|
2015
|
|
|
Paxkal galdurik duela 15 bat urte, Mayi itzuli zen Bunuzerat, bere iloben ondorat. Gero Donibane Garazin iragan ditu
|
azken
urte hauk ixil ixila, bere izpiritua ainitz irakurgailuz betetzen zuela. Haren ekorzketak iragan dira Suhuskuneko elizan, berak galdegina zuen bezala, familiakoez eta herritarrez inguraturik.
|
|
|
Kolektibo horrek jakinarazten du ez dela sortzaileetarik eta boz kontsultatiboa baizik ez duela behatoki hortan. " Gure aldetik ezin dugu onartu
|
azken
urte hauetan eraman dugun elkar lana, apartekoa lehen aldikotz frantses estatuan eremuko aktore guziak biltzen zituena deusestatzea, aitzaki faltsu batzuengatik" dio kolektiboak.
|
|
2016
|
|
|
Joanden larunbatean zendu da Marie Rose PARIS, sortzez Doyhenart, 87 urtetan. Kanboko adindunen etxean zuen egoitza
|
azken
urte hauetan, eta beraz joan zaigu itsasuar bisaia edo aurpegi ezagun eta goxoa. Hileta elizkizuna iragan da joanden asteartean Itsasuko elizan.
|
|
2017
|
|
|
Koldo Tellitu ikastola guzien federakundea kudeatzen duenak azpimarratu du zoin garrantzitsuak diren holako bestak eta zoin beharrezkoa hezkuntza mailean euskararen alde egiten den lana. Sylviane Alaux deputatuak aipatu ditu
|
azken
urte hauetan izan diren aitzinamenduak, ez direnak gutietsi behar, aitzinamendu gehiago igurikatzen ahal bazen ere, eta segurtatu du" mintzaira ainitztasunak ez duela azkartzen baizik Errepublika". JeanJacques Lasserre departamenduburua mintzatu da gehienik Baionako kolegio berriari ekarri laguntzaz.
|
|
|
Abertzale sutsua, baina kostaldean sortu beste milaka bezala, euskararik ez jakin. Konturaturik, zinez Euskaldun izateko, euskaradun izan behar zela, Koko hasi zen euskararen ikasten, eta
|
azken
urte hauetan, euskaraz ari ginen gure artean. Jarraituki parte hartzen zuen Biarritzeko Mediatekako Irakurketa Klubean baita ere astean bi aldiz Mintza Lagun taldean.
|
|
|
Frangotan idatzi dugu gauza bera, Kostalde guzian itsas hegia ahultzen ari dela. Donibane Lohizunen konparazione, lur lehertze batzuen ondotik, gaitzeko obrak badira
|
azken
urte hauetan eginak bereziki Santa Barbarako puntta hortan. Emeki emeki ainitz tokitan uhainek" jaten" dute leihorra.
|
|
|
Eta zorigaitzez xede hortarik urruntzen ari gira beti eta gehiago, gaur egun. Hala nola dion Xiprik: "
|
Azken
urte hauetan, 40 miliun hektara lur erosi dituzte munduan barna sozietate industrialek, ez jatekoa egiteko, bainan agropetrolioa". Jatekoa lehen dago, petrolio guzietarik urrun, bainan aberatsek bertzela daukate, jende pobreak mespretxatuz behin betikotz.
|
|
2018
|
|
|
Pierre Andiazabal izan da Iparraldeko ordezkari gisa lan hau bete duena hastapenetik. Nik" ofizioa" ikasi dut harekin eta
|
azken
urte hauetan bakarrik betetzen nuen. Eskerrik beroenak zor ditugu beraz Pierre Andiazabali.
|
|
|
Euskal Moneta, lekuko diru baten sortzeak ere hurbiltasuna ekarri badu, ingurumen arloan ere badu zer erakutsi, elkartearen lan ildoetan sartzen baita euskoa erabiltzen duten saltegiak engaiatuak direla ingurumenarentzat. Bide beretik, beste eskualde ainitzetan bezala AMAPak sortu dira
|
azken
urte hauetan, Ipar Euskal Herrian 30 baino gehiago badira, hemengo laborarien ekoizpenak zuzenean salduak direlarik, horrela ondorio kaltegarri gutiago dela gure lurrarentzat.
|
|
|
Egun hauetan atera du bere hamaseigarren lana," Ospakizun gauean" izendatu duena.
|
Azken
urte hauetan sortu dituen kantuek osatzen dute disko berria. Horietako sei osoki Benitok berak eginak dira, baina bertze idazle edo poeta zenbaiten hitzak ere hartu ditu abiapuntu gisa, Fernando Pessoarenak, adibidez.
|
|
|
Alta
|
azken
urte hauetan izan dira erreforma batzuk langileen lan baldintzak zorrozten zirela, erretretak ttipitzen, zerga batzuk emendatzen, lizeo eta unibertsitateetan gazteen ikasketak segitzeko zailtasunak... Manifestazioak izan dira, jendetsuak zenbait aldiz, beste batzutan gutti karriketan.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan eraman izan den migrazio politika hautsiko duen bestelako migrazio politika bat aldarrika dezagun. Migranteek nahi duten tokian bizitzeko ahala emanen dien integrazio politika bat fermuki galdegin dezagun.
|
|
|
Xo, han edo hemen, hala nola Brunei herrialdean, gizonak ere hortan dira. Arabian aldiz
|
azken
urte hauetan dira gauzak kanbiatu edo bederen kanbiatzen hasi... 2015 ean, herriko bozetan, emazteak boz emaile ziren lehen aldikotz.
|
|
2021
|
|
|
Arazoa da aitzineko gailurretan hitz eder frango entzun direla, bainan promesetik obretara pasatzeko herri gehienak ozka ezin gaindituz ari direla. Anartean,
|
azken
urte hauetako ikerlanek erakusten daukute gure planetaren berotzea uste baino azkarrago doala.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan, bidez bide artzainekin ukan solasaldi anitzen ondotik toki izenak, toponimoak biltzen zenituen. Zenion goraki izena duena izaiten dela, euskal munduaren lekuko horiek premiazkoak zaizkizun.
|
|
|
" Lau sasuak" kantu ezagutua moldatu zuen Ligetx koblakari zenaren denboratik
|
azken
urte hauetara aroaren aldaketa frango ohargarri bilakatu dira, bizi giren lekuari hurbiletik behatzen baldin badiogu. Lehendanik airea epeldu delako seinale zonbait aipa ditzazkegu.
|
|
|
40 urtemuga hau, orain egin bidea eta heldu diren urteetako perspektibak mahai gainean ezartzeko baliatu nahi dute.
|
Azken
urte hauetan irratia garatu den bezala, Euskal Irratiak sarea lekuko, ondoko urteetan ere aitzinamendu handiak biziko ditu. DAB+, hori da FM lekua hartuko duen berrikuntza, irratia ere numerikoa bilakatuko baita, ondoko hilabeteetan, Gure Irratiak ere bihurgune hori hartuko du.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan plataforma numeriko anitz garatu dira (Uber, Delivroo, Bolt), gune horietan lanean ari direnek ez dute babes sozialik, baldintza prekarioan ari dira. Europar Batasunak lan baldintzak hobetzeko, langileen araudiak finkatu nahi ditu.
|
|
|
hauek, kale itsutik atera nahian, hainbat egin molde eta perspektiba baldintzatzen dituzte, eztabaida sutsuekin eta,
|
azken
urte hauetan, dinamiketara batzen ari den belaunaldi berriaren bultzadarekin.
|
|
|
Azkenik, etxeak salduz dirua irabazi nahi dutenen benefizioa da hunkitua izanen.
|
Azken
urte hauetan izan den gainbalio ikaragarria berriz hein normalera pasatuz herritar saltzaileek konprenitu behar dute diru gutixago irabaziz beste herritarreri eta bereziki gazteeri lurralde huntan nor malki bizitzeko aukera emaiten dutela, denen onetan.
|
|
|
Arrazoiak ez dira falta!
|
Azken
urte hauetan denen agerian ezarria den fiskalitate ihesari buru egiteko, ez baidituzte lege egokiak xutik ezarri.
|
|
|
Anai Arteak
|
azken
urte hauetan memoriaren lan handia egina du, bere gogoetan iheslari eta presoez haratago egin beharra sentitu du, hizkuntza, kultura... herri hau piztu dutenak omendu nahian. Gogoetak bide egin du, Anai Arteko kideek jende batzuekin hitz egin ondoan," Euskal populuaren memoriala" gunea eraikitzeko xedea abiatu dute.
|
|
|
Bi hitz ardura erabili dituk
|
azken
urte hauetan: Zikloa eta Xantierra.
|
|
|
Gure elkarteko ordezkariak Mixel zenarekin gurutzatu gira mende laurden batez segurik. Hemen bezala, E.L.B sindikatua ere hastapenetik Euskal Herriko Garapen Kontseiluan da; geroago sortu zen E.H.L.G. Batasun baten edo bestearen izenean, Mixel Berhocoirigoin zuzendaritza batzordean barne zen,
|
azken
urte hauek arte. Bere ekarpena funtsezkoa zen, Euskal Herriari buruzko bere ikusmoldeak sakonki gogoetatuak eta gehienetan kontutan hartuak.
|
|
|
Halere, batzuk eta bertzeek behar ginuke ulertu zoin baitezpadakoa den orok elgar ongi aditzea, denon artean gogoetatuz funtsezko aterabide adostuen bilatzea eta proposatzea. Norabide hortan aitzinatzeko,
|
azken
urte hauetan deitoragarri da Euskal Herriko apezpikuen jarrera hetsiegia. Nolaz ez dute onartzen hemengo teologoen eta gogoeta taldeen erranen egiazki entzutea, heiekin eskuz esku aritzea?
|
|
|
|
Azken
urte hauetan kola ekoizten du, edari hori anitz familietan sartua bada, Euskal Herrian ekoiztua izaiteak garrantzia duela erraiten zaukun. " Euskola" deitu edaria fabrikatzen du.
|
|
|
Jojo Goyneheix ek esplikatzen zaukun garaian Larrañeta ostatua epizeria, edantegia eta jatetxea zela,
|
azken
urte hauetan segidarik ez izanez hetsirik zegoen. Plazerekin jakin zuten proiektu bat abiatzen zela, lekukoak diren Gilles eta Lydia Gachin artzain soil direnek zutela segida hartzen.
|
|
|
Azken denbora hauetan entzuten da, Inseek agertu zenbakietan oinarrituz, Ipar Euskal Herrian herrietako populazioaren kopurua emendatzera doala. Duela oraino ez hain aspaldi 300.000 biztanle inguru ginen,
|
azken
urte hauetan emendatzera joan dena, gaur egun kasik 313.000ko bat girelarik. Ohartzen gira, bereziki Lapurdi kostaldera hurbiltzerakoan, herri batzuk zeharkatzean, zenbat eraikin berri eginak edo (ta) egiten ari diren, baieztatuz entzuten ditugun populazio zenbakien gorakada.
|
|
|
Adierazpenetan irakurtzen ahal da: " harrigarria da
|
azken
urte hauetan norbait bere herrialdetik ihes egitera behartua izaitea. Ahulenak, gatazka eta hondamendietatik babesteko gai ez girenak, erakusten dugu ezin ditugula lagundu".
|
|
|
Orain badakigu gerlaren aztarna inkontzienteak belaunaldi batetik bestera pasatzen direla, bizi izan den garai bati hitzak ezarriz, gauzak hobetzen dira. Elizaren inguruan ere
|
azken
urte hauetan hitza askatzen hasi da, adingabeek jasan zituzten sexu abusuak salatuz, beti hitzari leku bat emanez. Lekukotasun horiek erakusten dute ere Eliza bezalako egitura batek nola gertakari latzak gorde dituen, bere ohorea ez zikindua izaiteko, nola jende batzuk beren iraganarekin preso egon diren.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan mundu guzian sare sozialak garatuz joan dira, omen gehienik segitua dena Facebook delakoa dela, ondotik WhatsApp, Instagram, Twitter... eta besteak ere plaza publikoan lekua hartzen ari dira. Funtsean Herrian ere ohartuak gira, berri anitz sare horien bidez direla zabalduak, lehen zuzenean ageriak etortzen zirelarik.
|
|
|
Hiru egunez segidan, konfrontazio bortitzak izan dira eta poliziak gogorki erantzun du, manifestalari bat erailez eta beste 250 zaurituz. Egia erran, funtsezko sozial arrazoinak badira oldartze mugimendu zabal horren oinarrian,
|
azken
urte hauetan, krisi ekonomikoari ezin erantzunez ari baita Libanoko Gobernua, ezberdintasun ikaragarriak sortuz jendartean. Azkenean, koronabirusaren izurriteak bultzatu neurriek jazarpen egoera akulatu dute.
|
|
|
Banka, Aldude eta Urepeleko herriak, AIBA elkartearen inguruan osatuak dira. Gaintiarrak, deitzen direnak,
|
azken
urte hauetan ez dira geldirik egon, beren lurraldea
|
|
2022
|
|
|
Portuko eremuan langileen segurtasuna bermatzeko lan garrantzitsuak egin dira, 300.000 euro inbertitu dira Tarnoseko aldean lubetaren zati handia konpontzeko. Akitania Berria eskualdeak eta Merkatal eta Industria Ganbarak
|
azken
urte hauetan, Baionako portuan 70 milioi euro inbertitu dituzte.
|
|
|
Eta ez guti, 6,5 miliar dupa petrolio omen! Hamabost urte berantago, lehen ustiatze baimenak izenpetuak izan dira eta jaz, hamar miliar euroko xantier erraldoia abiatu da, hori baita
|
azken
urte hauetako petrolio proiektu handienetakoa.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan zendu zenbait lagunen argazkiak hor ditut nere aitzineko paretari lotuak. Batzuk ezpain xokoan kokatu irriño bat eskaintzen dautate.
|
|
|
Batzuk hixtukatu ere dute oihuka preso joan behar zuela! Bera arras lañoki mintzatu da, aitzinamendu frango egin dela
|
azken
urte hauetan eta ildo beretik behar dela segitu. Bat batean erran ere du Frantzia urratua dela eta urratua den tokian behar dela berriz josi.
|
|
|
Energiaren merkatua
|
azken
urte hauetan anitz garatu da. 2007a arte EDF eta GDF Suez-en (gaur egun ENGIE) monopolio osoa zaukaten.
|
|
|
EKE n
|
azken
urte hauetan aldaketak izan dira, Johañe Etchebest ek zuzendaritza 2021ean hartu zuen, Katixa Dolharek orain presidente kargua, gazte belaunaldi batek euskal kulturaren bultzatzeko ardura hartua duela.
|
|
|
Frantzia guziko itsas untzi famatuenetarik ginuen aspaldian Abeille Flandre delakoa, luzaz Brest portuan kokatua,
|
azken
urte hauetan Toulonen. Berrogoi bat urtez harat eta hunat ibilia, laguntza beharretan zirenen sokorritzeko.
|
|
|
Gerald Darmanin barne ministroa Korsikara igorria izan da, negoziatzeko mandatuarekin.
|
Azken
urte hauetan arraposturik gabe geldituak ziren bi eskakizuneri erantzuteko prest agertu da: Yvan Colonnarekin, Erignac komandoa osatzen duten Alain Ferrandi eta Pierre Alessandri preso laguneri, DPS estatusa kentzea eta Korsikan den Borgoko presondegira uda gabe hurbiltzea, bestaldetik frantses estatuak mamu beltza bezala irudikatzen zuen autonomia negoziatzea, konstituzioaren 74 eta 72 artikuluak berraztertzea.
|
|
|
Filgi Claveriek zioen beharretan edo prekarietatean den jende kopurua emendatzen ari dela, ondorioz Hazkurri Bankuaren beharrak joano eta handiagoak dira.
|
Azken
urte hauetan aldaketa senti da, urte osoan lanean ari den populazio bat ere beharretan izanez. Ohartarazten zuen ama gazte anitz ere bila etortzen direla, etxekoeri ezin janaria hornituz.
|
|
|
Laborantzarako Politika Bateratuak (PAC) eraman ditu laborariak zereal gutiagoren ekoiztera, artoarena salbu, ondorioz emeki emeki desagertu dira.
|
Azken
urte hauetan, ogibihiaren landatzen hasi dira, laborariek ekoiztuak eiherazainari saltzen dira eta irina okinari, kalitateko ogia proposatuz. Hazkurri kate horri esker, hemen berean jendea biziarazten du, ingurumena zainduz, ongailu gutiago erabilia delako.
|
|
|
Lehen lehenik, mutikoak entrenatu zituen, besteak beste, Xala, Gonzalez, Larralde, Ducassou... eta Bilbao. Ondoren,
|
azken
urte hauetan eta beti pilotaren munduan, neskak plazara eraman zituen.
|
|
|
Plazer du ikustea hautetsiak
|
azken
urte hauetan mendiaren kudeaketarako axolatuak direla. Hautetsi gazteek ideia berriak ekartzen dituztela zioen.
|
|
2023
|
|
|
Le Mans hirian sortua da bainan bretoiak, biak Finistere departamendukoak. Bozkatu delarik zuzendari karguarentzat, boz guziak beregana bildu ditu eta Laurent Berger
|
azken
urte hauetako zuzendariak gaitzeko konplimenduak egin dizkio. Berak garbiki azpiSua!
|
|
|
Azken bi proposameneri berehalako ezezko erantzuna eman du Bruno Lemaire ekonomia ministroak,
|
azken
urte hauetan Emmanuel Macron presidenteak martxan ezarri duen politika liberalaren leloak errepikatuz: " ez dira zergak emendatu behar eta ez ditugu aberatsak beldurrarazi behar", erdi mailako jende guzien zergak emendatzeko arriskua aipatuz.
|
|
|
Aldaketa klimatikoaren eta Ukrainako gerlaren eraginez,
|
azken
urte hauetan energiaren produkzioa eta erabilpena ari dira aldatzen.
|
|
|
|
Azken
urte hauetako aitzinamendu teknologikoek trantsizio ekologikoa laguntzen dute. Gertatzen ari dena, batzuk iraultza energetikoa izendatzen dute, bainan iraultza horren norabidea finkatzeko politikak argitu behar dira, autonomia energetikoa partekatua eta solidarioa izan dadin.
|
|
|
Hala nola 1967an, nahiz eta Israelek palestinarren lurralde frango konkistatu, horietan Jerusalemeko hiria, Jordaniatik zuzendua zen Waqf izeneko fundazio islamikoak segurtatzen zuen leku sainduen kudeantza errespetatuko zuela, orduko Israelgo agintariek zin egin zuten. Bainan
|
azken
urte hauetan Judu estremistak ari dira adostutako araudia bortxatzen eta joan den urtean 50.000 Judu sartu dira Meskiten zelaigunean, aitzineko urtearen doblea, musulmanen komunitatearekin tentsio gero eta gehiago sortuz. Hari beretik doa joan den egunean Israelgo Gobernu berriko seguritate ministroak egin duen bisita eta erakutsi duen jokamolde kitzikaria sua berriz pizteko irriskua akuilatuz.
|
|
|
|
Azken
urte hauetako gatazkak
|
|
|
Jerusalemeko zentro historiko sentsible horretan sortu tentsio eta liskarrak izan dira
|
azken
urte hauetako Palestinakoen oldartze nagusien iturri.
|
|
|
Berrogei kilometro luze eta hamar bat kilometro largotasuna duen lurralde ttipi horretan 2,3 milioi palestinar bizi dira, baldintza txarretan, nazioarteko laguntzari esker parte handi batean. Gainera, Israelgo gobernuak sustaturik,
|
azken
urte hauetan Zisjordaniako lurraldean juduen kolonizazioa azkarki hedatu da, aterabidea ekar lezaken Palestinako Estatuaren sortzeko baldintzak konplikatuz. Alta juduen eta palestinarren bi estatuen sortzea galdegin duten Nazio Batuetako Erakundearen deklarapenak ez dira falta.
|
|
|
Baina
|
azken
urte hauetan, gero eta galde gehiago bada, bereziki preziatuak diren elefante boliak, errinozero adarrak, lehoinabar larruak, luxuzko gauzak ekoizteko, Afrikan trafikoa berriz abiatu da. Babestuak diren ehunka mila animalia hilak izan direla kalkulatzen da.
|
|
|
Bere garapen ekonomikorako dituen beharreri erantzuteko, Txinak
|
azken
urte hauetan industria proiektuak bizkortu ditu: ikatza, urrea, kobrea eta litioaren meatzaritzak, honekin batean oihanak suntsituz.
|
|
|
Azkenik onartuak izan direnetan Irlandako gaelera aurkitzen da, 2007an Europako hizkuntza ofizialen zerrendan sartu zena, bainan derogazio estatutuarekin, langile eskasagatik ez baitziren dokumentu guziak hizkuntza horretan itzultzen ahal.
|
Azken
urte hauetan indar handia egina izan da itzultzaile gaelikoak formatzeko eta material informatikoa, batez ere logiziel dedikatuak egokitzeko. Ondorioz jazko urtarrilaz geroz Irlandako jatorrizko hizkuntza gaelera, Irlandako herritarren %40ek, heldu baita 1,7 milioi jendek ezagutzen dutena, osoko hizkuntza ofiziala bilakatu da, derogaziorik gabe, beste hizkuntza handien heinean.
|
|
|
Lan denbora ari da ttipitzen hainbat herritan. Lau eguneko lan asteak badu gero eta gehiago aipamen eta
|
azken
urte hauetan esperimentazio arrakastatsuak egiten ari dira.
|
|
|
Hainbat urtez Pierre Larrouturou frantses eurodiputatua lau eguneko lan astearen bultzatzaile amorratua izan da. Luzaz trufa edo mespretxua baizik ez du lortu, bainan
|
azken
urte hauetan haren ikusmoldeak eta argumentazioek gero eta interes gehiago pizten dute, bereziki Covid garaitik landa. Pierre Larrouturouk berak esplikatzen dauku nolaz jin den ideia horretara:
|
|
|
Istorio zonbait ere ukanak bi aldiz auziperatua izaiteraino.
|
Azken
urte hauetan, ardura isilik egoki zen bainan jazko presidente bozetan doi bat mintzatua zen halere Emmanuel Macron sustengatuz.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan hedatzen ari diren hazkuntza super intentsiboetan dauden kabalen atxikitzeko moldeen inguruko arrangura etikoak gehitzen baditugu, bidea idekia da haragia ekoizteko moldea aldatu behar dela pentsatzen duteneri.
|
|
|
Sortzen den laborategiko haragi hori, haragi naturala baino karioxagoa baldin bada oraino, aitzinamendu ekonomiko anitz egin dira
|
azken
urte hauetan eta ez da dudarik merkatuan lehiatzeko beste aitzin pausoak eginen dituztela enpresari ausart horiek. Bainan egiazko arrangurak bestelakoak dira:
|