|
2000
|
|
|
hamar koadro handi eta hogei tipi, eta horretan bai ez duala huts egin behar...! Behin huts egin huen,
|
baina
bitan ez. Urbiainerat etorri behar duk gurekin...
|
|
|
Izan ere, nork erran zezakeen ezen zura marmol bihur zitekeela, eta marmolezko baso bat eraiki zitekeela, halatan, hiriaren erdian? Eta ez baso bat,
|
baina
bi: bi baso, bai, bi beso balira bezala, plazako hutsunea besarkatzen dutenak.
|
|
2001
|
|
|
Eta, noski, bezeroa bera zenez, haren aginduetara nengoen eta ezin nion ezer eskatu.
|
Baina
bi asteak gero eta luzeagoak egiten zitzaizkidan. Gainontzeko gizonezkoekin postura mekanikoak eta algara faltsuak ondo ikasiak nituen.
|
|
2002
|
|
|
Antsiaz luzatu zituzten eskuak begi hura Izuikararen eskutik jaso nahirik.
|
Baina
biak itsu zeudenez, ez ziren ahizparen eskuraino iristen. Bestalde, une hartan Izuikara ere beste biak bezain itsu zegoenez, eginahalak eginda ere (eta ez dakigu eginahalak egin zituen ala ez) ez zuen lortu begia bi ahizpetako bati eskuan jartzea.
|
|
|
Izan ere, hain sentitu nintzen atzo etsita, non bi karta idatzi bainizkizun.
|
Baina
biak puskatu eta zaborrontzira bota nituen.
|
|
|
|
Baina
bi hilabete haietan, oro har, halako aurreralditxoa egin zuen, nik neuk ere nabaritu nuena. Berak ere bai, nik uste.
|
|
|
Erretzeari dagokionez, esan dut beste nonbait bi ahalegin egin izan nituela,
|
baina
bietan egin nuela porrot. Harik eta konbentzitu nintzen arte atsegin nuela bizio hura.
|
|
2003
|
|
|
Kontua da buruari eragiteko modu bi bereizten zituela Matiasek, pentsatzea eta pululatzea. Segurutik 700 modu egongo dira buruari eragiteko, edo 688 gutxienez,
|
baina
bi bereizten zituen Matiasek. Sinplea izan nahi zuelako, batez ere gauean, batez ere herri bateko ostatu batean.
|
|
|
Besakardatik aske geratu zen emakumeak zerbait erregutuz bezala begiratu omen zidan, bi eskuak oraindik airean. Ez omen zuen, noski, bere garitatik ezer entzuten,
|
baina
bien arteko maitasuna eguzkitara, jendaurrera ateratzeko eskatzen zuela omen zirudien, zer besterik eska dezake bada urteak ni bezalako maitale zikoitz (sic) batekin egin dituen emakumeak. Eta nire azken urteotako frakaso sentimentalen zerrendatxoa aipatzen du, nik neuk ere ezagutzen ez nituen istorioak aurpegiratzen dizkidala.
|
|
|
–Idazle ofizioa desmitifikatze aldera idatzitako nobela bat zen,
|
baina
bi alderdi makur zituen: egilearen izenik ez zuen agertzen eta idazle ezagunak jartzen zituen agertokian, eta bi bekatu horiek ez zizkidaten barkatu –esan zuen eta zigarro piztu berriari atxiki bat eman zion, kea sakonago irensteko begiak itxi eta bularrak hanpatuz.
|
|
|
Oheburuaren kontra eserita zegoen, maindirearekin bere bularrak estaliz. Sexuaz eta loaz aserik esnatzen zenean eduki ohi zuen zorion aurpegi inozoa zuen
|
baina
bi bularrak maindirearekin estaltzen zituen, lotsa zaharren baten ondorioz beharbada, ni erabat biluzik bainengoen. " Teresak hiru eguneroko idazten zituen", nobelaren lehen esaldia irakurri nion eta berak, lotsaturik, aurpegia estali zuen maindirearekin.
|
|
|
Badakit.
|
Baina
bi hilabete pasa dira hori idatzi zenidanetik, eta zu ere, pixka bat bada ere, biguntzen hasiko zinen, agian.
|
|
2004
|
|
|
Ez zen egon inolako eragozpenik nire lana beste leku baten egiteko; azken baten, Estatu Batuetan zein Ekialde Hurbilean jardun medikuntzan, lana bera izango zen; gainera, askoz beharrezkoagoa lurralde horretan, sufritzen ari den egoeragatik.
|
Baina
bi hilabete itxaron beharra izan nuen; batetik, paper pila behar nuen Palestinan sartzeko, eta bestetik, Gurutze Gorriko paperak prestatzeko.
|
|
|
Gutaz hitz egiteko deitu dizut.
|
Baina
biren arteko elkarrizketa ezinezkoa izaten da batek nahi ez duenean.
|
|
|
Funtzionaltasunean oinarrituriko hizkuntza jokaeraren araua, Agotek zioen moduan, hizkuntza erabileraren lege bihurtzen baldin bada, euskaldunak ez dauka lekurik ele bitan eratu nahi den gizarte molde honetan. Euskara gutxiagok edo gehiagok jakiteak badu noski eragina honetan guztian, zuzen zuzena gainera,
|
baina
bi hizkuntzen jakite maila berdindu arteko prozesu soziolinguistiko luze bezain korapilatsuan ez da garbi ikusten jakite maila hori bera ere nola berma daitekeen euskarari buruzko jarrera balio demokratikoetan oinarritzen ez bada. Erran nahi baita, erdaldunen aldetik nagusi diren jarrera eta jokabideak diren bezalakoak izanda, oro har, ez dagoela modurik hizkuntza erabilerari buruzko jarraibideak aldatzeko.
|
|
2005
|
|
|
–Azeri asko akabatu ditiat,
|
baina
bi hankakoa falta zaidak, entzun al duk, Anbrosio. Eta hi pieza bikaina haiz?
|
|
|
–Bai, zozoa eta belea bi hegazti ditun,
|
baina
biek ere beltz beltza diten ipurdia?
|
|
|
Horretan aldea ateratzen dio Madokari.
|
Baina
biak, zein bere estiloan, hain dira bikainak, hain irrealak. Horren ederra izateak bekatua izan behar luke.
|
|
|
–Ez dakit... –begira jarraitu zuen, erantzun baten eskean– Bai, nik baietz uste dut, froga guztiek hori adierazten dute; berak edo Iñigok,
|
baina
biek zekiten zertan ari ziren.
|
|
|
Eta kakarraldo gorria Iñesen liburuan bilatu dugu, argazkietan.
|
Baina
bi topatu ditugu, gorriak biak eta oso oso antzekoak. Oso oso oso oso antzekoak.
|
|
|
Bigarren zatiko 17 minutuan heldu zen polizia.
|
Baina
bi baino ez zituzten komisariatik bidali, agente bi. Eta bien artean egin behar zuten partidua gelditu eta hirurehun ikusleak golf zelaitik atera.
|
|
2006
|
|
|
Errealitatea, dena bat da (dena natura da, dena izpiritu da); gure kontsiderazioak ebakitzen ditu han bi aspektuak.
|
Baina
bi aspektuak ezin dira bihurtu bi errealitate bata bestetik beregain. Arrazaren balio biologista, beraz(" das physische Moment") 622, ez da izpirik ukatzen; bakarrik balio biologista bera ez dela biologista soila, ulertu behar da, Hegel/ Ortega-rentzat forma biologiko bat (natura) izpirituaren" bestea" (izpirituaren forma besterendua) baizik ez baita.
|
|
|
Bart gaueko afaria ez bazen, zerezko pintxoak prestatu behar zituen galdetuko genion, apur bat disimulatzearren, baina gure katxondeoa urrundik ere antzematekoa zen, eta koadrilako neskak ohartu ziren zertaz ari ginen. Azkenean kontatu egin behar izan genien turrun hotsen istorioa,
|
baina
bien bitartean makina bat barre egin genuen, eta geroztik ere gure arteko hizkeran txertatuta geratu zen arrantza mota haiena:
|
|
|
Salbatuta. Afaria bukatu eta ordubetera, ni mozkor arrail nengoen eta oraindik ez nekien
|
baina
biok ginen kondenatuak. Zeuk eraman ninduzun etxera.
|
|
|
Baina egun hartan, zure oparia eskuetan neukala, gorrotoa hauts egin zitzaidan esku artean eta, sinistu gabe ere, ito egin ninduen maitasunak. Frantsesez ez dakit gehiegi
|
baina
bi berba bueltaka eta bueltaka hasi ziren, noiz eztarriratu eta bidea emango nien. Je t’aime, je t’aime, je t’aime.
|
|
|
Oso literarioa. Normalean ez nintzen bakarrik joaten
|
baina
bi –bat eta bi– bi egun falta ziren –pare bat, beraz– zu nire bizitzatik ateratzeko. Londresera all right, eta garagardo beltza behar nuen.
|
|
|
|
Baina
bi maitaleen arteko gorabeherak ez ziren ezezagunak herrian: edozein lekutan bezala, Ilforden ere esamesak eta ezkutuko txutxu mutxuak erraz zabaltzen ziren, aho mihietan ibilitakoak enteratu aurretik.
|
|
|
Neskaren gogoa bereganatu nahirik, gorriak eta beltzak ikusi zituen. Bide malkartsuan ibiltzea bezala izan zen bere hitzak Garcilasoren moldean
|
baina
biek hobeki konprenitzen zuten mintzairan lerrokaturik ikusi arteko lana. Errazagoa izanen zitzaion, Eiheralarreko erretorearen liburua orduan ezagutu balu.
|
|
2007
|
|
|
|
Baina
bi hankaren gainean ibiltzen zen. Hori ondorioztatu zuten ikertzaileek.
|
|
|
–Junta? idatzi, esate baterako,
|
baina
bi ahoskerak, [junta] eta [xunta] alegia, onartuz?
|
|
|
(Izpiritu orientalaren azpizatiketek ez dute interes handirik). Izpiritu mendebaldarra bat da,
|
baina
bitan banatzen da berriro: grekoa, germaniarra.
|
|
|
Biak batera aipatuz biak ez dira berdintzen.
|
Baina
bietan gaude Volksgeistetik arrazara pasata (arraza hori Volksgeistaren ukazio eta herentzia da une berean), ideien historian hori da kontuan hartu behar duguna.
|
|
|
Agureak beregana hurbiltzeko keinu egin zion eskua astinduz. Neska harritu egin zen,
|
baina
bi aldiz pentsatu gabe hurbildu zitzaion deika ari zitzaion agureari, zerbaitetarako laguntza zuelakoan. Kosta egin zitzaion ahoa ixtea aitonak gurutzegrama bat bukatzeko laguntza behar zuela esan zionean.
|
|
|
Bere sexu berekoen alboan zein zoriontsu diren behin eta berriz azpimarratzen, eta konprensioa eskatzen. Familia, normalean, harritzen da, negarrez has daiteke ama, eskuak burura eramaten aita,
|
baina
bi biok, sakon sakonean, aspalditik daukate semearen edo alabaren jokaera bitxiaren berri, aldizkari arraroren bat topatu dute mesanotxean, dei susmagarriak, denbora luzez ez ikusiarena egin badute ere. Familia gehienentzat, beraz, mota honetako aitormenak ez dira izaten pentsa daitekeen trauma edo lurrikara.
|
|
|
Thelma eta Louise akastunak ginen (nor zen nor ez zegoen argi,
|
baina
biok bikote hura osatzen genuela bai), gurpilik gabeko auto baten barruan, surik gabe zigarro bat erretzeko irrikan. Kurtsoa bukatu baino lehen ikusitako azkeneko pelikula zen hura.
|
|
|
Huraxe zen galdera. Ez dakit Irenek edo nik bota ote nuen,
|
baina
bi bion buruetan zegoen dudarik gabe. Herriko tabernan edota igerilekuko makinan metxero bat erosteko aukera berehala baztertu genuen.
|
|
|
Garbi esnatzeko ahalegin handiak egin behar izan nituen,
|
baina
biok geure buruak iglutik kanpo genituenean argi ikusi genuen nola bi osasun langilek Marguerite auto karabanatik ateratzen zuten. Esku ohe baten gainean.
|
|
|
Hasieran desorientatua nago eta kosta egin zait kanpora daraman irteera topatzen.
|
Baina
bi ate faltsu eta armairu bat probatu ostean, kalean naiz.
|
|
|
Halako batean neskak gustatzen zitzaizkiola esan izan balit, orduan bai hartuko nuela susto galanta.
|
Baina
bioi gustatzen zitzaizkigun mutilak. Mutil diferenteak, hori bai.
|
|
2008
|
|
|
Baina Natalia Gerardo ikusteko irrikan zegoen. Bi aldiz ikusi zuen maite zuèn mutila, lehenengo aldiz, etxean egin zutèn jaialdi gogoangarri hartan, eta, bigarrenez, isilpeko elkartzean?,
|
baina
bi ikustaldi haiek hirugarren bat eskatzen zuten, eta hirugarrenak munduko ikustaldi guztiak. Hartarako, isilpeko beste elkartze bat presta zezakeen.
|
|
|
Zer beste mundu zen hura, izan ere? Guztiek esaten zuten Nazario nortasun helduko gizona zela, adin bat zuena, bai,
|
baina
bi halako zituela zirudiena; alor hartan, ordea, haur babesgabe baten antz handiagoa zuen, bi gizonen egoteko moduak ere argi eta garbi adierazten baitzuen bien arteko aldea, Aquileok bere saltsan eta bere jokoan sartuta zirudien bitartean, Nazariok, aldiz, jokoz kanpo.
|
|
|
ahaleginak egiten zituen arren, ez baitzuen hura gainditzea lortzen, ez erabat bederen; hiltzen eta ezabatzen zuen bere baitatik, ustez, plazeraren hazia, gelako bakardadean erabiltzen zituèn ohiko diziplinez eta zilizioez gain, Millanek orratz bat eramateko ohitura hartu zuen, abituaren ehunean sartzen zuena eta atsegina sentitu orduko (etxean edo kalean, elizan edo ikasgelan) ateratzen zuena, eskuan edo eskumuturrean zulatzeko, mina plazeraren estalgarri gertatuko zitzaiolakoan?, baina hazi hura, goizago edo beranduago, piztu egiten zitzaion beti. Aita Millan ikasle bikaina zen,
|
baina
bi hilabeteko borrokak nekera eta akidurara eraman zuen, baita estudioen errendimendu apalago batera ere, ondorioz. Eta ikasketaburua, teologo distiratsu bat, munduko erlijioetan aditua, baita elizaren aro berri baten aitzindarietako bat ere?
|
|
|
Markes jauna, beraz, simil botaniko bat erabiliz, onttoa zen, eta markesa anderea alga, edo hura zen alga eta hau onttoa, biak gizakiak, bai,
|
baina
bi espezietakoak balira bezala, alegia?; dena dela, elkarren aurka eta elkar azpiratzen ibili beharrean, markes jaunak, voltairezalea zèn neurrian, ez zuen Elizako hierarkia ontzat hartzen, baina, kontraesana badirudi ere, ontzat hartzen zuen emazteak eta bi alabek kalonje jaun bat, jauregira noiznahi etortzen zena, aita espiritualtzat hartu izana, sinetsia baitzegoen, bestalde, Espainiako gizar... eskandalu eragilea, agian, hobeto, bere eskutik sortutako iskanbilak eta kalapitak lotuagoak baitzeuden gizartearen aurkako kritika azaleko bati sakoneko bati baino?, markes jaun andereek halako harreman sinbiotiko bat landu zuten, baita espazio berri bat sortu ere, elkarrenganako begirunea eta gutxieneko konfiantza oinarri zituena, halako moldez, non, bakoitzak bere bizimodua egiten zuen arren, markesa anderea noiznahi biltzen zen bere lagun amabirjinazaleekin, eta markes jauna bere adiskide min batekin, kontsula bera, urte luzeetan Ameriketan ibilitako pentsalari askea?, beti aurkitzen baitzuten, haatik, tarteren bat beren maitasun sinbiotikoa azaltzeko?
|
|
|
Non da orain? Zera, hilda eta lur azpian;
|
baina
bi urte lehenago, bertan hilko ahal naiz ez bazegoen goseak akabatzen! Eskean, lapurretan eta zintzurrak mozten ibili, eta hala ere goseak akabatzen, alajaina!
|
|
|
hiru gizon erori ziren, bat aurrerantz esparruan eta bi atzerantz kanpoan.
|
Baina
bi horietako batek urrutira seinale zuen zauritua baino gehiago beldurtua zegoela, di da altxa eta zuhaitz artean ezkutatu baitzen segituan.
|
|
|
Kasu hartan hain bistakoa iruditzen zitzaidan, ezin nuen imajinatu nola baretu behar zuen haien haserrea.
|
Baina
bi aldiz gizonago zen beste guztiak baino, eta aurreko gaueko garaipenak berebiziko nagusitasuna emana zion haien gainean. Zirenak eta ez zirenak entzun behar izan zituzten; beharrezkoa zela nik sendagilearekin hitz egitea esan zien; muturrean igurtzi zien mapa, eta tratua hausteko moduan al zeuden galdetu zien, noiz eta altxorraren bila hasi behar zuten egunean bertan.
|
|
|
Tiro bat uler zitekeen.
|
Baina
bi tiro egitea eta gorputik txaku rra rengana berrogei metro inguruko tartea izatea ez zen ulertzeko modukoa, txakurra arrastaka sastraken ingurura hurbildu ez bazen, behintzat. Bidean odol arrastorik egon zitekeenik ere ez zitzaion bururatu ordura arte, eta berandu zen, zegoeneko, bueltatu eta begiratzeko.
|
|
|
–Bai, beti berdina esaten didazu; badakit ez zaidala dena ahaztuko,
|
baina
bion artean bururatutakoaren xehetasunak galdu egingo dira geroko utziz gero. Beharrezkoa dut ahalik eta lehenen, une berean, apunta tzea.
|
|
|
Maitasunaren arlokoak ditu maitea eta, harekin batera, poesia eta aberria; azken bi horiek parez pare maite ditu, eta zalantza egiten du bata ala bestea ipini lehen buruan.
|
Baina
biak bat eta bera dira; areago, poesia du aberri, eta hortik gainerakoak.
|
|
|
Bi hizkuntza menderatzaile horien kultura, espiritua, sena eta giroa elkarrekiko kidetasunean bazkatzen dira gizarte nazionalaren eguneroko eraikuntzan. Eraikuntza nazionala, izan ere, eguneroko jarduna da gurean,
|
baina
bi nazio estatu arrotzen eraikuntza da egiten dena Euskadi edo Euskal Herria izeneko lurraldean, ez guk hitzetik hortzera darabilgun euskal nazioarena.
|
|
|
|
Baina
bi lan horiek ezer gutxi esaten diote ikusleari, hotzak dira, ilunak. Teknika bat muturreraino eramana, besterik ez dute adierazten.
|
|
|
Baina Natalia Gerardo ikusteko irrikan zegoen. Bi aldiz ikusi zuen maite zuèn mutila –lehenengo aldiz, etxean egin zutèn jaialdi gogoangarri hartan, eta, bigarrenez, isilpeko elkartzean–,
|
baina
bi ikustaldi haiek hirugarren bat eskatzen zuten, eta hirugarrenak munduko ikustaldi guztiak. Hartarako, isilpeko beste elkartze bat presta zezakeen.
|
|
|
ahaleginak egiten zituen arren, ez baitzuen hura gainditzea lortzen, ez erabat bederen; hiltzen eta ezabatzen zuen bere baitatik, ustez, plazeraren hazia –gelako bakardadean erabiltzen zituèn ohiko diziplinez eta zilizioez gain, Millanek orratz bat eramateko ohitura hartu zuen, abituaren ehunean sartzen zuena eta atsegina sentitu orduko (etxean edo kalean, elizan edo ikasgelan) ateratzen zuena, eskuan edo eskumuturrean zulatzeko, mina plazeraren estalgarri gertatuko zitzaiolakoan–, baina hazi hura, goizago edo beranduago, piztu egiten zitzaion beti. Aita Millan ikasle bikaina zen,
|
baina
bi hilabeteko borrokak nekera eta akidurara eraman zuen, baita estudioen errendimendu apalago batera ere, ondorioz. Eta ikasketaburua –teologo distiratsu bat, munduko erlijioetan aditua, baita elizaren aro berri baten aitzindarietako bat ere... edo aitzindarien aitzindaria, hobeto, jakituria, elizaren ohiko inertzietatik harat, eremu zabalago bat bezala ulertzen zuena– hartaz ohartu, eta egun batean deitu egin zion:
|
|
|
Zer beste mundu zen hura, izan ere? Guztiek esaten zuten Nazario nortasun helduko gizona zela, adin bat zuena, bai,
|
baina
bi halako zituela zirudiena; alor hartan, ordea, haur babesgabe baten antz handiagoa zuen... bi gizonen egoteko moduak ere argi eta garbi adierazten baitzuen bien arteko aldea, Aquileok bere saltsan eta bere jokoan sartuta zirudien bitartean, Nazariok, aldiz, jokoz kanpo. Nola ez zen, baina, jokoz kanpo egongo, baldin eta hura emakumeekin harremanetan jartzen zèn lehen aldietakoa bazen?
|
|
|
Markes jauna, beraz, simil botaniko bat erabiliz, onttoa zen, eta markesa anderea alga, edo hura zen alga eta hau onttoa –biak gizakiak, bai,
|
baina
bi espezietakoak balira bezala, alegia–; dena dela, elkarren aurka eta elkar azpiratzen ibili beharrean –markes jaunak, voltairezalea zèn neurrian, ez zuen Elizako hierarkia ontzat hartzen, baina, kontraesana badirudi ere, ontzat hartzen zuen emazteak eta bi alabek kalonje jaun bat, jauregira noiznahi etortzen zena, aita espiritualtzat hartu izana, sinetsia baitzegoen, bestalde, Espain...
|
|
2009
|
|
|
|
Baina
bi egun haietan ni, zur eta lur benetan ahozabalitu ninduena, Arantzazuz Gandiagak ikus asmatzen zuena, orografikoki altzo bat osatzen duen paraje amatarrarena, Arantzazuri bezalaxe Delfiri osoki egokitzen zaiola ikustea izan zen. Lehenengotik ez nintzen akordatu.
|
|
|
Gandiagaz mintzatzea zaila izan da niretzat beti, ez dakit zergatik, eta zailagoa orain, hil eta gero. Bi historia diferenteegiak izan gara biok, ni neure historiatik mintzatuko naiz?,
|
baina
biok Arantzazu izan gara, edo gara, eta gure historia hori gogoratu dut Bitorianorekin azken egunotan. Ni neure bidean joan naiz; zergatik joan da bera bere bide horretatik?
|
|
|
Bi puntuotan Russellen hautuak, ez bakarrik tradizio erlijioso jakin baten ildoan lerrokatzen dira, ezpada bera aktiboki tradizio hori baiesten eta sendotzen ahalegintzen da beti, bestela eliza kristauen hagitz kritikoa izan arren aldi berean.
|
Baina
bi puntu fundamentalotan aukera, erlijioso, hori erabakitzeak logikoki inplikazio luzeak ditu.
|
|
|
Baina zientzia ere zientziak da, pluralean; eta arrazoimena, arrazoimenak, arrazoizkotasunaren forma diferenteak. Arrazoimenaren izenean Sartre eta Russell ateistak dira, Galilei eta Einstein txit erlijiosoak(
|
baina
bien erlijiositatea diferentea, gero). Arrazoizkotasun estriktoenaren bila pribilegia liteke arrazoimenaren eredu bat, erlijioa eta Jainkoa ezabatzen duena (Russell).
|
|
|
Tartean egonalditxo baten ondoren Zarautzen, sermolari estimatua izan ei da?, 1918ko urrian Tolosako komentura destinatua izan da.
|
Baina
bi hilabete eta erdi eskasen buruan,,, gripe espainolak, jota Tolosan hil da.
|
|
|
Gero, berak beti Arantzazun jarraitu zuen; ni beste bide batzuetatik ibili naiz, nola barrutik hala kanpotik. Oinarrizko formazio intelektual eta espiritual berdintsukoak jatorrian, gure bizialdian arazo berdintsuen aurrean aurkitu gara, erlijiosoak, sozialak, politikoak, etab.,
|
baina
bi erabaki diferente izan gara. Zergatik?
|
|
|
Scarsdalen bizi zen. Libre utzi
|
baina
bi detektibek haren urrats guziak zehatz mehatz ikusmiratzen zituzten.
|
|
|
Bekozkoa jarri eta ahoa ireki zuen Teofilo Mariak, kalonje jaunak bezalaxe,
|
baina
biak isildu eta Nazariori begira geratu ziren, etxeko emakumeak ere halatsu.
|
|
|
–Bien alde nago,
|
baina
bien kontra ere bai, zeren?
|
|
|
Eta, jakina, benetakorik ezean, etxean izara bat hartu, eta batetik bestera ibiltzen zen, uuuuu eta uuuuu! Teofilo Mariak eta Damasok barre egiten zioten, edo, onenean, ez zuten aintzakotzat hartzen,
|
baina
bi arrebak eta Gabino, anaiaren jokoan sartu eta beldurrak eragindako bertigo eta atseginaren artean egoten ziren, bertigotik atseginera eta atseginetik bertigora: uuuuu eta uuuuu?!, geldi hor, Domingo!, uuuuu eta uuuuu?!
|
|
|
esan nahi baita lau hitz haiek lau norabide ere izan zitezkeela, etorkizunari aukera guztiak zabaltzen zizkiotenak, Domingok bere buruari zera esan nahiko balio bezala, azken batean: . Bukatu da mundu zaharra eta eraiki dezadan aurrerantzean berria?; esaldiak,
|
baina
bi zati zituen, eta Domingok aise bai aise osa zezakeen zerrenda, lehenengo zatiari zegokionez: bukatu dira disimuluak, bukatu da sarjentu putakumearen antzeko jarrerak zuritzen ibili beharra, bukatu da bulegoko arrainontzia, non arrain bat bezala bizi izan bainintzen, kontuen eta fakturen ur oxigenorik gabean itota?; Domingok, ordea, lanak eta zailtasunak zituen esaldiaren bigarren zatiari lotutako zerrenda osatzeko orduan:
|
|
|
–Tadeuz?
|
Baina
bi urte geroago hil zuten Tadeuz?
|
|
|
Lasto sua eta kalaka. Frantximantak poliki idazten zuen,
|
baina
bi orri behar zituen batean labur zitekeena aditzera emateko. Bazekien, bertzalde, ene begiak ez zirela bakarrak izanen gutunaren gainean pausatzen.
|
|
|
Bonba gehiago izan litezke eta!?.
|
Baina
biek jarraitu dute korrika. Atzean utzi dituzte langileentzako aparkalekuak eta trenbidea kudeatzen duen enpresako biltegi zaharra.
|
|
|
Bekozkoa jarri eta ahoa ireki zuen Teofilo Mariak, kalonje jaunak bezalaxe,
|
baina
biak isildu eta Nazariori begira geratu ziren... etxeko emakumeak ere halatsu. Etxeko jaunak, berriz, erdibitua behar zuen, bi sentimendu kontrajarriren artean, semeen artean Teofilo Maria baitzuen kuttun eta alaben artean Ada; hain kuttun zuen azken hau, non, egoera hartan, aitari gogorra egin baitzitzaion, ausaz –erraietako sentimendu errukizko bat eragin ote zioten Nazariori Adaren malkoek? –, alaba are gehiago estutzea; nola, bada, baldin eta Nazariok buru buruan bazuen –izango ez zuen, bada! – Adari umetan egin ziona, noiz eta haren ametsari –kantagintza ogibide bihurtzeko posibilitateari, alegia, opera kantari edo beste mota bateko abeslari gisa– hegoak ebaki baitzizkion!; une hartan, ordea, guztiak eskatzen ari zitzaizkion zirt edo zart egin zezala, semearen edo alabaren eta koinataren alde, eztabaidak, zegoèn puntuan egonda, ez baitzuen atzerabiderik, eta hala, bospasei segundoren buruan erabaki ahalik eta salomonikoena hartzen zuela, esan zuen:
|
|
|
Eta, jakina, benetakorik ezean, etxean izara bat hartu, eta batetik bestera ibiltzen zen, uuuuu eta uuuuu! Teofilo Mariak eta Damasok barre egiten zioten, edo, onenean, ez zuten aintzakotzat hartzen,
|
baina
bi arrebak eta Gabino, anaiaren jokoan sartu eta beldurrak eragindako bertigo eta atseginaren artean egoten ziren, bertigotik atseginera eta atseginetik bertigora: uuuuu eta uuuuu...!, geldi hor, Domingo!, uuuuu eta uuuuu...!
|
|
|
esan nahi baita lau hitz haiek lau norabide ere izan zitezkeela, etorkizunari aukera guztiak zabaltzen zizkiotenak, Domingok bere buruari zera esan nahiko balio bezala, azken batean: " Bukatu da mundu zaharra eta eraiki dezadan aurrerantzean berria"; esaldiak,
|
baina
bi zati zituen, eta Domingok aise bai aise osa zezakeen zerrenda, lehenengo zatiari zegokionez: bukatu dira disimuluak, bukatu da sarjentu putakumearen antzeko jarrerak zuritzen ibili beharra, bukatu da bulegoko arrainontzia, non arrain bat bezala bizi izan bainintzen, kontuen eta fakturen ur oxigenorik gabean itota...; Domingok, ordea, lanak eta zailtasunak zituen esaldiaren bigarren zatiari lotutako zerrenda osatzeko orduan:
|
|
|
–Bien alde nago,
|
baina
bien kontra ere bai, zeren...
|
|
2010
|
|
|
geldiarazi gintuen arte; gure ondotik pasatu zenean, eskutik helduta geunden une hartan Helena eta biok?, zorrotz begiratu zigun, sakristauak bere handinahia zuen, eta une hartan, beharbada, apaizaren parekoa zela iruditu zitzaion?, ikusi ez ezik, ikusiari buruzko epaia ere ematen ariko balitz bezala, kondenazko epaia, alegia?: ...oitzak bere bakardaderako bidea hartzen zuela; berriro eseri ginen lizardian, bera enbor baten aurka eta ni beste baten aurka, biok aurrez aurre, bi esku banatuen irudia burutik ezin kendu nuela; ustez batzen gintuèn denboraren baitan bi denbora ote zeuden, bada, bata Helenarena eta bestea nirea, bakoitzak bere autonomia zuena, noiznahi har baitzezakeen bakoitzak bere bidea?; biok bat ginen, bai,
|
baina
bi ginen une hartan batez ere, gizonaren epaiak gure harremanak kolpetik zapuztu balitu bezala; batasunaren bitasun hura ote zen gure etorkizuneko desadostasun balizkoen sorburu??
|
|
|
finitua eta infinitua aldi berean?, eta dogma hura irenstezina egiten zitzaidan, zenbat eta gehiago pentsatu, silogismoak eta kateatzea umetako eta nerabezaroko jolasa nuen?, orduan eta gutxiago ulertzen bainuen: uler nezakeen Kristo gizon izatea, edo Kristo Jainko izatea,
|
baina
biak batera, nekez. Zer meritu zuen, bada, Kristo gizonaren gurutziltzatzeak, baldin eta Kristo Jainkoak ongitxo bazekien handik hiru egunera piztuko zela?
|
|
|
Ezindu bakarra izan genuen ordura arte Regina enean,
|
baina
bi genituen jada. Biak ez zeuden, ordea, puntu berean:
|
|
|
Komunikazio hari hori ez zen sekula eten. Barajasko atentatua gertatu eta gero Gobernuak uko egin zion ETArekin biltzeari,
|
baina
bi aldeek harremanetan jarraitu zuten, Henri Dunant Zentroaren bidez. Espainiako Gobernuaren ordezkaritzak funtsean hiru mezu helarazi zizkion ETAri nazioarteko bitartekarien bidez: batetik, Barajasko atentatuaren ondoren, ez zegoela alderdien arteko akordio politikorako aukerarik; bestetik, ez zegoela ETArekin zuzenean biltzeko baldintzarik; eta, prozesua berriro abian jarri ahal izateko bide bakarra zegoela:
|
|
|
Amarekin batera Palenqueko kale nagusian behera egiten zuen bitartean, Amaiak arnasa hartu zuen aske. Polizia bibotedunak kanpamentura kotxez eramateko eskaintza egin zien,
|
baina
biek ezetz egin zioten buruarekin. Buelta bat eman nahi zuten herritik, lehenengo paseoa hara ailegatu zirenetik.
|
|
|
Amaiaren lehen bulkadak lagunari erantzutea eskatu zion.
|
Baina
bi aldiz pentsatu behar izan zuen: idazten bazion, ezinbestean kontatu zion Inskripzioen Tenpluan aurkitutako horri buruz zer edo zer, eta ez zeukan gertatutakoaren inguruan hitz egiteko edo idazteko gogorik une hartan.
|
|
|
Egia zen txikitatik izan zuela zaletasun hori, eta egia halaber ez zeukala zergati garbirik,
|
baina
bi egia horien artean isilpean utzi ohi zuen oroitzapen mami bat, atxikimendu horren arrazoi erabatekoa ez bazen ere haren pizgarri gisa gordetzen zuena bere baitan: bost bat urte zituela, aitak, amaren ezkutuan, Oihana hartu eta berarekin eraman zuen motorrean, buelta bat ematera.
|
|
|
Beharbada hobe litzateke dena ahanzturaren gau beltzean betiko aienatzen uztea, euri artean isuritako malkoak urtzen diren modu berean. Lehentxeago edo geroxeago ezerezean desegite hori izango da, nahitaez, gure helmuga,
|
baina
bien bitartean, iluna iritsi artean, utz iezadazu, alaba maitea, biok besotik heldu eta, erdi ilunpetako xuxurla giroan, nire amodio istorio isilpeko hau konta diezazudan.
|
|
|
finitua eta infinitua aldi berean—, eta dogma hura irenstezina egiten zitzaidan, zenbat eta gehiago pentsatu —silogismoak eta kateatzea umetako eta nerabezaroko jolasa nuen—, orduan eta gutxiago ulertzen bainuen: uler nezakeen Kristo gizon izatea, edo Kristo Jainko izatea,
|
baina
biak batera, nekez. Zer meritu zuen, bada, Kristo gizonaren gurutziltzatzeak, baldin eta Kristo Jainkoak ongitxo bazekien handik hiru egunera piztuko zela?
|
|
|
Ea harrapatzen dugun..." esan zidan bat batean, tximeletaren atzetik abiatzen zela, barre algaren artean, eta ni haren atzetik, harik eta gizon baten ezusteko presentziak —ez dakit zergatik, baina, oroitzen dudan bakoitzean, beti hartzen diot sakristau itxura... jakin dakidan arren hori esatea eta ezer ez esatea elkarren parekoak direla— geldiarazi gintuen arte; gure ondotik pasatu zenean —eskutik helduta geunden une hartan Helena eta biok—, zorrotz begiratu zigun —sakristauak bere handinahia zuen, eta une hartan, beharbada, apaizaren parekoa zela iruditu zitzaion—, ikusi ez ezik, ikusiari buruzko epaia ere ematen ariko balitz bezala —kondenazko epaia, alegia—: ...oitzak bere bakardaderako bidea hartzen zuela; berriro eseri ginen lizardian, bera enbor baten aurka eta ni beste baten aurka, biok aurrez aurre, bi esku banatuen irudia burutik ezin kendu nuela; ustez batzen gintuèn denboraren baitan bi denbora ote zeuden, bada, bata Helenarena eta bestea nirea, bakoitzak bere autonomia zuena, noiznahi har baitzezakeen bakoitzak bere bidea?; biok bat ginen, bai,
|
baina
bi ginen une hartan batez ere, gizonaren epaiak gure harremanak kolpetik zapuztu balitu bezala; batasunaren bitasun hura ote zen gure etorkizuneko desadostasun balizkoen sorburu...?
|
|
|
Ezindu bakarra izan genuen ordura arte Regina enean,
|
baina
bi genituen jada. Biak ez zeuden, ordea, puntu berean:
|
|
2011
|
|
|
Erran nahi baita Gisela zatituta zegoela?
|
baina
bi aukera haien artean. Urgainen geratu edo Gallartara itzuli?, lehenengoaren alde lerratu zen, lekuz aldatzea erabakirik onena zelakoan, semeak, pixkanaka, aitaren borroka politikoa ahantz zezan; denborarekin, baina, damutzera ere iritsi zen Gisela hartutako erabakiaz, bere seme hark berant gabe aurkitu baitzuen aitaren ordezko erreferentzia:
|
|
|
Bi hitz bakarrik errepikatu zituen,, bai, esan? bi edo hiru aldiz,
|
baina
bi hitz horiek esateko modua edonor maitemintzekoa zela iruditu zitzaidan, ahotsa oso beroa baitzuen, hitz egiten zuen bakoitzean telefonoa lurrunduta uzteko lain. Berarekin bizi nintzela, askotan esaten nion telefono erotiko batean lan egin zukeela, aski zuela eguraldiari buruz hitz egitea hariaren beste aldean zegoena beroturik jartzeko.
|
|
|
Beharbada oraindik garaiz nengoela esaten nion neure buruari ilunabarretako tristurak bihotza estutzen zidanean.
|
Baina
bi urte luze igaro ziren eta ohartu egin nintzen ez zuela kontu honek atzera biderik. Gainera, goizean esnatu eta minutu bat edo beste igarotzen ziren batzuetan nire neskarekin gogoratu gabe, eta horrek sendatzen ari nintzela adierazten zidan.
|
|
|
Zelai berde eta zabal batean daude bi lagunak, ikusten ez den etxe baten atzealdean. Dauden lekutik ez da ez biderik ez bidexkarik ikusten,
|
baina
biok dituzte begiak aurreko zelaiaren zerumugan. Harantz egiten du eguzkiak bere bidea, eta ezkutatzeko zorian dagoenean esaten du Amak zain dagoen bitartean kuluxka bat egingo duela, eta hantxe hartzen du lo, zelai gainean, kuzkurturik, amapola odoldu bat gari berdearen artean.
|
|
|
Beraz, sei elementu lirateke bide bera egin nahi duten gainerako herriek ere kontuan hartu beharrekoak, nire iritziz.
|
Baina
bitan labur daitezke Giza Garapen Iraunkorra lortzeko ezinbesteko osagaiak: identitatea eta berrikuntza.
|
|
|
Arratsalde batez bildu ginen, eta ez dakit kasualitatea, suertea edo zer izan zen,
|
baina
bi hitz esan baino lehenago han ari ziren gazte garaietako kontuekin. Ez nuen ia ezer galdetu beharrik izan.
|
|
|
Filma estreinatu zutenetik ez dira gehiegi aldatu, ilea urdinduagoa, akaso. Bata bazkari batetik atera dut, bestea siestatik jaiki berri da,
|
baina
biak ere umoretsu azaldu zaizkit. Patxaran bana eskatu eta ez diote barre egiteari utzi solasaldi osoan, konplizitate handia daukatela nabaria da eta gozamena da giro horretan elkarrizketa egitea.
|
|
|
Amets bat ere sartu nahi izan zuen, oso surrealista, familia guztia kutxa izozkailuari tiraka hondartzan, toki bila.
|
Baina
bi autoreak ez ziren adostasunera iritsi, eta ametsik gabe ikusi dugu pantailan.
|
|
|
Garañok eta Goenagak, Moriarti Produkzioak ekoiztetxean hamar urte eman zituzten elkarlanean film luzea egin aurretik,
|
baina
biek batera zuzendari lana egiten zuten lehen aldia zen. Eta aitortu didatenez, gogorra izan zen hainbat unetan, lanak banatu arren (Jon talde teknikoarekin, Jose Mari aktoreekin) eta aurretik dena oso lotuta eraman arren, errodajean presio handia dagoelako, denbora gutxi, segundotan hartu beharreko erabakiak?
|
|
|
Bide bazterreko lur erretenera bota behar izan du horrek bere burua, autoaren ostikotik libratzeko. Eskuetatik joan zaio pistola,
|
baina
bi tiro egiteko astia izan du.
|
|
|
Abiadura Handiko Trenarentzat prestatu duten ibilbidean dagoela-eta, eraitsi egin nahi dute Sakoneta, gure familiaren baserri eta gure senide Joxeren bizitokia; aditu eta herritar askok adierazi izan dute proiektu honekiko desadostasuna; gu ez gara horretan sartuko
|
baina
bi gauza behintzat garbi utzi nahi genituzke: lehenengoa, Joxek beti bezalako duintasun eta konpromisoz jokatu duela, kontzientzia garbiz eta erabaki sendoz; eta bigarrena, modu baketsuan adierazi duela bere protesta; ez dugu sinesten tirorik egin duenik; Sakonetan ez dago inongo armategirik, ezta ehizarako eskopetarik ere.
|
|
|
Txorakeria dirudi, baina Karmen gabe ez dakit bizitzen. Idatzi gabe ere ez, jakina,
|
baina
bi ezintasun desberdin dira, bi plano edo substratu diferentetan daudenak. Nolanahi ere, Karmen gabe nuke idatzi, eta idatzi gabe, berriz, ez nuke Karmen galduko?
|
|
|
Martinek begirada jaitsi eta trago bat eman zion zerbezari. Leiho ondoko zerbeza latei begiratu zien,
|
baina
bien edalontziak erdi parean zeuden oraindik. Isilean gelditu ziren, ateko txirrina entzutean Martinek irratia itzali baitzuen.
|
|
2012
|
|
|
Gazteen bertsioa dudan jarri zen lehen unetik.
|
Baina
biek bertsio bera emateak, ez batek ez besteak zuzenketarik ez egiteak eta, batez ere, gezurretan ari zirela inork ezin frogatzeak sinesgarritasuna eman zien, neurri batean behintzat. Asko ziren, adibidez, LSD hartu ostean autoa gidatzeko moduan ezin zitekeela egon ziotenak; hor iritziak kontrajarriak ziren.
|
|
|
Norbaitekin ari da hizketan. Ez duzu esaten dutena ulertzen
|
baina
bi dira. Bi ahots ezberdin.
|
|
|
Emakume bera, Vera,
|
baina
bi ezberdin.
|