
Baina
XXI. mendean irudiak jasotzea inoiz baino errazagoa da sakeleko telefonoei esker. Ukrainan bideo, adierazpen eta mota guztietako frogak ditugu gertakari askoren inguruko egia objektibora gerturatzeko.
|
|
|
Kale animazioan, udal protokolo eta lan instituzionalean, dantzariei laguntzen, kontzertuak eskaintzen, omenaldietan, elizkizunetan, nonahi entzuten da txistua.
|
Baina
XXI. mendeko musikari profesionalak garenez, ezinbestean saiatu behar gara jendeari txistuaren aurpegi anitzak azaltzen. Geure sorpresarako, jendeari harrigarria egiten zaio hori, baita Euskal Herrian bertan ere.
|
|
|
2001era arte Bizkaiak eta Gipuzkoak biztanleria galdu zuten krisi ekonomikoak industria tradizionaletan izandako eraginaren ondorioz, eta beste herrialde ertainek, ostera, gutxika gutxika gorantz egiten zuten.
|
Baina
XXI. mendeko lehen hamarkadan, lurralde guztietan hazi zen biztanleria, batetik, industria berrien eta zerbitzuen inguruan sortutako garapen ekonomikoaren ondoriz eta, bestetik, etorkin berriak ugaldu zirelako. Lehen aldiz, hiru milioi lagun baino gehiago bizi ziren Euskal Herrian.
|
|
|
Lehen agertu den feng shuiari, eta antzeko arteei ere, aipamen bat egin gabe ezin sarrera hau amaitu. Feng shuia milaka urte atzera sortutako Txinako arte tradizional bat da,
|
baina
XXI. mendera erraz egokitu daitekeena. Hitzez hitz feng shuiak, haizea?
|
|
2015
|
|
|
Asmoa, beraz, aspaldikoa zen,
|
baina
XXI. mendearen hasieran hori baino ez zen oraindik: asmo huts, alegia.
|
|
|
(397) ere. Bonaparteren 1869ko Le verbe basque en tableauxiturrian oinarriturik, Mitxelenak diosku ipar mendebaleko Zuberoako Domintxaine eta Ithorrotze Olhaibin ere m, h, edo m, h, hitzetan bokal hauek baliatzen direla (1977, 48),
|
baina
XXI. mendearen hasieran Amikuzen ibili ondotik, adieraz dezaket amikuztarrek ere bokal sudurkariak ahoskatzen dituztela, Zuberoan bezain nabarmen entzuten ez badira ere. Zuberoa eta Amikuzeko bokal sudurkarien gaia aurkeztu aitzinetik, ordea, beste ikergai berri bati heldu nahi diot.
|
|
2016
|
|
|
Katakrak, beste asko bezala, bertute handia duen proiektu bat da;
|
baina
XXI. mendean mendebaldeko hirietan kultura eragile izateko mugekin egiten du topo, eta hori komunitate guztiarekin landu beharreko kontu bat da. Bestela da afera hori konpondu.
|
|
|
|
Baina
XXI. mendeko euskaldun naiz eta gordintasun osoan botatzen dut nire bihotzeko pozoia arimaren zauriak poesia bidez desinfektatuz.
|
|
2018
|
|
|
Gaur egun ere batzuetan hala da.
|
Baina
XXI. mendean beste ondasun batzuk ere komunal bihurtu dira, eta etengabe bihurtzen ari dira.
|
|
|
jakin bat izango zuela, eta aldizkari guztiek jarraitu izan dute eredu edo lerroburu hori. Tamalez, sortzaile batzuk kanpoan geratu dira,
|
baina
XXI. mende hasierako euskal sorkuntzaren lagin garrantzitsua da ERLEA?, esan du Bernardo Atxaga idazle eta aldizkariko zuzendariak.ERLEA aldizkariaren ibilbidea amaitu da, baina baliteke etorkizunean bestelako jarraipenik izatea, Atxagak berak aurreratu duenez: Aurrerantzean, asmoa litzateke ERLEAren antologia berezi batzuk argitaratzea.
|
|
2019
|
|
|
|
Baina
XXI. mende honetan euskaldunok lortzen dugun burujabetza maila lortzen dugula ere, gaur egun ditugun arazo eta erronka gehienek bere horretan jarraituko dute, independentzia lortu duten eta hizkuntza gutxituak dituzten munduko estatu gehienetan gertatzen den bezala.
|
|
|
Bada, zerbitzu azkarra eta zorrotza emateko: . Ez dezagun ahaztu gure Akademiaren helburua zerbitzua eskaintzea dela,
|
baina
XXI. mendean gaude eta berehalako zerbitzua ere beharrezkoa da, benetako beharrei erantzun nahi badiegu behintzat. Sare konpontzaileek prestatu dute berehalako eta behin behineko erantzuna, ondoren saregileek behin betiko lana buru dezaten, luzamendutan ibili gabe.
|
|
2020
|
|
|
|
Baina
XXI. mende honetan euskaldunok lortzen dugun burujabetza maila lortzen dugula ere, gaur egun ditugun arazo eta erronka gehienek bere horretan jarraituko dute, independentzia lortu duten eta hizkuntza gutxituak dituzten munduko estatu gehienetan gertatzen den bezala. Edozein estatus politiko lortzen dugula ere, eta mende honetan zehar, eremu batzuetan edo askotan euskarak nagusitasuna lortu arren, gaztelaniak eta frantsesak jarraituko dute Euskal Herriko eremu askotan hizkuntzarik nagusienak eta erabilienak izaten, aldaketa soziolinguistikoak mantsoak izan ohi direlako eta aurrean ditugunak oso hizkuntza indartsuak direlako.
|
|
|
Datuon arabera, emakumeen merkaturatze handiak azken hamarkadetan berdintasuna handitu du. Guk diogu soldatek gizarte kapitalista batean prestigioa eta autonomia errazten dutenez, emakumeek autonomia handitu dutela zenbait gune eta momentutan,
|
baina
XXI. mendeko neoliberalismoan (XX. mendeko liberalismotik ezberdindu beharrekoa) merkantilizazioak emakumeei eman diezaiekeen autonomia murriztu da eta ez du jada ongizaterik bermatzen. Tartean, merkantilizazio horrek prekarizazioa zabaltzen duelako eta patriarkala izaten jarraitzen duelako.
|
|
|
Eliseo eta Moncloa jauregietako maizterrak ez dira Augusto,
|
baina
XXI. mendean ere gastua murrizteko estrategiak gailentzen dira diru sarrerak handitzeko estrategiak baino gehiago. Horren adibide dira Frantziako eta Espainiako gobernuek azken lau hamarkadetan egindako erreforma gehienak.
|
|
2021
|
|
|
gizartean oso agerikoa da hilekoaren gaineko kulturaren falta; deus gutxi dakigu. Gezurra dirudi,
|
baina
XXI. mendean oraindik ere ez dakigu zikloak nola funtzionatzen duen. Jakina da hilabetean bospasei egunez odola jariatzen dugula, baina ez dakigu horren atzean zer den.
|
|
|
Irakurri ditugun liburuek, entzun dugun musikak eraldatu egin gaituzte.
|
Baina
XXI. mendean, zinemak, hain justu, eraldaketa handi bat izan du. Zure ideiak, zure begirada, zure gustu musikalak islatzen uzten dizu zinemak.
|
|
2023
|
|
|
kontrola. Urteak dira dantzaleku eta gaueko tabernetako ateetan enborrak landatu zituztela, Gipuzkoako armarriko moduko mazodunak,
|
baina
XXI. mendeko jantzietan, txalekoz eta trepetaz beteriko gerrikoaz, segurtasuna hitza bizkarrean tatuatua. Mutuak aukeran, burmuina ukalondo eta sorbalda bitarteko nonbait kokatua.
|
|
|
guztia muturreraino afinatua eta uniformatua geratuko zela, eta ez zela egiazkoa...
|
Baina
XXI. mendeko lehen hamarkadaren bukaera aldera, lanabesaren erabilera berriak sortu ziren. Zehaztasuna eta garbitasuna bilatzeko sortua izan zen tresna bat, bat batean, bozaren hotsaren mugak gainditzeko espazio ontzia bihurtu zen.
|