|
2009
|
|
|
Gai asko ukitzen ditu artikulu horietan, bertzeak bertze, kultura, gizartea, giza balioak, ohiturak, heziketa, euskara, euskaldunen izaera, Euskal Herria, Nafarroaren euskal izaera, demokrazia, giza eskubideak, elkartasuna, justizia, askatasuna, indarkeria, ustelkeria, natura, osasuna, elikadura, gosea, etorkinak... Horietako gehienen inguruan bere kezka bizia
|
azaltzen
du, bai eta pentsaera eta ideologia pertsonala ere.
|
|
|
Handik bi urtera, 1956ko irailean, gerraondoan jendaurrean egingo den lehen biltzarra antolatuko du Euskaltzaindiak Arantzazun. Eta hantxe egingo du Antoniok bere hitzaldi programatikoa,
|
azalduz
zertan ari den eta zer asmo dituen gerorako. Bere bizitzako egitasmoa.
|
|
|
Saria Agosti Xaho Kultur Ekartearen Elixabete Piñol presidentearen eskutik jaso zuen, urtarrilaren 10ean, Baionako Fakultatean egin zen ekitaldian. Elixabete Piñolek
|
azaldu
bezala, bizitza guztian egindako lanagatik eman diote saria.
|
|
|
Jean Louis Davantek
|
azaldu
bezala, Zuberoako literaturaz jadanik hor daude batetik Txomin Peillenen Zuberoako itzal argiak liburua, XV., XVI. eta XVII. mendeak aipu dituena, bestetik XX. mendekoez nire Zuberoako idazle zenduak. Bien artean hutsune bat badago, XVIII. eta XIX. mendeak izkutuan uzten dituena, eta gainera nirean ez dago gaurko idazle bizien aipamenik.
|
|
|
Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu. Adibidez, lehen kapitulua kontzeptuak eta terminologoa argitzeko ahalegin eskerga bat da, egindako aukerak
|
azalduz
eta hizkuntza ugari aipatzen den testuinguru batean kokatuz; berak bakarrik liburuaren irakurketa justifikatuko luke.
|
|
|
Sinesteek eta tabuek ere, hiztegian aztarnak utzi dituztela dio Txomin Peillenek, eta honela
|
azaldu
: Azkueren Euskal Erriaren Yakintzan eta neronek egin euskaraz etnografia lanetan aurkitu nituen sinesteak eta tabuak.
|
|
|
Ez luzatzeko, hiztegi orokorrean beso, buru, erro, oin sailekoak, Matematiketan agertzen dira. Herri psikologian, bestalde, Piarres Larzabalek aspaldian bildu zerrenda erabili du, eta jendeen karakterrak eta ekanduak gehituz, nola erabiltzen diren landare eta animalien izenak baita zeintzuk erabiltzen diren ere ikertu eta
|
azaldu
du euskaltzainak.
|
|
|
Zeintzuk dira, baina? Oraingo joera ikusi
|
azaltzen
du eta euskaldunek literatura idazleak izan ezik hitzen sortzeko eskubidea galdu dute eta nazioarteko izateko aitzakian gaztelaniazko termino zarrasta bat sartu digute. Oroitzen naiz UZEI erakundeari, orduan haiekin lanean abiatu nintzelako, protesta egin niola, haien garairaino erabiltzen genuen jakintza bazterturik hitz horren ordez, gaztelaniazko zientzia inposatu zigutela eta galdetu nien zer iritzi izango zuten Iparraldekoak frantsesetik hartuz zianza idazten hasi bagina, baina ordukoz euskaniolaren atea irekia zegoen eta internazionalak gara.
|
|
|
Adituek, egindakoaz gain, bidean izandako oztopoak eta irteerak ere
|
azalduko
dituzte guztiontzat lagungarria izan daitekeelakoan. Hauek dira gonbidatu diren adituak:
|
|
|
Imanol eta Xabier AzkueHerriko toponimia ikertu zuten eta geroago gizarteratzeko hainbat bide jorratu dituzte. Egin direnak eta egiteko asmoa dituztenak
|
azalduko
dituzte, ikerlari eta teknikoaren ikuspegitik.
|
|
|
Erandioko Udala. Ana HernandezPlenoan onartutako gizarteratze plan osoa
|
azalduko
du. Dagoenekoz hasita dago eta laster egongo dira kalean lehenengo produktuak:
|
|
|
Liburuaren aurkezpena Andres Urrutia euskaltzainburuak eta Gorka Aulestia idazleak egin dute. Aulestiak
|
azaldu
duenez, Espainiako Gerra Zibilaren eta 40 urteko diktaduraren ondorioz, fusilatuak, gartzelaratuak edota erbesteratuak izan ziren euskaldun batzuren memoria berreskuratu nahi izan du liburuan.
|
|
|
Jurgi Kintanak
|
azaldu
duenez, sei urte eman zituen artxiboak arakatzen, eta Azkueri buruzko informazioa biltzen. Ondorio garbia atera du:
|
|
|
pentsaera eta obra. Pentsaerari dagokionez, Azkueren abertzaletasuna aldarrikatu du egileak, eta honela
|
azaldu
: Bere helburua euskara bultzatuko zuen nazio kultural bat eraikitzea zen.
|
|
|
Ikastaroari, Andres Iñigo Jagon sailburuak eman zion hasiera. Berak
|
azaldu
bezala, Euskaltzaindiaren 90 urteurrenaren ekitaldien barruan Onomastika batzordeak joan den azaroan hemen bertan Toponimia Administrazioaren eguneroko jardunean I. ikastaroa antolatu zuen. Helburua egin den eta egiten ari den lanaren ikuspegi orokorra ematea izan zen eta, batik bat, toponimiaren ikerketarako oinarriak, prozedurak, irizpideak eta gizarteratzeko bideak azaltzea.
|
|
|
Berak azaldu bezala, Euskaltzaindiaren 90 urteurrenaren ekitaldien barruan Onomastika batzordeak joan den azaroan hemen bertan Toponimia Administrazioaren eguneroko jardunean I. ikastaroa antolatu zuen. Helburua egin den eta egiten ari den lanaren ikuspegi orokorra ematea izan zen eta, batik bat, toponimiaren ikerketarako oinarriak, prozedurak, irizpideak eta gizarteratzeko bideak
|
azaltzea
.
|
|
|
da, udalak berak hala erabakita. Izen ofizialei dagokienez, arauaren 1 oin oharrean
|
azaltzen
den bezala,
|
|
|
ibarrak izenean bezala, biak egoera berean daudelako. Bertzetik, arauaren 2 oin oharrean
|
azaltzen
da eskualdeen zutabean zein izen txertatu diren, eta amaieran gehitu den Ohar argigarrian jaso da zein den izen horien erabilerarako Euskaltzaindiaren gomendioa.
|
|
|
batetik, Euskal Literaturan Gerra Zibilari buruz mamitzen joan den azterketa egitea; bestetik, diskurtso historiko eta literarioaren arteko harremana aztertzea; eta hirugarrenik, memoria indibidularen eta literaturaren arteko loturaz hausnartzea. Banan banan
|
azaltzen
ditu Literatura Ikerketa batzordearen idazkari den Lourdes Otaegi Gerra zibila euskal literaturan() ikastaroaren zuzendariak.Literatur emaitzari dagokionez, gerraren testuinguru hartan bertan eginiko literatura hartuko da mintzagai, hala prentsa bidez aditzera eman zena Iparraldean bezala Hegoaldean:
|
|
|
Liburu honetan, hipokoristiko edo izen ttipien azterketa egiten du Patxi Salaberrik. Berak
|
azaldu
bezala, izen ttipiak oso garrantzitsuak dira, euskaldunok erabili ditugun eta oraino erabiltzen ditugun izendatze bideen berri ematen digutelako. Honetaz landa, izen ttipiek egungo deitura eta etxe izen asko ongi ulertzeko aukera ematen digute.
|
|
|
2009an, Merezimenduzko Argia Saria jaso zuen Atxagak. Honela
|
azaldu
zuen sari hau Argia astekariak: Aldaketa, ilusio eta nahasmendu handiko garaiak egokitu zitzaizkion euskarazko kulturgintzari eta oro har euskarazko prentsari 1970eko hamarkadan.
|
|
|
Euskalgintzan zer egin duen Mikelek ez dut hemen
|
azaltzeko
lekurik, uste dut bere biobibliografian argi nabari dela. Euskal kazetaritzan, euskarazkoan, alegia, gorengo maila eman duela, batez ere Zeruko Argia eta Deiako bere emaitza oparoan.
|
|
|
Batzorde, egitasmo eta lantaldeen berri ere ematen da liburuan. Atal hau Imanol Muruak landu du eta, berak
|
azaldu
duenez, Euskaltzaindiak zer egin duen, eta zer egiten ari den orain, azaldu dugu. Batzorde, egitasmo eta lantaldeetako arduradunei hitza emateko ahalegin berezia egin dugu, beraien ahotik azal zezaten lan guztien nondik norakoa.
|
|
|
Batzorde, egitasmo eta lantaldeen berri ere ematen da liburuan. Atal hau Imanol Muruak landu du eta, berak azaldu duenez, Euskaltzaindiak zer egin duen, eta zer egiten ari den orain,
|
azaldu
dugu. Batzorde, egitasmo eta lantaldeetako arduradunei hitza emateko ahalegin berezia egin dugu, beraien ahotik azal zezaten lan guztien nondik norakoa.
|
|
|
Atal hau Imanol Muruak landu du eta, berak azaldu duenez, Euskaltzaindiak zer egin duen, eta zer egiten ari den orain, azaldu dugu. Batzorde, egitasmo eta lantaldeetako arduradunei hitza emateko ahalegin berezia egin dugu, beraien ahotik
|
azal
zezaten lan guztien nondik norakoa.
|
|
|
Torrealdaik eta Uriak informazio ugari ematen dute liburuan, bai testuen bidez, baita ilustrazio eta dokumentuen bitartez ere. Ilustrazioak
|
azaldu
dute ez dira apaingarriak, dokumentu guztiak irakurtzeko moduan ageri dira, informatiboak dira beraz, eta horietariko asko argitaragabeak dira.Euskaltzaindiaren iraganaz, orainaz eta etorkizunaz mintzatzen den liburu honetan hainbat atal nagusi daude: Historian; Euskaltzainak; Batzordeak, Egitasmoak eta Lantaldeak; 90 urte ekin jarraituan; eta Eremu urriko hizkuntzen akademiak.
|
|
|
Antolatzaileek
|
azaldu
zutenez, Txikiak Handi, aurtengo Nafarroa Oinezen leloa gauzatzeko, Europan barrena harreman sare bat eraiki dugu hainbat hizkuntza txikirekin, leku horietara joan eta elkar ezagutza eta lana bultzatuz. Testuinguru horren barruan egin zen aipatu topaketa.
|
|
|
Euskaltzaindia Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroako Diputazioek sortu zutela, euskararen ikerketarako eta sustapenerako. Historia laburra egin ostean Gerra garaia, 1968ko Arantzazuko Biltzarraren garrantzia, sendotze garaiak, gaur egungo Euskaltzaindiaren lana azpimarratu zuen, eta erakundeak indarberritze eta eguneratze prozesuari ekin diola
|
azaldu
zuen, besteak beste, gaur egungo tresna eta teknikari egokituz, esku artean dituen ikerketa proiektuak bizkortuz eta indartuz, proiektu berriak abian jarriz, euskara gizarteratzeko kanalizazio berriak irekiz, etab.
|
|
|
Sagrario Aleman Sustapen batzordeko buruak
|
azaldu
bezala, Azken urteotan Euskal Herrira iristen ari diren etorkinen kopurua asko handitu da, eta honek kezka sortu du arlo askotan, baita euskalgintzan ere. Jagon Sailak, euskararen erabilera izanik lan esparru, gai hau jorratu beharra zuen.
|
|
2010
|
|
|
Olabideren Biblia, jakina denez, inoiz ez zen oso erabilia izan herri kristauaren mailan, agintari zibil eta erlijiosoek dudarik gabe jarriko zioketen zailtasunez gain bazirelako, ziur aski, beste batzuk, Mitxelenak Egan aldizkarian egin zion erreseina luze eta ezagun batean (1959, 85 94or. ) ederki
|
azaltzen
dituenak, arazoen alderdi guztiak baitira kontuan hartu beharrekoak. Patxi Etxeberria bera ez da Txinatik itzuliko 1987ra arte, eta aurkituko duen giroa ez da bere oso gustukoa izango, Patxi Altunak inoiz gogoratu duen gisan.
|
|
|
Ama euskalduna zen, baina berak ez zuen ikasi. Euskararekiko zaletasuna, berak
|
azaltzen
zuenez, horrexegatik piztu zitzaion, hain zuzen ere: amak bazekielako eta Jorgek berak txikitatik entzun zuelako euskara Otsagabian.
|
|
|
Izenburuak argi
|
azaltzen
duenez, Juan Mari Lekuona idazle eta euskaltzain oso zenaren omenezko liburua da hau. Horrela azpimarratu dute Andres Urrutiak, Jean Haritschelharrek eta Pello Esnalek, gaurko aurkezpenean.
|
|
|
Hasierako garaian eleberrigileak eta antzerkigileak bakarrik saritzen baziren ere, 1979tik aurrera olerkigileen eta saiogileen izenak ere hasi ziren
|
azaltzen
eta zabaltzen. Saritutakoen artean badira euskal literaturaren historian itzal luzea duten idazleak, hala nola Txillardegi, Txomin Peillen, Joxe Manuel Odriozola, Patxi Ezkiaga edota Xabier Mendiguren Elizegi.
|
|
|
Andoni Sagarna Euskaltzaindiaren Iker sailburuak
|
azaldu
bezala, Hiztegi Batuko forma bakoitza erabakitzeko erabili den dokumentazioaren berri ematen duen datu base bat da Hiztegi Batu Oinarriduna (HBO) eta internet bidez edonork kontsultatu ahal izango du.
|
|
|
Gaurko aurkezpenean, Joan Mari Larrarte EKTko kontseilari ordezkaria Berriaren izenenean eta Berdaitz Goia Komunikazio Biziagoa S.A.L. enpresaren kudeatzailea Argiarenean izan dira. Haiek
|
azaldu
dutenaren arabera, pozgarria da Akademiak beraiek egiten duten lana aintzat hartzea, horrek elkarlana suposatzen duelako; guri gaineratu dute denborarik gabe lan egitea tokatzen zaigu askotan, bidegileak gara, eta Euskaltzaindiak gure lana kontuan hartzen duela ikustea poztekoa da.
|
|
|
Dabilen herria lanarekin. Bertan ikastolek euskal gizartean azkeneko belaunaldietan izan duten ibilbidearen eta eraginaren berri emateaz gainera, egungo proiektuan oinarritzen den egitasmoa ere
|
azaltzen
zaigu. Andres Iñigoren esanetan, lan interesgarria dugu esku artean, euskararen sustatze eta babeste zereginetan urte luzez haur eta gazteen heziketan ardatz izan den ikastolaren nondik norakoak azaltzen dizkiguna.
|
|
|
Bertan ikastolek euskal gizartean azkeneko belaunaldietan izan duten ibilbidearen eta eraginaren berri emateaz gainera, egungo proiektuan oinarritzen den egitasmoa ere azaltzen zaigu. Andres Iñigoren esanetan, lan interesgarria dugu esku artean, euskararen sustatze eta babeste zereginetan urte luzez haur eta gazteen heziketan ardatz izan den ikastolaren nondik norakoak
|
azaltzen
dizkiguna.
|
|
|
Hortik abiatuta, liburu honen abiapuntua
|
azaldu
zuen Tellituk: Oso ugariak ez izan arren, ikastola mugimenduaren hasierako urte horiei buruzko azter lanak egin dira.
|
|
|
|
Azaldu
zuenaren arabera, bi arrazoi izan ziren nagusi, enpresa bati enkargua emateko orduan: Ikastola mugimendutik kanpo zegoen ikertzaile nahi zituen batetik, ikuspegi orekatu eta zorrotza izan zezan, eta komunitate zientifikora zuzendutako argitalpena egin ordez herritarrei bideratutakoa eskatu zion Ikastolen Elkarteak.
|
|
|
Bertan zeuden, besteren artean, Ofelia García, Ricardo Otheguy eta, Galestik, Colin H. Williams irakasleak. Ondoren, Mikel Zalbidek
|
azaldu
zituen, labur labur, euskaldunek Hizkuntzaren Soziologiaren profesoreak egindako lana eskertzeko dituzten motiboak eta, bereziki, Euskal Herrira egindako bisitaldien bidez euskaldunekin izan dituen harremanak eta euskararen egoeraz bere liburuetan egin dituen aipamenak (Some remarks in honour of Professor Joshua A. Fishman).
|
|
|
Jarraian, Joshua Fishmanek
|
azaldu
zuen, bere partetik, euskaldunekin eta euskararekin izan dituen harremanek (The Basques in My Life) bere bizitzan zer suposatu duten. Ekitaldian, Zalbidek euskaltzain diploma eta euskaltzainburuaren zorion gutuna eman zizkion Fishmani.
|
|
|
Olerkariak aukeratu ondoren, bakoitzaren poemak hautatzeko González de Langaricak eta Gartzia Trujillok beste espezialistengana jo dute: Espezialista horiei egokitu zaie olerkiak hautatzea ez ezik, hautu horren arrazoiak ere
|
azaltzea
sarreratxo labur banatan. Aditu horiek honako hauek dira:
|
|
|
Hortaz, berriro ere, aniztasuna, baita belaunaldien arteko harremana ere, gailentzen da Erlea aldizkarian. Behin baino gehiagotan
|
azaldu
du Bernardo Atxagak Euskal Herriko ahotsak banan banan ateratzen ari direla aldizkarian, gazteak, zaharrak, iritzi guztietakoak eta horrela azpimarratu du ere, gaurko aurkezpenean, Andres Urrutia euskaltzainburuak: Euskaltzaindiaren aldetik, etorkizunerako apustua da gurea.
|
|
|
Eskola teorikoak, batez ere, Eskoriatzako HUEZIn antolatu dira, baina Euskal Herriko beste leku batzuetan ere bai (Oñati, Arantzazu, Aretxabaleta, Donostia, Usurbil, Errenteria, Gasteiz, Baiona, Bilbo...), eta bertan, euskaltzain oso eta laguntzaile batzuek hartu dute parte (Patxi Goenagak, Jean Haritxelharrek, Joseba Intxaustik, Xabier Kintanak, Miren Lourdes Oñederrak, Xabier Mendigurenek...) bai eta kultur munduko beste irakasle eta eragile ezagun batzuek ere. Helburua, euskaldunok, geure hizkuntza berreskuratu, indartu, batu eta normaltzeko, izandako esperientzia eta sorturiko antolakuntzak erakutsi eta
|
azaltzea
.
|
|
|
Bilbon Euskaltzaindiaren idazkariak, Xabier Kintanak, Bibliotekako Zuzendariak, Pruden Gartziak, eta Onomastika Zerbitzuko Buruak, Mikel Gorrotxategik, Akademiaren egoitza erakutsi, erakundearen historia gorabeheratsua kontatu, arlokako zeregin eta betekizunak jakinarazi eta Euskaltzaindiaren osaera, helburu, jardupide eta zereginak
|
azaldu
zizkieten xeheki. Bisitariek den dena interes handiz ikusi eta ikuspegi askori buruzko galderak egin zituzten, funtzionamenduaren xehetasunez batik bat, hizkuntza akademia baten barne jarduera ahalik eta ongienik jakiteko.
|
|
|
Pertsona horiek guztiok interes handia erakutsi zuten Euskaltzaindiak euskararen batasunaren alde egiten duen lana jakiteko, bertoko esperientzia, ahal den neurrian, eta zeinek bere herriko egoera sozio-kultural bereziei egokituz, beren herrietara eramateko asmoz. Idazkariak euskaldunok ere duela 35 bat urte, Israelera eta egindako bidaietan, gauza bera egin genuela
|
azaldu
zien, eta, nolabait, guk aspaldian juduengandik izandako zorra, oraingoan haiekin kitatu nahi genuela. Bisitariek Euskal Herrian izandako harrera ona eskertu eta aurrerantzean ere gure herrien arteko harremanak lantzen segitzeko borondatea agertu zuten.
|
|
|
Gainera, Anaitasuna aldizkariari eskaintzen zaion gunean, Joan Mari Torrealdaik aldizkariaren historiari eta edukiei buruz egindako azterlana ere badago. Hala bada, bertan
|
azaltzen
dira sortzearen nondik norakoak Imanol Berriatuak sortu zuen Anaitasuna, eta hasieran lau orrialdeko eliz orritxoa zen, bizkaieraz idatzia, aldizkariak bere historian izan zituen aroak, euskara batuaren aldeko egin zuen hautua, ildo ideologikoa, formatuen aldaketak, kolaboratu zuten idazleen zerrenda, arazo ekonomiko eta bestelakoak...
|
|
|
Joan Mari Torrealdaik berak
|
azaldu
du burutu den lanaren nondik norakoa, gaur, Bilboko Udaletxean eginiko agerraldian. Ekitaldi berean, Iñaki Azkuna Bilboko alkateak eta Andres Urrutia euskaltzainburuak bi erakundeon arteko lan hitzarmena sinatu dute.
|
|
2011
|
|
|
Aitzol eta bere belaunaldia gogora ekartzeko asmoz, eta omenaldi gisa, 2011 urtea Aitzol eta Euskal Pizkundearen urtea izendatu du Tolosako Udalak. Horrela
|
azaldu
zuen, otsailaren 19an egindako agerraldian, Jokin Bildarratz Tolosako alkateak. Hainbat erakundek parte hartuko dute omenaldian, eta Euskaltzaindia da horietako bat.
|
|
|
Adolfo Arejitak
|
azaldu
bezala, EHHA honetako inkestak egin ondoren, euskara mintzatuak aldakuntza handiak ezagutu ditu,. Nekazaritza eta abelazkuntzari loturiko gizartea tipitzen eta zahartzen joan da, eta hiritarra handitzen.
|
|
|
III.liburukian zer jaso den
|
azaldu
du jarraian: Beste hizkuntza batzuetako Dialektologia Atlasetan egin ohi den bezala, tradizioko bizimodu eta ingurumenaren ingurukoak dira galdetu diren gai edo kontzeptuak, eta berdin III. liburuki honetakoak.
|
|
|
Liburuaren aurkezpena Andres Urrutia euskaltzainburuak eta Gorka Aulestia idazleak egin dute. Aulestiak
|
azaldu
duenez, 2009ko Liburu Azokan aurkeztu zuen Estigmatizados por la guerra liburuaren jarraipena da hau, orain XX. mendeko euskal literatura aztertzea xede duelarik. Horretarako, 23 idazleren lanak aztertu ditu:
|
|
|
Iñigok
|
azaldu
duenaren arabera, Perpetua Saragueta: eskuidatziak eta hiztegia bi kapitulutan antolatu da.
|
|
|
Horren guztiaren aurkezpena uztailaren 22an egin zen, Akademiaren egoitzan. Ondoko hauek
|
azaldu
zuten webgune berriaren nondik norakoa: Andres Urrutia euskaltzainburuak; Erramun Osa idazkariordeak; Ibon Sarasola euskaltzain oso eta OEHren zuzendariak; eta Joxemari Iriondo ohorezko euskaltzainak.
|
|
|
Horrela aurkeztu dituzte Andres Urrutia euskaltzainburuak, Andoni Sagarna Iker sailburuak eta Andres Iñigo Jagon sailburuak, gaur, Donostian, egin duten agerraldian. Eta honela
|
azaldu
: Euskera agerkariaren kasuan, maila zientifikoan aldaketa kualitatiboa dagoelako, arlo horretan, gure agerkaria gora doalako.
|
|
|
Euskaltzaindiaren ordezkariak, 1975 urtean landutako Estatu Izenak gomendio zerrendak gogora ekarri ostean, Akademiak urte hauetan guztietan exonimiaz egin duen lana
|
azaldu
zuen. Bereziki, 1995an, 32 araua, hots, Espainiako Erresumako probintzia eta erkideko autonomoen izenak erabaki zuenetik gaur arte.
|
|
|
Hala, bada, honela
|
azaltzen
dute antolatzaileek: Tesiak egin dira Lizardiri edo Lauaxetari buruz; bertsolaritza, bertsolari txapelketak ere aztertu dira.
|
|
|
Jardunaldi horien nondik norakoa
|
azaltzeko
, prentsaurrekoa egin dute gaur, Arabako Foru Aldundian, bi erakundeek. Aldundiaren izenean, Iciar Lamarin Arabako Foru Aldundiko Euskara, Kultura eta Kirol saileko diputatua izan da, eta Euskaltzaindiarenean, Sagrario Aleman Sustapen batzordeko burua eta Manu Ruiz Urrestarazu Akademiaren Arabako ordezkaria.
|
|
|
Hala, Sagrario Alemanen hitzetan, aurtengo Jagon Jardunaldien protagonista euskal lurralde bat da, Araba, bertan euskarak suspertze handia izan duelako azken 40 urte hauetan.
|
Azaldu
duenez,. Arabako Foru Aldundiaren laguntzaz eta herri ekimeneko taldeekin batean antolatu dugu aurtengo jardunaldia. Arabatik Arabara.
|
|
|
Arratsaldean, berriz, Arabako hainbat herri erakundetako ordezkariek euskararen sustapenerako planez hitz egingo dute mahai inguru batean. Ondoren, Arabaren euskal izaerari eusteko eta indartzeko abiatu berriak diren egitasmoak
|
azalduko
dira. Sagrario Alemanek azaldu duenez,, proiektu hauen berri Araban lanean ari diren zenbait euskal eragilek eta taldek emanen digute.
|
|
|
Ondoren, Arabaren euskal izaerari eusteko eta indartzeko abiatu berriak diren egitasmoak azalduko dira. Sagrario Alemanek
|
azaldu
duenez,, proiektu hauen berri Araban lanean ari diren zenbait euskal eragilek eta taldek emanen digute. Mintzalaguna, koadrilan bertsotan, hedabideen oraina eta geroa, euskara planak aisialdian, merkataritzan eta ostalaritzan euskara sustatzeko planak izanen dituzte hizpide?.
|
|
|
Bestalde, hizkuntza aldagaien azterketa, ezagutzari buruzko datuekin hasi du. Ondoren, euskal hiztun arabarrak lehen hizkuntzaren arabera nola sailkatzen diren
|
azaldu
du. Lehen hizkuntzak lotura zuzena du erraztasunarekin, eta honek erabilerarekin.
|
|
|
Lehen hizkuntzak lotura zuzena du erraztasunarekin, eta honek erabilerarekin. Erabileran eragiten duten gako nagusiak
|
azaldu
eta gero, eremu batean eta bestean erabilera zertan den aztertuz bukatu du saioa.
|
|
|
Artez Euskara Zerbitzuak eta Geu Elkarteak Merkataritzara zuzendutako planaren nondik norakoak
|
azalduko
dituzte. Era berean, Gasteizen martxan dagoen Eskerrik asko!
|
|
|
Era berean, Gasteizen martxan dagoen Eskerrik asko! ¡ Te lo agradecerán kanpainaren emaitzak eta ondorioak ere
|
azaldu
dituzte. Kanpaina 2009an jasotako datuetatik abiatu zen, hortxe identifikatu baitzen horren beharra; izan ere, euskararen eskaera ia %23koa zen hirian, eskaintza berriz %11, 4koa.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera sustatzeari buruzko jarrerek zeresan handia dute hizkuntzaren normalizazioa lortzeko egiten diren urratsen onarpenarekin. Hortaz, arabarrek euskarari buruz erakutsi duten jarrera
|
azaldu
du. Bestalde, hizkuntza aldagaien azterketa, ezagutzari buruzko datuekin hasi du.
|
|
|
Galdera horixe da, bere horretan, Olatz Altunaren hitzaldiaren muina.
|
Azaldu
duenez, galdera horri erantzun nahiak eraman zuen kale erabilera neurtzen hastera. Altunak Euskal Herriko Kale Neurketa zuzendu du azken lau edizioetan.
|
|
|
Atxagak
|
azaldu
bezala, Erlea aldizkariak baditu hiru ardatz nagusi: batetik, idazle ezagunen lanak argitaratzea; bestetik, hain ezagunak ez diren, edo ia anonimatuan diren sortzaileenak ezagutaraztea; eta hirugarrenik, alde grafikoa, hots,, azalean ikusten dena esan du, artistak eta pintoreak aldarrikatzea, alegia?.
|
|
2012
|
|
|
Lanaren egileak Mikel Gorrotxategi, Iratxe Lasa eta Goizalde Ugarte dira. Horietako batek, Goizalde Ugartek, ikerketaren nondik norakoa
|
azaldu
du gaurko aurkezpenean. Berarekin batera hauek izan dira:
|
|
|
Ikerketa 2011n egin zen; orotara, Euskal Herri osoko 97 udalerri neurtu dira, eta 154.277 elkarrizketaren nahiz 363.616 hiztunen informazioa bildu da. Olatz Altuna, Xabier Isasi, Iñaki Iurrebaso, Iñaki Martinez de Luna eta Rosa Ramos ikerketaren batzorde teknikoaren kideek
|
azaldu
dituzte emaitzak.
|
|
|
Joseba Intxaustik
|
azaldu
duenez,, alde ezberdinetatik begiratu diogu Historia horri, hala nola, euskal hiztunen komunitateari eta berorren geografiari, euskarari buruz ezagutu diren ideia eta jarrerei, hizkuntzen arteko harremanei, euskararen erabilera baldintzatu duten eragile sozio-ekonomikoei, aipatuta nahiz aipatu gabe legez emandako euskararekiko arauei, ukipen hizkuntzen arteko oreka nahiz desorekei eutsi edo beror...
|
|
|
Batetik, bi saiotan, Euskal letren egunsentia Erdi Aroaren amaieran izenburupean, garai horretako kanta epikoen berri emango da eta, besteren artean, Juan Carlos Guerrak, Juan Gorostiagak eta Antonio Zavalak ikertzaileek egindako lanaz hitz egingo da. Bestetik, hamar hitzalditan, euskararen jatorriaz eta bilakaeraz mintzatuko da, euskarazko izenak berreskuratzeko eta normalizatzeko egindako bidea
|
azalduko
da, eta egoitza bisitatzeko aukera emango da.
|
|
|
Adierak eta adibideak lanak Hiztegi Batuko lehen 20.000 hitzak dauzka, beren definizio, kategoria gramatikal, espezialitate, erregistro eta euskalki markekin, aditz erregimenekin, eta benetako erabileratik jasotako adibideekin. Ibon Sarasolak
|
azaldutakoaren arabera
, azken urteetan argitaratu diren euskal hiztegi elebakarrak kontuan hartu dira. –Gaur egungo teoria eta teknika lexikografikoaren arabera egin da esan du.
|
|
|
Guztira 132 neska ziren, batzuk DBHko lehen mailatakoak eta besteak Batxilergokoak, hiru taldetan banaturik. Hor Euskal Akademiaren historia laburra
|
azaldu
zien, hau da, Euskaltzaindia nola dagoen osaturik, euskaltzainen zereginak zeintzuk diren, erakundearen barne banaketa, orain arte egindakoak (euskararen batasuna, ortografia eta sintaxi arauak ematea, aditz eta hiztegi batua, Euskararen Atlasa, pertsona izendegia...) bai eta orain egiten diharduenak ere (lexiko, pertsona eta leku izenen bilketa, toponimia eta astronimia (geografiako izenak, plan...
|
|
2013
|
|
|
Agurtzane Azpeitiak
|
azaltzen
duenez, enuntziatu parentetikoak aztertzeko,, ikuspegi enuntziatibo pragmatikoa oso errentagarri gertatu zaigu, azterbide hau esatariak enuntziatuan uzten dituen hizkuntza lorratzak deskribatzera mugatzen delako, eta esatariaren lorratz horiek, inon agertzekotan, enuntziazio mailan eta modalizazio mailan eragiten dute (enuntziatu parentetikoek bete betean eragiten duten mailatan, alegia). Alderdi metodologikoei eta bestek egindako bideetan barrena ibiltzeari liburuko lehen hiru kapituluak eskaini dizkiogu?.
|
|
|
Bilbora egindako bisita honetan, Euskaltzaindia ere ezagutu nahi izan du, beraren helburuak, antolaketa, egiteko nagusiak eta baliabideak. Horretarako gaur, goizeko hamar eta erdietan Euskaltzaindira etorri eta Xabier Kintana, Akademiaren idazkariaren eskutik, gure hizkuntzaren egoitza erakutsi eta, laburki, gure hizkuntzaren erakunde nagusiaren historia eta aspaldian betetzen ari den zeregin garrantzitsuenak
|
azaldu
dizkio: ortografia arautu, hizkuntzaren batasuna, morfologia, gramatika eta hitz sorkuntza, lexikologia, hizkuntza atlasa, corpusak, lexiko behatokia, dialektologia eta herri hizkerak etab.
|
|
|
Gaur, ekainaren 21ean,. eus domeinua onartua izan dela ospatzeko ekitaldia egin da Bilbon, Euskal Herriko Unibertsitatearen Bizkaia Aretoan. Domeinua sustatu duen Elkarteko kideek
|
azaldu
dutenez, PuntuEus Fundazioko kideetatik harago, instituzio publiko, elkarte, enpresa eta proiektua lagundu eta babestu duten herritarrengana irekitzea izan da gaurko ekitaldiaren helburua. . eus gaineratu dute, pozik denon artean lortu dugu eta denok batera ospatu behar dugu.
|
|
|
Andoni Sagarnak
|
azaldu
zuenez, Euskaltzaindiak, 2000 urtean, Informatika eta Telekomunikazio Zerbitzua sortu zuenean, ekin zion Internet erabiltzeari. Hortik aurrera pixkana pixkana edukiak kaleratzen joan da.
|
|
|
Gabriel Frailek
|
azaldu
ditu berrikuspen horren oinarri nagusiak. Honako hauek dira:
|
|
|
b) Gramatikaren aldetik interesgarriak diren bereizkuntzen berri eman da argitaraldi honetan. Esate baterako, eskuin sarreran eskuinera/ eskuinetara banaketaren nondik norakoak
|
azaldu
dira, Tr. delako atalean.
|
|
|
d) OEH n
|
azaltzen
ziren hainbat huts (beste hiztegietatik zetozenak) zuzendu dira. Esate baterako, Duvoisinen hiztegian, karatu (O), puer?
|
|
|
Haren xedea garai, toki eta mota guztietako euskal hitz ondarea biltzea da. Menderik mende eta euskalkietan zehar euskaldunak nolako hizkuntzaz baliatu diren ahalik eta osokien eta zehatzen
|
azaltzeko
helburua du hiztegi honek.
|
|
|
Honela zioen: . Zer esan, eta neurri zabal batean zer esaten den,
|
azaldu
nahi litzateke, bada, hemen, eta ez zer esan behar litzatekeen. Irakurleari eman nahi zaizkio aukera egiteko behar lituzkeen lanabesak, hautaketan hasi behar badu?.
|
|
|
Atxikita doa dokumentu zerrenda oso eta zehatza, item bakoitzaren aurrean iruzkin labur bat egiten delarik, dokumentu hori erakutsi izana
|
azalduz
.
|
|
|
Txosten hori Europako Parlamentuak onartu zuen, ekainean egindako bileran. Euskaltzainburuak, Euskaltzaindiaren egoitzara joateko gonbita luzatu dio Alfonsiri, bertan txosten horretako nondik norakoa
|
azal
dezan.
|
|
|
Jardunaldi horien nondik norakoa
|
azaltzeko
, prentsaurrekoa egin da gaur, Euskaltzaindiaren Nafarroako ordezkaritzan, eta Sagrario Alemanekin batera, agerraldian Andres Iñigo Akademiaren Nafarroako ordezkaria eta Erramun Osa Sustapen batzordeko idazkaria ere izan dira bertan.
|
|
|
Jarraian, egitaraua eskuan hartu eta azaroaren 15ean zer eskainiko den
|
azaldu
du.
|
|
|
Batetik,
|
azaldu
duenez, joan den 20 urteetako bilakaera begiratu nahi dugu azterketa soziolinguistikoen datuak kontuan harturik. Bereziki herritarren jarrera begiratu nahi dugu.
|
|
|
Etzi aurketuko den liburuaren nondik norakoa ere
|
azaltzen
du Labayruk: Bera izan zen euskarazko lehen saiakeraren egilea:
|
|
|
|
Azaldu
dutenez, liburukia mugatzaileaz abiatzen da. Mugatzaile neutroa, a, eranstean euskal izenetan gertatu ohi diren aldaerak, bokalen aldetik eta entonazio aldetik, erakusten da.
|
|
|
Andres Iñigo hitzaurrearen egileak
|
azaldu
duenaren arabera, lanaren estrukturari dagokionez,, egileek modu ordenatuan aurkeztu dituzte materialak, alegia, Aiara izenaren eta lurraldearen deskribapena egin ondotik, Aiarako kontzejuak banan banan azalduz eta horietako bakoitzari dagozkion auzo eta etxe multzo edota etxaldeen izenen berri emanez. Toponimo bakoitza osatzen duten elementuak aipatu eta gero, azalpen etimologikoa eskaini dute, edota etimologiarekiko hurbilpen bat hain garden ez diren izenetan.
|
|
|
Andres Iñigo hitzaurrearen egileak azaldu duenaren arabera, lanaren estrukturari dagokionez,, egileek modu ordenatuan aurkeztu dituzte materialak, alegia, Aiara izenaren eta lurraldearen deskribapena egin ondotik, Aiarako kontzejuak banan banan
|
azalduz
eta horietako bakoitzari dagozkion auzo eta etxe multzo edota etxaldeen izenen berri emanez. Toponimo bakoitza osatzen duten elementuak aipatu eta gero, azalpen etimologikoa eskaini dute, edota etimologiarekiko hurbilpen bat hain garden ez diren izenetan.
|
|
|
Atxagak
|
azaldu
bezala, Erleak euskal idazleari, poetari, ilustratzaileari, argazkilariari... zabaldu nahi dio lehioa,, eta esan lehen mailako aldizkaria nahi dugula, berdin hemen zein han. Eta hori da helburua, lehen mailako aldizkaria egitea?.
|
|
|
Zazpigarren zenbaki honen bigarren giroa, lore bat da?. Idazleak
|
azaldu
duenez, anthos hitza, grezieraz, lore esan nahi du. Antologia hitzak, beraz, lore sorta esan nahi du.
|
|
2014
|
|
|
Haren xedea garai, toki eta mota guztietako euskal hitz ondarea biltzea da. Menderik mende eta euskalkietan zehar euskaldunak nolako hizkuntzaz baliatu diren ahalik eta osokien eta zehatzen
|
azaltzeko
helburua du hiztegi honek. 2013an, OEHren hirugarren argitaraldi elektronikoa aurkeztu zuen Euskaltzaindiak.
|
|
|
Anjel Lertxundi idazlea eta Inazio Mujika editorea ondoan zituela, Pello Salaburuk
|
azaldu
zituen liburuaren ingurukoak. 2012ko udazkenean lan bidaia bat egin behar izan zuen Cuzcora, eta hori da lan honen abiapuntua, edota aitzakia:
|
|
|
Emaitza askoz aberatsagoa da, baina: bi erakundeok sinatutako hitzarmenean jaso denez, sasoi bateko euskal hiztunen bizimodua, bizitokia eta pentsaera
|
azaltzeko
agertokirik behinena, testigantzarik biziena da. Halaber, garai bateko euskararen lurralde guztietako euskal hiztunen kultur ondarea berreskuratzeko eta zabaltzeko habe eragingarriak ere bada.
|
|
|
Euskaltzaindiaren erantzunean
|
azaltzen
denez, erabatekoak dira euskaldunok ilgora eta ilbehera hitzak ilargiaren faseen adieran erabili eta erabiltzen dituztelako testigantzak. Adiera berriak, zeinen arabera esanahia gaztelaniazko luna ascendente eta luna descendenterekin parekatu nahi baitira, funtsik eta oinarririk gabeak dira.
|
|
|
Liburuan Schuchardtek eginiko bi testu daude: batetik, hitzaurrea, eta bestetik, edizioa prestatzeko erabili ziren irizpideak
|
azaltzen
dituena.
|
|
|
Joan Mari Torrealdai da presidentea, Akademiaren ordezkari gisa. Berak
|
azaldu
duenez, Euskaltzaindia ez da orain domeinua erabiltzen hasi diren 92 aitzindarien artean. Ez Euskaltzaindia, ezta beste euskal erakunde enblematiko batzuk ere, domeinuaren erregistroarekin arazo tekniko batzuk sortu direlako.
|