|
2000
|
|
|
25 artikulua. 1 Pertsona orok du bizimodu egokia izateko eskubidea,
|
bai
berari eta bai bere familiari osasuna eta ongi izatea bermatuko diena, eta batez ere janaria, jantziak, bizitokia, mediku sorospena eta gizarte zerbitzuak; eta baita lanik eza, gaixotasuna, elbarritasuna, alarguntasuna, zahartzaroa edo bizibidea nahi gabe galtzeko beste kasuren bat gertatzen denerako asegurua izateko eskubidea ere.
|
|
|
25 artikulua. 1 Pertsona orok du bizimodu egokia izateko eskubidea, bai berari eta
|
bai
bere familiari osasuna eta ongi izatea bermatuko diena, eta batez ere janaria, jantziak, bizitokia, mediku sorospena eta gizarte zerbitzuak; eta baita lanik eza, gaixotasuna, elbarritasuna, alarguntasuna, zahartzaroa edo bizibidea nahi gabe galtzeko beste kasuren bat gertatzen denerako asegurua izateko eskubidea ere.
|
|
|
3 Lanean ari denak bidezko lan saria eta aski zaiona jasotzeko eskubidea du,
|
bai
bera eta bai bere familia, giza duintasunari dagokion bezala bizitzeko bestekoa. Horretarako aski ez bada lansaria, gizarteko laguntzaren bidez osatuko da.
|
|
|
3 Lanean ari denak bidezko lan saria eta aski zaiona jasotzeko eskubidea du, bai bera eta
|
bai
bere familia, giza duintasunari dagokion bezala bizitzeko bestekoa. Horretarako aski ez bada lansaria, gizarteko laguntzaren bidez osatuko da.
|
|
|
Ordea, borroka hark ez zuen historia luzerik izan, zeren, hasi bezain sarri, lehenengo entseiuan zauritu eta akabatu baitzuen Joxe Aberasturik, eta hala gelditu zen eskarnio egin ustea eskarniatua eta odol isurle ustezkoa odolustua, lurrean etzanik, bere kapelu hegal zabala —baita ile-ordea ere— burutik kanpoan eta bere iduri irrigarri harekin, zeren halakoa baitzen haren begitarterat bildurikako keinua, eta zeren buruan orraztatu gabeko bi ile baitzituen, biak ere nahasirik eta izurturik. ...ortési kasik denborarik eman ez ziolako bere lekuan jartzeko eta konbaterako behar bezala prestatzeko; baina bizkaitarra ez zen isiltzekoa, eta ihardetsi zion ezen hura gezurra zela eta bere ohorearen kontrako falta, gezurti deitzen ari zitzaiolako eta koldar, eta erran zion, halaber, ezen, baldin gizona bazen, egin zezala urrats bat aitzina berak ere, zeren munduko denbora guztia emanen baitzion
|
bai
bere lekuan jartzeko eta bai bertze prestakuntza guztien egiteko ere, nahiz eta aitzinetik jakinarazten zion ezen bere lekua, handik gutirat, hilen lekua izanen zela eta bere lagun hil berriaren lekua. Eta, orduan, gaztelau hark keinu bat egin zien bere lagunei eta guztiek, supituki eta deblauki, jauzi batean ezpata biluztu eta bizkaitarra inguratu zuten.
|
|
|
...ai baitzen, halako moldez, non noiznahi den erraiten baitzigun ezen, alargundu ondoren, hiru gizonek eskatu ziotela eskua, baina haiek guztiak gibelat bihurtu zitzaizkiola, noiz eta jakin baitzuten ezen etxea eta etxeko errentak miserikordietako obrentzat zituela, zeren hura izan baitzen haren senarraren —zeinari jaun Ricardo Meneses baitzeritzan— azken nahia, eta berak zin egin baitzion
|
bai
bere buruari eta bai bere senar izan zenari ere ezen bete eginen zuela haren hitza. Eta gero, txantxetan eta irria ezpainetan, solasaldi haietan biltzen ginenoi beha, erraiten zigun:
|
|
|
...ldez, non noiznahi den erraiten baitzigun ezen, alargundu ondoren, hiru gizonek eskatu ziotela eskua, baina haiek guztiak gibelat bihurtu zitzaizkiola, noiz eta jakin baitzuten ezen etxea eta etxeko errentak miserikordietako obrentzat zituela, zeren hura izan baitzen haren senarraren —zeinari jaun Ricardo Meneses baitzeritzan— azken nahia, eta berak zin egin baitzion bai bere buruari eta
|
bai
bere senar izan zenari ere ezen bete eginen zuela haren hitza. Eta gero, txantxetan eta irria ezpainetan, solasaldi haietan biltzen ginenoi beha, erraiten zigun:
|
|
|
Eta handik aitzina kontatu zidan nola, gaitzaren sendatzeko, Donibane Lohizunerat itzuli, eta medikuarenganat joan behar izan zuten
|
bai
berak eta bai osaba Joanikotek ere, eta nola medikuak erakutsi zien —zeren osaba Joanikot ez baitzen medikuez gehiegi fidatzen, halako moldez, non, haien ardurapean zegoen bakoitzean, mila galdegite egiten baitzien—, ezen bi teoria zeudela: bata zen Fracastoro ren tratatuan agertzen dena, eta eriari guaiakoa hartzea kontseilatzen ziona:
|
|
|
...an zidan, halaber, ezen borroka ezin neketsuago batzuen ondorez garaitu zituztela ho landarrak, biktoria pirriko batean... halako moldez, non almirant D’Estrée sek Tortugako irlarat itzuli behar izan baitzuen, gizon eta untzi gehiagoren bila, Alain Coup d’Œil han berean utzirik, Trinidadeko kostako itsas zoko batean, zeina Alain Coup d’Œil ek gordelekutzat hartu baitzuen,
|
bai
bere untziaren hornitzeko eta bai haren alkaternaztatzeko ere, eta zeinari Alain Coup d’Œil en gizonek La Crique deitzen baitzioten. Eta, hartaz gain, bertze mila kontu aipatuko zizkidan, handik aitzina, neure harridurarako.
|
|
|
Aitonaren nekeaz mintzatu natzaizu, eta neke hura zetorkion, bai negozioen munduan izan zuen huts egitetik, zeinaz bertze toki batean xeheroago solastuko bainatzaizu, eta
|
bai
bere osasun eskasetik ere, zeren, hezueria zela kausa, gurdi zahar kirrinkatsuak baino herdoil gehiago baitzuen junturetan eta artikulazinoetan, eta zeren baitzuen, halatan, bere buruaren sostengatzen egitekorik aski.
|
|
|
Badakizu, jaun André, ezen guti direla gizonezkoen artean irakurtzen eta skribatzen dakitenak, baina are gutiago direla eskolatuak izan diren emaztekiak; aldiz, gure amak, zeina baitzen argia eta zorrotza, ongi irakurtzen eta skribatzen zuen eta hainbat liburu irakurriz janzten eta apaintzen zuen bere jakintasuna. Eta, liburu haietarik gehienak bere aita spiritualak uzten bazizkion ere, bazuen bat bere berea, eta liburu hura Gaspar de Asteteren Doctrina cristiana ren euskarazko tradukzione bat zen, 1608koa eta Iruñan publikatua, amak erabiltzen zuena
|
bai
bere buruaren janzteko, eta bai irakurtzeko eta irakasteko ere zerbitzuko neskei eta emaztekiei, zeinetarik inportantena Hipolita zeritzana baitzen, bere ohorezko dama eta laguntzaile leiala eta artatsua, amaren beztimendez arduratzen zena, baita haren garbitasun pertsonalaz ere, azal ukenduez zein ile kentzeaz. Konfesore eta aita spiritual hura, bertzalde, ezkondu baino lehenagokoa zuen amak, eta frantziskotar bat zen, Uraitzeko klaratarren komentuko kaperau izendatu zutena eta harat igorria izan zena; eta, nola gure ama ez baitzegoen haren kontseiluen uzteko, zeren apez hura laket baitzuen —don Frantzisko baino laketago bai bederen—, harat joaiten zen, urtean bizpahiru aldiz, aitorraren eta komunionearen egiteko, haietarik batean Pazkoarekin konplitzen zuela.
|
|
|
—Fida hadi nitaz, Joanes, eta kontsola hadi, zeren eta halakoetan fidatzeko gizona bainaiz... eta zeren dukeak ez baikaitu fusilatuko, gure intentzione ezkutuen berri ez dakien bitartean... Aitzitik, nola hura txantxazalea baita, eta nola laket baititu, bertzalde, kaka kontuak —edo, ez al haiz oroitzen zer ipuin kontatu zigun atzo,
|
bai
berak eta bai kondeak, baita dukesak eta kondesak ere, ene kakategia probatu ondoren? —, lagundu ere lagun ziezagukek, oharkabean...
|
|
|
Giltzaren hotsak aditu zituenean, fraidea jaiki egin zen, eta, nola baitzen zuhurra eta arduratsua, hartu zituen galtzoinak ez bertze beztimenda guztiak, eta karrikarat jotzen zuèn behe leihotik iltki zen, eta aienatu zen ezin arintkiago. Eta Bucciok gelan barrena egin zuen, eta ohe sagaratu berri hartan sartu eta pausatu zen, atseden egiteko asmotan; gero, lotan geratu ziren,
|
bai
bera eta bai haren emaztea ere, zeren biek ala biek nezesitate handia baitzuten, batek guardiako gau emanaldiagatik, eta bertzeak ohe kontuetako nekeagatik. Eta egunak argitzerat egin zuen, eta Bucciok galtzoinak ikusi zituen ohaburuan, leihoa zabaldu bezain fite.
|
|
2001
|
|
|
Indian gizonak, esan dugun moduan, mesede egiten dio emakumeari ezkontzerakoan; ohore ere
|
bai
bere etxera jasotzean.
|
|
|
‘Hamaika? Hamaika bider mozkorra eta hamaika bider ganorabakoa
|
bai
bera!
|
|
2002
|
|
|
Zoragarria zen, ederra, dotorea, argia, adiskidetsua, zaulia. Nik maitasun handia hartu nion eta
|
bai
berak ere niri.
|
|
|
Luis Markinan bizi da eta
|
bai
bere gisa eta bai bere lagun Julen Urkiza langile porrokatuarekin batera liburu mardulak argitara ditu. Karmel aldizkariaren buruzagitzan ere nekatu gabe ari da lanean.
|
|
|
Luis Markinan bizi da eta bai bere gisa eta
|
bai
bere lagun Julen Urkiza langile porrokatuarekin batera liburu mardulak argitara ditu. Karmel aldizkariaren buruzagitzan ere nekatu gabe ari da lanean.
|
|
|
Sarak bazekien bazegoela errezelo arrasto bat Emmanuelen eta Soniaren arteko harremanetan, baita Emmanuelen eta Dioniren artekoetan ere. Zeren, Sarak Dioni eta Soniarekin elkartu nahi izaten zuen bakoitzean,
|
bai
bere etxean edo bai haienean, bazkaltzeko edo afaltzeko asmotan, Sergiorekin bizi izan zenean egin ohi zuen bezala, aitzakiaren bat asmatzen baitzuen Emmanuelek. Soniaren iruzkina, haatik, gehiegizkoa iruditu zitzaion.
|
|
2003
|
|
|
Goazen beraz, Hegoaldeko haurrideen azken bi mendeetako historiari so baten egitera! Eta aspaldiko arazoak badituztela zuritzeko hango gure herritarrek,
|
bai
beren artean, bai eta beren auzoekin, erran behar dugu lehenik.
|
|
|
–Epailearen aurrean saiatu naiz agertzen, onez onean lehenik eta deiadarka gero, neu naizela idazlea, eta, egia osoa kontatzeko prest nagoela behin eta berriz errepikatu diedan arren, ez didate jaramon handirik egin, beren artean berriketan jarraitu dute edo egunkarietako kirol kronikak irakurtzen, epaileak, aharrausi eginez, bere esku irekiarekin mahaian jo eta isiltzeko agindu didan arte. Orduan, buruak nire aldera itzuli badituzte ere, ez diet niri entzuteko jarrera abegikorrik ikusi, ezer kontatzen hastekotan lehen egunetik hasi bainuen eta bai epailea eta
|
bai
bere laguntzaileak presarekin ikusi ditut, beren larruzko maleta beltzak atontzen ari baitziren, etxera edo beren egitekoetara abiatzeko –hasi zitzaidan eta, begirada itzuliz, aurpegira begiratu zidan.
|
|
|
batera. Horren baitan daude
|
bai
bere salbazioa, bai
|
|
|
1975eko gertaera urrunak bezain inportantea zen, ordea, nola bizi zuen oraindik hura. Guztiz itxi gabe zeukan bere zauria, eta hartaz hitz egin beharra sentitzen zuen,
|
bai
bere burua indartzeko, bai kontzientzia kolektiboan eragiteko, baina aldi berean lotsa moduko bat zeukan, gainditzen lagundu nahi zuen indiferentzia sozial horrekin behaztopa egiteko beldurra, bere barrena askatzea eragozten ziona.
|
|
2004
|
|
|
Amaitu nuen nire karrera eta Nathanek ere
|
bai
berea. Ni Los Angeleseko ospitale baten hasi nintzen lanean, eta nire nobioa praktikak egitera handik hurbil bidali zutenez, maiz ikusten genuen elkar.
|
|
|
Nik neure partea bete nuen, eta berak ere
|
bai
berea, antza, denbora batean ez baitzidan kasurik egin...
|
|
|
Aita zegoen barran une hartan, eta ni hari laguntzen. Ongi hezia zirudien gizonak,
|
bai
bere hitz egiteko dotoreziagatik eta bai bere janzkeragatik ere, jaka urdinilun bat eta kolore bereko gorbata zeramatzala. Eta zurezko bastoi bat zuen, esku treberen batek landua, hain zen apaina, zilarrezko helduleku eta guzti.
|
|
|
Aita zegoen barran une hartan, eta ni hari laguntzen. Ongi hezia zirudien gizonak, bai bere hitz egiteko dotoreziagatik eta
|
bai
bere janzkeragatik ere, jaka urdinilun bat eta kolore bereko gorbata zeramatzala. Eta zurezko bastoi bat zuen, esku treberen batek landua, hain zen apaina, zilarrezko helduleku eta guzti.
|
|
2005
|
|
|
–Ez zakinat zer den okerrago, erantzun zion Kontxik, eskuak burura eramanda; eta, nola ohartu baitzen istant hartan, bai alabak hitz haiek esan zizkiòn eran eta
|
bai
bere jokabide hartan guztian ere, burua bihotzaren menera zuela, honela gaineratu zuen?: Kontuz ibili, erromantizismoak galdu egingo hau-eta!
|
|
|
Urkok ondo ondoan jarri dien gurpildun berogailua ere eskertu du, bulegoan berez giro epela egon arren. Bai Ametsek
|
bai
berak hankak jarri dituzte berogailuari begira, ea prakak lehortzen zaizkien eta oinak apur bat berotzen, batez ere behatz izoztuak, zeintzuk boten barruan elkarren kontra igurzten dituzten. Bide batez, biei jasangaitz egiten zaien ketik apur bat aldentzeko baliatu dute.
|
|
2006
|
|
|
ni ohetik altxatzea, oheko arropak kentzea, ura berotzen jartzea, ni biluztea, ni garbitzea, ni lehortzea... Keinu ezagunak ziren orain,
|
bai
berarentzat bai niretzat. Horrek errepikapenaren automatismoa eman ziezaiokeen ekintzari, baina nik esango nuke, hori baino gehiago, ezagutzak ematen duen intimitatea zeukala.
|
|
|
" Badaki
|
bai
berak guapoa dela. Baina eskertzen dizut informazioa".
|
|
|
Alkimiako harri filosofalarekin aberasteko konfiantza askorik ez zuen izango, dirudienez, notario lanetan iruzurraz baliatu baitzen –besteren eskriturak bere faboretan jarriz– legez kanpo dirua eskuratzeko. Garbi dago notario idazkari alkimiazale hura alproja biribila zela, baina ez berak uste bezain abila, harrapatu egin baitzuten eskuak notario paperetan zituela, balizko harri filosofalaren eraginez paperetan urrea ez baina
|
bai
beretzako dirua sortzen ari zela. Inongo errukirik gabe, bi belarriak moztu zizkioten –orduan ez ziren txantxetan ibiltzen zigor kontuetan– besteren paperetan alkimiak egiten jarduteko gogoak sekulako gal zitzan.
|
|
|
Alemaniako uholde zipriztintsu hura Pariseraino iristear zegoela, etsipenak bultzatuta edo, hainbat denboran karteran eramandako aurkezpen txartel hura etorri zitzaion burura Lászlóri, egun batean Jugoslaviako hotel bateko sarrera gelan gizon dotore batek eman ziona eta beti berarekin eraman ohi zuena, eta txartela eskuan zuela joan zen Parisko Argentinaren enbaxadara. Han, Argentinara joateko bidaia baimena eskatu zuen Lászlók eta inolako galderarik eta zailtasunik gabe eman zioten,
|
bai
berarentzat, eta baita emaztearentzat eta alaba Marianarentzat ere.
|
|
2007
|
|
|
Ikerlari gisa beste ikerlari batzuekin batera jardun ohi da bere lanetan, eta ikerlariak euren artean harremantzeko badago hizkera bat, kode etiko bat, etab., naturala ez dena, baizik izpirituala, kulturala, ikerlariek berek euren premia eta komenentzien arabera sortua (subjektiboa, horregatik). Gero, sandia ikertzailea hiritarra da (3), eta
|
bai
bere biziera naturala (ezkontza, etab.), bai bere jardun ikertzailea gizartean (produkzio zientifiko eta teknikoa) Estatuko lege eta erakunde batzuen arabera egikaritzen ditu, Estatuko lege eta erakundeek gizarte osoari ziurtatzen dioten askatasun ordenatuaren, objektiboaren barruan (objektiboa, hau ordena razionala delako eta denen interesei dagokiena, ez ikerlarien taldeari bakarrik) 504?... Sandia dugun errealitatean, bada, mutur batean naturak agindu legeak daude, haren izaera materialarenak, izanbeharrarenak; beste muturrean askatasun ordenatuaren legeak, izpiritualak, arrazoimenak diktatuak (Estatua edo ordena juridiko politikoarenak); eta bien artean, natura eta izpiritua nahastuz eta bion artean zubi eginez, espazio handi bat erdi beharrezko erdi askatasunezkoa (ohiturak, taldeko morala, herri tradizioak; jendarte zibila, interes talde pribatuak).
|
|
|
Ikerlari gisa beste ikerlari batzuekin batera jardun ohi da bere lanetan, eta ikerlariak euren artean harremantzeko badago hizkera bat, kode etiko bat, etab., naturala ez dena, baizik izpirituala, kulturala, ikerlariek berek euren premia eta komenentzien arabera sortua (subjektiboa, horregatik). Gero, sandia ikertzailea hiritarra da (3), eta bai bere biziera naturala (ezkontza, etab.),
|
bai
bere jardun ikertzailea gizartean (produkzio zientifiko eta teknikoa) Estatuko lege eta erakunde batzuen arabera egikaritzen ditu, Estatuko lege eta erakundeek gizarte osoari ziurtatzen dioten askatasun ordenatuaren, objektiboaren barruan (objektiboa, hau ordena razionala delako eta denen interesei dagokiena, ez ikerlarien taldeari bakarrik) 504. Sandia dugun errealitatean, bada, mutur batean naturak agindu legeak daude, haren izaera materialarenak, izanbeharrarenak; beste muturrean askatasun ordenatuaren legeak, izpiritualak, arrazoimenak diktatuak (Estatua edo ordena juridiko politikoarenak); eta bien artean, natura eta izpiritua nahastuz eta bion artean zubi eginez, espazio handi bat erdi beharrezko erdi askatasunezkoa (ohiturak, taldeko morala, herri tradizioak; jendarte zibila, interes talde pribatuak).
|
|
|
unibertsalismoa, nazionalismoa; Ilustrazioa, kontrailustrazioa (San Inazioren bi banderak) 471 Kant ilustratua, unibertsalista, bakearen iragarle; Herder, naz (ional) ismoaren aitagoi, gerraren profeta? Estilo aldetik Berlin ez da idazle mailukari bat (beharbada hala idatzi beharra dago, batzuek ulertzeko), baina aski gardena
|
bai
bere mezuan, eta errepikakorra batez ere, irakurlea zalantzatan ez lagatzeko bere jarreraz. Vico and Herder eta beste hainbat saiotan nahikoa eta gehiago garbi azaldu du dikotomia manikeista horri buruz bere iritzia, eta, aukera aukeran, bere hobespena Herder-entzat, Kant eta, ilustratuen?
|
|
|
Waterlooko bataila, esaterako. Unitate hori, analisatzen hasi orduko, espazioan eta denboran berduratzen den osagarri multzo nahasi batean sakabanatzen da,
|
bai
bere baitan, bai kanpo aldera: lurra (terrenoak bere inportantzia du gudu batean) eta Napoleon-en jeinua bezalako elementu ezberdinak, eguraldia, estrategia, armen teknika, finantzaketa, troparen hierarkizazioa, soldaduen uste eta sentimenduak (erlijioa?), izpiritu errepublikanoa eta karaktere ingelesa eta prusiarra, danborrak eta musika, eguna eta gaua, komunikazioak, hornidurak, aurretiko batailak eta esperientziak horko etsaion artean?, eta Frantziako Errepublika, Ingalaterra, Prusia, ofizialen anbizio pertsonalak eta Estatuen nazionalak, eta Europaren zorte politikoa; eta noraino jarraitu elementuak biltzen, zerbanako hori eta horren zentzua osatzeko?
|
|
|
Sei hilabete pasatu direla gogoratu dio medikuari eta berdin jarraitzen dutela. Lasai egoteko esan dio medikuak, zenbait azterketa egingo dizkietela
|
bai
berari bai senarrari, eta bertan ikusiko dutela arazorik duten ala ez.
|
|
2008
|
|
|
–Izan ere, zure absentziak desesperatzen nau, lur lehorra bainaiz zu gabe, haize bortitzak inarrosia eta mila artesik zeharkatua; horregatik, egarri dira nire ezpainak ase ezin den egarriaz, zure ezpainen hezetasunarekin ez bada??: hitz haiek irakurtzerakoan, berriz, ekaitz izugarria lehertu zitzaion, markesa anderea bakarrik zegoen, eta ez zuen itxura egin beharrik?, ez bere gelan, beharbada, baina
|
bai
bere barnekotasunaren gelarik barnekoenean, hitz bakoitza hodei beltz mehatxatzaile bat balitz bezala, ihortziriak eta oinazturak sortzen zituena, beste hodei batekin talka egin bezain laster: oinaztura haiek, bai, bere bihotz mindua mintzen eta zeharkatzen zutenak, suzko geziak iduri?
|
|
|
Ordurako bai goleta eta
|
bai
bere lagun txikia nahiko azkar lerratzen ziren uretan zehar; egia esan, kanpamenduko suaren parera iritsiak ginen jadanik. Itsasontziak, marinelen hitzetan esanda, buila handian hitz egiten zuen, plisti plasta pasatuz uhin kontaezinen gainetik; eta begiak leiho barrenaz gora altxa nituen arte ezin izan nuen ulertu nolatan ez ziren zaindariak asaldatu.
|
|
|
Hornigai guztiak gure pilatik ateratakoak zirela ikusi ahal izan nuen, eta halaxe konprenitu nuen Silverrek aurreko gauean esandakoaren egia. Ez balu sendagilearekin tratua egin izan,
|
bai
berak eta bai bere matxinatuek, ontziak alde egin zielarik, ur garbiarekin eta ehizarekin iraun beharra izango zuten. Ura ez zuten oso gustukoa izango; eta marinelak ez dira, normalean, tiratzaile onak izaten; eta, hori dena gutxi balitz bezala, jaki kontuan hain urri zebiltzanak ez zirudien bolbora sobera izango zutenik.
|
|
|
Hornigai guztiak gure pilatik ateratakoak zirela ikusi ahal izan nuen, eta halaxe konprenitu nuen Silverrek aurreko gauean esandakoaren egia. Ez balu sendagilearekin tratua egin izan, bai berak eta
|
bai
bere matxinatuek, ontziak alde egin zielarik, ur garbiarekin eta ehizarekin iraun beharra izango zuten. Ura ez zuten oso gustukoa izango; eta marinelak ez dira, normalean, tiratzaile onak izaten; eta, hori dena gutxi balitz bezala, jaki kontuan hain urri zebiltzanak ez zirudien bolbora sobera izango zutenik.
|
|
|
–Ez duk ezer, esan zuen atea itxi orduko?. Puxka batean lasai edukitzeko adina odol kendu zioat; astebete eman dik dagoen tokian, eta horixe duk onena
|
bai
berarentzat eta baita zuentzat ere; baina beste atake bat, eta akabo.
|
|
|
" Izan ere, zure absentziak desesperatzen nau, lur lehorra bainaiz zu gabe, haize bortitzak inarrosia eta mila artesik zeharkatua; horregatik, egarri dira nire ezpainak ase ezin den egarriaz, zure ezpainen hezetasunarekin ez bada...": hitz haiek irakurtzerakoan, berriz, ekaitz izugarria lehertu zitzaion –markesa anderea bakarrik zegoen, eta ez zuen itxura egin beharrik–, ez bere gelan, beharbada, baina
|
bai
bere barnekotasunaren gelarik barnekoenean, hitz bakoitza hodei beltz mehatxatzaile bat balitz bezala, ihortziriak eta oinazturak sortzen zituena, beste hodei batekin talka egin bezain laster: oinaztura haiek, bai, bere bihotz mindua mintzen eta zeharkatzen zutenak, suzko geziak iduri...
|
|
2009
|
|
|
Ola haluzinatuta zegoen Carlarekin.
|
Bai
berak kontatzen zituen gauzekin eta baita emakumearekin ere.
|
|
|
Naturaren beraren emaitza bateratutzat joko ditu espiritua eta gurariak, ongia eta plazera. Hain zuzen,
|
bai
bere baitan eta bai Naturarekin zatitutako andre gizon moderno hura berriro batasunera eta harmoniara bideratzea, bere baitan bezala Naturaren altzoan, hori izan da. Kant eta Spinoza bateratuz alegia, Hölderlinek iragarri legez. Bigarren Moderniaren asmoa.
|
|
|
Ez da hain sinplea. Ez da bere begiek ikusia, baina
|
bai
bere bere barnearen adierazpena, ostiral santuko pintatzen duen lauki plastikoa (E, 69 zenb.) eta meditazioa (E, 70 zenb.). Bere euskal imajinarioaren aprobetxamendu originala da ostiral santua akelarreagaz bat egitea (E, 67, 68 zenb.). Arantzazuko ezmundutasuna kantatzea ez da derrigor ideologikoa; ederra da hango bakea, erromesak joan direnean (E, 143 zenb.), edo udaberri goizean (ABG, 46 orr.)... Jainkoaren eta gizakien artean bere burua zubi bezala ikusten badu orain apaiz gisa (E, 82 zenb.), hori apaizaren ikuspide teologikoa da; baina, esanahia aldatuta, ikuspideak berdin jarraitzen du Artasoko bigarren salmoan gizaki soilarentzat, Jainkoaren eta sorkarien arteko zubi sentitzen baita bera (HGB, 171), horregatixe nolabait andre gizon guztiak apaiz kosmiko aitortze ohargarri batekin inplizitu.
|
|
|
Pio Barojarentzat ere, el pueblo? dira beti
|
bai
Bera eta bai Donostia. Donostia da, este pueblo(?) movido por unos padres ignacianos, que, como la mayoría de los actuales hijos de Loyola, son gente zafia, bestia y sin ningún talento?.
|
|
|
Jaialdi itxurako hura. Primo de Riverak hilabete lehenago jo zuen estatu kolpea? ...rekin ere, Maria Bibianak jakitekoa jakinarazi zionean Reginak muturra okertu zuen arren, amak ere bere iritzia baitzuen musika tresnei buruz, markesen etxean zerbitzatu ondoren pianoa eta biolina lehenesten baitzituen txistuaren aurrean; Gabinok askotan entzun izan zituen txistuaren edo dultzainaren hotsak, baita beste musika tresna askorenak ere, klasikoak eta ez hain klasikoak?, bai diskoan eta
|
bai
bertatik bertara ere, halako eran, non bai baitzekien ezen hots haien aterpean sorgin bat gordetzen zela, entzulea liluratzeko gai izan zitekeena; bazekien, halaber, kanta batzuek edo nota batzuek nabarmen hunkitzen zuten batzuetan Gabino: Luzianok, aitaren herriko umetako lagunak, egin ziòn kanaberazko xirula hura ez zuen, ez, ahaztekoa!?, musika beste hizkuntza bat zela, sentimenduak jantziz eranzten zituena, edo erantziz janzten, auskalo, musikaren lilurapean ezin jakin baitzitekeen zehatz mehatz ezer, ezjakintasun hura jakituriaren mugak hausteko modurik eraginkorrena izan zitekeen arren, aldi berean; horregatik, Maria Bibianak bisitaren berri jakinarazi zionean?. Iritsi dira!?
|
|
|
Izeba Ernestina gutxitan haserretzen zen horrela, baina hargatik, hain zuzen ere, eragin handikoak izaten ziren haren haserrealdiak; esan nahi baita Teofilo Maria moztuta geratu zela? ukitua eta zauritua ere
|
bai
bere harrotasunean, seguru baietz, lehenengo nahasmenduaren ondotik, amorruak nahastua behar zuen, izebaren oihua entzun ahala era aski zarpailean itzuli baitzen bere aulkira, oinotsek eta aulki hotsek salatzen zutenez?, dardo bat bezalako begirada jaurti baitzion izebari, kexuzkoa eta mespretxuzkoa izan zitekeena; halakoetan, normalean, denak geratzen ziren isilik, denek ere onartua balute bezal... hots, izeba Ernestinaren esaldi labur hark?. Nahikoa da!??
|
|
|
emultsioak, ziropak eta pilulak? batekin asmatzen ez bazuen, bestearekin asmatuko zuelakoan, edo guztiekin batera; don Zoilok behin baino gehiagotan erakutsi zion, ez bere arbuioa eta aurkakotasuna, baina
|
bai
bere mesfidantza, baina Reginak erantzuten zion: –Etsaiaren aurka dozena bat kanoi bakarra baino hobe bada, mikrobioen aurka zergatik ez?
|
|
|
– eutsi ezean?; izan ere, jende guztiak esaten zuen izeba Ernestina santa bat zela, apala, argia eta eskuzabala, baina izeba Ernestina Regina enean bizi zen, eta Regina eneari eusteko borroka latzak egin behar zituzten
|
bai
berak eta bai aitak ere fabrikan: esan nahi baita otso bat bezala jokatu behar zuela, ez al zen adierazgarria orbetarren armarria ere, Teofilo Mariaren irudimenak esanahi sinbolikoz beteta ikusi behar zuena, zeren bi otsok eusten baitzioten zuhaitz bati, aitak eta biek fabrikari eusten zioten bezala??, beste batzuk ebanjelioaren espirituaren arabera bizi zitezen, ardiak bezala; horregatik esan zizkion, ausaz, aitak hitz haiek, Teofilo Mariari buru buruan sartuta geratu zitzaizkionak:
|
|
|
Ahal zuen guztietan, tratuan atsegin izaten ahalegintzen zen Ernestina, tratuaren ertzak, zorrotzak bezain lakarrak izan zitezkeenak, leuntzen ahalegintzen zela? emakume hura oin punten gainean beti,
|
bai
bere gauzetan eta bai besteekiko harremanetan ere; Reginak berea esan orduko, baina, berehala erakutsi zion ertz puntaduna. Ernestinak Jainkoagan zuen uste osoa, baina heldu zen garaia, zeinean egitea eta ekitea baitzen Jainkoaren aurrean duin egoteko modu bakarra, ausaz, egin eta egon, egon eta egin?, buruaren mugimendu azkar batek ezezko baten forma eman ziona; keinu nabarmenari, berriz, hitzak...
|
|
|
Maria Bibiana bere kontzientziak agindutakoaren arabera ari zen, ustez, halaxe adierazten zuten bederen
|
bai
bere ahots tonu irmoak eta bai bere aurpegierak ere, aurpegi zati bakoitza, begiak, masailak eta ezpainak, bere tokian doi:
|
|
|
Maria Bibiana bere kontzientziak agindutakoaren arabera ari zen, ustez, halaxe adierazten zuten bederen bai bere ahots tonu irmoak eta
|
bai
bere aurpegierak ere, aurpegi zati bakoitza, begiak, masailak eta ezpainak, bere tokian doi:
|
|
|
–Don Zoilok argi eta garbi esan zigun bakean uzteko zera? hori zela onena
|
bai
berarentzat eta bai guretzat ere, baina Domingok, beti bezala, berea egin du orain ere: berekoi hutsa da!
|
|
|
eta Reginaren kuttuna, are kuttunago zitzaiona, semea xalotasunaren irudia zen neurrian; Reginak, gainera, gogoan behar zuen Benjamin Mariarekin izan zuèn portaera eskasa; esan nahi baita huraxe izan zitekeela, bere ahizpa Ernestinak ez zion besterik esaten? Jainkoak eskaintzen ziòn abagunea, ez gaizki egindakoari erremedioa jartzeko, gaizki eginak ez baitzuen erremediorik, baina
|
bai
bere damuzko zama arintzeko, ikuspegi moral batetik Reginarentzat berebiziko garrantzia izan zezakeena, garai bateko portaera eskasa orduko portaera guztiz bestelakoarekin garbi zezakeelakoan, Jainkoaren begien aurrean bere burua berrerosteko saioan; Regina, azkenik, bere egiteko hari ekiteko prest zegoen, bai baitzirudien ezen Villalbako markesa andereak urtebete lehenago egin ziòn bisitak guzt... horregatik egoskortu zen, beharbada, bere jarrera hartan:
|
|
|
eta, hirugarrenik?, edo a), b) eta c), ikasleek deitu ere halaxe deitzen baitzioten apaizari,, aita Abc?; Damasori hain sartu zitzaizkion barruan aita Abcren estiloa eta metodologia, non berak ere antzera ekin baitzion, anai arrebak aspertzeraino ekin ere, bat, bi eta hiru, a), b) eta c); aita Abck izugarri estimatzen zuen, seme espiritualtzat ere hartua baitzuen Damaso, baina aita Abck ez zekiena zera zen, berak bere mundu ikuskera, erabat ortodoxoa? sendotzeko erabili zuen bezala erabiliko zuela Damasok mintzamolde hura heterodoxiaren bidetik, ez aita Abcren aurrean eta ez haren eskoletan, baina
|
bai
bere barruan eta bere baitaren baitan; aita Abck zurezko arkitektura sendoak eraikitzen zituen, ustez, eta Damasok pipia sartzen zion barruan, zuraren egitura jaten zuena, zura zuhirin bihurtu arte; baina, aita Abcren aurrean begirune osoz portatzen saiatzen zen arren, Damasok bazituen, noizean behin, irristada txikiak, bere hitz jario emankorrak nahi gabe eragiten zizkionak, eta irakasleak, ordu...
|
|
|
Hala, bada, joan ziren kanario zaintzailearengana, Domingo konfiantza handiz, gero eta sinetsiago baitzegoen, edo gero eta sinetsiago behar baitzuen ezen esku batek. Jainkoaren eskuak agian, Jainkoaren eskuak ziurki? gidatzen zituela
|
bai
bere urratsak eta bai Miryamenak ere, probabilitate kalkulurik baikorrenak ere ezinezkotzat joko baitzituen berari egun hartan gertaturikoak; ondoren, Miryamek kanario zaintzailearen eskutik txartela jaso, postutik bospasei urrats urrundu eta irakurri beharrekoa irakurri zionean, ordea. Ni las sartenes ni las cazuelas tienen dolor de muelas?, Domingo moztuta bezala geratu zen, arnasarik gabe ere ... lotua:
|
|
|
Egia da Adak bazuela bere ametsa, kantuaren munduari lotua? ikustekoa baitzen nola erakutsi zituen
|
bai
bere zaletasuna, amak edo izeba Ernestinak gramofonoan opera ariaren bat edo jartzen zutenean, hantxe gelditzen zen Ada, soinu doinuei adi, diskoari begira, diskoaren higidura zirkularrak liluratu balu bezala, eta bai bere dohainak ere, bere berezkoak, halako eran, non lau urterekin kantatu baitzuen lehen aldiz etxekoen aurrean, modu aski serioan, aitaren urtebetetze egunean, lau abestik osatutako errepertorioan:
|
|
|
ikustekoa baitzen nola erakutsi zituen bai bere zaletasuna, amak edo izeba Ernestinak gramofonoan opera ariaren bat edo jartzen zutenean, hantxe gelditzen zen Ada, soinu doinuei adi, diskoari begira, diskoaren higidura zirkularrak liluratu balu bezala? eta
|
bai
bere dohainak ere, bere berezkoak, halako eran, non lau urterekin kantatu baitzuen lehen aldiz etxekoen aurrean, modu aski serioan, aitaren urtebetetze egunean, lau abestik osatutako errepertorioan: bat euskaraz zen, Oiloa galdu zaio Mari Fandangori, amona Ursulak irakatsia; beste bat, Dónde vas Alfonso XII, gazteleraz, amarengandik ikasia eta mende hasiera hartan modan jarria; hirugarrena, Ave Maria ezaguna, Franz Schubertena, latinez, eta azkena, Gaueko Erreginaren bigarren aria, Mozarten Xirula magikoa rena, Adak gramofonotik ikasi bezala kantatzen zuena, alemanez edo sasi alemanez, auskalo?; hain izan zen arrakastatsua Adaren emanaldia, non guztiak utzi baitzituen harri eta zur, baita aita bera ere (aita batez ere), negarrik inoiz egiten ez zuena baina ia egiteko puntuan egon zena; handik aurrera, berriz, izeba Ernestinarekin ikasi zuen lehenik, eta parrokiako koruko zuzendariarekin gero, zazpi urte bete zituenean sartu baitzen parrokiako koruan?. Aingeru zuriak?
|
|
|
Henrikek haien edukiaren berri ematen zidan, anaia batekin bezain fidakor. Gehienak kexaz eta arranguraz beteriko lerroak ziren, bai Valoisko etxearen kontra,
|
bai
bere aholkulari higanoten kontra ere. Hitzik gordinenak, dena dela, Katalina Medicikoaz pleinitzeko ziren.
|
|
|
Azkenean, mendian galdutako eta Donejakuerako bidean zegoèn ermita batean bildu ziren, hiritik hurbil, meza eta guzti; Teofilo Mariak programatutako ekitaldi hark haren izaerarekin lotua behar zuen, umetan bizi izandako beste une aintzatsu batzuk gogoan: ...uot; esan zuen Jesusek, bai, baina nork uka zezakeen ezen kristautasunak nekez eutsiko ziola bi mila urteko etorkizun oparoari, hura bermatu zuèn ezpatari –excalibur ari? – eutsi ezean?; izan ere, jende guztiak esaten zuen izeba Ernestina santa bat zela, apala, argia eta eskuzabala, baina izeba Ernestina Regina enean bizi zen, eta Regina eneari eusteko borroka latzak egin behar zituzten
|
bai
berak eta bai aitak ere fabrikan: esan nahi baita otso bat bezala jokatu behar zuela –ez al zen adierazgarria orbetarren armarria ere, Teofilo Mariaren irudimenak esanahi sinbolikoz beteta ikusi behar zuena, zeren bi otsok eusten baitzioten zuhaitz bati, aitak eta biek fabrikari eusten zioten bezala? –, beste batzuk ebanjelioaren espirituaren arabera bizi zitezen, ardiak bezala; horregatik esan zizkion, ausaz, aitak hitz haiek, Teofilo Mariari buru buruan sartuta geratu zitzaizkionak:
|
|
|
Izeba Ernestina gutxitan haserretzen zen horrela, baina hargatik, hain zuzen ere, eragin handikoak izaten ziren haren haserrealdiak; esan nahi baita Teofilo Maria moztuta geratu zela... ukitua eta zauritua ere
|
bai
bere harrotasunean, seguru baietz, lehenengo nahasmenduaren ondotik –amorruak nahastua behar zuen, izebaren oihua entzun ahala era aski zarpailean itzuli baitzen bere aulkira, oinotsek eta aulki hotsek salatzen zutenez–, dardo bat bezalako begirada jaurti baitzion izebari, kexuzkoa eta mespretxuzkoa izan zitekeena; halakoetan, normalean, denak geratzen ziren isilik, denek ere onartua ba... hots, izeba Ernestinaren esaldi labur hark –" Nahikoa da!" – jujeak mahaiaren kontra jotako mailu hotsaren efektu bera izan zuen, epai gelan bildutakoen kontzientzia astintzeko, han ordena ezarri eta hara bakea ekartzeko; guztiak isilik zeuden, bada –isilik zegoen Nazario Orbe, isilik Regina, isilik don Anizeto, isilik Maria Bibiana eta isilerako bidean Ada–, begiak mahai gainean jarrita, izebaren mailu hotsak bere denbora behar baitzuen, antza, lekutik ateratako grinak eta sentimenduak beren lekura itzul zitezen; han, ordea, Teofilo Maria zen, itxura batean, ohiko gidoitik ateratzen zena, begiak izebaren begietan iltzaturik jarraitzen baitzuen:
|
|
|
Maria Bibiana bere kontzientziak agindutakoaren arabera ari zen, ustez, halaxe adierazten zuten bederen
|
bai
bere ahots tonu irmoak eta bai bere aurpegierak ere, aurpegi zati bakoitza –begiak, masailak eta ezpainak– bere tokian doi: bere betebeharra zintzo bete zuela, alegia, arauak agindu bezala, halako eran, non bai baitzirudien ezen begitartea ere halakoa zuela, zurruna, gihar bakoitzean hari ikusezin bat balu bezala, giharretik tiraka ari zena, jarrera ezin hieratikoago batean; ohartu zenean, baina, guztiak isildu zirela, eta ohartu zenean, halaber, Ada arnasarik gabe geratu zela, masailak tenkatzen zituztèn hariak lasaitu zituen apur bat:
|
|
|
Maria Bibiana bere kontzientziak agindutakoaren arabera ari zen, ustez, halaxe adierazten zuten bederen bai bere ahots tonu irmoak eta
|
bai
bere aurpegierak ere, aurpegi zati bakoitza –begiak, masailak eta ezpainak– bere tokian doi: bere betebeharra zintzo bete zuela, alegia, arauak agindu bezala, halako eran, non bai baitzirudien ezen begitartea ere halakoa zuela, zurruna, gihar bakoitzean hari ikusezin bat balu bezala, giharretik tiraka ari zena, jarrera ezin hieratikoago batean; ohartu zenean, baina, guztiak isildu zirela, eta ohartu zenean, halaber, Ada arnasarik gabe geratu zela, masailak tenkatzen zituztèn hariak lasaitu zituen apur bat:
|
|
|
Ahal zuen guztietan, tratuan atsegin izaten ahalegintzen zen Ernestina, tratuaren ertzak, zorrotzak bezain lakarrak izan zitezkeenak, leuntzen ahalegintzen zela... emakume hura oin punten gainean beti,
|
bai
bere gauzetan eta bai besteekiko harremanetan ere; Reginak berea esan orduko, baina, berehala erakutsi zion ertz puntaduna –Ernestinak Jainkoagan zuen uste osoa, baina heldu zen garaia, zeinean egitea eta ekitea baitzen Jainkoaren aurrean duin egoteko modu bakarra, ausaz, egin eta egon, egon eta egin–, buruaren mugimendu azkar batek ezezko baten forma eman ziona; keinu nabarmenari, berr...
|
|
|
Hala, bada, joan ziren kanario zaintzailearengana, Domingo konfiantza handiz, gero eta sinetsiago baitzegoen, edo gero eta sinetsiago behar baitzuen ezen esku batek –Jainkoaren eskuak agian, Jainkoaren eskuak ziurki– gidatzen zituela
|
bai
bere urratsak eta bai Miryamenak ere, probabilitate kalkulurik baikorrenak ere ezinezkotzat joko baitzituen berari egun hartan gertaturikoak; ondoren, Miryamek kanario zaintzailearen eskutik txartela jaso, postutik bospasei urrats urrundu eta irakurri beharrekoa irakurri zionean, ordea –Ni las sartenes ni las cazuelas tienen dolor de muelas–, Domingo moztuta bezala geratu zen, arnasarik... " Iritsi zaizu zeure bizitzako aukera, neska, eta eutsi goiari" bezalako esaldi bat, adibidez, edo hain esplizitua ez izateko:
|
|
|
Egia da Adak bazuela bere ametsa, kantuaren munduari lotua... ikustekoa baitzen nola erakutsi zituen
|
bai
bere zaletasuna –amak edo izeba Ernestinak gramofonoan opera ariaren bat edo jartzen zutenean, hantxe gelditzen zen Ada, soinu doinuei adi, diskoari begira, diskoaren higidura zirkularrak liluratu balu bezala– eta bai bere dohainak ere, bere berezkoak, halako eran, non lau urterekin kantatu baitzuen lehen aldiz etxekoen aurrean, modu aski serioan, aitaren urtebetetze egunean, lau abesti... bat euskaraz zen, Oiloa galdu zaio Mari Fandangori, amona Ursulak irakatsia; beste bat, Dónde vas Alfonso XII, gazteleraz, amarengandik ikasia eta mende hasiera hartan modan jarria; hirugarrena, Ave Maria ezaguna, Franz Schubertena, latinez, eta azkena, Gaueko Erreginaren bigarren aria, Mozarten Xirula magikoa rena, Adak gramofonotik ikasi bezala kantatzen zuena, alemanez edo sasi alemanez, auskalo...; hain izan zen arrakastatsua Adaren emanaldia, non guztiak utzi baitzituen harri eta zur, baita aita bera ere (aita batez ere), negarrik inoiz egiten ez zuena baina ia egiteko puntuan egon zena; handik aurrera, berriz, izeba Ernestinarekin ikasi zuen lehenik, eta parrokiako koruko zuzendariarekin gero, zazpi urte bete zituenean sartu baitzen parrokiako koruan –" Aingeru zuriak" zen abesbatzaren izena–, non berandu gabe sorginduko baitzuen koruko zuzendaria, harik eta, koruak eliz azpian eskaini zuèn abenduko ekitaldi batean, zuzendaria Nazario Orberekin hitz egitera ausartu zen arte.
|
|
|
Egia da Adak bazuela bere ametsa, kantuaren munduari lotua... ikustekoa baitzen nola erakutsi zituen bai bere zaletasuna –amak edo izeba Ernestinak gramofonoan opera ariaren bat edo jartzen zutenean, hantxe gelditzen zen Ada, soinu doinuei adi, diskoari begira, diskoaren higidura zirkularrak liluratu balu bezala– eta
|
bai
bere dohainak ere, bere berezkoak, halako eran, non lau urterekin kantatu baitzuen lehen aldiz etxekoen aurrean, modu aski serioan, aitaren urtebetetze egunean, lau abestik osatutako errepertorioan: bat euskaraz zen, Oiloa galdu zaio Mari Fandangori, amona Ursulak irakatsia; beste bat, Dónde vas Alfonso XII, gazteleraz, amarengandik ikasia eta mende hasiera hartan modan jarria; hirugarrena, Ave Maria ezaguna, Franz Schubertena, latinez, eta azkena, Gaueko Erreginaren bigarren aria, Mozarten Xirula magikoa rena, Adak gramofonotik ikasi bezala kantatzen zuena, alemanez edo sasi alemanez, auskalo...; hain izan zen arrakastatsua Adaren emanaldia, non guztiak utzi baitzituen harri eta zur, baita aita bera ere (aita batez ere), negarrik inoiz egiten ez zuena baina ia egiteko puntuan egon zena; handik aurrera, berriz, izeba Ernestinarekin ikasi zuen lehenik, eta parrokiako koruko zuzendariarekin gero, zazpi urte bete zituenean sartu baitzen parrokiako koruan –" Aingeru zuriak" zen abesbatzaren izena–, non berandu gabe sorginduko baitzuen koruko zuzendaria, harik eta, koruak eliz azpian eskaini zuèn abenduko ekitaldi batean, zuzendaria Nazario Orberekin hitz egitera ausartu zen arte.
|
|
|
...zion, anai arrebak aspertzeraino ekin ere, bat, bi eta hiru, a), b) eta c); aita Abck izugarri estimatzen zuen, seme espiritualtzat ere hartua baitzuen Damaso, baina aita Abck ez zekiena zera zen, berak bere mundu ikuskera –erabat ortodoxoa– sendotzeko erabili zuen bezala erabiliko zuela Damasok mintzamolde hura heterodoxiaren bidetik, ez aita Abcren aurrean eta ez haren eskoletan, baina
|
bai
bere barruan eta bere baitaren baitan; aita Abck zurezko arkitektura sendoak eraikitzen zituen, ustez, eta Damasok pipia sartzen zion barruan, zuraren egitura jaten zuena, zura zuhirin bihurtu arte; baina, aita Abcren aurrean begirune osoz portatzen saiatzen zen arren, Damasok bazituen, noizean behin, irristada txikiak, bere hitz jario emankorrak nahi gabe eragiten zizkionak, eta irakasleak, ordu...
|
|
|
...en... eta Reginaren kuttuna, are kuttunago zitzaiona, semea xalotasunaren irudia zen neurrian; Reginak, gainera, gogoan behar zuen Benjamin Mariarekin izan zuèn portaera eskasa; esan nahi baita huraxe izan zitekeela –bere ahizpa Ernestinak ez zion besterik esaten– Jainkoak eskaintzen ziòn abagunea, ez gaizki egindakoari erremedioa jartzeko, gaizki eginak ez baitzuen erremediorik, baina
|
bai
bere damuzko zama arintzeko, ikuspegi moral batetik Reginarentzat berebiziko garrantzia izan zezakeena, garai bateko portaera eskasa orduko portaera guztiz bestelakoarekin garbi zezakeelakoan, Jainkoaren begien aurrean bere burua berrerosteko saioan; Regina, azkenik, bere egiteko hari ekiteko prest zegoen, bai baitzirudien ezen Villalbako markesa andereak urtebete lehenago egin ziòn bisitak guzt... Regina enean primeran zainduko dut nik mutila, izan beza berorrek konfiantza nirekin... harik eta Izagirre doktoreak esan zion arte:
|
|
|
Etxekoen katarroari aurre egiteko, esate baterako, iragarkietan azaltzen zirèn guztiak erosten zituen: emultsioak, ziropak eta pilulak... batekin asmatzen ez bazuen, bestearekin asmatuko zuelakoan, edo guztiekin batera; don Zoilok behin baino gehiagotan erakutsi zion, ez bere arbuioa eta aurkakotasuna, baina
|
bai
bere mesfidantza, baina Reginak erantzuten zion: " Etsaiaren aurka dozena bat kanoi bakarra baino hobe bada, mikrobioen aurka zergatik ez?
|
|
|
–Don Zoilok argi eta garbi esan zigun bakean uzteko zera... hori zela onena
|
bai
berarentzat eta bai guretzat ere, baina Domingok, beti bezala, berea egin du orain ere: berekoi hutsa da!
|
|
|
...Maria Bibianak jakitekoa jakinarazi zionean Reginak muturra okertu zuen arren, amak ere bere iritzia baitzuen musika tresnei buruz, markesen etxean zerbitzatu ondoren pianoa eta biolina lehenesten baitzituen txistuaren aurrean; Gabinok askotan entzun izan zituen txistuaren edo dultzainaren hotsak, baita beste musika tresna askorenak ere –klasikoak eta ez hain klasikoak–, bai diskoan eta
|
bai
bertatik bertara ere, halako eran, non bai baitzekien ezen hots haien aterpean sorgin bat gordetzen zela, entzulea liluratzeko gai izan zitekeena; bazekien, halaber –kanta batzuek edo nota batzuek nabarmen hunkitzen zuten batzuetan Gabino: Luzianok, aitaren herriko umetako lagunak, egin ziòn kanaberazko xirula hura ez zuen, ez, ahaztekoa! –, musika beste hizkuntza bat zela, sentimenduak jantziz eranzten zituena, edo erantziz janzten, auskalo, musikaren lilurapean ezin jakin baitzitekeen zehatz mehatz ezer, ezjakintasun hura jakituriaren mugak hausteko modurik eraginkorrena izan zitekeen arren, aldi berean; horregatik, Maria Bibianak bisitaren berri jakinarazi zionean –" Iritsi dira!" esan zion–, Gabino –egun eguzkitsu bateko igande bateko goizerdia zen– poz pozik jarri zen; entzun zezakeèn musikaz aparte, baina, Gabinok beste motibo bat ere bazuen pozik egoteko; Gabinok, izan ere, goizetik meza entzun zuen, ohi baino debozio handiagoz entzun ere, medikuak bizpahiru egun lehenago operazioaren berri eman ziolako:
|
|
2010
|
|
|
Gerraren eta literaturaren bide erdian, Clausewitzen eta Homeroren arteko idazkera teknika eskuratu zuen, non gizakiak intsektuak bezalakoak baitziren, zoologoaren eta entomologoaren begiak erabiliz. Hortik zetozkion
|
bai
bere zehaztasuna bai bere bihozgabekeria. Bere begirada hotza, gizakien gainekoa, soberan ezagutzen zuten berarekin ibiltzen zirenek.
|
|
|
Gerraren eta literaturaren bide erdian, Clausewitzen eta Homeroren arteko idazkera teknika eskuratu zuen, non gizakiak intsektuak bezalakoak baitziren, zoologoaren eta entomologoaren begiak erabiliz. Hortik zetozkion bai bere zehaztasuna
|
bai
bere bihozgabekeria. Bere begirada hotza, gizakien gainekoa, soberan ezagutzen zuten berarekin ibiltzen zirenek.
|
|
|
Gogaikarri samarra izaten zen Felixinen solasa gehienetan, bai hitz totelagatik,
|
bai
bere munduaren mugatuagatik; bestetan, berriz, amorragarri bihurtzen zen, ideia bat buru barruan sartu eta harekin kasketa hartzen zuenean, kaskagogorra baitzen halakoetan, inon kaskagogorrik bada. Hortaz, pentsa liteke, zer probetxu ateratzen nien nik Felixinekiko topaldiei, bileretatik alde egiteko aitzakiaz gainera?
|
|
2011
|
|
|
Beti egon izan naiz gustura osaba Karlosekin, eta
|
bai
bera ere bere Maiteretxorekin; txiki txikitatik bazegoen zer berezi bat gure artean, bata bestearengana erakartzen gintuen zer bat. Bera zen nire osaba maiteena, eta ni bere iloba kuttuna.
|
|
|
urduri baino urduriago behar baitzuen, eta nekez aurki baitzezakeen bere nerbioendako bainuetxeko egonaldia baino lasaigarri hoberik? sendagairik behinena ere bazena,
|
bai
bere odolarendako, zeren anemia apur bat baitzuen, bai bere psoriasiarendako, zeinak utzi baitzizkion sudurraren alde banatan bi gorriune nabarmen, eta bai gainerako ajeendako ere.
|
|
|
urduri baino urduriago behar baitzuen, eta nekez aurki baitzezakeen bere nerbioendako bainuetxeko egonaldia baino lasaigarri hoberik? sendagairik behinena ere bazena, bai bere odolarendako, zeren anemia apur bat baitzuen,
|
bai
bere psoriasiarendako, zeinak utzi baitzizkion sudurraren alde banatan bi gorriune nabarmen, eta bai gainerako ajeendako ere.
|
|
|
Don Urbano, izan ere, Oxoeko erretorearen lagun mina zen, don Venancio Rubiorena?, eta Oxoe, oso herri ezaguna,
|
bai
bere Ama Birjinagatik bai bere elizagatik, nora joaten baitziren eskualdeko herriak erromes, udaberriko igandeetan: igande batean herri bat eta hurrengoan bertzea, jendea tunikaz jantzirik, banderatxoak edo estandarteak eskuan.
|
|
|
Don Urbano, izan ere, Oxoeko erretorearen lagun mina zen, don Venancio Rubiorena?, eta Oxoe, oso herri ezaguna, bai bere Ama Birjinagatik
|
bai
bere elizagatik, nora joaten baitziren eskualdeko herriak erromes, udaberriko igandeetan: igande batean herri bat eta hurrengoan bertzea, jendea tunikaz jantzirik, banderatxoak edo estandarteak eskuan.
|
|
|
–Baietz, banoala, esan zuen Carlosek
|
bai
bere anaiak eta bai komunitateko beste guztiek egiten zizkioten jestuei, aurrera!
|
|
|
batek testigantza ematen dio norberak Gauza horri dion fideltasuna Gauza bera (ere) sakrifikatuaz.?
|
Bai
bere martiri etikan, bai etika horren gainditzean, Yoyes eredu bat da.
|
|
2012
|
|
|
Asteko gau guztietan egin dio reikia, eta, reikiaren energiak piztuta edo, gauero amaitu dute larrua jotzen. Reikiak zerbait piztu du Gemarengan, energia ezkuturen bat, eta honek on egiten die
|
bai
berari eta bai bien arteko harremanari.
|
|
|
funtzionala, idiosinkrasia, atabismoa? Aitak umorez hartzen du bere lanbidea, eta amak, berriz, oso serio hartzen ditu
|
bai
berea eta bai aitarena ere. Alde ederrean!
|
|
|
Biografía de una escritora (1997). Teresa Sanchez de Cepeda y Ahumada etorki judu konbertitukoa zen (Frai Luis Leongoa halaber, eta Joan Gurutzekoa, etab., etab.), eta
|
bai
bere gurasoek eta bai berak gorriak eta beltzak ikusi behar izan zituzten horregatik. Eginahal guztiak egin arren beste kristau denak bezalakoxe hiritarrak izateko eta agertzeko, inoiz ez zen aski.
|
|
|
Biografía de una escritora (1997). Teresa Sanchez de Cepeda y Ahumada etorki judu konbertitukoa zen (Frai Luis Leongoa halaber, eta Joan Gurutzekoa, etab., etab.), eta bai bere gurasoek eta
|
bai
berak gorriak eta beltzak ikusi behar izan zituzten horregatik. Eginahal guztiak egin arren beste kristau denak bezalakoxe hiritarrak izateko eta agertzeko, inoiz ez zen aski.
|
|
|
Ondo ondora etorri zitzaizkidan bi zaldiak, oso zorrotz begiratuz nire aurpegi eta eskuei. Zaldi zuri beltzak aurreko eskuineko apatxaz kapela igurtzi zidan inguru guztian eta, hainbesteraino narrastu zidanez, txukundu egin behar izan nuen, kendu eta berriro jarriz; hau ikusirik, bai berak eta
|
bai
bere lagunak ere (hori zurixka zenak) oso harrituta ziruditen; bigarrenak kasakaren barrena haztatu zidan, eta nire inguruan aske zintzilikatzen zela ohartzean, berriro oso txundituta geratu ziren biak. Eskuineko eskua laztandu zidan, nonbait, biguntasunaz eta koloreaz liluratuta; baina hain gogor estutu zidanez bere apatx eta trabatokiaren artean, garrasi egin behar izan nuen; ondoren, ahal zuten samurtasunik handienaz ukitu ninduten biek.
|
|
|
Jainkoak gorde nazala horrelako ezjakintasunetik! Besterik gabe, alaigarri zaio egungo gizakiaren erretratua egitea, berak ulertzen duen moduan; eta bai zuen
|
bai
bere zoritxarrerako, nahi baino sarriagotan aurkitu izan du. Gaixotasuna erakutsi dugu, eta ez da gutxi, baina nola sendatu, hori, jakin ere, jainkoak daki!
|
|
2013
|
|
|
Hurbilagokoa sentitzen zuen nolabait. Bai aitarengandik, eta
|
bai
berarengandik. Aitaren leinu berekoa ote zen?
|
|
|
–Gaur zure txikitako ikastetxean izan naz eta urte batzuetako argazki liburuak eskatu deutsedaz; ez deuste itxi handik ataraten, baia
|
bai
bertan fotokopiatzeko baimena emon.
|
|
|
–erantzun zion Yazîdek serio?. Profetak ere (s.a.w.s.) zaldun paregabea zela erakutsi zigun, bai lurrean eta
|
bai
bere zaldian hegan joan zenean ere, eta Hura eredu ona da, nik uste?
|
|
|
Ibrahim Musallem bere itzala zuèn arkitektoa zen eta,
|
bai
bere jestioei eta bai bere interesik gabeko maileguei esker, Abdel Haqqek sei solairuko eraikin eder batean erosi zuen etxebizitza, bigarren solairuan?, hiriburuko aldirietako etorbide garrantzitsu baten ertzean, zeinak bi norabide nagusi baitzituen: batetik, unibertsitatera joan zitekeen, non karrera bukatu ez bertze hasi baitzen Abdel Haqq lanean?, eta bertzetik, hiriko hilerririk handienera.
|
|
|
Ibrahim Musallem bere itzala zuèn arkitektoa zen eta, bai bere jestioei eta
|
bai
bere interesik gabeko maileguei esker, Abdel Haqqek sei solairuko eraikin eder batean erosi zuen etxebizitza, bigarren solairuan?, hiriburuko aldirietako etorbide garrantzitsu baten ertzean, zeinak bi norabide nagusi baitzituen: batetik, unibertsitatera joan zitekeen, non karrera bukatu ez bertze hasi baitzen Abdel Haqq lanean?, eta bertzetik, hiriko hilerririk handienera.
|
|
|
Neskak ekidin egiten zituen. Horrek ez zuen esan nahi neskak gutxiago gustatzen zitzaizkiola, baina
|
bai
bere lehen esperientzia traumatiko hartatik lezioa ikasi zuela: behin edo behin pentsatuko zuen Pedrok, beharko!?
|
|
|
esan dit Rafak behin eta berriro. Uste dut,
|
bai
bera eta bai ni, berehala konturatu garela zauriak oso larriak zirela, odol asko botatzen zuelako, batez ere bularretik». Goikoetxea anbulantzia etorri baino lehenago hil zen.
|
|
|
Horrek, jakina, agortu ezinezko mintzagaia eman zien. Pemberleyz zituen oroitzapenak eta Wickham jaunak emandako deskribapen zehatz eta mehatza erkatuz, eta etxe hartako ugazaba zenari zor zitzaizkion laudorioak ordainduz, Gardiner andereak atsegin handia eman zien bai Wickhami eta
|
bai
bere buruari ere. Oraingo Darcy jaun gazteak ofizialarekin zuen jokaeraren berri izan zuenean, berriz, andereak ahaleginak egin zituen gogoratzeko ea ba ote zebilen gizonaren umetako izaerari buruzko hotsen bat, oraingo portaerarekin bat etor zitekeena; eta azkenean Gardiner andereak gogoratu uste izan zuen lehengo garaietan Fitzwilliam Darcy jauna oso mutiko harro eta barru gaiztokoa zela entzun izana.
|
|
|
Elizabeth gelatik atera zen isil isilik, atzean Jane eta Kitty zituela, baina Lydia bere lekuan geratzen tematu zen, ahal zuen guztia entzutera deliberaturik; Collins jaunaren gizalegeak geldiarazi egin zuen Charlotte hasieran, gizonak zehatz eta mehatz itaundu baitzion
|
bai
berataz bai familia osoaz, baina gero jakin min pittin batek ere lotu zuen Lucas andereñoa gosari gelan, eta, azkenik, leihorantz hurbildu eta ez entzunarena egitearekin konformatu zen. Doluzko ahotsez, honelaxe hasi zuen Bennet andereak asmoan hartutako elkarrizketa:
|