|
2000
|
|
|
Are gehiago, Juaristik berak aipatu zuen bezala," Unai Iturriagaren
|
azken
nobelan, hezur haragizko pertsonaiek adina indar du hiriak, Bilbok alegia." (Pergola 87) Gainera, hiria bera da eleberrian zehar zehazkien deskribatzen dena. Izan ere, atal gehienen hasieran Bilboko auzo ezberdinen ezaugarri zenbaiten deskribapen edo aipamenak egiten dira.
|
|
|
Duela bi egun, filosofo ospetsu baten pare jarri du Markos Zapiain lagunakTxillardegi, bere
|
azken
nobelaren kritika egin diolarik. Ez daukat nik jakinduriarikaski Txillardegi filosofian kokatzeko.
|
|
2001
|
|
|
" Lur bat haratago" Joan Mari Irigoienen
|
azken
nobela da. Liburuaren orri kopurua zein edukina dela-eta berriketa zenbait ekarri du euskal literaturaren munduan.
|
|
|
Artezenak, noski, gu ohartu gabe egiten dizkiguten manipulazioak dira eta sarritan hain egiten dizkigute oharkabez non ez garen jabetzen erabat manipulatu gaituztela. Nire
|
azken
nobelan(" Euliak ez dira argazkietan azaltzen") garbi ikusten da arazo latz hori, hots, jendearen manipulazioarena. Manipulazio mota horietatik badira batzuk gero eta gehiago, zoritxarrez ezagutu bai, ezagutzen ditugunak baina, hala ere, berdin berdin irentsi eta onartzen ditugunak.
|
|
|
Edozein artelan, eklektikoena delarik ere (J. Joyceren Finnegan" s wake, kasu), baliabide zerrenda huts bat baino gehiago da, eta irlandarraren
|
azken
nobelari S. Beckettek egin zion epilogoan esaten den bezala: " hemen forma edukia da; eta edukia forma".
|
|
|
Dudarik ez dago, gehienetan hala gertatzen baitzaigu, luzaroan zerbaiten esperoan gaudenean gure espektatibak ez direla betetzen, edo espero genuen horrek ez gaituela erabat asetzen. Ez da hau, inondik ere, orain argitara emandako Saizarbitoriaren
|
azken
nobelak, Hamaika pauso k, irakurle honengan sortu duen inpresioa.
|
|
|
Eta kontestu honetan kokatu behar dira Saizarbitoriaren nobelak, laugarrena barne. Horrela, puntu honen hasieran aipatzen genuen elkarrizketara itzuliz, bertan Saizarbitoriak bere
|
azken
nobelan" kontatzen" zaigun gertakizun nagusia iragartzen zigun: Angel Otaegi ETAkidearen fusilamentuarena, hain zuzen ere.
|
|
|
Modu honetan, bere nobeletan azaltzen zaigun diskurtso eta ahots aniztasunarekin (heteroglosiaz hitz egin genezake), Saizarbitoriak nobela horien oinarrian dagoen" background" sozio historikoaren berri ematen digu.
|
Azken
nobela honetako" ahots" eta hizkuntza erregistro aberastasuna izugarria da: afusilatuaren heriotzaren kontaketa sumariotik ateratako testuez, psikiatraren interpretazioez, garaiko egunkarietako aipuez,... eta hainbat testuz adierazten da.
|
|
|
Gure iritziz, pertsonaia hauen sendotasun deskriptiboa eta garapen narratiboa benetan nabarmenak dira. Beste hiru nobeletan baino ahalegin handiagoa dago
|
azken
nobela honetan pertsonaien taxuketari dagokionez. Nobela irakurri ahala, irakurleak beren izakera eta bilakaera psikologikoaz datu ugari biltzen ditu zeharka, deskribapen psikologiko honen aberastasunari ihes egitea zail gertatzen zaiolarik.
|
|
|
Bihotza eta gerra zailtasunez uztartzen diren hitzak ditugu eta, hortik, R. Saizarbitoriaren
|
azken
nobelak hasieratik bertatik gugan eragin zuen asaldura. Behiala A. Schopenhauerrek erabilitako irudiaren ildotik, gure ardura eta igurikimenak baldintzatuko zituen gezi baten gisara genekusan nobelaren izenburua.
|
|
|
Saizarbitoriaren azkeneko nobela hau, ez dagoelako narrazioa behin eta berriro eteten duen idazketaren gaineko hausnarketa literariorik. Modernitatearen ostean nobelaren baitan eman den narratibitateranzko bira posmodernoan, oroimena da donostiarraren
|
azken
nobeletan kontaketa behin eta berriro bideratzen duena. Hamaika pausoko (1995)" memoria plater hautsi bat da" simoniar hartatik, Bihotz biko" oroitzea beti da imaginatzea" robbe grilletiarrera iritsi gara, eta azken nobelaren kasuan, erraza da oroimen horren zutabe bihurtzen diren eszenak aurkitzea.
|
|
|
Modernitatearen ostean nobelaren baitan eman den narratibitateranzko bira posmodernoan, oroimena da donostiarraren azken nobeletan kontaketa behin eta berriro bideratzen duena. Hamaika pausoko (1995)" memoria plater hautsi bat da" simoniar hartatik, Bihotz biko" oroitzea beti da imaginatzea" robbe grilletiarrera iritsi gara, eta
|
azken
nobelaren kasuan, erraza da oroimen horren zutabe bihurtzen diren eszenak aurkitzea.
|
|
|
Ez dakigu nobelan zenbat denbora pasatzen den eta espazioei dagokienez ere, zehazgabetasuna da nagusi. Pertsonaia desberdinekin etengabe asmatzen dituen istorioen errepikapen etena da
|
azkenean
nobelaren istorio mailako edukia osatzen duena.
|
|
|
1996an
|
azken
nobela eman zuen argitara Saizarbitoriak: Bihotz bi.
|
|
|
Alabaina, ezin dira bi nobela hauek konparatu, Bihotz bi n ez baitago kontaketaren beraren gaineko hausnarketarik. Beste hitz batzuekin adierazteko, Saizarbitoriaren
|
azken
nobela ez da metanobela. Hamaika pauso n bezala, oroimena da oraingoan ere nobelaren aitzakia narratiboa.
|
|
|
Funtsean, esan daiteke
|
azken
nobela honetan egiten den kontaketari berari buruzko etengabeko itaunketa nobela modernoaren azken mugetan egiten denaren parekoa dela. Kontzientzi fenomenikoa bere izate linguistikoaz jabetzen denean, alegia, hizkuntzazko izaera bereganatzen duenean, kontaketa bera tautologikoa bihurtzen da.
|
|
|
Murrizpen horren atzean ez da ulertu behar Saizarbitoriaren
|
azken
nobela honek teknikaren alderditik baliabide aberastasunik ez duenik. Ez da hori adierazi nahi duguna, baizik eta, bere erreferentea behin eta berriro zalantzan jartzen duen nobela izatean datzala bere berezitasunik aipagarriena.
|
|
|
1996an bere
|
azken
nobela eman zuen argitara Saizarbitoriak: Bihotz bi.Gerrako kronikak, gaztelaniara Amor y guerra titulupean itzulia (Espasa Calpe, 1999).
|
|
|
Alabaina, ezin dira bi nobela hauek konparatu, Bihotz bin ezbaitago kontaketaren beraren gaineko hausnarketarik. Beste hitz batzuekinadierazteko, Saizarbitoriaren
|
azken
nobela ez da metanobela. Hamaika pausonbezala, oroimena da oraingoan ere nobelaren aitzakia narratiboa.
|
|
|
Navarro, K., (1996): . Saizarbitoriaren
|
azken
nobela dela eta?, Egunkaria, 96 (Kritika).
|
|
2002
|
|
|
Irizpide horiek praktikara eramanez, Roulandek berak nobela historikoa ere idatzi du. «Les lauriers de cendre» bere
|
azken
nobelak ez du ordea kritika onik jaso: gabezia literarioak dituela eta eruditoegia dela diote.
|
|
|
MIKEL HERNÁNDEZ ABAITUAREN
|
AZKEN
NOBELA
|
|
|
Mikel Hernandez Abaituak plazaratu duen
|
azken
nobela dugu" Ohe bat ozeanoaren erdian". ETAk mehatxatu duen unibertsitateko irakasle bat dauka protagonistatzat.
|
|
|
Manuel Rivasek Galiziako hauteskundeei buruzko erreportaje bat idatzi zuen «El Pais»en, eta literatura purua zen. Bere
|
azken
nobelaren zati nagusia, berriz, «La mano del emigrante»rena alegia, erreportajea da.
|
|
|
esan beharrik ere ez dago kaleratu diren emakumezkoen lan guztien kalitatea ez dela, inondik ere, maila berekoa izan. Emakumezko guztiak zaku berean sartzen dituzten hurbilpen kritikoak kritikatzen ditugunok argi utzi behar dugu maila duineko lanen ondoan (Oñederraren nobela, Meaberen poema liburua, Rozasen narratiba, Urretabizkaiaren
|
azken
nobela....), hala moduzko lanak ere kaleratu direla (adibidez, Gutiziak [Txalaparta, 2000] liburuan barneratu ziren ipuinak, ez ziren, kalitate maila berekoak). Harrigarriena, segur aski, euskal literaturaren mundu honetan emakumez soilik osatutako liburu bat kaleratzeak eragindako zeresanak izango lirateke. azken hamarkadetan izan duen igoera.
|
|
2003
|
|
|
Zoritxarrari irri bat edo beste osteko gai izaten ahalegindu nahi du «Ipuin batean bezala» Joan Mari Irigoienen
|
azken
nobelako protagonistetako batek, eta badu arrazoirik franko horretarako: izan ere, maitasun kontuetan ia ia etsita zegoela ezagututako bere bihotzeko emakumeari eta elkarrekin izan zuten alabari gertatuko zaien ondoeza ez baita nolanahikoa!
|
|
|
Bai, behin esan nuen hori, baina ez dakit ongi ulertu zitzaidan. Asmatu edo ez asmatu, nire pareko irakurle batentzat idatzi dut
|
azken
nobela. Liburuak irakurtzekoak baitira berez, eta horrek baldintzatu egiten du idazketa.
|
|
|
Edorta Jimenezek plazaratu duen bere
|
azken
nobela honen oinarrian eskuartean duen beste lan erraldoi bat dago: euskaldunek XX. mendean hainbat zerbitzu sekretutan zer nolako lanak egin dituzten aztertzen duen saioa.
|
|
|
Gaur, Bizkaiko herri osoaren izenean, Foru Aldundiak eskaintzen deutsu omenaldi atsegin hau. Pozarren eta esker onez hartu egizu, irribarrez," irribarrea galtzen danean gizartea bera da ta galtzaile", zeure
|
azken
nobelan erakutsi deuskuzunez.
|
|
|
Zuek, ertzaintza osoa mobilizatuta ere, ez zenuten inoiz harrapatzeko itxurarik. Bere
|
azken
nobelek zerbait hutsala, alferrikakoa zutela ohartu zen zuek, kritikariok, ezer esan baino lehen; bere burua imitatzen hasia zegoela eta nitasun berri bat asmatu behar zuela erabaki zuen, jendeak lehen egunean bezala irakur zezan, eta horretarako ez zuela bere burua hiltzea beste biderik. Bere aitzindariak bezalaxe, benetako Romain Garyk bezalaxe, gezur handi baten gainean, iruzur baten inguruan eraiki nahi zuen bere ahots berria:
|
|
|
Sorkuntzaren deia sentitu bai baina erantzuteko gaitasunik eza zein drama gogorra den ikasi nuen Monikaren ondoan. Frischen
|
azken
nobela eskuetan zuela egongelan geunden une lasai bakanetako batean, liburua kolpetik itxi eta aldi batez bere etxera joango zela esan zuen," nobela abian jarri arte bederen". Bere maletak egiten sumatu nuen gau batez.
|
|
2004
|
|
|
Jon Kortazarrek gaztelaniaz plazaratu duen lan honen izenburu zehatza Literatura vasca desde la Transicion. Bernardo Atxaga da, eta bertan, Joseba Irazu Garmendiaren datu biografikoak eskaintzeaz gainera, frankismoaz geroztik euskal literaturak jasandako arazoen nondik norakoak azaldu eta Bernardo Atxaga ezizenez izenpetzen duen idazlearen figura eta
|
azken
nobela ez beste idazlan guztien inguruko xehetasunak azaltzen ditu Jon Kortazarrek. Horrez gain, aipatu testu horien arteko hautaketa bat ere gehitu dio bere lanari, eta zenbait poema, ipuin edo nobelen zati batzuk jarri ditu euskaraz eta gaztelaniaz, Etiopia, Trikuarena, Bi anai, Obabakoak, Gizona bere bakardadean, Zeru horiek eta Groenlandiako Lezioa lanetara irakurlea gertura ahal dadin.
|
|
|
Lev Tolstoi idazle errusiar ospetsuak burututako
|
azken
nobela dugu Hadzi Murat, Errusia Handiak piztu zuen Txetxeniako gerraren inguruan idatzitako lana. Bederatzi bat urte inguru huraxe idazten egon ondoren, 1904an amaitu zuen Tolstoik Errusiaren zein gizakiaren porrota islatzen duen narrazio sakon hau.
|
|
2005
|
|
|
Baina oraindik ere arrazoi gehiago dago Kundera hemengo intelektual ez nazionalista autodeituekin ez nahasteko. Adibidez, irakurri besterik ez dago bere
|
azkenetako
nobela bat, La lenteur (1995), ikusteko zein erabateko zorroztasunez kritikatzen duen intelektual engaiatuaren figura: Kunderaren begietan pailazo harroputz batzuk dira, besterik ez.
|
|
|
Ordaintzera lehiatu ziren. Jean D’Ormessonen
|
azken
nobela zeraman besapean eta Agatak routard gidaren edizio egokitua. Louisek kanpoan, Agatak zeraman liburutegiko poltsaren izkina zurian bere telefono zenbakia idatzi zion.
|
|
2006
|
|
|
1936ko Gerraren ondorioz atzerrira joan behar izan zuen familia euskaldun baten alaba da. Paraquaria, Ttarttalo argitaletxearen bidez kaleratu duen bere
|
azken
nobela, XVII. eta XVIII. mendeetan girotuta dago. Orduko Zuberoan bizi behar izan zituzten borrokak azaltzeaz gain, haiek galdu eta gero Matalaz apaizarekin aritutako gerrilari baten Ameriketarako ihesa, eta hari zein bere ondorengoei gertatzen zaizkienak kontatzen ditu.
|
|
|
Eta hortxe agortu zen. Azken urteotan behin eta berriro adierazi du
|
azken
nobela hori idatzita bere izena ere aldatu nahi lukeela, jaiotzatikakoa berreskuratuz. Edo, finean kontu bera, Euskal Herriaren izena ere aldatu beharra.
|
|
2007
|
|
|
Definizio horren barruan sailka liteke Hasier Etxeberriak bere blogean www.alua.mundua.com helbidean irakur dezakezue gauzatu berri duena. Bloga erabiliz idatzi du Iturrino Handia bere
|
azken
nobela, eta aipatzekoa da nobelaren azala bera bozketa bidez aukeratu izana. Liburuak joan den otsailean ikusi zuen argia, Susa argitaletxearen eskutik.
|
|
|
Asteazkenean etorriko zen eta berantetsia neukan. Ohartzen nintzen maite nuela harekin bizitzea, haren ondoan esnatzea, harekin bekoz beko gosaltzea, harekin afaltzea eta harekin kaleetarik eskuz esku ibiltzea, mintzatzea, isiltzea, egunkariak komentatzea, Volver lauretan eta Don’t Come Knocking hiruretan ikustea, Casenave txokolategian askari haguntsuaren hurrupatzea, Edipo Errege antzerkia komentatzea, Thomas Bernharden
|
azken
nobela aztertzea, eta orenak ahitzean larrua jotzea. Maite nuen harekin bizitzea eta segur nintzen nuela, herioak separatu arte.
|
|
2008
|
|
|
Adibidez: X ren
|
azken
nobela ateratzen da eta egundoko espazioa eskaintzen zaio. Ongi egina.
|
|
|
Izan ere, 1890 urtearen inguruan erromantizismo foruzalearen akabera markatu zuten zenbait mugarri aurki daitezke: 1889an
|
azken
nobela historiko foruzalea idatzi zen (Arturo Campionen DonGarcía Almorabid) 245, 1889an Antonio Truebaren heriotza, 1890ean Vicente Aranaren heriotza (eta berarekin batera Revista Vizcaya rena), 1894an Sagarminaga lider foruzalearen heriotza. Aurreko belaunaldiko kide batzuk oraindik bizirik segitu zuten, hala nola, Arrese Beitiak zein Arakistainek (biak 1906 arte) eta haien belaunaldian hasitako enpresa batzuk (aipagarriena Euskal Erria aldizkaria, 1918 arte).
|
|
|
Irailaren 2n Paul Austerren nobela berria, Man in the Dark, mundu osoan argitaratuko da, eta euskarazko itzulpena ere, Gizona ilunpean, egun berean kaleratuko du Alberdania argitaletxeak. Auster Estatu Batuetako narratiba berriaren egile handienetakoa izanik,
|
azken
nobelen antzera, salmenta handiak izatea espero da.
|
|
|
Nik jan egiten dut dena. Nire
|
azken
nobela sei urtez ordenagailuan gordeta izan dut, eta bigarren irakurlea Inazio Mujika izan da. Baina euskarazko literatura irakurtzen dudalako, ezagutzen dut, eta badakit noiz datorren hutsune bat betetzera.
|
|
|
Liburuak sailean, Iratxe Retolaza EHUko Euskal Filologia Saileko irakasle eta literatur kritikariak Joxe Austin Arrietaren
|
azken
nobelari heltzen dio, aurten argitaratu den Terra Sigillata nobelari alegia. Bertan, nobelaren irakurraldiak eragin dizkion zenbait hausnarketaren inguruan idazten du.
|
|
|
Lekunberri Aranaz izeneko herrialdeaz hitz egin zuen Olasagarrek bere
|
azken
nobelan. Orain, herrialde horretara itzuli da, Terese protagonistaren familiakoak bertakoak dira.
|
|
|
Terra Sigillata (Txalaparta, 2008). Irizpide" estilistikoz" eginiko auto sailkapen horri kasu eginez gero, J.A. Arrietaren nobela bakoitza proposamen estetiko konkretu eta berrituaren mamitzea da, eta pentsatzekoa da
|
azken
nobela honek ere, Terra Sigillata k, proposamen estetiko berria izan nahiko duela, urrats estetiko berria izan nahi duela J.A. Arrietaren nobelagintzan. Terra Sigillata ren irakurketa patxadatsua egin ondoren, urrats ausarta egin duela iruditu zait, eta batez ere, jakin du urrats estetiko berri hori orain arteko ibilbide literarioarekin solasean jartzen, kateatzen.
|
|
|
Terra Sigillata ren irakurketa patxadatsua egin ondoren, urrats ausarta egin duela iruditu zait, eta batez ere, jakin du urrats estetiko berri hori orain arteko ibilbide literarioarekin solasean jartzen, kateatzen.
|
Azken
nobela hau izan bada, beraz, aurreko bi aroetan erroturiko proposamen estetiko berria. Lehen nobelan, Abuztuaren 15eko bazkalondoa n (1979), identitate gatazkan komunitatearen diskurtsoek (aitarenak, historiarenak...) duten garrantzia adierazi zen, betiere memoriaren zirrikituetatik tira eginez.
|
|
2009
|
|
|
Javier Zuloagak, idazle eta kazetari bilbotarrak, biziko edozein unetan asaldatzea aldarrikatu du La isla de los rebeldes bere
|
azken
nobelan.
|
|
|
Zoaz infernura, laztana nobelan, Zorion perfektuarekin zabaldutako bideari lotu zaio berriz Lertxundi; behin gehiago indarkeria dugu protagonista, baina, bere aurreko lanetan ez bezala, haren jatorria ez da politikoa. Tratu txarrak ditu hizpide Lertxundik bere
|
azken
nobelan; gaiak badu gaurkotasunik, eta teknikari begira ere (ikuspuntuen tartekatzea) badu nondik heldu nobelak.
|
|
|
Bezeroek, ordea, ez gordetzeko, begiratuko zutela beste liburu dendaren batean. Bezero hauen atzetik erosle despistatu bat sartu zen, Azucena Lindoren
|
azken
nobelaz galdezka. Claudio sutan jarri zen.
|
|
|
Hitzaldia txarra izan zen. Antolatzaileek sormen prozesuaz hitz egitea nahi zuten, baina Perryk bere
|
azken
nobela idazteko editorearekin izandako eztabaidekin bete zuen ordu eta erdiko tartea. Luzeegia egin zen.
|
|
2010
|
|
|
Idazle estatubatuarraren
|
azken
nobela euskaratu du Oskar Aranak, eta Alberdania argitaletxeak kaleratu du liburua
|
|
|
Austerren beste lanetako osagai guztiak ditu
|
azken
nobelak ere, Aranaren ustez. Tragedia oso presente dago, baina, beti bezala, tragediaren gainetik oso azkar pasatzen da.
|
|
|
Gauzak horrela, Itxaro Bordak paratu zigun nobela beltzari dedikaturiko trilogian (Bakean utzi arte, 1994; Bizi nizano munduan, 1996; Amorezko pena baño, 1996) eta 2007an berriro ere protagonista berarekin argitaratu zuen Jalgi hadi plazaran, Amaia Ezpeldoi detektibe emeak hitza hartzen zuen bakoitzean, Borda zetorkidan gogora. Irakurri berri dudan
|
azken
nobela honetan ere gauza bera gertatu zait. " Nik bestelako ikurra asma nezake, geografiari eratxekiagoa.
|
|
|
Lurralde horiek maite zituen Amaia Ezpeldoik eta ezagunak genituen dagonekoz Bordaren nobelagintzan. Sigmak,
|
azken
nobelako protagonistak, dituen ezaugarriak ere lehendik ezagunak ditugulakoan nago. " Lantokian, askara ura milikalapatzera joan nahi zuen astoaren pare nintzen:
|
|
|
Nobela fikziotik dago sortua. Nahiz eta benetako pertsonak eta benetako pasarteak egon,
|
azkenean
nobela fikziozkoa da. Nik egin dudan gauza bakarra benetako elementuak eta pertsonak hartu, gertaera batzuk ere bai, eta horiekin fikzioa egitea izan da.
|
|
|
trinkoak eta aspergarriak egiten zitzaizkidan. Gero, disimulatzen ahalegintzen nintzen, jakina, Gerhard ez baitzen liburua uztearekin konformatzen, eta irakurrita gero, ustez irakurrita gero?, hari buruzko iritzia eskatzen baitzidan, eta orduan iheska ibiltzen nintzen, eta saiakeraren orri bakarretako batean irakurritakoaz aritzen nintzaion, edo, aukera nuen bakoitzean, irakurritako
|
azken
nobelaren pertsonaietara jotzen nuen, baina Gerhardek ere ohartu behar zuen noizbait neure iruzurraz, baita ohartu ere:
|
|
|
Ados nago zurekin, Marijo. Elorriagak gai inte resgarria aukeratua zuen bere
|
azken
nobelarako. Hala ere, irakurle gisa esan beharra daukat gaiak berak zein atal bakoitzaren hasieran agertzen diren aipuek sorturiko aurreikuspenak asetzeko gai ez dela izan Algortakoaren liburua.
|
|
|
trinkoak eta aspergarriak egiten zitzaizkidan. Gero, disimulatzen ahalegintzen nintzen, jakina, Gerhard ez baitzen liburua uztearekin konformatzen, eta irakurrita gero —ustez irakurrita gero—, hari buruzko iritzia eskatzen baitzidan, eta orduan iheska ibiltzen nintzen, eta saiakeraren orri bakarretako batean irakurritakoaz aritzen nintzaion, edo, aukera nuen bakoitzean, irakurritako
|
azken
nobelaren pertsonaietara jotzen nuen... baina Gerhardek ere ohartu behar zuen noizbait neure iruzurraz, baita ohartu ere: ‘Zer iruditu zaizu Rosa Luxemburgek Fourier eta Sain Simoni buruz dioena? ’ galdetu zidan, haren Marxismoaren geldialdia eta aurrerabidea irakurri nuelakoan, baina nik ez nuen irakurri, eta ez hori bakarrik, besteetan ez bezala, blokeatuta geratu bainintzen, ez aurrera ez atzera, harik eta egia esatera behartuta sentitu nintzen arte:
|
|
|
Paradoxa da Vendeeko populuak integratu nahi ez izatea, eta nazioaren kontra eta askatasun pertsonalaren alde errebelatu izana.861 Estreinako patriotismo frantsesak, populismo erakustaldia egiteaz gainera, itzelezko sarraskia egin zuen. Reynald Secherren kalkuluen arabera, 862 nazio estatu berriaren armadek 1793 eta 1796 artean 117.257 vendeear hil zituzten, populazioaren% 14 Victor Hugok ez zuen ahazteko eta, 1874an," Laurogeita hamahiru" idatziko zuen, 863 haren
|
azken
nobela.
|
|
2011
|
|
|
Beste liburu bat proposatzera natorkizue, Arantxa Urretabizkaiaren 3 Mariak. Bizitzaren gorabeherak direla medio, gaztetatik elkarren berririk izan ez duten adineko hiru emakumeren arteko harremana du ardatz Urretabizkaiaren
|
azken
nobelak. Hiruren izena Maria izanik, elkarrengandik bereizteko, Txuri, Gorri eta Handi goitizenak jarri zizkieten txikitan.
|
|
2012
|
|
|
Martutene. Ramon Saizarbitoriaren
|
azken
nobela da jarraian datorren elkarrizketako gai nagusia. Hariari tiraka ordea, idazleak beste hainbat gairi buruz dauzkan iritziak azaldu dizkigu.
|
|
|
baten heriotzak dakar korapilo askatzea eta Araibar zalduna eleberrian ere, protagonista gonazalearen onbideratzea ere emakumezko biktima baten heriotzakabiarazten du, eleberrigileak bere helburuetarako asmatua?, eta beste emakumebatek sendotzen.
|
Azken
nobela hau, Bilbon, XX. mendearen bigarren zatiarenhasieran girotua izanagatik, «Zeruaren», «Jainkoaren» eta apaizen presentzia ezda XIX. mendean eta Zuberoako herrixketako nekazari giroan giroturiko JoanakJoanen baino murritzagoa; amaitu ere apaiz baten predikuarekin amaitzen da. Liburuhorregatik esana du Anjel Lertxundik bera euskal literatura irakurtzen hasi zenean, eleberri ereduzkotzat hartzen zena horixe zela.
|
|
|
Halaber, Twist Harkaitz Canoren
|
azken
nobelaren izenburua da, 400 orrialde pasatxo deukon lan mardula, baina hasiz gero ziur aski harrapatuko zaituena. Liburu borobila da, neure uste afizionatuan, orain arte oihartzun positiboa sortzen dabilena, euskal letretan gitxi ez dana.
|
|
|
Ibai bakarrera jotzen duten errekak dira Bernardo Atxagaren
|
azken
nobela hau osatzen duten piezak. Zein bere bidetik doala dirudi, baina korronteak, logika narratibo sendo batek, norabide berean daramatza denak.
|
|
|
Baliabide literario hori erabiltzen du, esate baterako, Jose Saramago idazleak bere
|
azken
nobeletan. Beti abiatzen da hipotesi batetik (eman dezagun hau eta hau gertatzen dela horrela eta horrela...).
|
|
|
– Dena jakiten da. Ez zatoz Uxue Apaolazaren
|
azken
nobelaren bila.
|
|
2013
|
|
|
Ezberdina, eta arrisku handikoa». Halakoa da John Maxwell Coetzee Nobel saridunaren
|
azken
nobela, Jesusen haurtzaroa (Meettok), euskarara itzuli duen Aritz Gorrotxategiren hitzetan. Kontatu duenez, oso liburu irekia egin du hegoafrikar idazleak oraingo honetan, eta ezezagunaren lurraldean barneratzen ditu irakurleak.
|
|
|
«Itxura guztien arabera, Hego Amerikako herrialde batean daude», esan du Gorrotxategik. Horixe da Coetzeeren
|
azken
nobelaren abiapuntua. Zalantzaz jositakoa da hasiera, eta eleberria aurrera joan ahala Nobel saridunak ez ditu galdera horietako asko erantzungo.
|
|
|
2002an Susa argitaletxearekin atera zuen %100 Basque eleberriak Euskadi Literatur Saria irabazi zuen. Argitaletxe berarekin argitaratu berri du
|
azken
nobela, Boga boga (Susa, 2012) (Ikus < www. basqueliterature.com/es/Katalogoak/egileak/ borda>). Egileaz eta haren obraz gehiago jakiteko honatx hainbat iturri.
|
|
|
Izan ere, bi neskek mutilarekin ibili nahi dute, eta mutilak, berriz, bietako batekin. Haatik, Morilloren
|
azken
nobelak baditu umore ukituak ere, pertsonaia bitxi bati esker: Ainitze bere munduan bizi da eta xelebrekeria asko egiten ditu, baina zientzialari aparta da aldi berean.
|
|
2014
|
|
|
Ez daukala ezer egiteko gogorik. Idatzi duen
|
azken
nobelako pertsonaia ekarri du burura eta, nahi gabe, harekin hitz egiten hasi da.
|
|
|
autobiografikoa da, nahiz pertsonaia guztien izenak aldatuta egon. La pluie d' été da idatzi zuen
|
azken
nobela. Marguerite Durasen bizitza hain izan zen gorabeheratsua, eta hain emankorra bere artista lana, zaila egiten baita bata bestearengandik berezita ulertzea.
|
|
2015
|
|
|
Habibou komisarioak etnia ezberdinetan zuzentzen ditu hilketen argitzeak, eskualdeetako ohiturak, sinesteak eta jakitate animistak eskolan barneratu arrazionalismoarekin ezkonduz. Meurtre à Tombouctou bere
|
azken
nobelak ez zion ilusioei tokirik uzten, ideologia morbido eta libertizidak bandera beltz, jendalde osoak manipulatuak eta sakrifikatuak zirela azaltzen zelako hitzen atzean.Timbuktun datza azeriaren hatza.
|
|
|
–A!
|
Azkenean
nobela bat egitea erabaki duk? –esan dit, nobela bat idazten hasteko ausardia duen norbaiti zor zaion inbidia eta gorespenezko begiradarekin.
|
|
|
Urdaibain barrena Ander anaiarekin batera txalupan ematen dituen orduek ere lagunduko dute begiradaren fiertasuna, azalaren latza eta kalparraren poesia lantzen. Balearen berbaroa bere
|
azken
nobela, aldi berean hilketa baten ikerketa suspensezkoa eta hamaseigarren mendeko Mundaka ezagutzeko aukera paregabea, egundoko laudorioak ari da jasotzen, eta primeran saltzen ari da. Iaz Estatuan argitaratutako eleberririk onenaren saria jasotzeko finalista izan da izendatua.
|
|
|
Erraz irakurtzen da Apirila, Iñigo Aranbarriren
|
azken
nobela, niri behintzat aurrekoak baino direktoagoa iruditu zait, ez hain disruptiboa. Oraingo honetan Iñigo Aranbarrik ondoratzen ari den Esteban Alberdi azkoitiarraren tragedia pertsonala aurkezten digu egungo, hondoratze kolektiboaren?
|
|
|
Harrezkero, nahiz eta bigarren nobelaren idazkera (Urkidian zehar, 1987) Xabier Mendigurenek kritikatu zuen, Andolinen prosa orekatuz joan zen. Felipe Juaristik beren beregi azpimarratzen du puntu hori Andolinen hirugarren eta
|
azken
nobelan: –Herioaren itzalpeetan [1998] nobela historikoa da.
|
|
2016
|
|
|
Hantxe gelditu zen Joseba mugitu barik apur batez, sorpresaren ondoren bere senera ezin itzuliz. Gabriel Iturbe bere euskal idazle miretsiena zen, eta bazekien, noski, azken hamabost urteetan beti bukatzear baina inoiz amaitzen ez zuen bere
|
azken
nobelan ari zela lanean. Famatua zen Euskal gatazkaren trilogia arrakastatsuagatik, eta famatuagoa agian argitaratu gabeko azken eleberri dontsu harengatik.
|
|
|
Eta ematen du, uholde forma hartuko ez badu ere, ezerk ez du uholde forma hartzen gurea bezalako literatura txiki batean?, badagoela gaiaren inguruko interes berritu bat: orain arte albo batera uzten edo oso zeharka tratatzen zuten gure literaturako izen handiak, Unai Elorriaga bezala bere orain arteko Iazko hezurrak
|
azken
nobelan bezala, ematen du orain Gauzaren literaturari ekarpenak egiteko prest daudela, bide batez, nobela hori Elorriagaren orain arteko onena iruditzen zait, oso artegagarria suertatu zitzaidan?. Bestalde, argi dago literatura testimonialak, lehendik existitzen zen arren, gogoan har ditzagun, besterik ez bada, Bikilaren edo Agurtzane Juanenaren lanak?, gora egingo duela testuinguru berri eta lasaiago honetan, hortxe, froga gisa, Julen Madariagaren Egiari zor, adibidez, edo Juan Gorostidiren Zazpigarren heriotza?, eta hori, zalantzarik gabe, aberasgarria izango dela ikuspuntu askotatik; osagarri ustez autobiografiko dezente dauzkate, orobat, Xabier Amurizaren nobela ziklo mardulak, Mikel Antzaren Ospitalekoak, Atzerri eta Ametsak ere zain lanek, edo Carmen Gisasolaren Gaur zortzi nouvelleak, nahiz eta emaitza literarioaren aldetik ez diren, eutsi diezaiodan neure buruari?
|
|
2017
|
|
|
Gor mutuek letrak ezabatzen zitzaizkien liburu apokaliptikoak hostokatzen zituzten arrats apaletan. Dendara ernatzen ziren saldoan Paola Letalbergen Joy Stick
|
azken
nobela eskatzeko Anselm Kieferen berunezko hizkiz moldatua zelako. Ahotik ahora aipatzen zen lau ehun eta hirurogeita zazpi plametan bihotza iradokitzen zaion planetaren bilakaera bihikatzen du ironia eta samurtasun anker artean.
|
|
|
Habibou komisarioak etnia ezberdinetan zuzentzen ditu hilketen argitzeak, eskualdeetako ohiturak, sinesteak eta jakitate animistak eskolan barneratu arrazionalismoarekin ezkonduz. Meurtre à Tombouctou bere
|
azken
nobelak ez zion ilusioei tokirik uzten, ideologia morbido eta libertiziden banderak beltz, jendalde osoak manipulatuak eta sakrifikatuak zirela azaltzen zelako hitzen atzean.
|
|
|
Egitasmoa indartzeko asmoz, hainbat ekintza antolatu ditu Eskoriatzako Udalak. Hasteko, martxoaren 29an, Kirmen Uribe idazlea Zaldibar antzokian izango da, 18:30ean, eta Elkarrekin esnatzeko ordua
|
azken
nobelaz hitz egitera etorriko da. Egiazko pertsonaiek eta gertakariek biltzen dute Kirmen Uriberen hirugarren eleberriko kontakizuna, eta horren berri ematera etorriko da lehen aldiz eleberri horrekin Eskoriatzara.
|
|
2018
|
|
|
Season of the Rainbirds (1994, Euri txorien urtaroa) nobelan Pakistango herri txiki bateko biztanleen bizipenak zituen hizpide Aslamek, eta Maps for Lost Lovers (2005, Maitale galduentzako mapa) lanean, berriz, Ingalaterra iparraldean erbesteratuko herrikideengana zuzendu zuen begirada. Bere
|
azken
nobelak, The Blind Man' s Garden ek (2013, Itsuaren lorategia), berriz, irailaren 11ko gertaerak ditu abiapuntu, Afganistanen kontrako gerra Pakistanera zabaltzen denean. Zaldi hezkuntza jarduera nagusi duen Heer fikziozko herrian kokaturik dago narrazioaren zatirik handiena.
|
|
|
Letters 2008, egileak eta Paul Austerrek elkarri idatziko gutunen bilduma; J. M. Coetzee: A Life in Writing, J. C. Kannemeyerrek idatzitako biografia; eta The Childhood of Jesus, idazlearen beraren
|
azken
nobela.
|
|
|
Coetzeeren
|
azken
nobela ere, The Childhood of Jesus, duela aste batzuk iritsi zen liburu dendetara. Bertan, adin ertaineko gizon bat, Simon, eta bost urteko mutiko bat, David, itsasontziz herrialde berri batera iristen dira, irakurleari ezezagunak zaizkion arrazoiak direla medio jaioterritik ihesi ostean.
|
|
|
Seydu Badian Kuyate k ere (Bamako, 1928) frantsesera jo zuen belaunaldi arteko gatazkak aztergai dituen Sous l' orage (1963) osatzeko, eta frantsesez idatzi ditu haren osteko lanak ere. Bere
|
azken
nobela, La saison des pièges (2007), gaur egungo Afrikako gizartearen erretratua egiten du, boterearen kritika zorrotz batekin.
|
|
|
Kritikaren aburuz, haren lanetan iragana eta errealismo magikoa modu deliberatuan erabiltzen ditu Mo Yanek, agintarien haserrea saihesteko. Egia da haren
|
azken
nobelak (Wa, Igela, 2011) Txinako haur bakarraren legea duela hizpide, azken uneko abortuak, gogoz kontrako antzuketak eta bestelako egoera traumatikoen lekuko den amagin baten ikuspuntutik. Hala ere, kritikaren galdera da zergatik erabaki duen gai horri buruz idaztea orain, legea bera ezbaian dagoenean.
|
|
|
Horien bidez kritika soziala egiten du Arretxek. ' Arrutiren banda' da kaleratutako
|
azken
nobela
|
|
|
Izan ere, zenbat denbora behar da nobela bat idazteko? Zenbat urte igaro behar dira
|
azken
nobelatik berri baten argitalpena aparteko notizia bilakatzeko?
|
|
|
Hogei urte igaro dira Pako Aristik
|
azken
nobela argitaratu zuenetik. Rosa itzuli da (Erein, 2018) eleberria da bere bosgarrena, etenaldia eten duena nahiz eta artean liburu andana argitaratu duen:
|
|
2019
|
|
|
Txibiteri ekialdeko kulturen eragina nabari zaio, eta eragin horri buruzko hausnarketa egingo du". Sarriugartek artearen munduan kokatu du arreta Azala erre bere
|
azken
nobelan. Hain zuzen, arte munduko botere harremanak, arrakastaren eta porrotaren arteko erlazioa eta irudi publikoa aztertu ditu, besteak beste.
|
|
|
Egun informazio gehiena poltsikoan dugu, beraz, beste zerbait bilatu behar dugu. Entziklopediak kontsultatu, argitaratutako
|
azken
nobela hartu, etxera eraman, ikasi eta isilik egoteaz gain, hamaika gauza eskainiko dituen liburutegia. Denontzat erakargarria eta denon beharrak beteko dituena behar du.
|
|
|
Agian egoki da hemen oroitzea pertsonaiari" intimitate" edo" fuero interno" arekiko oso konexio ahula esleitu diola egileak, Lodgek hain sakon azterturiko Malcom Bradburyren The history man (1975) narrazioko protagonistaren kasuan bezala.
|
Azken
nobela honetako Howard Kirk protagonista idazlea da eta" La derrota de la intimidad" deritzan liburua idatzi berri du, eta kontatzen dituen gertaeren, jokabide eta giroen azal azalean geratzen denez, idatziz frogatzen du bizitzari buruzko filosofia ilun eta humanitaterik gabeko horixe praktikatzen duela. Horren ondorioa efektu komiko eta parodiko bat da, baina era berean desoladorea ere bai, gizakiaren alde ilun eta ikaragarriarekin aurrez aurre jartzen gaituelako.
|
|
|
hondakinen kudeaketa eta ekologismoa(" ultimes déchets" hondakinen kudeaketan errefusa esateko ere erabili ohi da); zabor bilketa eta gizarte eredua; zabor imajinarioak jendetasunarekin uztartzen dituzten diskurtsoak. Hiru geruza horietan katramilaturik dabilkigu Amaia Ezpeldoiren gogoa Zaborretan
|
azkenak
nobelako orriotan.
|
|
|
Lehen nobeletan, hortaz, kezka ekologistak azpiegitura handien eraikuntzari loturik doaz, gehientsuenetan. Zaborretan
|
azkenak
nobela, berriz, auzi ekologiko honek zeharkatzen du alderdik alde: Maddi herrikideak Oragarre jaioterrian zabortegia eraikitzeko egitasmoa abian dela jakinarazten dio Ezpeldoiri, eta laguntza eskatzen dio enpresa kudeatzailearen asmoen berri izateko.
|
|
|
Zaborretan
|
azkenak
nobelan, hortaz, ikuspegi ekologistan sakondu ez ezik, begirada ekologistan ere eraldaketa gertatzen da Ezpeldoiren gogoan. Oraingoan, ikusgarriak diren lurraren triskantzak salatu ordez, ikusezinak diren triskantzak ditu hizpide:
|
|
|
Bi urte beteko dira laster
|
azken
nobela argitaratu zenuenetik. Alde zaharrean bizi zineten orduan, eta alabak zuekin zeuden.
|
|
|
Hamaika aldiz damutu zara zure nobela laurogeiko hamarkadako giro politiko nahasian kokatzeko erabakia hartu izanaz. Vidartek zure
|
azken
nobelari egin zion kritika harengatik izan ez balitz, agian ez zinen halako nahaspilan sartuko; eta Madrildik zure hurrengo liburua gazteleraz argitaratzeko eskaintza heldu izan ez balitz, agian ez zinen zure arrebak abesten zuen Si vis pacem para bellum en garaian murgilduko. Madrildarrei gaia erakargarri egingo zitzaiela pentsatu zenuen, autentikoa, salgarria, gatazka barrutik ikusita, baina damututa zaude.
|
|
|
Hori izan daiteke azken urteetako lehortearen egiazko zergatia. Agian arrazoia zuen Vidartek zure
|
azken
nobelari egin zion kritika mingarri hartan: zure pertsonaiak estralurtarrak zirela idatzi zuen, ez non ez noiz konkretu batean bizi ez direnak.
|