|
2010
|
|
|
Tarteko urte luze horietan bazeuden egon euskaldunak, baina, ez zitzaien garatu talde berekoak izatearen kontzientzia. Eratuz joan ziren Ameriketako kolektibitate horien guztien ezaugarrietariko bat izan da
|
bai
frantses euskaldunez eta bai euskaldun espainolez osotu zirela azkenean. Alabaina, euskaldunen jatorri bikoiztasun horrek luzatu egin zuen euskal kolektibitatearen eraketa prozesua, gainditu behar baitziren lehenago elkarte" basko espainol" eta" basko frantsesak".
|
|
|
Aspaldidanik errotzen hasia zen hizkuntza egoeraren desoreka larriagotu egin zen XIX. mendean.
|
Bai
frantses estatuan, nola espainolean, Madril eta Pariseko mintzairen aldeko politikak euskaldunen zokoratzea zekarren, mentalki (mintzairaren berezko balioa gutxietsiz, garapena oztopatuz.) eta fisikoki (erabiltzeko espazioak murriztuz, funtzioak gutxituz...). Ondorioak begi bistakoak ziren XX. mendearen hasieran:
|
|
|
1930ean, arabiarrak eta berbereak bereizteko estrategia horretan, frantsesek dahir berberea aldarrikatu zuten, 828 gerora
|
bai
frantsesentzat eta bai berbereentzat hain kaltegarria suertatuko zena. Hala arabiarrak nola amazigak dekretu horren kontra plantatu ziren, frantziar kolonialismoaren aurkako erresistentzian.
|
|
2015
|
|
|
Beñat Oihartzabalek, hortaz, beste lan hipotesi bat gauzatu du, beste eszenario bat itxuratu du, ulertu ahal izateko Lapurdiko loraldiko idazleen agerpena eta norentzat idazten zuten. Haren ustez, eta darabiltzan datuen arabera, XVII. mendearen hastapeneko Lapurdin euskara zen gizarteko hizkuntza arrunta, bai eta gehienentzat bakarra ere, latina zelarik jakintza hizkuntza, eta
|
bai
frantsesa ere azken hau gero eta gehiago nagusitu zen mendea aurrera joan ahala, goi mailako jende artean, legegizon zein armadako eta elizako buruzagi. Nolanahi, herritar gehienak, bai laborari eta ofizialeak, bai merkatari eta marinelak, euskara hutsez bizi ziren:
|
|
2017
|
|
|
Andres Eguaguirrerena horietako kasu bat izan zen, batetik Palafoxen izendapena baitzeukan frantsesen aurka Nafarroan aritzeko, baina bestetik, bere kabuz Lesakako herria arpilatu zuen. Espozek bere Oroitzapenetan dioenez, gaizkile horietako bat, Leireko Carreteroa, Minak fusilarazi zuen bai nafarrei eta
|
bai
frantsesei egin zizkien ankerkeriengatik. Ez da harritzekoa, beraz, gerrillariek Lizarran eragindako kalteen eta Tuteran egindako arpilatzearen ondorioz, herritarrek nahiago izatea frantsesen inbasioa gerrillarien liberazioa baino.
|
|
|
Lizarran eragindako kalteen eta Tuteran egindako arpilatzearen ondorioz, herritarrek nahiago zuten frantsesen inbasioa gerrillarien liberazioa baino. Espozek bere oroitzapenetan dakarrenez, horietako bat, Leireko Carreteroa, Minak fusilarazi zuen bai nafarrei eta
|
bai
frantsesei egin zizkien ankerkeriengatik. Espainiako gobernuek, aldiz, ezberdin jokatu zuten sasoien arabera:
|
|
2018
|
|
|
Maiz itzulpenak dira, beste batzuetan sorkuntzak; gisa horretan, antzerki talde profesionalek antzokiak betetzen dituzte Euskal Herri penintsularrean. Euskal Herri kontinentalean, aldiz, merkatu txikiagoa dago antzerki profesionala garatzeko, bai euskaraz,
|
bai
frantsesez (bistan da, frantsesezkoak Frantzian gaindi ibil daitezke).
|
|
2022
|
|
|
Berriro itzuliz gure behakoa Maurice Souberbiellerengana, badirudi 1921eko" Uztariztar soldado hilen orhoitzapena" protokolozko mintzaldi hartaz gain ez zuela beste ezer argitaratu euskaraz Gure Herria aldizkarian, baina
|
bai
frantsesez. 1930eko maiatzeko zenbakian, zazpi orrialdeko artikulu batekin abiatu zuen La flore basque izeneko saila, jarraipen esporadikoa eduki izan zuena 1932ko iraila arte.
|