|
2023
|
|
|
Ikaskuntza-ibilbidean, tarteka, landutako helburuei buruzko hausnarketa egitea komeni da; ikasleak edozein momentutan jakin behar du zer egin duen eta zertarako egin duen, hots, ikaskuntza sakonagoa deritzona eskuratzea, ezinezkoa izango baita, baldin eta ikasleak zentzurik ikusten ez badio lantzen
|
ari den
horri. Hausnarketa edota autorregulaziorako une horietan hizkuntza-alderdiei erreparatzea ere ezinbesteko lanketa izango dugu, une horietan garatuko baitu ikasleak bere hizkuntza-errepertorioa aberasten lagunduko dion hausnarketa metalinguistikoa.
|
|
|
— Urtean zehar irteera bat eta etxetik kanpo gaupasa bat gutxienez antolatuko dira, Larunblai gauzatzen
|
ari den
beste herrietako haur eta gaztetxoekin harremanak sustatzeko.
|
|
|
Motibazioaz
|
ari garenean
esan behar da pertsona bat hizkuntza bat ikastera bultzatzen dituzten arrazoiak askotarikoak direla. Nork bereak izanen ditu.
|
|
|
Bestalde, euskarak bizi duen egoera diglosikoa dela bide, ondorioak ezagutzen
|
ari gara
eta horri buelta emateko hauxe gure proposamena:
|
|
|
Aisialdiko ekintza guztiak bertan behera geratu ziren. Orduan 100 langile baino gehiago
|
ari ginen
hainbat proiektutan lanean, eta aldi baterako erregulaziora joan behar izan genuen.
|
|
|
Iruñeko Udaleko Euskara Zerbitzuarekin ekainean martxa jarri zuten" Mintza On" euskararen errefortzurako Internet bidezko egitasmoa. Eta udazkenean, Internet bidezko aisialdi eskaintza prestatzen
|
ari ginela
EBETEko arduradunak izan ziren eskuzabalki, Dindaia Fundazioaren egoera ezagututa, gure esku artean programazioa jarri zutenak. Beti egongo gara zorretan beraiekin.
|
|
|
2020ko azaroan, beraz, Kilika programa garatzen
|
ari ginela
finantzaketa bila joan ginen Nafarroako Gobernura, eta baita lortu ere; Euskaraz Kilika Nafarroako Gobernuarekin hitzartutako egitasmoa da, doan eskaintzen dena haien finantzaketari esker.
|
|
|
Euskaraz kilika: Nafarroako gaztetxoen ahozko jarduna lantzeko baliabidea artean euskarazko harremana sortu eta sustatzeko ekimen arrakastatsua izaten
|
ari dela
pantailaren bidezkoa, are gehiago kontuan hartuta pantailen eskaintza euskarazkoa oso eskasa dela haur eta gazteen aisialdiari dagokionez.
|
|
|
7 Watzlawick, Bavelas eta Jacksonek argi azaldu zuten hiztunok komunikazio markotik ateratzeko eta komunikazioari" kanpotik" begiratzeko daukagun zailtasuna: " Etengabe komunikatzen
|
ari gara
eta, hala ere, ia ez gara gauza komunikazioari buruz komunikatzeko." (Watzlawick eta beste, 1987: 37). egoera mota bakoitzak komunikatzeko erregistro8 ezberdina eskatzen duela.
|
|
|
" Bada norberaren hizkuntzan hitz egitearen ondorioz jasotako zigorrarekin lotutako beste fenomeno aipagarri bat, hizkuntza-mendetasunaren oinarrian baitago. Ikasitako babesgabetasunaz
|
ari gara
(Maier, Seligman eta Solomon, 1969) eta baldintzatutako erantzun-jokabideekin zerikusia du. Adibide baten bidez azalduko dugu(...).
|
|
|
Argi dago erantzukizuna ez dela soilik hezkuntza arloko profesionalena, baina ezin da ukatu lehentasunezkoa dela hizkuntzaren jabekuntza ulertzeko ohiko modua aldatzea, ezin baita euskara irakatsi hizkuntza gutxitua ez balitz bezala. Horretarako ezinbestekoa da irakasleen eta irakaslegaien formazioa osatzea, gizartea eta euskararen komunitatea aldatzen
|
ari diren
neurrian egokitu beharko baita belaunaldi berriak mundura prestatzeko erantzukizuna duten profesionalen profila. Familiek eta aisialdiko hezitzaileek ere asko egin dezaketela ukatu gabe, gaur egun erabileraren oinarrizko baldintza den ahozko gaitasunaren jabekuntzan hezkuntza da eragile erabakigarria.
|
|
|
Aldaketa handiak bizi ditu euskal gizarteak. Euskararekiko atxikimenduak eta kontzientziak behera egin du, euskararekiko erlaxazioa nabari da gizartean, eta, zoritxarrez, ohikoak bihurtzen
|
ari dira
euskararen kontra hartzen diren erabakiak, dela Bidasoa ibaiaren alde batean, dela bestean.
|
|
|
Eskola gizartean bizi den egoeraren isla dela esan ohi da, eta euskararen gaitasun-mailari dagokionez ere halaxe da. D ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan gertatzen
|
ari zaigun
egoeraz jabetzeko. isei-ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen ari den, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun, egoeraren erakusgarri. Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten ari diren ikasleen euskarazko komunikazio-gaitasuna behera egiten ari da urtetik urtera.
|
|
|
Eskola gizartean bizi den egoeraren isla dela esan ohi da, eta euskararen gaitasun-mailari dagokionez ere halaxe da. D ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan gertatzen ari zaigun egoeraz jabetzeko. isei-ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen
|
ari den
, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun, egoeraren erakusgarri. Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten ari diren ikasleen euskarazko komunikazio-gaitasuna behera egiten ari da urtetik urtera.
|
|
|
D ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan gertatzen ari zaigun egoeraz jabetzeko. isei-ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen ari den, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun, egoeraren erakusgarri. Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten
|
ari diren
ikasleen euskarazko komunikazio-gaitasuna behera egiten ari da urtetik urtera. Azpimarratzekoa da, oro har, euskarazko komunikazio-gaitasunean gertatzen ari zaiguna, 2010etik 2019ra bitartean 17 puntuko jaitsiera izan baitu euskarazko komunikazio-gaitasunak DBHn1 isei-iveik entzumena, irakurmena, idazmena, mintzamena eta ahozko elkarrekintza hartzen ditu aintzat azterketa egiteko.
|
|
|
D ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan gertatzen ari zaigun egoeraz jabetzeko. isei-ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen ari den, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun, egoeraren erakusgarri. Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten ari diren ikasleen euskarazko komunikazio-gaitasuna behera egiten
|
ari da
urtetik urtera. Azpimarratzekoa da, oro har, euskarazko komunikazio-gaitasunean gertatzen ari zaiguna, 2010etik 2019ra bitartean 17 puntuko jaitsiera izan baitu euskarazko komunikazio-gaitasunak DBHn1 isei-iveik entzumena, irakurmena, idazmena, mintzamena eta ahozko elkarrekintza hartzen ditu aintzat azterketa egiteko.
|
|
|
Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten ari diren ikasleen euskarazko komunikazio-gaitasuna behera egiten ari da urtetik urtera. Azpimarratzekoa da, oro har, euskarazko komunikazio-gaitasunean gertatzen
|
ari zaiguna
, 2010etik 2019ra bitartean 17 puntuko jaitsiera izan baitu euskarazko komunikazio-gaitasunak DBHn1 isei-iveik entzumena, irakurmena, idazmena, mintzamena eta ahozko elkarrekintza hartzen ditu aintzat azterketa egiteko. Hizkuntza-trebetasun horiek ezinbestekoak dira gure curriculumetan jasota ditugun konpetentziak eta irteera-profilak lortzeko, eta, zer esanik ez, gure ikasleek gizartean eraginkortasunez parte hartzea nahi badugu.
|
|
|
Ez da joera isolatua gurean gertatzen
|
ari zaiguna
. Europako Kontseilua jabetuta dago aspalditxoan eskolatze-hizkuntza eta ikasleen lehenengo hizkuntza sarritan ez datozela bat, eta egoera hori eskolatze-hizkuntza bigarren edo hirugarren hizkuntza duen ikaslearentzat zailtasun-iturri izan liteke.
|
|
|
Europako Kontseilua jabetuta dago aspalditxoan eskolatze-hizkuntza eta ikasleen lehenengo hizkuntza sarritan ez datozela bat, eta egoera hori eskolatze-hizkuntza bigarren edo hirugarren hizkuntza duen ikaslearentzat zailtasun-iturri izan liteke. Hala, 2017an Europako Kontseiluak Developing language awareness in subject classes2 ikerketaren barruan egindako galdetegi baten arabera, bigarren hizkuntza batean ikasten
|
ari diren
ikasleek zailtasunik handienak honako trebetasun hauetan dituzte:
|
|
|
Institutuan, bereziki, hain orokorra da erdaraz egitea, non arreta handia ematen digun ikasleren bat edo beste, gure presentzia edo esku-hartzearen beharrik gabe, euskaraz
|
ari dela
entzuteak. Harrigarria izaten da, gertatzen denean, baina oso-oso gutxi gertatzen da, zoritxarrez.
|
|
|
Oro har, erlaxazio moduko bat dago euskararen aurrean. Garai batean (bai, badakit, zaharren moduan
|
ari naizela
irudi lezakeela, lehengo garaiak beti hobeak zirela pentsatzen...), jarrera tinkoagoa zegoen, larriagoak iruditzen zitzaizkigun hizkuntzarekin zerikusia zeukaten kontuak. Hizkuntzaren normalizazioan pausoak eman direla uste du jendeak, eta ez naiz ni izango hori horrela denik ukatuko duena, baina irudipena dut iritzi horrek, erabat zuzena ez izateaz gain, egoeraren itzalak eta ilunak ikusteko zailtasunak ere ekartzen dituela.
|
|
|
Beharbada, ohartu ere ez dira egiten, ez dutelako agian arreta eta kontzientzia hor, eta komunikazioan zentratzen dira, zein hizkuntzatan gertatzen den begiratu eta zaindu ordez. Hau idazten
|
ari naizela
, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu bat baino ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan beharko lukeenaren kontzientziarik.
|
|
|
Beharbada, ohartu ere ez dira egiten, ez dutelako agian arreta eta kontzientzia hor, eta komunikazioan zentratzen dira, zein hizkuntzatan gertatzen den begiratu eta zaindu ordez. Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz
|
ari garelakoan
"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu bat baino ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan beharko lukeenaren kontzientziarik.
|
|
|
Horren sentsazioa dut. Intonazioa, hitz-ordena, hiztegia noski, gero eta gehiago dira erdaraz, hainbeste non badirudien erdaraz
|
ari garela
, eta euskarak morse kode baten funtzioa baino ez duela betetzen. Askotan zaila da jakitea ea erdaraz kutsatutako euskara den, ala euskaraz kutsatutako erdara.
|
|
|
Honi lotu behar litzaioke nolakoa den ikasleei, gaztetxoei eskaintzen
|
ari gatzaizkien
eskola eredua, zenbateraino erantzuten dien haien benetako beharrei, interesei, jakin-minei. Izan ere, euskara eskola-hizkuntza baino ez baldin bada, eta gainera eskola eredu horren nolakotasuna gazteendako modukoa ez baldin bada, haien bizitzatik urrun baldin badago edota arrotza baldin bazaie, pentsa, hainbat okerrago.
|
|
|
Besterik gabe, ezin dugulako ikasleon" gorrotoa" ren prezioa ordaindu. Askotan gertatu zait klasean, ahalera azaltzen egotea, eta beste planeta bateko hizkuntza erakusten
|
ari nintzela
sentitzea. Ez dute euskaraz egiten, euskararen beharrik sentitzen ez dutenez, arrotz egiten zaie eta...
|
|
|
Hitzaren pozaz. Ahozkotasunaz
|
ari garelarik
poetikotasuna esaten dugun aldiro, poesia aipatze hutsak atzerakoa eragiten die gurasoei edo irakaskuntzako hainbat profesionali. Pentsatzen dutena adieraziko balute, seguru asko esango lukete ez direla poetak, ez dakitela gauza handirik literaturaz, irakasle soilak direla berak, ez besterik.
|
|
|
Haurrak entzuten eta ikusten duena jasotzen eta imitatzen du, horiek dira bi aktibitate nagusiak. Bizitza osoan garrantzi osoa izan dezakeen corpus sentimentala, linguistikoa, keinuena eta musikala jasotzen (almazenatzen) eta imitatzen (bizitzen)
|
ari da
umea. Besteak beste, hizkuntzaren magia bizitzen.
|
|
|
Hizkuntzaren muin-muinean dauden ezaugarrietan. Eta haurra corpus horren jabe egiten bada, ia ibiltzen ikasi aurretik hasi bada ezagutzen hizkuntzaren poza, pozarekin batera hizkuntzaren magia
|
ari da
bereganatzen, ia hitz egiten ikasi aurretik ari da gozatzen hizkuntzaren poza.
|
|
|
Hizkuntzaren muin-muinean dauden ezaugarrietan. Eta haurra corpus horren jabe egiten bada, ia ibiltzen ikasi aurretik hasi bada ezagutzen hizkuntzaren poza, pozarekin batera hizkuntzaren magia ari da bereganatzen, ia hitz egiten ikasi aurretik
|
ari da
gozatzen hizkuntzaren poza.
|
|
|
Garai primitiboetan bizi bagina bezala jokatu, idatzizko transmisiorik izango ez bagenu bezala, haurraren ganbarako memoria grabagailu bat balitz bezala, baina kontuan izanda memoriak beharrezkoa duela errepikapena umeak ikasiko baditu, eta umeak ere errepikapena eskatzen duela," berriro" esanez. Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz
|
ari naiz
, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen ari den ume bat auskalo noiz sortu zen hizkuntza baten errebelazioa ari da inauguratzen eta ospatzen.
|
|
|
Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen
|
ari den
ume bat auskalo noiz sortu zen hizkuntza baten errebelazioa ari da inauguratzen eta ospatzen.
|
|
|
Haurra irakurtzen hasi baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen ari den ume bat auskalo noiz sortu zen hizkuntza baten errebelazioa
|
ari da
inauguratzen eta ospatzen.
|
|
|
Hitz esana airean dabil kantuan eta errezitatzen
|
ari denaren
ahotik haurraren belarrira. Hitz idatzia, ordea, geldia da, pertsonala, hitza burutik paperera doa eta bertan gelditzen da.
|
|
|
" Denboraren kontrako bataila" egiten
|
ari balira
bezalako testuak dira, Italo Calvinoren hitzetan. Denboraren kontra egin nahi eta estilizatuak eta memorian gordetzeko errazak direlako iritsi zaigu elisioez beteriko hainbat eta hainbat testu gaurko egunetaraino.
|
|
|
Umearen esne eta txupeteaz, pixoihalez eta jostailuez arduratzen diren bezala arduratu hizkuntzaren transmisioaz. Txikiari bizitza osorako oinarrizko nortasun-bitaminak txertatzen
|
ari direla
sinetsi. Kontzientzia izan haurra ez dela artean gai hizkuntzaren mekanismo logikoak jasotzeko, bizipen sentsualak direla haurraren mundua:
|
|
|
Gurasoez
|
ari naiz
, baina hor sartzen dira, noski, haurtzaindegietako irakasleak, gurasoen oinordekoak. Umearen egoeraz eta portaeraz mintzatzeaz gainera, transmisioaz ere hitz egingo zuten inoiz.
|
|
|
Auskalo zer ulertuko zuen umeak, baina gauza bat dago garbi: elipsia eta estilizazio izugarrien bidez eraikitako ipuin labur bat ikusten
|
ari da
umea kanta apalaren baitan. Bere irudimena urruti dago oraindik logikatik.
|
|
|
Goiz batean, oharkabean, ustekabean, idazketaren sekretua atzeman nuen. Magia egiten
|
ari naiz
. " A-m-a"[" m-a-m-á" originalean].
|
|
|
" A-m-a"[" m-a-m-á" originalean]. Makilatxoak eta borobilak isilka kantatzen
|
ari dira
. Letra sare batekin errealitatea harrapatu dut.
|
|
|
Idatzian ahozkoa entzun. Gustura
|
ari da
umea". Oroitzapenetik ari zen Vallejo, nire irudimenetik dakart umea:
|
|
|
Gustura ari da umea". Oroitzapenetik
|
ari zen
Vallejo, nire irudimenetik dakart umea: letrari letra ari da, erritu iniziatiko berri bat hasi du liburu baten aurrean.
|
|
|
Oroitzapenetik ari zen Vallejo, nire irudimenetik dakart umea: letrari letra
|
ari da
, erritu iniziatiko berri bat hasi du liburu baten aurrean. " Ama, aita, eman papa eta mama".
|
|
|
Badaki irakurri duena paperean dagoela, gurasoek ez diotela entzungo. Testuinguruaren garrantziaz ohartzen
|
ari da
jakin gabe; noski, ez daki zer den testuingurua. Aldi berean, papa eta mama ez ditu oraindik lotzen auzoko ume batzuei entzuten dien papá eta mamá hitzekin.
|
|
|
Orain arteko guztia esanda ahozkotasunaz
|
ari naiz
–Ba, bai.
|
|
|
Idatzizko magia, berriz, begietatik sartzen da, eta hogeitaka letra dira magia horren giltza. Haiek elkarrekin lotuz haien magia gauzatzen
|
ari da
umea. Mundu fisikoaz gainera, beste mundu oso bat ari da zabaltzen irakurlearen begien aurrean.
|
|
|
Haiek elkarrekin lotuz haien magia gauzatzen ari da umea. Mundu fisikoaz gainera, beste mundu oso bat
|
ari da
zabaltzen irakurlearen begien aurrean.
|
|
|
Ahozkotasunaz
|
ari naizelarik
, ez dezadan idatzia gutxietsi. Elkarrekin dira, elkar hobetzen dute, elkarrekin besotik helduta lortuko dute hizkera praktiko eta baliagarri bat," hizkuntza bizigarri bat herri bizigarri batean", Heinrich Böll idazle alemanak II. Mundu Gerra amaitu berritan idatzitako hitzekin esanda.
|
|
|
Txoko batean eseri da umea. Euskaraz irakurtzen
|
ari da
.
|
|
|
Irakurtzeko ematen zaien materiala, digestiboa izan dadin, euskaraz dago baina askotan euskara digestiboegian, xehatuan, purean. Euskaraz irakurtzen
|
ari dela
horixe da praktikatzen ari dena, baina eguneroko errealitatetik —ahozkotasunetik, zein euskara formaletik— urruti dagoen hizkera bat, monotonoa, pobrea. Azken batean, testu honen hasierara itzuli behar:
|
|
|
Irakurtzeko ematen zaien materiala, digestiboa izan dadin, euskaraz dago baina askotan euskara digestiboegian, xehatuan, purean. Euskaraz irakurtzen ari dela horixe da praktikatzen
|
ari dena
, baina eguneroko errealitatetik —ahozkotasunetik, zein euskara formaletik— urruti dagoen hizkera bat, monotonoa, pobrea. Azken batean, testu honen hasierara itzuli behar:
|
|
|
Ondorioa: gaurko umeek gero eta euskarazko eredu digital gutxiago dute, Euskal Telebista ez da bere betebeharra konplitzen
|
ari
, eta bere posibilitateen gailurra emango balu ere, nekez erantzungo lioke dagoen premiari. Estrukturala da ahulezia.
|
|
|
Denbora dezente daramazu, ordea, bertan, eta tenperatura epeltzen hasi da: bainuontziko hustubidea ondo itxita badago ere, bainuontzia ura galtzen
|
ari da
astiro, ia oharkabean. Zer egingo duzu?
|
|
|
Ez dakit bainuontziaren metafora oso baliagarria den, baina ondo datorkit kontsiderazio batzuk egiteko. Ahozkotasunaren tenperatura galtzen
|
ari da
euskararen bainuontzia. Baita euskara ohikoa duten umeen artean ere:
|
|
|
musika, gaztelaniarena gero eta sarriago, gero eta barneratuago. Nagusitzen
|
ari zaie
, ari zaigu gaztelaniaren musika, eta badator-badator ingelesarena: berez letraren bidelagun leiala izan behar luke, letren arteko harremana sintonizatzen duen intonazio propioa, baina jardun euskarazkoari gero eta gutxiago entzuten zaio hizkuntzak berezkoa duen aire propioa.
|
|
|
musika, gaztelaniarena gero eta sarriago, gero eta barneratuago. Nagusitzen ari zaie,
|
ari zaigu
gaztelaniaren musika, eta badator-badator ingelesarena: berez letraren bidelagun leiala izan behar luke, letren arteko harremana sintonizatzen duen intonazio propioa, baina jardun euskarazkoari gero eta gutxiago entzuten zaio hizkuntzak berezkoa duen aire propioa.
|
|
|
Hortaz, gela barruan
|
ari garela
, sarri askotan jakintzat jotzen dugun zenbait alderdi berariaz jagon beharrean gaude irakasle-lanetan dihardugunok. Azaldu dugun hizkera akademikoaren konplexutasun horren kontzientzia izan behar du irakasleak, azken finean, ikasleak trebatu behar ditugu testu konplexuak modu sofistikatuan irakurtzen eta ideia korapilatsuak modu sotil eta limurtzailean komunikatzen.
|
|
|
Jakintza-arloez gaindi, diziplina bakoitzak beren-beregi landu ohi ditu eragiketa kognitibo-linguistiko horiek. Curriculumean zeharkakoak diren arren, diziplina bakoitzak duen ezagutzak eraikitzeko moduak eragina du eragiketa horien interpretazioan; esaterako, deskribapenaz
|
ari garela
, desberdinak dira deskribapen literarioak eta zientifikoak. Beraz, jakintza-arlo bakoitzeko irakaslearen lana izango da eragiketa kognitibo-linguistiko horietatik eratortzen diren testu-zatien inguruko zehaztasunak ematea, eta, ondoren, gizartean erabiltzen diren testuetan nola gorpuzten diren ikusaraztea.
|
|
|
Entzundako zerbaitek, irakurritako zerbaitek noiz eragin zidan azkeneko aldiz emozioa, zein testu ederra aitortzerainoko gozamena? Ez naiz hizkuntzari diogun maitasunaz
|
ari
, edo euskal-zaletasunaz, edo hitzek transmititzen duten pozarekin zerikusi zuzenik ez duten hizkuntzarekiko sentimendu aberkoiez. Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik bihurtzen ditut hizkuntza eta hitz, nik egiten ditut eder zein aspergarri.
|
|
|
Haien artean nahiko maila desberdinak dituztela ikusi dugu (C1, B2, B1). Zer hizkuntza erabiliko dute talde lanean hiruren artean hizketan
|
ari direnean
–Mackeyren5 hizkuntz gaitasun erlatiboaren kontzeptuari jarraituz, ikasle hauen maila gaztelaniaz hurrenez hurren PAOKTen honakoa bada (B1, B2, B2), gaztelaniaz6 arituko direla erantzunen genuke aurki, ñabardurak ñabardura.
|
|
|
hara bestea, oraintxe bertan, nazka-nazka eginda nago, kriston muturra dauka, hara! gorri-gorria jartzen
|
ari naiz
, sutan jarri nau, aii erabat beldurtuta nago, kaka atarik, alperra da, harroputza, kaskarina, arraso jota dago, haragia samurra dago, ikaragarri zaila da, urdinkera, arraro samarra, aizu, paretako dirua, inon direnak.
|
|
|
Beste baliabide batzuk ere erabili daitezke. Adibidez, talde lanetan elkarrekin
|
ari direnean
, esandakoaren transkribatzaile izatea (ahozko corpusa osatzen joateko eta ahozkoaren eta idatziaren arteko aldeak ikusten joateko); gelan edozein bideo ikusi eta entzun behar baldin bada, ahozko bi baliabideren inguruko galderatxoak egitea beti, esaterako," zer esan duenean igo du bolumena hizlariak?"," nola ahoskatu ditu halako eta halako hitz?"; poesia errezitalak, eta beste...
|
|
|
Erabiliko duten hizkuntza erregistroa: elkarren artean hizketan
|
ari direnean
, Kahooterako galderak egitean...
|
|
|
Erabiliko duten hizkuntza erregistroa: elkarren artean hizketan
|
ari direnean
, tertulia gauzatzen ari direnean zer eta nola esan... Eskuen erabilera gauzak azaltzeko.
|
|
|
Erabiliko duten hizkuntza erregistroa: elkarren artean hizketan ari direnean, tertulia gauzatzen
|
ari direnean
zer eta nola esan... Eskuen erabilera gauzak azaltzeko.
|
|
|
Populazioaren gehiengoa erdaldun hutsa izanik ere, euskaldunen kopurua gero eta handiagoa dela, ez hain nabarmenki, halere, adierazten digute inkestek; baina, aldi berean, euskaldun askorengan erdarak gero eta toki handiagoa hartzen duela ahozko harreman formaletan zein informaletan. Euskaldunen kopurua hazten
|
ari da
neurri handi batean helduen euskalduntzeari eta, bereziki, haurren irakaskuntzari esker, eta, horregatik, adin-tarte gazteenak dira euskaldunenak ehunekotan. Euskara ikasi dute, bada, haur askok ikastetxeetan, baina euskal hiztunak dira?
|
|
|
Aditu eta arituen iritziak eta gogoetak jaso dira, oso ikuspegi eta abiapuntu diferenteetatik eginak. Aditu gisa egin nahi edo egiten
|
ari diren
proposamenen eta proiektuen berri eman digutenak; euskararen normalizazioan ahozko jardunak duen garrantziaz gogoeta egin dutenak; irakaskuntzan nola heltzen dioten arlo honi eta zer planteamendu egiten duten adierazi digutenak. Baita eskolaz kanpo zer ekimen eramaten diren aurrera azaldu digutenak ere, hain zuzen ere, ikastola eta eskoletan euskaldundu diren haurrek eta gazteek euskarazko sarea izan dezaten.
|
|
|
Dolz-ek (1994) baieztatzen duen moduan, ahozkoaren garapena, idatziarekin batera, derrigorrezko irakaskuntzaren erronka handietako bat da; hala ere, muga handiak daude horren garapenean, bai baliabide didaktikoei dagokienez, bai orientabide metodologikoei, bai irakasleen prestakuntzari dagokienez. Hori bera ikusi ahal izan dugu azkeneko 10 urteotan, nekez
|
ari baikara
aurreratzen bederen inplementazioan.
|
|
|
Aldasorok (2022) D ereduaren definizioaz eta bilakaeraz
|
ari denean
aipatzen duen moduan, D ereduan ikasgaietan erabiltzen den hizkuntza formala eta akademikoa da, erregistro informaletik urrun gelditzen dena, eta proposatzen du ahozkotasuna erregistro ez-formalak lantzeko erabiltzea.
|
|
|
Kahootean jasoko diren galderen edukia zehaztu, Biologia-Geologia edota Gizarte Zientzietan lantzen
|
ari diren
edukien arabera.
|