|
2001
|
|
|
Kanpoko objektuen izateak zalantzakorra dirudi, hautemapen jakin batzuetatik erator dezakegulako eta, beraz, seguru cogitoa besterik ez dugula dirudielako.
|
Baina
Kanten arabera guk objektu horien izatea ez dugu logikoki eratortzen, baizik eta zuzenean hautematen dugu. Neure kontzientziak erreferentzia zuzena egiten du izatera, bai barnekora, baita kanpokora ere, inferentziarik egin gabe.
|
|
|
Jakina da hauek sintesi bat eta bakarraren alderdi ezberdinak besterik ez direla,
|
baina
Kanten aurkezpen psikologikoak ulermen egoki hori zaildu egiten du.
|
|
|
Gugandik kanpo dagoena ezin badugu jakin beragan denez(" nur als Erscheinung, nicht aber nach dem, was es an sich selbst ist" 75), ezin dugu jakin beste gizakiengan zer dagoen edo zer diren.
|
Baina
Kantek bazekien beste gizakien gogoen berri, gorputzen fenomenologiatik harantzagokoa.
|
|
|
Adibidez, zure emazteari gogo betez musutxo bat ematen badiozu, hori egitea maitatzea da gure ustez; eta besterik gabe, ongi egitea.
|
Baina
Kanten ustez, egiten ez baduzu zure legea/ beharra betetzeko asmotan, ez da ongi morala, morala ez denez.
|
|
2004
|
|
|
" Eginbehar" adigaiak estoikoen to deon kontzeptuari zerbait zor dioke, gure ustez.
|
Baina
Kantentzat moraltasunaren printzipio gorena ezin izan daiteke perfekzioa (estoikoek funtsean bilatzen zutena), ez zoriontasuna, ez eta ere plazerra (hedone) edota helburu praktikoa (onura bat, sari bat, adibidez), hauek guztiek, neurri batean edo bestean, baldintzatzen baitute benetako moraltasuna. Baldintzatua izango ez den printzipio bat behar da; agindu kategorikoa dugu hori, giza borondateari benetako autonomia ematen diona, aurreko ustezko printzipioak heteronomoak izaki (zoriontasuna, perfekzioa, plazerra, onura...).
|
|
2006
|
|
|
Sarritan onartu du filosofiak giza egia mintzozkoa denboraren une orotan ageri ahal dela; eta gizakiak denbora behar duela pentsatu ahal izateko.
|
Baina
Kant lehenbizikoa izan da gizakiak hau guztia akzidentala barik funtsezko duela azpimarratzen.
|
|
2008
|
|
|
Kant gabe ezin da ulertu programa hori (Hegelen filosofia guztia bezala, izan ere).
|
Baina
Kantekin bakarrik ere ez. Holderlinen adiskideen arteak Hegelengan eragin handia eduki zuen, bere pentsamenduak zabaltasuna eta gaurkotasuna lortu baitzuen.
|
|
2009
|
|
|
Horregatik ezinbestekoa zaigu Kant ulertzea, Moderniaren bukaera eta Postmodernia bera ulertzeko.
|
Baina
Kant zerbait gehiago da. Pentsamenduaren historian Sokratesek iraultza berri bat egin zuen bezala, Kantena ere horrela uler daiteke, aparteko iraultza bat bezala.
|
|
|
Halaz ere, punttu fundamental eta garrantzizko batean bereiziko dira: Descartesek miretsiko duen zientzia matematika da,
|
baina
Kantek miretsiko duena fisika (Newtonena, zehatzago) izanen da. Eta batek galdera bat egin lezake punttu honetan:
|
|
|
Kanten" zero ezagutza" kategoriak direnez, hor kategoriak ezagutzearen baldintza dira, Platonen ideien antzera.
|
Baina
Kantena zerbaitetan desberdintzen da:
|