|
2010
|
|
|
6 eta 11 urte bitarteko zikloari, Lehen Maila; eta 11 urtetik Baxoa (Espainiako selektibitatearen baliokidea) egin bitarteko zikloari, berriz, Bigarren Maila. Ikasleak Kolegioetara eta Lizeotara doaz
|
azken
ziklo honetan, goi mailako ikasketak hasi baino lehen.
|
|
2020
|
|
|
Sarasuak eta Egañak idatzi izan duten bezala ‘hedatu grinaren belaunaldia’ izan da eurena: aurreko belaunaldiek ere landu zuten ardatz hori, baina
|
azken
ziklo honetan apustua askoz ere kontzienteagoa izan da. Komunikazioak gero eta pisu gehiago hartu du Elkartearen zereginen artean eta bere egituran.
|
|
2021
|
|
|
Bertsolari aldizkariaren hustuketa. Bertsolaritzari buruzko tematikoa izanda eta 25 urtetik gorako ibilbidearekin, objektu egokitzat hartu da
|
azken
ziklo honek izan dituen protagonistak eta gaiak aztertzeko. 1.637 testuko lagina osatu da halakoekin.
|
|
|
Nagusiaren finalari buruzkoekin batuta 2.926 testu dira guztira, ezein ziklori buruz bildurikoa baino gehiago eta
|
azken
ziklo honetan gertaturikoaz aritzeko nahikoa.
|
|
|
Lore Jokoetan Jean Duvoisinek planteatutakoa, Abbadierekin izandako gutun trukaketatik haratago iritsi ez zena; Euzko Pizkundeko Makazagaren Bertsolariya, urtebetez funtzionatzera iritsi zen arren, kazetaritza aldizkari bat baino gehiago bertso bilduma bat izan zena; edo frankismopean Iriondok abiarazi nahi izan zuen Bertsolari aldizkaria, proiektu soilean gelditu zena. Mirari txiki bat izanagatik, ordea, ez da kasualitatez sortuko
|
azken
ziklo honetan, 1980ko hamarralditik aurrera gertatu zen euskarazko kazetaritzaren eta bertsolaritzaren garapenen uztarketaren emaitza izango baita.
|
|
|
Aurreko zikloetan bertsolaritzari buruz egunkari nahiz aldizkarietan argitaratutako testu guztiak bildu eta kontabilizatu ahal izan direnez, erreparo handirik gabe hitz egin zitekeen ziklo bakoitzean gehien argitaratu zuten hedabide eta sinaduren inguruan.
|
Azken
ziklo honetan bildu eta kontabilizatu direnak Txapelketa Nagusiko finalari buruzkoak izanik, egin daitezkeen baieztapenak erlatiboagoak dira. Hala ere, nahikoa segurutzat eman daiteke finalari buruz gehien argitaratu duten hedabide nahiz kazetariak direla ziklo honetan gehien aritu direnak ere.
|
|
|
Bestalde,
|
azken
ziklo honetan, lagina nolabait mugatzearren, egunkariak bakarrik hartu dira kontuan. Horrek kanpoan uzten du, esaterako, aurreko bi zikloetan argitalpen garrantzitsuena izan dena:
|
|
|
Iruñeko egunkariaren kasuan deigarria suertatzen da bere interes falta, aurreko zikloetan gaiari arreta gehien jarri ziotenen artean aurkitzen baitzen. Horrela,
|
azken
ziklo honetan final guztiei orotara bost testu bakarrik eskaintzen badizkie, frankismo garaiko zikloan 263 eskaintzen zizkion bertsolaritzari. Egunkari nafarrak ez du gustukoa nonbait bertsolaritzak azken zikloan hartutako bidea.
|
|
|
Iñaki Eizmendi Basarrik ere bost txapelketaren jarraipena egin du egunkari honetan. Gerraurrean hasi zen bertsolaritzaz idazten, frankismo garaian gehien idatzi zuena izan zen, eta
|
azken
ziklo honetan ere hamar sinadura jorienen artean aurkitzen da. Horrela, inork berdinduko ez duen marka jarri du bertsolariak:
|
|
|
Eta frankismo garaian argitaratu zuten 248 sinaduretatik 54 agertzen dira BDBn, kopuru osoaren% 22, bat bateko bertsolariak Basarri, Xabier Amuriza, Abel Enbeita, Deunoro Sardui, Mixel Aire eta Txomin Garmendia izanik(% 2,4).
|
Azken
ziklo honetan, azkenik, bertso munduko sinaduren goranzko joera mantentzen da, 82 sinadurarekin portzentajea% 28ra iritsiz, eta prentsan argitaratzen duten bat bateko bertsolarien kopuruak inoizko hazkunderik handiena du: 40 bertsolarik idatzi dute finalei buruz, sinadura guztien% 14 izateraino.
|
|
|
Etiketa nagusitzat" bertsolari gazteak" izan zezaketen testuak argitaratu ziren aurreko zikloetan ere, batez ere frankismo garaiaren bigarren erdian haientzat propio antolatutako txapelketen berri ematen zenean. Baina bestelako protagonismo bat hartuko dute
|
azken
ziklo honetan. Bertsolariko gai nagusien zerrendan seigarren tokian agertzen dira, grafikoan ikus daitekeenez.
|
|
|
Berebat, hemerografia historikoan, ehun eta berrogeita hamar urteko ibilbidean, bertsolari emakumeen aipamenen bat egiten duten testuak 24 baino ez dira, bildutako testuen% 6
|
Azken
ziklo honetan irabazten ari diren protagonismoaren isla, aldizkariaren 27 urteetan 115 testutan dira protagonista(% 12,2), eta gai nagusitzat bertsolari emakumea duten 39 testu ere argitaratu dira(% 2,4).
|
|
|
Horiek guztiak ziurrenik gai garrantzitsuak izan dira
|
azken
ziklo honetan prentsa orokorrean ere, proportzioak alda litezkeen arren. Zerrenda honetan ageri zaizkigun beste gai batzuk, ordea, aldizkari tematiko espezializatuari dagozkio zikloari baino gehiago, eta neurri handi batean Bertsolarik bertsolarien alderdi pertsonalenean sakontzeko egindako apustuari:
|
|
|
|
Azken
ziklo honetan bertsolaritzak izandako arrakastaren gakoetako bat belaunaldi ezberdinek elkarren eskutik aritzeko erakutsi duten gaitasuna izan da, eta, zerrendan ikus daitekeenez, oihartzun mediatikoari dagokionez ere jakin izan dute protagonismo mediatikoa belaunaldien artean banatzen. Horrela, Egañaren belaunaldikoa Sebastian Lizaso ageri da, Euskal Herriko txapelduna izandakoa eta zarauztarrarekin plazarik plazako bikote artistiko indartsua osatutakoa, baita Xabier Perez Euzkitze ere, 1990eko hamarraldiaren lehen erdian puntaren puntan ibilitakoa eta oso pertsonaia mediatikoa, edo Mikel Mendizabal nahiz Iñaki Murua, biak puntako bertsolariak eta mugimenduan paper garrantzitsua izandakoak (Murua lehendakari eta Mendizabal bertsolaritza ikastolen sarean txertatzen arduradun nagusietakoa).
|
|
|
24). Argi dago kezka eta erronka garrantzitsu bat suertatu dela
|
azken
ziklo honen haustura aldian, eta gaiari erreferentzia egiten zaion guztietan argi gelditzen da borondatezkoen eta soldatapekoen uztarketa nahiz orekari ez zaiola ukorik egingo.
|
|
|
Eragiletza mugimendu autoeratu baten esku jartzeaz gain, transmisiorako bitarteko gisa bertso eskolak sortzea da
|
azken
ziklo honek ekarritako nobedade nagusia. Aurretik Euzko Pizkundean egin zen gisako zerbaiten aipamenen bat, eta frankismoaren azken aldera egin ziren lehen probak, baina ziklo hau da pauso hori, birsorkuntzarako ez ezik bertsolaritza kultur ekosistema modernora egokitzeko ezinbestekoa suertatu dena, gauzatu duena.
|
|
|
Profil teknikoa zuten ardurak orain arte ETBk edo ekoiztetxe batek hartzen zituen, baina
|
azken
ziklo honetan teknikoak ere Elkarteko langile gisa integratu
|
|
|
|
Azken
ziklo honen historiari emandako errepasoan argi ikusi da hedabideratzearen alorrean telebistan Hitzetik Hortzerarekin lortutako eredu egonkortua eta Elkartearen webgune korporatiboekin eta kanal tematikoarekin Interneten emandako lehen pauso sendo batzuk izan direla nobedade nagusia. Prentsa idatzian, Egin/ Garak zein Egunkaria/ Berriak egindako ekarpenen garrantzia aipatu da, bestalde, eta aldizkari tematiko/ espezializatu baten agerpena.
|
|
|
|
Azken
ziklo honetan, 26 grafikoan ikus daitekeen bezala, joera horiek are gordinago agertuko dira, 2005eko txapelketan erdal komunitatearengana iristeko ahalegin berezia egin arren. Euskarazko kazetaritzaren garapen handi bat erakusten du bilakaera horrek, eta zeharka baita barruko begiradaren, euskalduna den bertso munduaren ahotsaren, ahalduntze handiago bat.
|
|
|
Euzko Pizkundean 69 ziren, eta Lore Jokoen zikloan 108 Egia da frankismo garaiko ziklo honetan parametro guztietan gertatzen dela hazkunde handi bat, baina proportzioan gehiago hazten da aipamen gutxi duten bertsolarien presentzia aipamen asko dituztenena baino. Alegia, askoz bertsolari gehiago ateratzen da prentsan
|
azken
ziklo honetan, fokua zabaldu egiten da, zalantzarik gabe hedabideratzea garatuagoa dagoen seinale.
|
|
|
Aurreko zikloetan txapelketak izan ziren bertsolaritza ikuskizun modernoaren parametroetara eramanaz gizarte modu berrira egokitzeko bidea ireki ziotenak. Eta,
|
azken
ziklo honetan, txapelketa da, bertsolaritza indarrean den masa kulturaren testuinguruan birkokatzeko baliatu den bitarteko nagusia:
|
|
|
Euzko Pizkundearen zikloan, aldiz, jada euskara izan zen hizkuntza erabiliena(% 47), gaztelania oso parean zeukan arren(% 45), eta frantsesa urruti gelditu zen(% 8).
|
Azken
ziklo honetan, berebat, euskarak gaztelaniarekiko aldea areagotu egingo du,% 61 eta% 38 hurrenez hurren, eta frantsesa% 1 batean geldituko da. Euskarak erabilera modernoa, hedabideetakoa, irabazten duen neurri berean irabazten du, beraz, bertsolaritzak presentzia mediatikoak ematen dion dimentsio modernoa.
|
|
|
Bestalde, izenordeen atzean zeuden izenak errazago argitu ahal izan dira ziklo honetan gerraurrekoan baino: Euzko Pizkundean% 9 ziren argitu gabeko izenordeak, eta
|
azken
ziklo honetan% 5.
|
|
|
Bertsolaritzaren mugimenduak ere horrela egin du
|
azken
ziklo honetan, zaharkitua gelditua zen bertsolaritzaren ulerkera jendarte garaikideari egokitzen zitzaion berri batez ordezkatuz. Gizarte mugimendu guztiekin gertatzen den bezala, pixkanaka eta praktikaren bidez gauzatu den aldaketa bat izan da, eta funtsezkoa suertatu da fenomenoaren garapenerako nahiz bere hedabideratzearen arrakastarako.
|
|
|
|
Azken
ziklo honetan, framing berri baten lanketa jarraitua gauzatu da, bada. Urteetan intuitiboa izan da lanketa hori, framing kontzeptua bera ere ezezaguna baitzen, baina azkenaldian geroz eta kontzienteagoa.
|
|
|
Bilketa modu kolektibo, koordinatu eta erakundetu batean
|
azken
ziklo honetan hasiko da, Elkartearen Xenpelar Dokumentazio Zentroarekin. Bertsoa idatziz ez ezik audioan eta bideoan ere jasoko da, horretarako kolaboratzaile sare zabal bat baliatuz, eta Joanito Dorronsorok bildutako bertso doinuak edo Bertsolari aldizkariak argitaratutako argazkiak ere batuko zaizkio bildumari.
|
|
|
2010eko hamarraldiaren bukaerarako, aldiz, bi hamarkada lehenago bertsolaritzan adituak kasik intuizio gisa nabarmentzen zuena ikerketa soziologikoen ondorioetan ere nabarmendu da. Prozesu honen baitan, eta bertsozaleei erreparatuz,
|
azken
ziklo honen hasieran sortutako joeraren jarraitutasuna ikusten da, eta hala erreparatu dio Zubirik (2016: 21).
|
|
|
Ikerketa honetan ikusten ari garen bezala, ziklo bakoitzean hedabideen formatu batean garapen osoa lortzen du bertsolaritzari buruzko kazetaritzak, eta hurrengoan garapen hori lortuko duen formatu berria ere abiarazten da.
|
Azken
ziklo honetan telebista izango da eredu garatu bat lortuko duena, eta formatu berria ere agertuko da: Internet.
|
|
|
Txapelketen egoitza Barakaldo Exhibition Centerrera, masa kulturako ekitaldiak egiteko inguruan topa daitekeen azpiegitura handien eta modernoenera aldatu izanak ederki adierazten du bertsolaritzaren mugimenduak
|
azken
ziklo honetan egindako bidea.
|
|
|
|
Azken
ziklo honetan lotu zaio modu argienean bilketa ikerketari. Horrela, organikoki Elkartearen Jakintza sailaren barruan txertatu da Xenpelarreko lana, eta 2008an ezagutzan sakontzera zuzenduriko azpiegitura, Mintzola Ahozko Lantegia, martxan jarri zenean, Dokumentazio Zentroarekin irekitako bidean emandako pauso gisa ulertu zen.
|
|
|
Euskal intelligentsiaren morrontzatik intelligentsia horren bazkide garrantzitsu izatera pasatu da, bada, eta sorkuntza alorrean bide berriak ireki zaizkio
|
azken
ziklo honetan loraturiko barruko begirada ahaldundu horri esker.
|
|
|
Ikerketa honetan ikusi ahal izan den bezala, bertsolaritzaren presentzia mediatikoak hazkunde jarraitu bat izan du, eta
|
azken
ziklo honetan biderkatu egin da. Zubirik ere azaltzen du azken zikloko hedabideratze estrategia arrakastatsua izan dela eta arrakasta hori funtsezkoa izan dela bertsolaritzaren hazkundean:
|
|
|
Zenbaitetan kritika horiek badute zerikusirik ziklo talkarekin, eta Administrazioarekiko harremana gatazkatsuena izan denean euskal abertzaletasunaren baitako arrakalarekin ere nahasi izan du zenbaitek, baina normalean nahikoa modu normalizatuan onartu izan da gertatu den bilakaera. Belaunaldi zaharreneko bertsolariek ere protagonismo handia izan dute
|
azken
ziklo honetan, zubi lanetan ere ibili da hainbat, eta oro har bertsogintza berriak eta bertsolaritzaren irudikapen berrituak zale berri gehiago erakarri ditu zaharrak uxatu baino.
|