|
2001
|
|
|
Gudu deskribapenek berek zaharkituak dirudite, baita Stendhalek 1839anarg itaratutako La Chart reuse de Parm e ko Waterlookoarekinkonparatuta ere. Baina agian konparaketa hauek ez dira zuzenak, eta Txillardegiren nobela
|
azken
urte hauetan salmentaarrakasta itzela izan duten kiosko motako nobela historiko ugarien artean kokatu genuke. Agian.
|
|
2002
|
|
|
Baina, batez ere, azken urteotan unibertsitate desberdinetan egindako lana metatzean dago giltzarria. Apurka apurka
|
azken
urte hauetan unibertsitario euskaldunen kopurua emendatuz joan da. Dagoenekoz, unibertsitateko irakasle euskaldunak mila baino gehiago gara.
|
|
|
1.
|
Azken
urte hauetan unibertsitate eta fakultate berri askoso rtzen ari dira estatu mailan. Euskal Herria ere ez da egoera horretatik at gelditu.
|
|
|
Horretarako ezinbestekoa ikusten dugu teknologia berrien erabilpena (campus birtuala, informatika...), beti metodo tradizionaletan oinarri tutaere, baina ez horietan bakarrik.
|
Azken
urte hauetan izan ditugun esperientziak oso aberatsak izan dira alde horretatiketa bide hori sakondu eta gehiago landu genuke.°
|
|
|
El Islam para un dialogo necesario, Bartzelona, CristianismeiJustfcia, Cuadernos CristianismeiJustfcia bilduma, 82 zenbakia, 1998ko maiatza). Jaki n en zenbaki monografiko honetarako, 1998ko testua egokitu eta osatu digu egileak,
|
azken
urte hauetako gertakariak ere jasotzearren.
|
|
|
El Islam para un dialogo necesario, Bartzelona, CristianismeiJustfcia, Cuadernos CristianismeiJustfcia bilduma, 82 zenbakia, 1998ko maiatza). Jaki n en zenbaki monografiko honetarako, 1998ko testua egokitu eta osatu digu egileak,
|
azken
urte hauetako gertakariak ere jasotzearren.
|
|
2003
|
|
|
|
Azken
urte hauetan, kanpoko artisten egonaldiak antolatu ditugu Kantuketan programaren babesean, berezikiEu ropa ekialdeko herri zenbaitetakoekin. Aurten berean, Sao Tome uharteko musikari batzuek hamar bat egun iragan dute Euskal Herrian eta sorkuntza bat eraiki, iparraldeko kantari eta musikariekin.
|
|
|
Hala ere, eta guk bizi dugun garaiotara itzuliz, azken hamarkada honetan Nafarroan agintea daukatenen eskutik euskarak jasaten duen eraso eta bazterkeria instituzionalaren aurrekari historikorik aurkitzea ez da lan erraza. Nafarroako lurraldean, gizartean eta eguneroko bizitzan euskararen eta euskal kulturaren kutsua duen agerpen oro desegituratu eta zokoratzeko asmoz, hainbat eta hainbat neurri politiko hartu dira
|
azken
urte hauetan.
|
|
|
Nola baloratzen duzu
|
azken
urte hauetan Nafarroako agintariak euskararen inguruko hizkuntz politikaren esparruan hartzen ari diren erabaki eta neurriak. Zein eragin (kalte) uste duzu izan ditzaketela epe labur, ertain eta luzera begira?
|
|
|
Hau guztia gizartean poliki poliki txertatuz joan da, ondorioz. Erriberan
|
azken
urte hauetan euskarak eman dituen pausoak motzak eta neketsuak izan dira. Nafarroako Erriberako lur sailak oso zabalak dira, herri batetik besterako distantzia fisikoa handiegia da euskarak lege eta eraso hauekin zubiak eraiki eta hedatu ahal izateko.
|
|
|
Legeak ezarritako mugak aise gainditu ditu euskarak eta, gaur egun, herri ekimenari esker, helduen euskalduntze alfabetatzea, ikastolak, euskara taldeak eta, oro har, euskararen aldeko dinamika errealitate pozgarriak dira Nafarroa osoan. Dereduek matrikulazio handia eskuratu dute
|
azken
urte hauetan eta milaka heldu aritu da euskaltegietan; ondorioz, belaunaldi berriak neurri handi batez euskaraz datoz eta euskaldunberrien lehen haur sortzen hasiak dira, horrek esan nahi duen guztiarekin. Gainera, kalitatezko zerbitzu eta produktu ugari sortzeko gaitasuna izan du Euskalgintzak eta mugimendu erakargarri bilakatu da jende askorentzat.
|
|
2004
|
|
|
|
Azken
urte hauetan, lehiakortasuna eta merkatu borroka handitzean, kulturaren produkzio eta zabalkundeak diruaren behar handiagoa izan du eta horrek egile eta eragileen sorkuntza, ausardia, berritasuna eta interpelazioa moteldu ditu," segurolata rrak" bihurtu dira. Gainera, EAE, Na fa rroa eta Iparraldea gobernatzen dituzten alderdi nagusiak kontserbadoreak dira, populuzale itxurakoak izan arren, eta kasu batzuetan nahiko eskuindarrak (diren beste alderdi politiko txikiagoen eragina ez da oso handia euskal herritarkulturaren bizitzan, apika).
|
|
2005
|
|
|
Euskal kultur erakundeak hizkuntzaren aldeko ekintza andana bat bultzatu du
|
azken
urte hauetan, hala nola itzulpengintzan, edo leku publiko batzuetan (Baionako ospitalean, BAB2 komertzio zentroan, liburutegi mediateketan...).
|
|
2006
|
|
|
Aurreko artikuluan ikusi ahal izan dugu(" EAEko ikasle etorkinentzako Arreta Plana", 1 grafikoa) ikasle etorkinak zenbat diren eta bere eboluzioa
|
azken
urte hauetan zein izan den. Hamar urtetan 1.900 izatetik 13.599 izatera pasatu dira(, Eusko Jaurlaritza).
|
|
|
Etorkinen fenomenoari atxikitzen diogun" erronka" hitza dexente higatua dugun arren, ezinezkoa zaigu beste behin men egin gabe hastea gure ekarpena. Izan ere, euskalduntze prozesua baldin bada betidanik eskola publikoak hartu duen jomugarik handiena, sekulako lana eginez,
|
azken
urte hauetan, gure geletan kultur aniztasuna nabarmendu edo ikusgai egin den aro berri honetan, ikasle etorkinen hezkuntza benetako erronka bilakatu dela aitortu beharrean gaude. Besteak beste ikasle berrien etorrerak geletako antolamendu, metodologia, hizkuntzen trataera... kolokan jarri dizkigulako, zenbait hutsune agerian utziz eta krisi beldur ikarak eta mamuak sorraraziz.
|
|
2007
|
|
|
|
Azken
urte hauetan, aldiz, frankismoaren garaiko abertzaletasunak berriz jaso du arreta eta lau lan nabarmendu daitezke: Andima Ibinagabeitiaren inguruan Pako Sudupek argitaratutako artikulueta idatzi bildumak, Xabier Irujok idatzitako doktorego tesia, Euskal Erbeste politikoa Uruguain(), Ludger Mees ek kaleratutako Agirre lehendakariaren biografia politikoa eta Iñaki Bernardok eta Iñaki Goioganak plazaratu berri duten Jesus Galindezen inguruko lan berritua.
|
|
|
Jarrerei dagokienez, EAEko egoera soziolinguistikoa oso baikorra da momentu honetan. Dena den, plangintzaren aurkako iritzi gogorrak agertzen eta zabaltzen ari dira
|
azken
urte hauetan. Hainbat faktore direla medio (egoera soziolinguistikoa, egoera ekonomiko gero eta zailagoa, immigrazioa, e.a.) iritzi ezkor bat zabaltzeko arriskua dago (eta zabaltzen ari da):
|
|
|
|
Azken
urte hauetan funts bibliografiko ugari digitalizatzen ari den arren, eta informazio digitalizatu kopurua izugarri hazi arren, digitalizazioaren hastapenean baino ez gaude; oraindik orain garaiz gaude proiektua bideratzeko. Kontua da, oraingo egoeran ez dela erraza izango jakiten zer motatako agiriak dauden digitalizatuta, zer urte, zer bibliografia funts hustu dituzten, zer proiektu dauzkagun, zein erakundek ere sortu dituen proiektuak...
|
|
|
Fondo hau argitalpen seriatuei dagozkien 9.000 tituluk osatzen dute, eta horietatik %33 oraingo tituluei dagozkie. Euskal kulturako aldizkari historikoak (Euskal Erria, Euskal Esnalea, RIEV, OPE...), hemeroteka historiko bat eta
|
azken
urte hauetan ugaldutako argitalpenak dira. Horien guztien artean, fanzine bilduma azpimarratuko dugu (500 baino gehiago).
|
|
|
Eskualde bakoitzak gutartean erakutsi du aurten edo
|
azken
urte hauetan zer gertatu den hizkuntza politikaren alorrean. Hizkuntza politika aipatzen da botere publikoak bere gain hartzen duelarik herri hizkuntzen zaintzea eta aitzinaraztea.
|
|
|
•
|
Azken
urte hauetan, nolanahi ere, hainbat adituk gutxietsitako gizatalde nazionalen babes sisteman giza eskubideen ikuspegi indibidualista gailentzeko beharra azpimarratzen dute, eta eskubideen ikuspegi sozialari behar bezalako tokia aitortu behar zaiola, eskubide kolektiboei alegia, giza duintasunaren printzipioaren garapen eta berme gisa, hain zuzen. Azken finean, giza eskubideen bi aldeak garatzea eta errespetatzea demokrazian sakontzeko bidea da, eta orobat munduan bake soziala lortzeko tresna.
|
|
2008
|
|
|
(www.cci. edu), Career Education Corporation (www.careered.com)... Hezkuntzako korporazio gehienak AEBetan sotu ziren, eta
|
azken
urte hauetan etengabeko hedapenean daude. Adibidez, Laureate Education Inc.
|
|
|
Euskaldunon Egunkaria sortzen ibili ginenean, gogoz ahalegindu ziren egunkari ofizial/ publiko bat atontzen (herrialde komunistetako eredu txarra jarraituz).
|
Azken
urte hauetan, Kontseiluak arrakastatsu sortu eta gizarteratu dituen tresna biren aurrean eta ondoren (Hizkuntza Eskubideen Behatokia, Bai Euskarari Ziurtagiria), franko ondoren, Azkaratek eta Baztarrikak beste bi berdintsu muntatu dituzte (Elebide, LanHitz); bigarrena, azpikontratatutako EUSKALIT enpresa pribatuaren bitartez, gainera. Kultura saileko arduradunek ezin al zezaketen hitz egin, auzolandu, adostu, hitzartu Kontseilukoekin, EAErako behintzat, jadanik indarrean zeuden bi lanabes horien inguruan?
|
|
2009
|
|
|
|
Azken
urte hauetan euskal literaturan fenomeno ikusgarri bat gertatu da: 1980 urte inguruan jaiotako emakume idazleen talde inportante bat lanbide honetara hurbildu da, antzeko estetika planteamendu eta kezkak dituztelarik.
|
|
|
"
|
Azken
urte hauetan euskal literaturan fenomeno ikusgarri bat gertatu da". Arreta piztu dit.
|
|
|
Ez da txikia beraz Euskaltzaindiak soziolinguistika arloan egin duen ekarpena, eta ezinbestekoa zen hemen 90 urteurrena gogoan hartzea. Gainera, ez dugu ahaztu behar
|
azken
urte hauetan Euskaltzaindia egitasmo berri bat bultzatzen ari dela hizkuntzaren eta gizartearen historiak lotuz: Joanes Etxeberri egitasmoa.
|
|
2010
|
|
|
Nahiz eta
|
azken
urte hauetan goraldia izan duen, ez dago berez dagokion edo egon lukeen mailan. Hamarraldiko punturik garaiena, gainera, 2005ean izan zuen, eta ez aurten.
|
|
|
Plangintzari buruzko iritziak gero eta finagoak dira profesionalen artean. Plangintza linguistikoen maila teorikoa eta aplikatua ondo ezagutzen dira,
|
azken
urte hauetan hori baita gehien landu den alor soziolinguistikoa. Profesionalak ez direnen artean, aldiz, badirudi diskriminazio positiboa bezalako kontzeptuak ez direla 80ko hamarkadan bezainbeste ulertzen edo baloratzen; iritzi horien azterketa kualitatiboa eta objektiboa egitea beti interesgarria da.
|
|
|
HABEren liburutegian gure zientziari lotutako bibliografia klasiko ia osoa aurkitu daiteke eta askoz gehiago ere: entziklopedia soziolinguistikoak,
|
azken
urte hauetako argitalpenak... Soziolinguistikan interesa duen pertsonari bertara joatea gomendatzen diot, beti aurkituko du zerbait berria edo interesgarria.
|
|
|
Neokapitalismoaren eta ekologiaren arteko harremana ez da ona. Dirudienez,
|
azken
urte hauetan esfortzu bat egin nahi izan dute herrialde kutsatzaileenek Kiotoko itunarekin eta orain dela gutxi Kopenhageko bilkurarekin. Kopenhagen argi geratu den bezala, krisi ekonomikoaren garaian ekonomia eta lehiakortasuna sustatzea lurraren ekosistemaren bilakaera baino garrantzi handiagokoa da ekonomi handieneko herrialdeentzako.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan, ekonomisten eta kazetarien kroniken musika txikiari esker, indarrak eta jarrerak erabat aldatu dira. Etengabeko krisian gaude, erabateko lehentasuna eman behar zaio ekonomiari eta badakigu gure seme alabek etorkizun latza edukiko dutela lanean eta ondorioz bizitza pribatuan ere (ez dugu ahaztu behar beldurra baliatzea dela jendea manipulatzeko tresna indartsuenetarikoa, aspalditik erabilia eta ondo ezagutua; publizistek eta hainbat sektek ondo kontrolatzen dute beldurraren balioa eta bere nondik norakoak).
|
|
|
Artikulutxo honetan hainbat inkestetan oinarritutako pertzepzio pertsonal bat aurkezten da, ez da errealitatearen ispilua eta jarreren bilakaera oraindik ikertzeko dago. Dena den, badirudi euskararen aurkako jarrera berri batzuk indartzen ari direla
|
azken
urte hauetan. Badakigu Euskal Herriko edo hobeto esanda EAEko hizkuntza jarrerak euskararen eleaniztasunaren aldekoak direla, baina jarrera berri horiek indartuz doaz.
|
|
2011
|
|
|
Europako eta Euskal Herriko mugimendua askoz motelago doa, aldaketen hastapenak baino ez dira sumatu. Liburu sektorean —salmenten krisi ekonomikoa dela eta—
|
azken
urte hauetan hasi zen beherako joera areagotu egin da. Egoera horren aurrean, Xabier Mendiguren Elizegik dio liburu elektronikoak egun ez duela irtenbiderik, teknologian eta marketinean egin beharreko inbertsioak salmentatik ateratako etekina baino askoz handiagoak direlako.
|
|
2014
|
|
|
Larresororen argumentaziorik bortitzena, gipuzkoar sistemaren defendatzaile guztienena bezalaxerik, literatur mailakoa izan nahi da, eta batez ere,
|
azken
urte hauei dagokienez, soziologiazkoa.
|
|
2016
|
|
|
Laburbilduz, esan genezake
|
azken
urte hauetan, nahiz eta kulturaren turistizatze eta espektakulu irudi bihurtzearen bidea egina egon, ongizate ekonomikoak ahalbidetu zuela logika honetatik kanpo mantenduz ekoizpen eta gogoetatik lan egiten zuten egitura eta agenteek bizirautea. Hala eta guztiz ere, komunikabide eta politikariek etengabe erasotu zituzten hirurak, batez ere bisitari kopuru murritzak egotziz eta ustezko aurrekontu puztuez kexatuz.
|
|
2020
|
|
|
|
Azken
urte hauetan, ostera, Azurmendik Gizabere kooperatiboaz (Jakin, 2016) liburuaren aurkezpenean plazaratutako galdera da, kooperatibismoa birpentsatzetik harago, nola berrirakurri daitekeen Arizmendiarrieta xxi. mendeko testuinguruan. Halaber, idatzian bertan beste iradokizun bat egiten du Azurmendik:
|
|
|
Eta maisu hoetatik lezioak hartu. Metodoak eta teatroa egiteko bideak eta moduak asko aldatu dira
|
azken
urte hauetan. Modu berri hoek ikasi behar ditugu, eta gure teatroan aplikatu.
|
|
|
[...] ororen gainetik batasuna behar dugulakotz eta dialektu hori delako horretarako egokiena[...]. Nik uste dut lapurtar klasikoaren aldeko higikun hau dela izan, euskara kultur bidean jartzeko
|
azken
urte hauetan egin den saiaketa handiena. (Mirande, in Peillen 2012:
|