|
2000
|
|
|
Nafarroan ontziak ez dira orokorrean edukiontzi horien bitartez jasotzen. Joan den maiatzean Erriberako Mankomunitatean kontenedore horiak ezarri ziren,
|
baina
Nafarroan beste sistema bat erabiltzen da ontziak jasotzeko 1992tik. Jurramendi (Mendixurra) eta Iruñerriko Mankomunitateek beira eta papera biltzeaz gain, materia organikoa eta bizigabea jasotzen dute.
|
|
|
Populazioaren banaketa kontuan hartuta ere, desberdintasunak daude Nafarroaeta Baskongaden artean. Bietan handia da hiriburuan bizi diren irakurleenpisua,
|
baina
Nafarroaren kasuan kopuru hori %42, 1era heltzen da; gainera, Nafarroan herri txikien ehunekoa ez da makala: %30, 5 Euskal AutonomiaErkidegoko audientzian, hiriburuetan bizi direnena %37, 7koa da eta herritxikietan bizi direnak %9, 2koa; askoz baxuagoa, beraz.
|
|
|
izan ere, egunkari nafarrekeuskara gaia tratatzen dutenean, Nafarroaz ari dira ia soilki. Hots, euskara albiste da,
|
baina
Nafarroan gertatzen bada. Zentzu honetan oso esanguratsua da, DIARIO DENAVARRA egunkarian euskaraz agertzen diren albiste bakarrak argitaratzekoerabiltzen den larunbatetako orrialdeari Nafar izkuntza (sic) izena jartzea.
|
|
|
CIESen datuekin segituz
|
baina
Nafarroako Erkidegoari dagokionez (1999, 6), gizonezkoen eta andrazkoen arteko aldea handitu egin da azken urteotan:
|
|
|
BART gauean, lotarakoan, behin eta berriro etorri zaizkit bururat, aldarearen azpian ezkutatu nuen nafar gaztearen hitzak, noiz eta erran baitzuen: " Espai niako soldaduetarik ihesi nabil, zeren nik bizia eman baitezaket Nafarroaren alde,
|
baina
Nafarroatik kanpoan ez zait deus ere galdu... eta zeren ene aitonetarik bat Ka ta luniarat joan eta Katalunian hil baitzen, eta nik ez dut haren eredurat akabatu nahi", eta gaur, berriz, bi hitz skribatu nahi nizkizuke, nafar gazteak erranari buruz.
|
|
|
—Espainiako soldaduetarik ihesi nabil, zeren nik bizia eman baitezaket Nafarroaren alde,
|
baina
Nafarroatik kanpoan ez zait deus ere galdu... eta zeren ene aitonetarik bat Kataluniako gerletarat joan eta Katalunian hil baitzen, eta nik ez dut haren eredurat akabatu nahi.
|
|
|
Eta hauxe duzue, bi hitzetan, gerla haietarik nik ateratzen dudan lezionea: " Nafarroa galdu zen,
|
baina
Nafarroak irabazi zuen". Eta probetxuzko nafar batentzat hori da inportantena:
|
|
2001
|
|
|
Jose Ingacio Lopez Borderias kontseilari ohia da Octavio de Toledok duen sostenguetako bat. Sanz gailentzea zaila dela aitortu du hautagaiak,
|
baina
Nafarroa osoan militanteen botoak lotzen ari da eta bere aldekoen ustez, 700 bat lortu ahal izango lituzke. Kongresura UPNk dituen 4.000 afiliatuetatik 1.500 bat joango direla espero da, eta alde horretatik esperantzaren bat ere badute.
|
|
|
Esango nuke kaputxinoek eman zidaten erraztasun bakarra kontrarik ez egitea izan zela, ez baimena eskatzeko, ez aldizkaria egiteko. Izan ere, kaputxinoek euskaltzaleen fama izan dute,
|
baina
Nafarroan alderantziz gertatu zen, bai garai hartan eta bai gerra garaian... «Zeruko Argia»ri dagokionez, trabarik ez zuten jarri:
|
|
|
Guraso eta seme alaben arteko euskararen ondorengotaratzea non eteten den ikusi behar dugu: guraso biak euskaldunak direnean transmisio hori oso altua da EAEn (%13k baino ez du eteten),
|
baina
Nafarroa eta Iparraldeko familietan euskara ez irakastea arruntagoa da (%27k eta %33k, hurrenez hurren). Lurraldeen arteko diferentzia hori, haatik, ez da kasualitate hutsa izango, euskarak EAEn duen presentzia eta irudi publikoa beste lurraldeetan baino zertxobait normaliz atuagoa baita.
|
|
2002
|
|
|
Ohiko arazo honi irtenbidea eman nahian Nafarroako Errealizadore Gazteen Elkartea sortu berri da. Elkarte honek oraingoz ez du diru laguntzarik jasotzen,
|
baina
Nafarroako Gobernuari eta Iruñeko Udalari antolatu berri den elkartea aurkezteko asmoa dute. Taldeak kameralariak, aktoreak, argitzaileak eta zuzendariak biltzen ditu, besteak beste.
|
|
|
Gero, Joana Albret: inork ez daki euskalduna zen edo ez zen,
|
baina
Nafarroako erregina zela garbi dago; emakumea, gainera boterean zer egin behar zuen oso argi zeukana, euskal letrak bultzatu zituena eta bi erresuma handiren artean harrapatua aurkitu zena, atzetik baitzituen bai Frantziako erregea eta bai Espainiakoa. Hirugarren heterodoxoa, euskaldun ez zen bat, baina borondatezko erbeste moduan Euskal Herria aukeratu zuena.
|
|
|
Administrazio publikoan bilakaera kontrajarria ageri da, EAEan administrazio publikoa adarrak hirugarren sektoreko BEGari eginiko ekarpena berehorretan mantentzen delako,
|
baina
Nafarroan nabarmen egin duelako behera; 1980ko %9, 5etik 1995eko %7, 8raino. Ostera, hezkuntza eta osasungintza adarrekhanditu egin dute beren partizipazioa hamabost urte horietan lurralde guztietan.
|
|
|
Zentzu horretan, autonomia erkidegoan ordezkaritza handieneko sindikatua izateko, ordezkarien%15 lortu behar da, betiere, 1.500 ordezkaritik gora izanik. Hau dela eta, EuskalAutonomia Erkidegoan ordezkaritza handieneko sindikatuak aipatutako laurakdira,
|
baina
Nafarroan muga itzela da ordezkaritza handieneko sindikatua izateko1.500 ordezkari gutxienez izan beharra.
|
|
2003
|
|
|
Goihenetxerekin segituz, Etxepareren bide beretik letorke Joanes Leizarraga kalbinista, sortzez lapurtarra
|
baina
Nafarroa Beherean ezarria (1506??). Leizarragak ez zuen historiografia lanik idatzi, baizik Testamentu Berria euskaratu (1571 urtean argitaratuz).
|
|
|
Propagandari dagokionez, kartela eta liburuxka argitaratu ziren, eta komunikabideetan sail bakoitzari buruzko elkarrizketak eta aurkezpenak egiten saiatu ziren. Ekainean eskatu zitzaion berriro baimena Madrili UEU egiteko, Euskaltzaindiaren babesarekin; eta uztailaren 7an lortu zen,
|
baina
Nafarroako Gobernu Zibilak traba gehiago jarri zituen, forma akatsak argudiatuz, eta uztailaren 12ra arte ez zuen eman behin betiko baimena. VII. UEU uztailaren 16an hasi zen.
|
|
2004
|
|
|
Elkartzen garen pertsonak ez gara pentsamolde berdinekoak, antzekoak bai, baina guztiz berdinak ere ez. Iparra eta Hegoaren ekimenarekin hasi ginen, guretako askok Zuberoa ez genuen ezagutzen,
|
baina
Nafarroako alderdi asko ere ez. Orduan, iaz Nafarroa landu genuen, aurten Araba eta datorren urtean Bizkaia izan liteke.
|
|
2005
|
|
|
1555etik 1572ra, Nafarroako Erregina izan zen
|
baina
Nafarroa Beherea baizik ez zuen bere esku.
|
|
2007
|
|
|
X. Barandiaran. Ez dakit PSNk zein erabaki hartuko duen,
|
baina
Nafarroari on egingo lioke PSNk Na Bairekin batera UPN boteretik kentzea. Erronka oso handia da PSN eta PSOErentzat, jakina.
|
|
|
Su eten berri bat gabe, PSNk oso gaitza du ANVrekin batera zentsura mozio batean parte hartzea, baina lau urtetan joan etorriak ugari izan daitezke politikan, eta ez litzateke baztergarri alkate aldaketa saioa, batez ere PSOEk 2008ko Espainiako hauteskunde orokorrak irabaziko balitu. Nahi baino gutxiago,
|
baina
Nafarroan aldaketa politikoaren lehen zantzuak ikusten ari dira jada, herritarrek hori euren egunerokotasunean nozitzea da orain gauzatu beharrekoa; UPN eta enparauen gobernu moldeak ikusita, egia esan, ez litzateke horren zaila izan behar.
|
|
|
Zerga sisteman zerga berri bat sartu zen 1998an; izan ere, Aseguru Primen gaineko Zerga sortu zen eta zeharkako zerga denez, Ekonomia Hitzarmenean sartu behar izan zuten. Jakina, zerga mota horiek arautegi komuna eskatzen dute, nahiz aitorpen ereduak eta ordainketa epeak diferenteak izan daitezken bi lurraldeetan,
|
baina
Nafarroako Ogasunari ordainduko zaio arriskua edo konpromisoa Nafarroan ematen bada aseguru eta kapitalizazio eragiketetan.
|
|
|
1 Zerga ez hitzartuak direla eta; 2 Estatuak eskuratzen dituen sarrerak, edukia ez zergatiarra dutenak eta; 3 Zor Publikoa jaulkitzeagatik Nafarroari egotzitakoak; 4 Ogasun zentralak eskuratutako dirutzak zuzeneko zergak kudeatu dituela eta,
|
baina
Nafarroak eskuratu behar lituzkeenak direnean.
|
|
|
Bestalde,. Zerbitzuak Eskuratzeko Funtsa? ere azaltzen da,
|
baina
Nafarroako gobernuak dirutza honen erreserba egiten zuen Madrilek eskumenen bat transferitzen zuenean finantzatzeko, eskumenak ez baitzuten inposatzen orduko Kupo txikiagoa ordaintzea, Euskal Autonomia Erkidegoan edo orain Nafarroan ematen den moduan. Jakin beharra dago 1986, 1987 eta 1988an Nafarroara 635 langile transferitu zituela Madrilek eta eskumenen balioa 1000 milioikoa kontsidera daitekeela, eta ez da islatzen denbo raldi hartako Kupoan.
|
|
|
–Filosofiako irakaslea naiz, neska, eta ez ditut telebistako lehiaketak ikusten,
|
baina
Nafarroa dela esango nuke.
|
|
|
ezina, ekinez, ezina. Bizkai Gipuzkoetan gauzak beste modu batera ikusiko dira,
|
baina
Nafarroako euskaltzale askok onartu dugu aspaldi hemen gutxiengo bat izanen garela luzaz. Amore eman dugu.
|
|
|
Ate koxkor bat ireki behar zen ezker eskuin telebista ikusteko, eta koltxonak armairu barnean ematen zuen eguna lotarako ordua heldu arte gorderik. Antz handia zeukan Ekialdeko ganbera batekin,
|
baina
Nafarroan neguak latz izan ohi dira arrunt, eta han ez bezala, kristala zeukan leihoetan arrozarekin egindako paperaren ordez. Armazoien karratuetan hesiturik papera, zirrituan barna irekitzen ziren horma irristagarriak paratu zizkion solairuari, eta lekuak, horrela, ez zeukan pasillo beharrik.
|
|
2008
|
|
|
Ematen zuen foru hauteskundeetan gertatutakoak halako ondorioren bat izango zuela botoetan,
|
baina
Nafarroako mapa politikoan boto bakar batzuk besterik ez dira mugitu 2004tik hona. Diferentzia bakarra da abstentzioa pixka bat igo dela, baina %3ra ez da ailegatzen, bakarrik mendialdeko herri batzuetan nabarmendu da, segur aski ezker abertzaleak duen kontrolak funtzionatu duelako.
|
|
|
Oso irakasle gutxik bereizten ditu erabilera biak eginkizunaren formaltasun mailaren arabera. Idatzian, ordea, Gernika aldean batua erabiltzen dute beti,
|
baina
Nafarroakoetan, erdiek euskalkia eta erdiek batua.
|
|
|
Martxoko azken igandean, hilaren 30ean, hasi eta uztailaren 20an itxi zen izokina arrantzatzeko aurtengo denboraldia Bidasoan. Guztira 46 izokin atera dira, joan den urtean baino lau guttiago,
|
baina
Nafarroako Gobernuak ezarritako mugaren azpitik. Lehenbiziko izena hartzen duen denboraldiko lehen izokina Hondarribiako Jose Luis Lopezek arrantzatu zuen apirilaren 16an.
|
|
|
Bortzirietako ikasleen erdiak baino gehiagok erabakitzen dute unibertsitatera joatea, eta horietatik gehienak Euskal Herrian gelditzen dira,
|
baina
Nafarroatik kanpo. Bortzirietako unibertsitarioen %16ak bakarrik ikasten dute Nafarroako unibertsitateetan.
|
|
|
Baina zergatik? Bortzirietako ikasle gehienak euskaldunak izaki, euskaraz ikasi nahi dute,
|
baina
Nafarroako unibertsitateek ez dute halako eskaintzarik bermatzen. Halaxe dio Unibertsitatea eta euskara Bortzirietan 2007 ikerketak.
|
|
|
Roldan Jimeno Aranguren (Iruñea, 1973) ez da Muru Artederretakoa,
|
baina
Nafarroako hiriburuan jaio arren, Tiebaskotzat du bere burua; udalerri bat osatzen duten bi kontzeju dira Muru Artederreta eta Tiebas. Eremu ez euskaldunekoa izan arren, horregatik, toponimiari heltzen dio Jimeno Arangurenek Iruñerriatik hegoaldera dagoen euskara aldarrikatzeko.
|
|
|
Quiquek ez zuen asko iraun Valentziaren aulkian, dena dela. Ronald Koemanekin ere ez zuen asko jokatu,
|
baina
Nafarroako Erresuman hasieratik aritu zen. Baina Espainiako Kopa irabazi zuen taldeak, eta asko ikasi zuen Valentziako izarren ondoan.
|
|
|
Datorren hauteskundeak izan ditu aipagai, eta ziur da PSE EEk zein PPk ahal duten guztia eginen dutela alderdi abertzaleak Eusko Jaurlaritzatik ateratzeko. «Espainian bat bertzearen aurka aritzen dira,
|
baina
Nafarroan edo Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan denak balio du erakundeetatik gu bezalakoak botatzeko».
|
|
|
Iruñeko egoitzaren kokapen zehatzaren berririk ez du eman PPk,
|
baina
Nafarroako hiriburuaren erdigunean dagoela azaldu du. Jose Cruz Perez Lapazaran PPren senatariak adierazi duenez, edozein alderdi politikorentzat garrantzitsua da bulegoa izatea eta, hortaz, PP buru belarri aritu da egoitza bilatzeko lanetan azken asteetan.
|
|
|
Helmugatik 600 metrora erritmoa bizitu zuen eta Amatrainek ez zuen hura jarraitzerik izan. Beteranoen artean Alfonso Serrano izan zen lehena,
|
baina
Nafarroako txapela Fernando Garciarendako izan zen.Dantzaleku Sakanakoak, lasterketa antolatzeaz gain, parte hartzera ere animatu ziren. Senior nahiz beteranoen mailan, primeran aritu ziren.Sailkapena Emakumezkoen senior maila Altsasuko krosa 1. Estela Navascues (Beste Iruña) 14: 572. Raquel Gomez (Scania Pamplona Atletico) 15: 373. Maitane Melero (Ardoi) 15: 39Nafarroako txapelketa 1. Maitane Melero (Ardoi) 2. Nerea Abrego (Scania Pamplona Atletico) 3. Ana Casares (Hiru Herri) Emakumezkoen beterano maila 1. Arantxa Ilundain (Beste Iruña) 2. Miren Itziar Lazurtegi (Beste Iruña) 3. Rosa Mari Luena (Zumeatarra) Gizonezkoen senior maila Altsasuko krosa 1. Francisco Javier Abad (Ciclote Aranda) 13: 042. Jaouad Boulame (Ribera At.) 13: 063. Gabriel Garin (Hiru Herri) 13: 0731 Iban Gonzalez (Dantzaleku Sakana) 14: 3432 Javier Borrega (Dantzaleku Sakana) 14: 3842 Juantxo Arregi (Dantzaleku Sakana) 14: 5146 Esteban Berdud (Hiru Herri) 14: 5755 Gorka Garcia (Dantzaleku Sakana) 15: 5259 Antton Zelaia (Dantzaleku Sakana) 16: 48Nafarroako txapelketa 1. Gabriel Garin (Hiru herri) 2. Antonio Etxeberria (Beste Iruña) 3. Raul Amatiain (Ardoi) Taldekako Nafarroako txapelketa 1. Ribera at.2. Beste Iruña3. Hiru Herri4. Ardoi5. Scania Pamplona Atletico6. Dantzaleku SakanaGizonezkoen beterano maila Altsasuko krosa 1. Fernando Garcia (Beste Iruña) 17: 212. Alfonso Serrano (Ribera At.) 17: 243. Carmelo Comas (Hiru Herri) 17: 386 Francisco Javier Gomez (Dantzaleku Sakana) 17: 5122 Julian Otaegi (Dantzaleku Sakana) 18: 5534 Juantxo Azurmendi (Dantzaleku Sakana) 19: 3036 Enrique Aldasoro (Dantzaleku Sakana) 19: 5237 Casi Estarriaga (Dantzaleku Sakana) 19: 5350 Jesus Maria Olmos (Dantzaleku Sakana) 20: 5563 J.M. Mercero (Beste Iruña) 23: 48Nafarroako txapelketa 1. Alfonso Serrano2. Carmelo Comas3. Juan Jose VizkayTaldekako Nafarroako Txapelketa 1. Hiru Herri2. Beste Iruña3. Ardoi4. Dantzaleku Sakana
|
|
2009
|
|
|
Aukera zenbait bada dagoeneko: legez kanpoko ezker abertzalea NaBain integratu, beste zerbait berria sortu NaBai eta Batasunaren oinordekoen artean, azken hauek bakarrik joan… Bai, egia da urruti daudela kontu horiek,
|
baina
Nafarroako Aralarrek egin berri duen konferentzia politikoan hasi da jada NABai ren tripakien dantza. Egituraketa politikoaren eztabaidaz gain, alderdien lidergo borrokarako ateak zabalik dira berriz ere, batez ere EA eta Aralarren artean.
|
|
|
Senar emazteek duela bi urte ezarri zuten bizitokia Gernikan,
|
baina
Nafarroakoak ziren. Hain zuzen, gizona San Adriangoa eta emakumea Lodosakoa.
|
|
|
1978ko abenduan, Espainiako Konstituzioa onartu ondoren, euskal erakundeak eta alderdi politikoak lanean jarri ziren estatutu berri bat idazteko,
|
baina
Nafarroa kanpoan geratu zen bertako alderdiak kontra agertu baitziren. Francoren diktaduraren ostean, 1977ko ekainaren 15ean ospatu ziren lehenengo hauteskundeetan aukeratutako Legebiltzarkideen Biltzarrak egin zituen negoziazioak.
|
|
|
Miossens, Armagnac eta hirurok ondoko leiho batera behartu gintuzten. Nire lagunen isiltasuna ezin jasana zitzaidan,
|
baina
Nafarroako erregeren lehen kapareak eta ganberazain nagusiak protesta izpirik agertzen ez bazuten, zer egin zezakeen erresumako azken atari zakurrak?
|
|
|
Begirada guztiak Henrikerengana itzuli ziren,
|
baina
Nafarroako printzeak ez zuen ahoa ireki. Miossensek hautsi zuen isiltasuna.
|
|
|
Francok eta haren gobernuak lege dekretuaren bidez agintzen zuten.Kontzertu Ekonomikoen abolizioa Bizkaian eta Gipuzkoan, indarrean eta berritua1878tik aurrera, bigarren karlistadatik, nabarmenetarikoa izan zen. Estatu frankistarako kontzertuak «Espainiako beste herrialdeekiko pribilegio nabariak ziren».Araua, 1937ko uztailetik aurrera ezarri zen
|
baina
Nafarroan eta Araban Francok«pribilegioak» mantendu zituen, «osotasunean». Traidoreak izan ziren Gipuzkoaeta Bizkaia; lagunak, ordea, Araba eta Nafarroa.
|
|
|
Azken hilabeteetan, halaber, Osasunbideko egoerak okerra egin du. Beste toki askotan bezala, mediku gabezia dago,
|
baina
Nafarroan ez da hori arazo bakarra: lan baldintza txarrak direla eta, medikuek alde egiten dute, sindikatuek eta Nafarroako Medikuen Eskolak ohartarazi dutenez.
|
|
|
Erakunde arloan epaileekin genituen harremanak etetea erabaki du Osasunak. Federazioaren delegatuak eta hiru epaileak zuzen hartuko ditugu partida egunetan,
|
baina
Nafarroako Epaileen Batzordeak pribilegio batzuk ditu, eta hori amaitu egin da, esan zuen Izkok. Bestetik, Juanfrani ateratako bi txartel horiei helegite bana jarri die Osasunak.
|
|
|
Baina oso zaila da hori. Iparraldeko talde gehienak bertako jokalariekin moldatzen gara normalean,
|
baina
Nafarroako jokalaririk onenak kanpora joan dira. Horrekin nahikoa esan dut.
|
|
|
Foruzaingoa istripuaren arrazoiak ikertzen ari da jada,
|
baina
Nafarroako CCOOk eta UGTk ikerketa zorrotza exijitu dute. CCOOk lan ikuskari gehiago eskatu ditu, Lan Arriskuak Prebenitzeko Legea urratzen duten enpresak zigortzeko.
|
|
|
Dena den, Barcinak zehaztu du aurreko itunak ez duela balioko, arazoak eragin zituelako. Barcinaren arabera, UPNren kontseilu politikoak ez zuen ituna hautsi nahi,
|
baina
Nafarroan hobeto gobernatzeko bertako berezitasunak errespetatzea nahi zuen. Espainiaren eta Nafarroaren alde lan egiteko prest azaldu da Barcina, baina argi utzi nahi izan du UPN beste alderdi bat dela.
|
|
|
Guztira, Euskal Herri osoko 50 artisau elkartuko dira; aurten, 17 eskulangile lehen aldiz izango dira. Azokan bilduko diren gehienak gipuzkoarrak dira,
|
baina
Nafarroa, Araba, Bizkai eta Iparraldekoak ere izango dira.
|
|
|
Nafarroako Gobernuak ordaindu egingo dizkie testu liburuak LH Lehen Hezkuntzako 5 eta 6 mailako eta DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleei. Hasierako asmoa zen DBHko 2 eta 3 mailakoei ere ordaintzen hastea aurten,
|
baina
Nafarroako Gobernuak esan du LOE Espainiako Hezkuntzako Lege Organikoak ezarritako curriculumari hobeto egokitzeko erabaki duela horiei liburuak ordaintzeko erabakia atzeratzea.
|
|
|
Zerga bilketari buruzko alde handiak Nafarroako Gobernuaren politikari egotzi dio Mirandak. . Krisia besteak bezalaxe ari gara jasaten,
|
baina
Nafarroako Gobernuak bete betean asmatu zuen zenbait neurri iaz indarrean jarrita. Nafarroako Gobernuak 2008an esan zuen krisi ekonomikoa zegoela, gutxiago biltzen ari zela eta gastu publikoa murrizteko politika abian jarri zuen, eta horri esker [krisiari] egokitutako aurrekontua egin genuen 2009rako?.
|
|
|
Handik gertu zegoen artzaina ere, amildegi batetik erorita. Bizirik atera zuten,
|
baina
Nafarroako Ospitalera bidean zendu zen.
|
|
|
Euskal filologo batek lan bat argitaratu eta kazetariek horren berri eman zuten. Nik ez dakit euskal filologo horrek errana den ala kazetariak asmaturik,
|
baina
Nafarroa Garaian gehien saltzen den egunkarian azaldu zen, noiz eta 2009ko azaroan. Zertaz ari da albistea?
|
|
|
Medikuntza eta Osasun Zientzietako unibertsitate ikasketetako curriculumetan haurdunaldia etetearen inguruko trebakuntza eta ikerketa sartu beharraz dihardu lege berriak,
|
baina
Nafarroako Unibertsitatea aurka agertu dela eta, Angel Gabilondo Espainiako Hezkuntza ministroak esan du ez dela halakorik irakastera derrigortuta egongo. Unibertsitateen autonomian oinarrituta egin ditu adierazpenok; izan ere, unibertsitateek askatasuna dute ikasketa planetan egoki ikusten dituzten gaiak sartzeko, nahiz eta plan horiek Espainiako ANECA ebaluazio agentziaren onespena jaso behar duten.
|
|
2010
|
|
|
Ibilbide hau ia osorik Bedaioko lurretan (Gipuzkoa) beteko dugu,
|
baina
Nafarroako mugara gerturatu, eta zati bat bertatik egingo dugu, Araitz ibarrean eta Balerdi mendiaren iparraldeko saihetsaldean barrena. Bedaio Tolosako auzo bat da, eta bere baserriak Aralar eta Otsabio mendiaren magaletan barreiaturik daude.
|
|
|
Eta etorriko zela jakina zena etorri da: Gernikako Adierazpenean lagun dituen
|
baina
Nafarroa Bai koalizioan beti aurkari izan dituen bi alderdiei, EAri eta Aralarri, hurrengo hauteskundeetan elkarrekin aurkezteko proposamena egin die Batasunak.
|
|
|
Joera horri buelta eman zaio urrian, indar handiegirik gabe izan bada ere eta 21 langabetu guttiagorekin bukatu da hilabetea, %1, 85eko jautsiera. Oraindik 1.116 lagun daude langabezian,
|
baina
Nafarroa osoan langabezia jautsi den bi Enplegu bulegoetako bat da Doneztebekoa. Izan ere, Nafarroan %1, 60 igo da langabezia urriroan.
|
|
|
Joera horri buelta eman zaio urrian, indar handiegirik gabe izan bada ere eta 21 langabetu guttiagorekin bukatu da hilabetea, %1, 85eko jautsiera. Oraindik 1.116 lagun daude langabezian,
|
baina
Nafarroa osoan langabezia jautsi den bi Enplegu bulegoetako bat da Doneztebekoa. Izan ere, Nafarroan %1, 60 igo da langabezia urriroan.
|
|
|
Yo baneça horrekin emaztearekin larrua jotzeko baldintza ezarri omen zuen nonbait Diegok. Horrelakorik lortu zuen edo ez zuen lortu ezin jakin,
|
baina
Nafarroako epaitegiek Forua segituz balioa eman zioten ezkontzari. Baina dagoeneko Nafarroa ez zen erresuma independientea eta Trentoko irizpidea nagusitu zen.
|
|
|
Zer pentsatua duzue? Mobilizazioekin hilabete honetan hastekoak ginen,
|
baina
Nafarroako Gobernuarekin bertze bilera bat eskatu dugu eta horren esperoan gaude. Ez badigute deus erraten protestekin hasiko gara eta bidea moztuko dugu.
|
|
|
Blas de Beaumont. Ez du agerpen ofizialik egin,
|
baina
Nafarroako erregetzarako oinordeko gisa aurkeztu da.
|
|
|
Errepara diezaiogun, aurrera eginez, Esparza Leibarrek egiten duen beste ezusteko irakurketa bati: Francoren diktaduraren sinboloak inposatuak izan ziren,
|
baina
Nafarroaren 1512ko inbasiotik eratorritakoak, berriz, grazia eta oparia dira (36koaren ondotik nafar armarriak hartu behar izan zuen laureada bezala gutxi gorabehera?). Hori zortea dugun hainbeste gerratan konkistatu eta egurtu gaituzten espainiar armadekin; azken batean, Sanzek dioen bezala, gure onerako eta probetxurako izan da.
|
|
2011
|
|
|
Vuelta Iruñetik abiatu ondoren hortik aurrera lasterketak zein norabide hartuko zuen zehaztea falta zen. Antolatzaileek ez dute baieztatu oraindik,
|
baina
Nafarroako Gobernuak atzo argitu zuen Iruñean hasi eta Vianan amaituko dela bigarren etapa. Txirrindulariak Nafarroako errepideetan barrena ibiliko dira etapa guztian, eta litekeena da Lizarra, Tafalla eta Erriberri igarotzea.Oiondik (Araba) abiatuko da biharamuneko etapa, Faustino V.a upategitik, bertatik abiatu zen joan den irailean Vueltako 17 etapa?, eta iparralderako bidea hartuta, Gipuzkoan amaituko da etapa hori, euskal txirrindularitzarentzat erabat berezia den mendate batean:
|
|
|
Bilduk EAJri egindako proposamena bazterrean geratu ondoren, badirudi Bildu eta Aralar batuko duen eremu soberanista eta ezkertiarra osatuko dela. Ez dirudi EAEn horretarako arazorik izango denik,
|
baina
Nafarroan kontua bestelakoa da. Aralarreko zuzendaritzak Bildurekin eskaintza osatzearen aldeko proposamena egin du, baina alderdian banaketa dago gaiari buruz eta hainbat sektorek ez dute begi onez ikusten proposamena.
|
|
|
Seguruenik zuzendaritzaren proposamena aterako da aurrera,
|
baina
Nafarroan barne eztabaida esanguratsuarekin. Eta hori hala bada, galdera berez dator:
|
|
|
Eta? Halaber, abertzale naiz,
|
baina
Nafarroa subjektu politikoa izateko gaitasuna defendatzen dut tinko eta bizkor. Zentzu horretan aritu naiz azken zortzi urteotan.
|
|
|
Ustez NaBaikoak ere badira eliza eta estatua banatzearen aldeko,
|
baina
Nafarroako Parlamentuan harrera egiten diote Done Mikel Aralarkoaren irudiari.
|
|
|
agian posibilistagoa izan zen hasierako garaia, 1986tik 2000 urtera artekoa eta 2000 urtean hasi zen atzera jotze ikaragarria. Hau da, Legea berez oso posibilista zen, aukerak ematen zituen gauza oso ezberdinak egiteko,
|
baina
Nafarroan beti interpretatu izan da oso modu estuan. Azkeneko urteetan detailetxo bakarra izan zen; Perez Nievasek Iruñerriko eremu ez euskalduneko zenbait udalerritan eredua zabaltzea ahalbidetu zuen.
|
|
|
Marrazoek lasai egiten dute igeri hemen. Inork ez du halakorik erraten,
|
baina
Nafarroa paradisu fiskala da. Europako presio fiskalik arinena dugu... eta iruzur tasa izugarria.
|
|
|
Taxiko irratian albisteak ematen ari ziren. Une batez Mikel atezuan egon zen, bere erasoaren berri emanen ote zuten beldur,
|
baina
Nafarroa iparraldeko euriteek eragindako kalteek hartu zuten albistegiaren denbora gehiena. Mikelek karrika ezagunei so egiten zien.
|
|
|
Altsasuko Mendigoizaleak taldeak larunbatean banatu zituen XXVI. Altsasuko Ferietako Argazki Rallyko sariak. Beste behin ere, sari nagusiak Gipuzkoara joan dira,
|
baina
Nafarroan ere sari asko geratu dira. Josu Perez zumarragarrak irabazi du argazki bilduma onenaren saria (200 euro eta trofeoa).
|
|
|
" Deia", ETB eta" Navarra Hoy" hedabideetan ibili ondoren, Nafarroako Gobernuko itzultzailea da. Bitartean, Nafarroako Ikastolen Federazioko lehendakari eta Nafarroako Euskararen Kontseiluko ordezkaria izan zen,
|
baina
Nafarroako Gobernuaren euskara politikarekin ezadostasunak zirela eta kargua utzi zuen. Idazle gisa 13 liburu kaleratu ditu, haietako sei eleberriak dira, tartean gaur mintzagai izango duena eta beste lau haur eta gaztetxoentzakoak.
|
|
|
Azkenik, Xabier Muniberen eraginez 1764an Euskal Herriko adiskideen elkartea sortu zen. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoen bilkura izan zen,
|
baina
Nafarroako eta Ameriketakoak ere bazkide ziren. Olaso idazkaria zen eta" historia nazionala" burutu behar zela aldarrikatu zuen.
|
|
2012
|
|
|
Besteak beste, horrexek eragin zuen EAren sorrera; harez geroztik, jeltzaleen alderdian inor gutxi gelditu zen Nafarroan eta noraezean ibili da. Franco hil ondoren, Araban ere ez zegoen jeltzale asko,
|
baina
Nafarroan ez bezala, han bai, han EAJk alimaleko ahalegina egin zuen, eta horrek emaitza onak eman zizkion. Garai hartako jeltzale buruek ez dute sekulan azaldu zergatik jokatu zuten horren desberdin bi herrialdeetan.
|
|
|
Beno, batzuek ulertzen dituzte eta horregatik gaude gauden egoeran. Turkian edo Errusian bai, Afrikako zoko ezkutuenean edo Alaskako hotzetan bai,
|
baina
Nafarroan bertan ez. Eta horrek erakusten digu berriro ere politikarien eta herritarren artean dagoen basamortu antzua.
|
|
|
Bai, konkista izan zen jarraitzen du kontakizun historiko berrituak, baina ez oso latza, gainera behamondarrek sostengatu zuten eta errege nafarrek alde egin zuten Iruñetik. Funtsean, erregeak aldatu ziren,
|
baina
Nafarroak independente izaten jarraitu zuen. Hortan da gaur egun, nabarrismoaren iritzi ofiziala.
|
|
|
«Gobernuak ez digu deus azaldu». Plataformako kideekin ez,
|
baina
Nafarroako Mendeko Pertsonen Ordezkarien Batzordearekin bilera egin du Pejenautek. Kontseilariak azaldu du gobernuaren asmoa dela bermatzea mendeko pertsonak eta haien elkarteak laguntzeko sistemaren «iraunkortasuna».
|
|
|
«Nafarroa ere ez dakit non den... Badakit hemen Baxenabarren garela, badakit non den Lapurdi...
|
baina
Nafarroa?». Joan III.a erregearen deia ez duke entzun.
|
|
|
Zuzendu eta ordezkatu beharreko Gobernua da Nafarroakoa, gaineratu du Zabaletak. Hala ere, ez du etorkizunari begira suposiziorik egin nahi zian,
|
baina
Nafarroa Baik egoeraren erantzukizunari aurre egin go diola azpimarratu du, duela urtebete hautesleek Gobernu progresistaren eta ezkertiarraren alde egin baitzuten.
|
|
|
85ean arriskuan izendatu zen Euskal Herrian, 95ean ikusi zen berdintsu zegoela baina pixka bat gora egin zuela, eta, 2005ean eta geroztik egindako beste ikerketa batzuetan ikusi da Araban oso arrunta dela, eta Bizkaian ere agertzen dela. Euskal Herrian nahiko zabalduta dago, eta aspaldiko zenbait eremu berreskuratu ditu. Gipuzkoako daturik ez dago,
|
baina
Nafarroan ere gora egin du; Ebro osoan agertzen da. Araban eta Nafarroan erreka inguruak ez dira hainbeste kaltetu, eta hor egin du gora igarabak, batez ere.
|
|
|
2000tik aurrera hizkuntza politikak bere horretan dirau, oro har; alegia, tirabira handiekin. Adibidez, otsailaren 10eko 29/ 2003 Foru Dekretuak euskararenerabilera arautzen du Nafarroako Administrazio Publikoan (2003ko otsailaren 12koNAO),
|
baina
Nafarroako Auzitegi Nagusiak maiatzaren 20an emandako 585/ 2004epaiaren bidez dekretu horren aurka jarritako errekurtsoaren ebazpena kaleratzendu: dekretuaren artikulu batzuk baliorik gabe utzi ez ezik, arautzen du aplikatubeharreko euskararen derrigorrezko ezagutza eta, gune euskaldun eta mistorakoxedapen bereziak jasoz, lanpostuak hornitzeko erabili beharreko balorazioa (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza, 2011a).
|
|
|
Euskal Herrian, egia esan, geroz eta zaletasun handiagoa dago. Niri asko gustatzen zait hemen ikuskizuna egitea,
|
baina
Nafarroa, Errioxa eta Espainia aldera ere joaten gara ikuskizunak egitera.
|
|
|
Lizarrako jaiak amaitu dira,
|
baina
Nafarroan nonahi dituzue jaiak abuztuan. Lizarrako turismo bulegoan, esaterako, Tafallakoak gomendatzen dituzte egunotan, eta entzierro berezi berezia ikusi nahi dutenendako Faltzes herrikoak.
|
|
|
NaBaik zenbait partidaren igoerarekin ados ez zegoelako kontra bozkatu zuen.Aurtengo aurreikusia zeuden Aldapasoroko sareak berritzeko lanak. 350.000 euroko inbertsioa egin behar zuen Etxarri Aranazko Udalak,
|
baina
Nafarroako Gobernuaren murrizketek lan hori bertan behera uztea ekarri du," eta ez dakigu noiz eginen den" gaineratu du alkateak. Utzubar txikin eginen du aurten inbertsio lan handiena udalak.
|
|
2013
|
|
|
Yolanda Barcina Nafarroako presidenteak Eferi eskainitako elkarrizketan esan duenez, bere ibilbide politikoko unerik konplikatuenean dago,
|
baina
Nafarroako Kutxan kobratutako dietek eragindako ika mikagatik ez duela dimisioa aurkeztuko adierazi du. Hala ere, alarma sozial berezia sortu izana aitortu du.
|
|
|
langile publikoei soldataren osagarria ematea, galdu duten erosmen ahalmena berdintzeko. Abenduan hartu zen erabaki hori foru parlamentuan,
|
baina
Nafarroako Gobernuak ez du ilbeltzaren 2ra arte publikatu eta foru administrazioko langileek abenduko estra galdu dute (2015ean berreskuratuko omen dute). Horren ordez, garilekoa orain kobratu dute.
|
|
2014
|
|
|
Edonola ere, bada, Ferrazak ferraz, aldatzerik ez dagoen zerbait. Akaso, oharkabean pasatu den
|
baina
Nafarroako egoera politiko zoroa azaltzeko baliagarrien den elementua, taktika eta estrategia politikoekin zerikusi gutxi daukana: nafarrak tontotzat gaituzte.
|
|
|
Eta haren bidez, euskararen aldeko giroa sortu eta zabaldu nahi du Euskara Kultur Elkargoak. Erabilera bultzatzea da erronka nagusietako bat,
|
baina
Nafarroan gobernuak legez ezarritako mugek ekartzen dute" oinarrizko beharrak" ere ez betetzea. " Zonifikazioaren ondorioak, adibidez, nabarmenak dira hezkuntzaren esparruan".
|
|
|
Hala uste du Laboral Kutxak, eta hala bildu du Nafarroako ekonomiaren inguruko urteko txostenean. BPG Barne Produktu Gordina igoko dela dio bankuak,
|
baina
Nafarroako Gobernuak baino hazkunde txikiagoa aurreikusi du. Gobernuaren ikerketen arabera, %2ra iritsiko da, 2015ean, ekonomiaren hazkundea.
|
|
|
Ez dago osatua, jakina,
|
baina
Nafarroan behintzat, idazkizun dagoela baino gehiago, nik azpimarratuko nukeenez, idatzi denak dibulgazio behar handia duela. Euskara mitoz eta aurreiritziz betetako eremua da oraindik; batzuenak zein besteenak.
|
|
|
Era askotako presentzia, eta lana, egin dezake poliziak eskoletan seguritatearen alorrean. Trafikoa, erreskateak, salbamenduak...
|
baina
Nafarroako ikastetxean poliziaren alderdi kritiko eta kritikatuena erakutsi dute, intentzioren batekin noski. Zergatik ez dute alderdi atsegin eta sozialena bakarrik erakutsi?
|
|
|
Eraikuntzan are handiagoa izan da jaitsiera, hamar enplegutik lau galdu baitira. Lehen sektoreak eutsi dio ongien,
|
baina
Nafarroa Beherean edo Zuberoan baizik ez du pisu handia. Lanaldi osoa nahi, eta erdiarekin moldatu behar Prekarietatearen beste erakusgarri bat lanaldi partzialen ugaritzea da.
|
|
|
Turismo Saileko, Ogasun Saileko, hoteletako, nekazaritza etxeetako eta aterpetxeetako ordezkariak eta poliziak biltzen dira mahai horren bueltan. Nafarroako Gobernuak ez daki zenbatekoa den legea betetzen ez dutenen eskaintza,
|
baina
Nafarroako Ostalaritza Enpresen Elkarteak dio Iruñean bakarrik zerbitzu hori eskaintzen duten laurehun etxebizitza inguru leudekeela, batez ere Iruñean. Eskaintza Alde Zaharrerako eta Opusen Unibertsitatearen ingururako litzateke.
|
|
|
Normalean, eguzkia sortzen den aldera begira egoten dira. Batzuetan taldeak osatzen dituzte,
|
baina
Nafarroan bakarka egoten dira.
|
|
|
Bestalde, kontuan hartzekoa daeredu guzietako ikasleek egiten dutela gaztelaniazko ebaluazioa,
|
baina
Nafarroan euskararen kasuan B eta ereduetako ikasleak bakarrik sartzen direla azterketan, hau da, euskara irakasbide den kasuak (EAEn A eredukoak ere ebaluatzen dira, euskara ikas irakasgai huts gisa dutenak).
|
|
|
Aipatzekoa da orobat A ereduan gertatzen den matrikulazio kopurua: EAEko esperientziaren arabera nahikoa argi dago A ereduak ingurune ez euskaldunean ez duela lortzen ikaslea elebidun bihurtzea,
|
baina
Nafarroan eredu horretako matrikulazioak badu alde sinbolikoaintzat hartzeko bat: euskalhizkuntzarekiko begirunea erakusten du, eta zenbapaiteko interesa.
|
|
|
Ipar Euskal Herriari zegokionez, alde esanguratsua egon zen kostaldearen eta barnealdearen artean. Izan ere, lasai hazi zen Baiona ingurua,
|
baina
Nafarroa Beherak eta Zuberoak biztanleak galtzen jarraitu zuten etengabe, nekazaritzak lurralde horietan nagusi, bertako seme alabak kanporatzen jarraitu baitzuen.
|
|
|
Epaiak argi adierazten du liburutegiko arduradun lanpostua Nafarroako Gobernuarena izanda ere, zerbitzua Bera eta bertako herritarrei ematen dien neurrian, udalak baduela legitimazioa horrelako kasuetan errekurtsoak paratzeko eta Nafarroako Gobernua behartzen du liburuzain lanpostua berriz ere oposizio lehiaketara ateratzera, eta euskara jakitea merezimendu gisa baloratu beharrekoa dela dio. Horren irakurketa gazi gozoa egiten du udalak, izan ere, argi geratzen baita Nafarroako Gobernuak ez zuela ongi jokatu euskararik ez zuenean eskatu lanpostu horretarako,
|
baina
Nafarroako Euskararen Legeak dioena erreklamatzera ez da heldu, euskara derrigorrezkoa izatea, alegia. Udalak eskatua zuen lanpostu horretarako derrigorrezkoa izatea euskararen ezagutza, Bera eremu euskaldunean dagoelako, eta beraz, administrazio publikoak bermatu egin behar dielako herritarrei arreta bi hizkuntzatan.
|
|
2015
|
|
|
Tokiko informazioa landuko dugu, baina ezin ahantz daiteke hiriburuan gaudela, eta, alde horretatik, Nafarroa osoari dagozkion gaiak ere landuko ditugu. Nafarroa ofizialaren berri emango dugu,
|
baina
Nafarroa errealaren berri ere bai. Eta tokikoagoa edo zerbitzuzkoa izan daitekeen informazioari ere lekua egin nahi diogu.
|
|
|
eredua ezartzeko lehen eskaerak egin dituzte Villatuertan eta Abartzuzan,
|
baina
Nafarroako Gobernuak uko egin dio lerro berriak zabaltzeari. Lehengo lepotik burua?
|
|
|
Nik jarraitzen dut esaten Nafarroan egunerokoan bizitzeko askoz garrantzitsuagoa dela euskara jakitea ingelesa jakitea baino. Informatikako multinazional batean lan egiteko litekeena da ingelesa eskatzea eta ez euskara,
|
baina
Nafarroan euskara hizkuntza erabilgarria da, ez da hizkuntza atzerritarra. Horregatik, hiru eleko hizkuntza ereduaren ideiaren aurka egiten dut, hiru elekoa gaztelania, euskara eta ingelesa ulertzen badugu.
|