|
2000
|
|
|
Nafarroan ontziak ez dira orokorrean edukiontzi horien bitartez jasotzen. Joan den maiatzean Erriberako Mankomunitatean kontenedore horiak ezarri ziren,
|
baina
Nafarroan beste sistema bat erabiltzen da ontziak jasotzeko 1992tik. Jurramendi (Mendixurra) eta Iruñerriko Mankomunitateek beira eta papera biltzeaz gain, materia organikoa eta bizigabea jasotzen dute.
|
|
|
Adostasunaren bidea posible ez bada, gure proposamenak egingo ditugu guk edo beste alderdi abertzale batzuekin batera eta horrek gatazka politikoa ekarriko balu, bada, guk horri ez diogu beldurrik.
|
Baina
Nafarroa eta Iparraldeko egoera zein den kontuan hartuta, espainolismoaren munduan egon daitekeen indar baten beharra ikusten dugu. Hori posible ez bada, gutxiengo eta gehiengoen jokora jo genuke eta horri ez diogu beldurrik.
|
|
|
Populazioaren banaketa kontuan hartuta ere, desberdintasunak daude Nafarroaeta Baskongaden artean. Bietan handia da hiriburuan bizi diren irakurleenpisua,
|
baina
Nafarroaren kasuan kopuru hori %42, 1era heltzen da; gainera, Nafarroan herri txikien ehunekoa ez da makala: %30, 5 Euskal AutonomiaErkidegoko audientzian, hiriburuetan bizi direnena %37, 7koa da eta herritxikietan bizi direnak %9, 2koa; askoz baxuagoa, beraz.
|
|
|
izan ere, egunkari nafarrekeuskara gaia tratatzen dutenean, Nafarroaz ari dira ia soilki. Hots, euskara albiste da,
|
baina
Nafarroan gertatzen bada. Zentzu honetan oso esanguratsua da, DIARIO DENAVARRA egunkarian euskaraz agertzen diren albiste bakarrak argitaratzekoerabiltzen den larunbatetako orrialdeari Nafar izkuntza (sic) izena jartzea.
|
|
|
Beste egunkari nafar honek Espainia barneko Nafarroa autonomikoarena izandaitekeen mapa erakusten du.
|
Baina
Nafarroa hori erren ikusten dugu.
|
|
|
CIESen datuekin segituz
|
baina
Nafarroako Erkidegoari dagokionez (1999, 6), gizonezkoen eta andrazkoen arteko aldea handitu egin da azken urteotan:
|
|
|
BART gauean, lotarakoan, behin eta berriro etorri zaizkit bururat, aldarearen azpian ezkutatu nuen nafar gaztearen hitzak, noiz eta erran baitzuen: " Espai niako soldaduetarik ihesi nabil, zeren nik bizia eman baitezaket Nafarroaren alde,
|
baina
Nafarroatik kanpoan ez zait deus ere galdu... eta zeren ene aitonetarik bat Ka ta luniarat joan eta Katalunian hil baitzen, eta nik ez dut haren eredurat akabatu nahi", eta gaur, berriz, bi hitz skribatu nahi nizkizuke, nafar gazteak erranari buruz.
|
|
|
—Espainiako soldaduetarik ihesi nabil, zeren nik bizia eman baitezaket Nafarroaren alde,
|
baina
Nafarroatik kanpoan ez zait deus ere galdu... eta zeren ene aitonetarik bat Kataluniako gerletarat joan eta Katalunian hil baitzen, eta nik ez dut haren eredurat akabatu nahi.
|
|
|
Eta hauxe duzue, bi hitzetan, gerla haietarik nik ateratzen dudan lezionea: " Nafarroa galdu zen,
|
baina
Nafarroak irabazi zuen". Eta probetxuzko nafar batentzat hori da inportantena:
|
|
2001
|
|
|
Jose Ingacio Lopez Borderias kontseilari ohia da Octavio de Toledok duen sostenguetako bat. Sanz gailentzea zaila dela aitortu du hautagaiak,
|
baina
Nafarroa osoan militanteen botoak lotzen ari da eta bere aldekoen ustez, 700 bat lortu ahal izango lituzke. Kongresura UPNk dituen 4.000 afiliatuetatik 1.500 bat joango direla espero da, eta alde horretatik esperantzaren bat ere badute.
|
|
|
Esango nuke kaputxinoek eman zidaten erraztasun bakarra kontrarik ez egitea izan zela, ez baimena eskatzeko, ez aldizkaria egiteko. Izan ere, kaputxinoek euskaltzaleen fama izan dute,
|
baina
Nafarroan alderantziz gertatu zen, bai garai hartan eta bai gerra garaian... «Zeruko Argia»ri dagokionez, trabarik ez zuten jarri:
|
|
|
Guraso eta seme alaben arteko euskararen ondorengotaratzea non eteten den ikusi behar dugu: guraso biak euskaldunak direnean transmisio hori oso altua da EAEn (%13k baino ez du eteten),
|
baina
Nafarroa eta Iparraldeko familietan euskara ez irakastea arruntagoa da (%27k eta %33k, hurrenez hurren). Lurraldeen arteko diferentzia hori, haatik, ez da kasualitate hutsa izango, euskarak EAEn duen presentzia eta irudi publikoa beste lurraldeetan baino zertxobait normaliz atuagoa baita.
|
|
2002
|
|
|
Gero ikusiko dugu zer gertatzen den eta bakoitzak nola egiten duen lan, gauza berriak ere finkatzen baitira.
|
Baina
Nafarroako identitate berri hau ez dago memoriatik jaioa. Horregatik uste dut gaurko errealitatea ulertzeko gakoen bila Nafarroaren historian oso atzera goazenean oker egiten dugula:
|
|
|
Ohiko arazo honi irtenbidea eman nahian Nafarroako Errealizadore Gazteen Elkartea sortu berri da. Elkarte honek oraingoz ez du diru laguntzarik jasotzen,
|
baina
Nafarroako Gobernuari eta Iruñeko Udalari antolatu berri den elkartea aurkezteko asmoa dute. Taldeak kameralariak, aktoreak, argitzaileak eta zuzendariak biltzen ditu, besteak beste.
|
|
|
Gero, Joana Albret: inork ez daki euskalduna zen edo ez zen,
|
baina
Nafarroako erregina zela garbi dago; emakumea, gainera boterean zer egin behar zuen oso argi zeukana, euskal letrak bultzatu zituena eta bi erresuma handiren artean harrapatua aurkitu zena, atzetik baitzituen bai Frantziako erregea eta bai Espainiakoa. Hirugarren heterodoxoa, euskaldun ez zen bat, baina borondatezko erbeste moduan Euskal Herria aukeratu zuena.
|
|
|
Administrazio publikoan bilakaera kontrajarria ageri da, EAEan administrazio publikoa adarrak hirugarren sektoreko BEGari eginiko ekarpena berehorretan mantentzen delako,
|
baina
Nafarroan nabarmen egin duelako behera; 1980ko %9, 5etik 1995eko %7, 8raino. Ostera, hezkuntza eta osasungintza adarrekhanditu egin dute beren partizipazioa hamabost urte horietan lurralde guztietan.
|
|
|
Zentzu horretan, autonomia erkidegoan ordezkaritza handieneko sindikatua izateko, ordezkarien%15 lortu behar da, betiere, 1.500 ordezkaritik gora izanik. Hau dela eta, EuskalAutonomia Erkidegoan ordezkaritza handieneko sindikatuak aipatutako laurakdira,
|
baina
Nafarroan muga itzela da ordezkaritza handieneko sindikatua izateko1.500 ordezkari gutxienez izan beharra.
|
|
|
Edozein Fabrizio Verini Sanzetti bailitzan.
|
Baina
Nafarroako egunkari baten lumaduna ez zen edonor. Emmari egindako traizioa sentitu zuen Galderrek.
|
|
2003
|
|
|
Goihenetxerekin segituz, Etxepareren bide beretik letorke Joanes Leizarraga kalbinista, sortzez lapurtarra
|
baina
Nafarroa Beherean ezarria (1506??). Leizarragak ez zuen historiografia lanik idatzi, baizik Testamentu Berria euskaratu (1571 urtean argitaratuz).
|
|
|
Propagandari dagokionez, kartela eta liburuxka argitaratu ziren, eta komunikabideetan sail bakoitzari buruzko elkarrizketak eta aurkezpenak egiten saiatu ziren. Ekainean eskatu zitzaion berriro baimena Madrili UEU egiteko, Euskaltzaindiaren babesarekin; eta uztailaren 7an lortu zen,
|
baina
Nafarroako Gobernu Zibilak traba gehiago jarri zituen, forma akatsak argudiatuz, eta uztailaren 12ra arte ez zuen eman behin betiko baimena. VII. UEU uztailaren 16an hasi zen.
|
|
|
|
Baina
Nafarroako euskal hizkuntz komunitatea ahula da eta oraingo kinkan zail du gehiengoaren aitzinean sendo agertzea. Zail izaten zaio oinarrizko eskakizunetan batetortzea eta diskurtso bateratua hedatzea (eta diskurtso diodalarik, ekintza ere erran nahi dut).
|
|
2004
|
|
|
Elkartzen garen pertsonak ez gara pentsamolde berdinekoak, antzekoak bai, baina guztiz berdinak ere ez. Iparra eta Hegoaren ekimenarekin hasi ginen, guretako askok Zuberoa ez genuen ezagutzen,
|
baina
Nafarroako alderdi asko ere ez. Orduan, iaz Nafarroa landu genuen, aurten Araba eta datorren urtean Bizkaia izan liteke.
|
|
2005
|
|
|
Ttipi ttapa hamabostekariak 6.000 harpidedun ditu egun. Zonaldeko udaletatik, Eusko Jaurlaritzatik eta Nafarroako Gobernutik jasotzen dute aldizkarirako diru-laguntza.
|
Baina
Nafarroako Gobernuaren diru-laguntza jaisten ari da azken urteotan: 1999an 7 milioi pezeta jaso zituzten eta iaz 18.000 euro, erdia baino gutxiago, beraz.
|
|
|
Patxi Lopezek gure hizkuntza munduz mundu" bultzatzeko eta esportatzeko" erakundea sortuko omen du lehendakari bihurtuz gero.
|
Baina
Nafarroa ez dago, nonbait, munduan. Horren susmoa bagenuen aspaldi handitik.
|
|
|
Jikaratik heldu da.
|
Baina
Nafarroan ez dute onartu, arrotz izana da haientzat jota hori, eta orduan jotaren ordez «k» ezarri dute, aldiz Gipuzkoan ez. Eta nik uste hori ez dela Euskaltzaindiaren lana, Euskal Telebistarena eta euskal irratiena da, ahoz ari baitira horiek.
|
|
|
Honek Erdi Aroa eta Arabako historia jorratu zituen gehien.
|
Baina
Nafarroaz eta beste euskal probintziez ere jardun zen, batez ere foru berezitasunak nabarmentzeko. Gainerako kolaborazioak sakabanatuagoak dira.
|
|
|
1555etik 1572ra, Nafarroako Erregina izan zen
|
baina
Nafarroa Beherea baizik ez zuen bere esku.
|
|
2007
|
|
|
X. Barandiaran. Ez dakit PSNk zein erabaki hartuko duen,
|
baina
Nafarroari on egingo lioke PSNk Na Bairekin batera UPN boteretik kentzea. Erronka oso handia da PSN eta PSOErentzat, jakina.
|
|
|
Su eten berri bat gabe, PSNk oso gaitza du ANVrekin batera zentsura mozio batean parte hartzea, baina lau urtetan joan etorriak ugari izan daitezke politikan, eta ez litzateke baztergarri alkate aldaketa saioa, batez ere PSOEk 2008ko Espainiako hauteskunde orokorrak irabaziko balitu. Nahi baino gutxiago,
|
baina
Nafarroan aldaketa politikoaren lehen zantzuak ikusten ari dira jada, herritarrek hori euren egunerokotasunean nozitzea da orain gauzatu beharrekoa; UPN eta enparauen gobernu moldeak ikusita, egia esan, ez litzateke horren zaila izan behar.
|
|
|
Gero jarreraz aldatu zuen eta gaurdaino iritsi gara.
|
Baina
Nafarroako PSOEk ere jarrera baskista hori izan ohi du: Errepublikaren bukaeran hori defendatzen zuen, frankismoan ere bai eta hala izan zen lehenbizi PSE sortu eta, horren ondorioz, PSN sortu zen arte.
|
|
|
Zerga sisteman zerga berri bat sartu zen 1998an; izan ere, Aseguru Primen gaineko Zerga sortu zen eta zeharkako zerga denez, Ekonomia Hitzarmenean sartu behar izan zuten. Jakina, zerga mota horiek arautegi komuna eskatzen dute, nahiz aitorpen ereduak eta ordainketa epeak diferenteak izan daitezken bi lurraldeetan,
|
baina
Nafarroako Ogasunari ordainduko zaio arriskua edo konpromisoa Nafarroan ematen bada aseguru eta kapitalizazio eragiketetan.
|
|
|
1 Zerga ez hitzartuak direla eta; 2 Estatuak eskuratzen dituen sarrerak, edukia ez zergatiarra dutenak eta; 3 Zor Publikoa jaulkitzeagatik Nafarroari egotzitakoak; 4 Ogasun zentralak eskuratutako dirutzak zuzeneko zergak kudeatu dituela eta,
|
baina
Nafarroak eskuratu behar lituzkeenak direnean.
|
|
|
arakatzen baldin bada, Nafarroako Balio Erantsi Gordina estatukoarekiko% 1,50 zen eta INEk 2000 urterako zifra hori% 1, 6945ra igotzen da; beraz% 1,60tik gora.
|
Baina
Nafarroako populazio erlatiboa ehuneko, urte horretan,% 1,3650 zen.
|
|
|
Bestalde,. Zerbitzuak Eskuratzeko Funtsa? ere azaltzen da,
|
baina
Nafarroako gobernuak dirutza honen erreserba egiten zuen Madrilek eskumenen bat transferitzen zuenean finantzatzeko, eskumenak ez baitzuten inposatzen orduko Kupo txikiagoa ordaintzea, Euskal Autonomia Erkidegoan edo orain Nafarroan ematen den moduan. Jakin beharra dago 1986, 1987 eta 1988an Nafarroara 635 langile transferitu zituela Madrilek eta eskumenen balioa 1000 milioikoa kontsidera daitekeela, eta ez da islatzen denbo raldi hartako Kupoan.
|
|
|
–Filosofiako irakaslea naiz, neska, eta ez ditut telebistako lehiaketak ikusten,
|
baina
Nafarroa dela esango nuke.
|
|
|
Ongi dago nabarmenaraztea hirien eta hiritarren jaioterrien arteko loturek dirautela.
|
Baina
Nafarroa, gaur egun, erabat hiritartua dago, eta Iruñerria, Felipe Riusek idatzi duen bezala, metropoli foral bat bihurtzekotan dago, gero eta nafar gehiagok erabakitzen baitute bertan bizitzea, Pirinioaldea husten ari den bitartean. Azken bolada honetan, mundu osoko etorkinei esker ere handitzen ari da Iruñea.
|
|
|
ezina, ekinez, ezina. Bizkai Gipuzkoetan gauzak beste modu batera ikusiko dira,
|
baina
Nafarroako euskaltzale askok onartu dugu aspaldi hemen gutxiengo bat izanen garela luzaz. Amore eman dugu.
|
|
|
hiltzaileek jujatuak eta kartzelara behar dute, gaineratikoek bizitzen jarrai dezaten.
|
Baina
Nafarroan gaudenez, legez ezin ditugu arrestatu. Horretarako Euskal Erkidegora itzuliko gara.
|
|
|
Ate koxkor bat ireki behar zen ezker eskuin telebista ikusteko, eta koltxonak armairu barnean ematen zuen eguna lotarako ordua heldu arte gorderik. Antz handia zeukan Ekialdeko ganbera batekin,
|
baina
Nafarroan neguak latz izan ohi dira arrunt, eta han ez bezala, kristala zeukan leihoetan arrozarekin egindako paperaren ordez. Armazoien karratuetan hesiturik papera, zirrituan barna irekitzen ziren horma irristagarriak paratu zizkion solairuari, eta lekuak, horrela, ez zeukan pasillo beharrik.
|
|
2008
|
|
|
Orain, euskal gizartearen barruan izanen da kultur arloko erreferente nagusietakoa, idazleekin batera, plazaratzeko lan bat egin delako eta lan bateratua egin delako.
|
Baina
Nafarroan gizarte bakar batetaz hitz egitea hain da zaila...
|
|
|
Lehia lehia da, dudarik gabe, eta saioaren aurreko egunean sentitzen duzun korapilo horrek argi uzten dizu besta izateaz gain lehia dela.
|
Baina
Nafarroan euskaldunon egoera zein den ikusita, besta handi bat da erabat euskaraz egiten dena. Bai epaile, gai jartzaile eta bertsolariok badakigu gure papera zein den, baina elkar elikatzen dugu eta badakigu elkarrekin helburu bat dugula, nahiz eta txapelketa lan pertsonala ere baden.
|
|
|
Ematen zuen foru hauteskundeetan gertatutakoak halako ondorioren bat izango zuela botoetan,
|
baina
Nafarroako mapa politikoan boto bakar batzuk besterik ez dira mugitu 2004tik hona. Diferentzia bakarra da abstentzioa pixka bat igo dela, baina %3ra ez da ailegatzen, bakarrik mendialdeko herri batzuetan nabarmendu da, segur aski ezker abertzaleak duen kontrolak funtzionatu duelako.
|
|
|
Automobilen salmentan dagoen krisi larria ikusita harrigarria izan daiteke Landabengo Volkswagenen produkzioa handituko dutela entzutea.
|
Baina
Nafarroan egiten da mundu osorako Polo modeloaren% 80 eta ekoitzitako gehiena Europako merkatuetara doa.
|
|
|
Oso irakasle gutxik bereizten ditu erabilera biak eginkizunaren formaltasun mailaren arabera. Idatzian, ordea, Gernika aldean batua erabiltzen dute beti,
|
baina
Nafarroakoetan, erdiek euskalkia eta erdiek batua.
|
|
|
Martxoko azken igandean, hilaren 30ean, hasi eta uztailaren 20an itxi zen izokina arrantzatzeko aurtengo denboraldia Bidasoan. Guztira 46 izokin atera dira, joan den urtean baino lau guttiago,
|
baina
Nafarroako Gobernuak ezarritako mugaren azpitik. Lehenbiziko izena hartzen duen denboraldiko lehen izokina Hondarribiako Jose Luis Lopezek arrantzatu zuen apirilaren 16an.
|
|
|
Bortzirietako ikasleen erdiak baino gehiagok erabakitzen dute unibertsitatera joatea, eta horietatik gehienak Euskal Herrian gelditzen dira,
|
baina
Nafarroatik kanpo. Bortzirietako unibertsitarioen %16ak bakarrik ikasten dute Nafarroako unibertsitateetan.
|
|
|
Baina zergatik? Bortzirietako ikasle gehienak euskaldunak izaki, euskaraz ikasi nahi dute,
|
baina
Nafarroako unibertsitateek ez dute halako eskaintzarik bermatzen. Halaxe dio Unibertsitatea eta euskara Bortzirietan 2007 ikerketak.
|
|
|
Roldan Jimeno Aranguren (Iruñea, 1973) ez da Muru Artederretakoa,
|
baina
Nafarroako hiriburuan jaio arren, Tiebaskotzat du bere burua; udalerri bat osatzen duten bi kontzeju dira Muru Artederreta eta Tiebas. Eremu ez euskaldunekoa izan arren, horregatik, toponimiari heltzen dio Jimeno Arangurenek Iruñerriatik hegoaldera dagoen euskara aldarrikatzeko.
|
|
|
Quiquek ez zuen asko iraun Valentziaren aulkian, dena dela. Ronald Koemanekin ere ez zuen asko jokatu,
|
baina
Nafarroako Erresuman hasieratik aritu zen. Baina Espainiako Kopa irabazi zuen taldeak, eta asko ikasi zuen Valentziako izarren ondoan.
|
|
|
Ia Euskal Herriko probintzia guztietan dira era horretako aparkalekuak.
|
Baina
Nafarroan ez da, eta Iruñeko Udalak ez du autokarabanentzako aparkalekurik egiteko proiekturik oraingoz.
|
|
|
Herenegun manifestuaren sustatzaileek bilera egin zuten Euskarabideko zuzendari kudeatzaile Xabier Azanzarekin, haren atxikimendua eskatzeko.
|
Baina
Nafarroako Parlamentuaren esanetara dagoela argudiatu zuen Azanzak ezetza emateko. Sarasolak Azanzaren jarrera gaitzetsi du, hark «nondik atera duen ez dakigun datua esan ere esan baitzuen; nafarren erdiak ezezkoa ematen diotela euskarari».
|
|
|
Datorren hauteskundeak izan ditu aipagai, eta ziur da PSE EEk zein PPk ahal duten guztia eginen dutela alderdi abertzaleak Eusko Jaurlaritzatik ateratzeko. «Espainian bat bertzearen aurka aritzen dira,
|
baina
Nafarroan edo Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan denak balio du erakundeetatik gu bezalakoak botatzeko».
|
|
|
Iruñeko egoitzaren kokapen zehatzaren berririk ez du eman PPk,
|
baina
Nafarroako hiriburuaren erdigunean dagoela azaldu du. Jose Cruz Perez Lapazaran PPren senatariak adierazi duenez, edozein alderdi politikorentzat garrantzitsua da bulegoa izatea eta, hortaz, PP buru belarri aritu da egoitza bilatzeko lanetan azken asteetan.
|
|
|
Helmugatik 600 metrora erritmoa bizitu zuen eta Amatrainek ez zuen hura jarraitzerik izan. Beteranoen artean Alfonso Serrano izan zen lehena,
|
baina
Nafarroako txapela Fernando Garciarendako izan zen.Dantzaleku Sakanakoak, lasterketa antolatzeaz gain, parte hartzera ere animatu ziren. Senior nahiz beteranoen mailan, primeran aritu ziren.Sailkapena Emakumezkoen senior maila Altsasuko krosa 1. Estela Navascues (Beste Iruña) 14: 572. Raquel Gomez (Scania Pamplona Atletico) 15: 373. Maitane Melero (Ardoi) 15: 39Nafarroako txapelketa 1. Maitane Melero (Ardoi) 2. Nerea Abrego (Scania Pamplona Atletico) 3. Ana Casares (Hiru Herri) Emakumezkoen beterano maila 1. Arantxa Ilundain (Beste Iruña) 2. Miren Itziar Lazurtegi (Beste Iruña) 3. Rosa Mari Luena (Zumeatarra) Gizonezkoen senior maila Altsasuko krosa 1. Francisco Javier Abad (Ciclote Aranda) 13: 042. Jaouad Boulame (Ribera At.) 13: 063. Gabriel Garin (Hiru Herri) 13: 0731 Iban Gonzalez (Dantzaleku Sakana) 14: 3432 Javier Borrega (Dantzaleku Sakana) 14: 3842 Juantxo Arregi (Dantzaleku Sakana) 14: 5146 Esteban Berdud (Hiru Herri) 14: 5755 Gorka Garcia (Dantzaleku Sakana) 15: 5259 Antton Zelaia (Dantzaleku Sakana) 16: 48Nafarroako txapelketa 1. Gabriel Garin (Hiru herri) 2. Antonio Etxeberria (Beste Iruña) 3. Raul Amatiain (Ardoi) Taldekako Nafarroako txapelketa 1. Ribera at.2. Beste Iruña3. Hiru Herri4. Ardoi5. Scania Pamplona Atletico6. Dantzaleku SakanaGizonezkoen beterano maila Altsasuko krosa 1. Fernando Garcia (Beste Iruña) 17: 212. Alfonso Serrano (Ribera At.) 17: 243. Carmelo Comas (Hiru Herri) 17: 386 Francisco Javier Gomez (Dantzaleku Sakana) 17: 5122 Julian Otaegi (Dantzaleku Sakana) 18: 5534 Juantxo Azurmendi (Dantzaleku Sakana) 19: 3036 Enrique Aldasoro (Dantzaleku Sakana) 19: 5237 Casi Estarriaga (Dantzaleku Sakana) 19: 5350 Jesus Maria Olmos (Dantzaleku Sakana) 20: 5563 J.M. Mercero (Beste Iruña) 23: 48Nafarroako txapelketa 1. Alfonso Serrano2. Carmelo Comas3. Juan Jose VizkayTaldekako Nafarroako Txapelketa 1. Hiru Herri2. Beste Iruña3. Ardoi4. Dantzaleku Sakana
|
|
2009
|
|
|
Abertzaletasunak ere egin ditu bere kritikak Nafarroaren gaia jorratu izan duen moduan jorratu izanagatik.
|
Baina
Nafarroan bizi den euskaldunak eta abertzaleak, badaki Sanzen argudioak bere parrokian erabili eta politika egiteko molde eta aitzakiak besterik ez direla, eta barruko euskal usaina duen orok ere EAEko abertzaleak beste artegatzen dutela. Arazoak hitzaren bidez konpontzeko artea ei da politika, salbu eta Nafarroako Gobernuko lehendakariarentzat.
|
|
|
Aukera zenbait bada dagoeneko: legez kanpoko ezker abertzalea NaBain integratu, beste zerbait berria sortu NaBai eta Batasunaren oinordekoen artean, azken hauek bakarrik joan… Bai, egia da urruti daudela kontu horiek,
|
baina
Nafarroako Aralarrek egin berri duen konferentzia politikoan hasi da jada NABai ren tripakien dantza. Egituraketa politikoaren eztabaidaz gain, alderdien lidergo borrokarako ateak zabalik dira berriz ere, batez ere EA eta Aralarren artean.
|
|
|
Senar emazteek duela bi urte ezarri zuten bizitokia Gernikan,
|
baina
Nafarroakoak ziren. Hain zuzen, gizona San Adriangoa eta emakumea Lodosakoa.
|
|
|
1978ko abenduan, Espainiako Konstituzioa onartu ondoren, euskal erakundeak eta alderdi politikoak lanean jarri ziren estatutu berri bat idazteko,
|
baina
Nafarroa kanpoan geratu zen bertako alderdiak kontra agertu baitziren. Francoren diktaduraren ostean, 1977ko ekainaren 15ean ospatu ziren lehenengo hauteskundeetan aukeratutako Legebiltzarkideen Biltzarrak egin zituen negoziazioak.
|
|
|
Nire datu basean biktimen izenak besterik ez dira.
|
Baina
Nafarroako Fusilatuen Elkartean datu base zabalago bat dute. Horregatik...
|
|
|
Miossens, Armagnac eta hirurok ondoko leiho batera behartu gintuzten. Nire lagunen isiltasuna ezin jasana zitzaidan,
|
baina
Nafarroako erregeren lehen kapareak eta ganberazain nagusiak protesta izpirik agertzen ez bazuten, zer egin zezakeen erresumako azken atari zakurrak?
|
|
|
Begirada guztiak Henrikerengana itzuli ziren,
|
baina
Nafarroako printzeak ez zuen ahoa ireki. Miossensek hautsi zuen isiltasuna.
|
|
|
Francok eta haren gobernuak lege dekretuaren bidez agintzen zuten.Kontzertu Ekonomikoen abolizioa Bizkaian eta Gipuzkoan, indarrean eta berritua1878tik aurrera, bigarren karlistadatik, nabarmenetarikoa izan zen. Estatu frankistarako kontzertuak «Espainiako beste herrialdeekiko pribilegio nabariak ziren».Araua, 1937ko uztailetik aurrera ezarri zen
|
baina
Nafarroan eta Araban Francok«pribilegioak» mantendu zituen, «osotasunean». Traidoreak izan ziren Gipuzkoaeta Bizkaia; lagunak, ordea, Araba eta Nafarroa.
|
|
|
Azken hilabeteetan, halaber, Osasunbideko egoerak okerra egin du. Beste toki askotan bezala, mediku gabezia dago,
|
baina
Nafarroan ez da hori arazo bakarra: lan baldintza txarrak direla eta, medikuek alde egiten dute, sindikatuek eta Nafarroako Medikuen Eskolak ohartarazi dutenez.
|
|
|
Erakunde arloan epaileekin genituen harremanak etetea erabaki du Osasunak. Federazioaren delegatuak eta hiru epaileak zuzen hartuko ditugu partida egunetan,
|
baina
Nafarroako Epaileen Batzordeak pribilegio batzuk ditu, eta hori amaitu egin da, esan zuen Izkok. Bestetik, Juanfrani ateratako bi txartel horiei helegite bana jarri die Osasunak.
|
|
|
Baina oso zaila da hori. Iparraldeko talde gehienak bertako jokalariekin moldatzen gara normalean,
|
baina
Nafarroako jokalaririk onenak kanpora joan dira. Horrekin nahikoa esan dut.
|
|
|
Foruzaingoa istripuaren arrazoiak ikertzen ari da jada,
|
baina
Nafarroako CCOOk eta UGTk ikerketa zorrotza exijitu dute. CCOOk lan ikuskari gehiago eskatu ditu, Lan Arriskuak Prebenitzeko Legea urratzen duten enpresak zigortzeko.
|
|
|
Dena den, Barcinak zehaztu du aurreko itunak ez duela balioko, arazoak eragin zituelako. Barcinaren arabera, UPNren kontseilu politikoak ez zuen ituna hautsi nahi,
|
baina
Nafarroan hobeto gobernatzeko bertako berezitasunak errespetatzea nahi zuen. Espainiaren eta Nafarroaren alde lan egiteko prest azaldu da Barcina, baina argi utzi nahi izan du UPN beste alderdi bat dela.
|
|
|
Guztira, Euskal Herri osoko 50 artisau elkartuko dira; aurten, 17 eskulangile lehen aldiz izango dira. Azokan bilduko diren gehienak gipuzkoarrak dira,
|
baina
Nafarroa, Araba, Bizkai eta Iparraldekoak ere izango dira.
|
|
|
Lopezek adierazi du ez duela murriztuko euskararen aldeko diru laguntza publikoa eguraldiaren mapatik desagerraraziko dituen herrialdeetara bideratzen zena ere ez?.
|
Baina
Nafarroan PSNren azken urteotako politikari erreparatu diotenek badituzte mesfidati egoteko arrazoiak. Bi adibide baino ez:
|
|
|
Izan ere, Ipar Euskal Herriko jarduera ekonomiko bakarra laborantza eta horrekin loturiko lantegiak dituen eskualdea izanik, eta herrietako gazte askok, barnealde osoan bezala, etorkizuna emigrazioan baizik ikusten ez dutelarik, industriaren aldeko apustuak haize kontrakoa irudi du, estatu haizearen kontrakoa, bederen.
|
Baina
Nafarroa Behereko eta oro har Ipar Euskal Herriko bizilagunen beharren aldekoa, zalantzarik gabe. Uste izatekoa da horrelako ekimenak bultzatzea administrazioen eginbeharra direla; alta, egia arras bestelakoa da, administrazioen antolaketak ez die erantzuten herri behar horiei, bestelako interes, jasoago?
|
|
|
Caparrosoko abade izan zen bost urtez.
|
Baina
Nafarroako Artzapezpikutzak 1960an apaiz talde bat bidali nahi izan zuen misiolari gisa. Hala, Leoz Ekuadorrera joan zen lehenik.
|
|
|
Nafarroako Gobernuak ordaindu egingo dizkie testu liburuak LH Lehen Hezkuntzako 5 eta 6 mailako eta DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleei. Hasierako asmoa zen DBHko 2 eta 3 mailakoei ere ordaintzen hastea aurten,
|
baina
Nafarroako Gobernuak esan du LOE Espainiako Hezkuntzako Lege Organikoak ezarritako curriculumari hobeto egokitzeko erabaki duela horiei liburuak ordaintzeko erabakia atzeratzea.
|
|
|
Zerga bilketari buruzko alde handiak Nafarroako Gobernuaren politikari egotzi dio Mirandak. . Krisia besteak bezalaxe ari gara jasaten,
|
baina
Nafarroako Gobernuak bete betean asmatu zuen zenbait neurri iaz indarrean jarrita. Nafarroako Gobernuak 2008an esan zuen krisi ekonomikoa zegoela, gutxiago biltzen ari zela eta gastu publikoa murrizteko politika abian jarri zuen, eta horri esker [krisiari] egokitutako aurrekontua egin genuen 2009rako?.
|
|
|
Handik gertu zegoen artzaina ere, amildegi batetik erorita. Bizirik atera zuten,
|
baina
Nafarroako Ospitalera bidean zendu zen.
|
|
|
Euskal filologo batek lan bat argitaratu eta kazetariek horren berri eman zuten. Nik ez dakit euskal filologo horrek errana den ala kazetariak asmaturik,
|
baina
Nafarroa Garaian gehien saltzen den egunkarian azaldu zen, noiz eta 2009ko azaroan. Zertaz ari da albistea?
|
|
|
Medikuntza eta Osasun Zientzietako unibertsitate ikasketetako curriculumetan haurdunaldia etetearen inguruko trebakuntza eta ikerketa sartu beharraz dihardu lege berriak,
|
baina
Nafarroako Unibertsitatea aurka agertu dela eta, Angel Gabilondo Espainiako Hezkuntza ministroak esan du ez dela halakorik irakastera derrigortuta egongo. Unibertsitateen autonomian oinarrituta egin ditu adierazpenok; izan ere, unibertsitateek askatasuna dute ikasketa planetan egoki ikusten dituzten gaiak sartzeko, nahiz eta plan horiek Espainiako ANECA ebaluazio agentziaren onespena jaso behar duten.
|
|
2010
|
|
|
Ibilbide hau ia osorik Bedaioko lurretan (Gipuzkoa) beteko dugu,
|
baina
Nafarroako mugara gerturatu, eta zati bat bertatik egingo dugu, Araitz ibarrean eta Balerdi mendiaren iparraldeko saihetsaldean barrena. Bedaio Tolosako auzo bat da, eta bere baserriak Aralar eta Otsabio mendiaren magaletan barreiaturik daude.
|
|
|
Eta etorriko zela jakina zena etorri da: Gernikako Adierazpenean lagun dituen
|
baina
Nafarroa Bai koalizioan beti aurkari izan dituen bi alderdiei, EAri eta Aralarri, hurrengo hauteskundeetan elkarrekin aurkezteko proposamena egin die Batasunak.
|
|
|
Nafarroako Diputazioak 29 ikastolaren integrazioa proposatzen zuen eta, asko jota, 1990eko irailaren 30 baino lehen nahi zuen.
|
Baina
Nafarroako Gobernuaren proposamen hura ez zen serioa, Juan Luis Larrazaren esanetan. –Zirriborro hartan jarritako baldintzak ez genituen onartu, eta ezin genituen onartu, ikastola handi batzuk ere, tartean Etxarriko, Lesakako eta Leitzakoak, sare publikoan sartzea proposatzen zigutelako.
|
|
|
Joera horri buelta eman zaio urrian, indar handiegirik gabe izan bada ere eta 21 langabetu guttiagorekin bukatu da hilabetea, %1, 85eko jautsiera. Oraindik 1.116 lagun daude langabezian,
|
baina
Nafarroa osoan langabezia jautsi den bi Enplegu bulegoetako bat da Doneztebekoa. Izan ere, Nafarroan %1, 60 igo da langabezia urriroan.
|
|
|
Joera horri buelta eman zaio urrian, indar handiegirik gabe izan bada ere eta 21 langabetu guttiagorekin bukatu da hilabetea, %1, 85eko jautsiera. Oraindik 1.116 lagun daude langabezian,
|
baina
Nafarroa osoan langabezia jautsi den bi Enplegu bulegoetako bat da Doneztebekoa. Izan ere, Nafarroan %1, 60 igo da langabezia urriroan.
|
|
|
Yo baneça horrekin emaztearekin larrua jotzeko baldintza ezarri omen zuen nonbait Diegok. Horrelakorik lortu zuen edo ez zuen lortu ezin jakin,
|
baina
Nafarroako epaitegiek Forua segituz balioa eman zioten ezkontzari. Baina dagoeneko Nafarroa ez zen erresuma independientea eta Trentoko irizpidea nagusitu zen.
|
|
|
Zer pentsatua duzue? Mobilizazioekin hilabete honetan hastekoak ginen,
|
baina
Nafarroako Gobernuarekin bertze bilera bat eskatu dugu eta horren esperoan gaude. Ez badigute deus erraten protestekin hasiko gara eta bidea moztuko dugu.
|
|
|
Blas de Beaumont. Ez du agerpen ofizialik egin,
|
baina
Nafarroako erregetzarako oinordeko gisa aurkeztu da.
|
|
|
Errepara diezaiogun, aurrera eginez, Esparza Leibarrek egiten duen beste ezusteko irakurketa bati: Francoren diktaduraren sinboloak inposatuak izan ziren,
|
baina
Nafarroaren 1512ko inbasiotik eratorritakoak, berriz, grazia eta oparia dira (36koaren ondotik nafar armarriak hartu behar izan zuen laureada bezala gutxi gorabehera?). Hori zortea dugun hainbeste gerratan konkistatu eta egurtu gaituzten espainiar armadekin; azken batean, Sanzek dioen bezala, gure onerako eta probetxurako izan da.
|
|
2011
|
|
|
Adierazpenarekin bat egin duen Ziordiako herria (Burunda eta Sakanarekin batera), horrela, sinbolikoki lehena izango da bere lurretan hasitako bortizkeria historikoaren aurka agertzen.«Nafarroako herriak, bere historia ezagutu eta berrikusteko abagunea izanik, honako adierazpena egin nahi du:. Hain hurbil dugun 2012an, Albako dukearen tropek Nafarroa inbaditu zutela 500 urte beteko direnean, erakunde ofizialek data hori egungo oparotasun eta etorkizuneko zoriontasunaren oinarri gisa ospatu nahi dute.. Historia desitxuratu eta memoria historikoa manipulatu dute, konkista gerra hura isilarazi eta itunaren eta nafarren borondatezko bat egitearen ideia zabaltzeko asmoz. Bortxazko kolonizazio hari duintasun plantak eman nahi izan dizkiote, Espainiaren sorreraren giltzarri gisa aurkeztuz, eta ekintza gogoangarri eta beharrezkoa izan zela sinestarazi nahi digute.?
|
Baina
Nafarroa aske zen Gaztela historian agertu baino askoz lehenago. Baskoiek nafar Estatua, aurretik Iruñeko erreinua zena, eratu zuten IX. mendeaz geroztik, elkarbizitza eta babesa bermatzeko.
|
|
|
Vuelta Iruñetik abiatu ondoren hortik aurrera lasterketak zein norabide hartuko zuen zehaztea falta zen. Antolatzaileek ez dute baieztatu oraindik,
|
baina
Nafarroako Gobernuak atzo argitu zuen Iruñean hasi eta Vianan amaituko dela bigarren etapa. Txirrindulariak Nafarroako errepideetan barrena ibiliko dira etapa guztian, eta litekeena da Lizarra, Tafalla eta Erriberri igarotzea.Oiondik (Araba) abiatuko da biharamuneko etapa, Faustino V.a upategitik, bertatik abiatu zen joan den irailean Vueltako 17 etapa?, eta iparralderako bidea hartuta, Gipuzkoan amaituko da etapa hori, euskal txirrindularitzarentzat erabat berezia den mendate batean:
|
|
|
Bilduk EAJri egindako proposamena bazterrean geratu ondoren, badirudi Bildu eta Aralar batuko duen eremu soberanista eta ezkertiarra osatuko dela. Ez dirudi EAEn horretarako arazorik izango denik,
|
baina
Nafarroan kontua bestelakoa da. Aralarreko zuzendaritzak Bildurekin eskaintza osatzearen aldeko proposamena egin du, baina alderdian banaketa dago gaiari buruz eta hainbat sektorek ez dute begi onez ikusten proposamena.
|
|
|
Seguruenik zuzendaritzaren proposamena aterako da aurrera,
|
baina
Nafarroan barne eztabaida esanguratsuarekin. Eta hori hala bada, galdera berez dator:
|
|
|
Eta? Halaber, abertzale naiz,
|
baina
Nafarroa subjektu politikoa izateko gaitasuna defendatzen dut tinko eta bizkor. Zentzu horretan aritu naiz azken zortzi urteotan.
|
|
|
Ustez NaBaikoak ere badira eliza eta estatua banatzearen aldeko,
|
baina
Nafarroako Parlamentuan harrera egiten diote Done Mikel Aralarkoaren irudiari.
|
|
|
agian posibilistagoa izan zen hasierako garaia, 1986tik 2000 urtera artekoa eta 2000 urtean hasi zen atzera jotze ikaragarria. Hau da, Legea berez oso posibilista zen, aukerak ematen zituen gauza oso ezberdinak egiteko,
|
baina
Nafarroan beti interpretatu izan da oso modu estuan. Azkeneko urteetan detailetxo bakarra izan zen; Perez Nievasek Iruñerriko eremu ez euskalduneko zenbait udalerritan eredua zabaltzea ahalbidetu zuen.
|
|
|
Marrazoek lasai egiten dute igeri hemen. Inork ez du halakorik erraten,
|
baina
Nafarroa paradisu fiskala da. Europako presio fiskalik arinena dugu... eta iruzur tasa izugarria.
|
|
|
Taxiko irratian albisteak ematen ari ziren. Une batez Mikel atezuan egon zen, bere erasoaren berri emanen ote zuten beldur,
|
baina
Nafarroa iparraldeko euriteek eragindako kalteek hartu zuten albistegiaren denbora gehiena. Mikelek karrika ezagunei so egiten zien.
|
|
|
Altsasuko Mendigoizaleak taldeak larunbatean banatu zituen XXVI. Altsasuko Ferietako Argazki Rallyko sariak. Beste behin ere, sari nagusiak Gipuzkoara joan dira,
|
baina
Nafarroan ere sari asko geratu dira. Josu Perez zumarragarrak irabazi du argazki bilduma onenaren saria (200 euro eta trofeoa).
|
|
|
" Deia", ETB eta" Navarra Hoy" hedabideetan ibili ondoren, Nafarroako Gobernuko itzultzailea da. Bitartean, Nafarroako Ikastolen Federazioko lehendakari eta Nafarroako Euskararen Kontseiluko ordezkaria izan zen,
|
baina
Nafarroako Gobernuaren euskara politikarekin ezadostasunak zirela eta kargua utzi zuen. Idazle gisa 13 liburu kaleratu ditu, haietako sei eleberriak dira, tartean gaur mintzagai izango duena eta beste lau haur eta gaztetxoentzakoak.
|
|
|
Azkenik, Xabier Muniberen eraginez 1764an Euskal Herriko adiskideen elkartea sortu zen. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoen bilkura izan zen,
|
baina
Nafarroako eta Ameriketakoak ere bazkide ziren. Olaso idazkaria zen eta" historia nazionala" burutu behar zela aldarrikatu zuen.
|
|
2012
|
|
|
Besteak beste, horrexek eragin zuen EAren sorrera; harez geroztik, jeltzaleen alderdian inor gutxi gelditu zen Nafarroan eta noraezean ibili da. Franco hil ondoren, Araban ere ez zegoen jeltzale asko,
|
baina
Nafarroan ez bezala, han bai, han EAJk alimaleko ahalegina egin zuen, eta horrek emaitza onak eman zizkion. Garai hartako jeltzale buruek ez dute sekulan azaldu zergatik jokatu zuten horren desberdin bi herrialdeetan.
|
|
|
Beno, batzuek ulertzen dituzte eta horregatik gaude gauden egoeran. Turkian edo Errusian bai, Afrikako zoko ezkutuenean edo Alaskako hotzetan bai,
|
baina
Nafarroan bertan ez. Eta horrek erakusten digu berriro ere politikarien eta herritarren artean dagoen basamortu antzua.
|
|
|
Bai, konkista izan zen jarraitzen du kontakizun historiko berrituak, baina ez oso latza, gainera behamondarrek sostengatu zuten eta errege nafarrek alde egin zuten Iruñetik. Funtsean, erregeak aldatu ziren,
|
baina
Nafarroak independente izaten jarraitu zuen. Hortan da gaur egun, nabarrismoaren iritzi ofiziala.
|