|
2007
|
|
|
Ikusi dugu familiatik landa eskola dela kultura transmititzeko tresna egokiena eta eskolaren barnean edo kanpoan liburua. Inkestek erakusten dute euskaldunek, bereziki gazteek, euskaraz guti irakurtzen dutela baina entzun ikusgai asko kontsumitzen dituztela. etorkizunari begira, komunikazio teknologiak baliatuko dira euskal kultura transmititzeko. horretarako ikusgaiak eta entzungaiak
|
sortu
behar dira. Bada zer eginik.
|
|
2008
|
|
|
• Hasieran oinarrizko baliabide eta tresna sendoak
|
sortu
behar dira, eta geroago sortu merkatu aplikazioak. Alderantziz ez dela egin behar!
|
|
|
Egun euskarak hizkuntza teknologiako lehenengo 100 hizkuntzen artean baldin badago, neurri handi batean estrategia horri jarraitu izan zaiolako dela uste dugu. Estrategiaren erabileraren adibide gisa esan dezakegu itzulpen automatikoan denbora laburrean garatu ahal izan bada lehenengo prototipoa hainbat tresna berrerabili direlako izan dela, bai taldean aurretik sortutakoak (baliabide lexikalak eta morfologia), baita software libreko beste batzuk ere (erdaretarako analizatzaileak), modulu berri bakar batzuk soilik
|
sortu
behar izan ditugu eta horiek beste talde batzuekin garatu ditugu elkarlanean.
|
|
|
15 doktorego tesi sortu dira iturri horretatik. Ingeniaritza linguistikoan I+G horretan (Ikerketan eta Garapenean) arituko den komunitate zabal bat
|
sortu
behar dugu.
|
|
|
Hasieran oinarrizko baliabideak eta tresnak sendo
|
sortu
behar direla defendatzen dugu, eta hortik geroago sortuko direla aplikazio praktikoak Ixa taldean, une honetan corpus oso garrantzitsua da. Testu edo hizketa grabaketa andana duten bildumak dira corpusak dei ditzakegunak, eta ezaugarri hauek dituzte:
|
|
|
Kontuan izatekoa da, bestalde, oso urria dela euskararako teknologien eskariaeguru asko gaur egungo hizkuntza politikaren ondorio praktikoa, eta horrek ere ez du batere errazten ikerketarako baldintza egokiak
|
sortzeko
beharra. Administrazioek zeregin handia dute gai honetan ere.
|
|
|
Abiapuntu gisa, prozesu osoan zehar gidari izango duten webquest bat erabiliko dugu (XX. mendeko literatura11). Hasteko,
|
sortu
beharreko materia osoa taldetan banatzen dugu. Talde bakoitzak edukien atal horren ardura hartuko du eta bere lana amaitzean, taldekideek beste guztien aurrean aurkeztu dute lana irakasleak bailiran.
|
|
|
Egia da, halaber, prozesu hori ulertzeko eta prozesu horretan jarduteko mailarik baxuena hitz egiten duen pertsonaren maila dela. Gobernuen hizkuntza politikak legeetan islatzen dira, eta hizkuntza erabileraren ereduak
|
sortu
behar dituzte, eraginkorrak izango badira Azkenean, baina, ekintza horiek guztiek, edozein eremutatik abian jarrita ere, norbanakoen iragazkitik igaro behar dute halabeharrez; izan ere, norbanakoek aukeratuko dute hizkuntza bat edo bestea testuinguru jakin batean. Ikuspegi psikologikotik, hizkuntza aukeraketa esaten zaiona ikasitako jokabidea da; izan ere, giza jokabidea gidatzen duten ikaskuntza legeek arautzen dute Testuinguru jakin batean hizkuntza bat aukeratzeko ekintza aurretiaz jasotako estimulu batzuen mende dago, eskuragarri dagoen aukeretako bakoitzaren kostua onura harremana zehazten baitute; halaber, aukeraketaren ondorioen mende dago.
|
|
2009
|
|
|
Hirugarrenez eta azkenik, eremu ez euskalduna deiturikoan" hiritarrei aitortzen zaie Nafarroako Administrazio publikoetara euskaraz zuzentzeko eskubidea". Aitzitik, aipatu Administrazioek" interesatuei gaztelaniarako itzulpena eska diezaiekete", edo, bere kasuan, itzulpen zerbitzu ofizialak erabil ditzakete (euskaratik gaztelaniara itzultzeko, alegia); hain zuzen, itzulpen zerbitzuok Nafarroako Gobernuak
|
sortu
behar ditu administrazio unitate bezala. Bestalde, irakaskuntza arloari dagokionez, euskarari buruzko Foru Legeak xedatzen du, eremu ez euskaldun honetan euskararen irakaskuntza bultzatuko dela, eta hala behar izanez gero, botere publikoek osoki edo partzialki finantziatuko dutela, sustapen nahiz promozio irizpideei jarraiki baita eskarien arabera ere.
|
|
|
Euskaraz mintzatzen diren gurasoak dituzten eta Ereduan ikasten duten ikasleek nabarmendu egiten dituzte idatzizko eta hitzezko hizkun" B" ereduko ikasleek euskara galdu egin dela adierazten dute, eta gizarte eremu berriak
|
sortzeko
beharra sentitzen dute. Horrez gain, norberaren erantzukizuna ere nabarmentzen dute, hizkuntzari eusteko eta hura hedatzeko orduan.
|
|
|
Beronen erabilerak handitasuna ematen dudala iruditzen zait, erabiltzen ez dutenei kontrajarriaz, hauei handitasuna beste hizkuntza batek ematen baitie. Euskalduna izateak harrotasuna
|
sortu
behar digu eta ez kikildu hizkuntza zapaltzailearen aurrean". Horrelako aipuek agerian uzten dute hizkuntza kulturarekin eta nortasunarekin lotuta dagoela.
|
|
|
" B" ereduko ikasleek euskara galdu egin dela adierazten dute, eta gizarte eremu berriak
|
sortzeko
beharra sentitzen dute. Horrez gain, norberaren erantzukizuna ere nabarmentzen dute, hizkuntzari eusteko eta hura hedatzeko orduan.
|
|
2010
|
|
|
Leitzak berak, bertan euskararen bizitasuna handia izanagatik, ez dauka euskarazko gazte hizkera propio bat sortzeko eta bertan hedatzeko behar besteko indarrik. Gisako hizkerak
|
sortzeko
behar adinako bizitasuna badauka Leitzan euskarak, baina hori ez da aski hizkera molde hori sortu eta hedatzeko. Herri euskaldunek duten bizindar linguistikoa litzateke gazte hizkera sortzeko, baina herri erdaldunek duten pisu demografikoa, soziologikoa eta kulturala ezinbestekoa da bestetik.
|
|
|
Esandako guztia entzun eta gero, bistakoa da eredua hau ez dela nahikoa. Beharbada, ez da inoiz aski izan, ez ditu erabat asebete informazioaren berezko eginkizuna, baina behin bitartekaritzaren beharra erabat desagertu denean, inoiz baino ageriago geratzen da eredu berritzaileak
|
sortu
beharra. Izan ere, aldaketak ezin dira gaur egun prozesuaren une zehatz eta mugatu baten bakarrik ezarri:
|
|
|
horretarako prestatu behar dugu. Horri erantzungo dion identitate berria
|
sortu
behar dute komunikabideek.
|
|
|
Bestetik, ERABILERA TIPOLOGIAri dagokionean, aurrekoan ez bezala, erabilera eredu esplikatzaileari dagozkion itemak
|
sortu
behar izan dira behar diren diseinu metodologiko eta froga estatistikoak eginez. Erabilera Tipologiak 43 item biltzen ditu.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntza normalizatuei begiratzen badiegu, ikusten dugu lan hori gazteek beraiek egin behar dutela. Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute hizkuntza beren beharretara, jergak
|
sortu
behar dituzte, hizkera berriak sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio berriak sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili beharra dute horretarako.
|
|
|
Hizkuntza normalizatuei begiratzen badiegu, ikusten dugu lan hori gazteek beraiek egin behar dutela. Alegia, gazteek eurek egokitu behar dute hizkuntza beren beharretara, jergak
|
sortu
behar dituzte, hizkera berriak sortu eta euren adinaren ezaugarrietara egokitzen diren espresio berriak sortu. Hori, berriz, hizkuntza erabiliz egiten da eta gazteek hizkuntza erabili beharra dute horretarako.
|
|
|
Izan ere, umeak gaztarora iristen direnean eta esparru berri horietan murgiltzen direnean, askok euskara alde batera uzten dute. Horregatik nerabezaroan euskarazko ohiturak
|
sortu
behar dira, gaztelaniaz hasten dituzten erlazioak eta harremanak gaztelaniaz izaten jarraituko baitute. Azkenean, gainera, ohitura bihurtzen dira eta, arestian esan dugun moduan, halako ohiturak indartzen direnean normaltzat hartzen bukatzen dira.
|
|
|
Baina prozesua ez da hor amaitu. Liburua dibulgazio post horretan dago eta elkarreragina
|
sortu
behar du. Jendeak hor dagoenaren gainean
|
|
|
Nire iritziz dibulgazioa ezagutza zientifikoa denen eskura jartzeko ahalegina da, eta aldizkariak duen itxurarekin, formatuarekin, zuri beltzeko koadroekin eta 10 orri inguruko artikuluz osatuta dibulgazioa egitea gaitza da, eta are gaitzagoa gaur egun, XXI. mendean. denok jotzen dugu ahalik eta modu laburrenera eta zehatzenera, ezta? horrelako aldizkariak beharrezkoak dira, horrelako artikulu zientifiko luzeak ondo daude, ezagutza zientifikoa
|
sortu
behar baita. Baina zentzu horretan, bi hanka ditu gaiak Imanol esnaolak ere aipatzen duen moduan. esnaolak ez du ikusten aldizkari moduan BAT, baizik eta bi hankadun proiektu komunikatibo moduan:
|
|
|
testuingurua. hizkuntzak beti daude testuinguru jakin batean; testuinguruak espezie jakin baten alde egingo du. hortaz, espezieen arteko lehia aztertzen dugunean, espezieak beren testuinguruan aztertu behar ditugu. esate baterako, azter dezagun hizkuntza berdintasunaren gaia katalunian eta euskal herrian, legelarien ikuspuntutik. hasteko, hizkuntza komunitate horien hizkuntza berdintasunak aztertzean, kontuan izan behar dugu hizkuntza komunitate horietako batek besteak baino hiztun gutxiago dituela. Bi hizkuntzak ez daude egoera berdinean. hori dela eta, egoera hori konpentsatuko duen testuingurua
|
sortu
behar dugu. Ezberdinak diren gauzak berdintzat hartzea diskriminazioa da, diskriminatzailea da. hortaz, testuinguruaren ikuspegia izateko, ezinbestekoa da berdintasun politikek ekitate politikak sortzea, berez ezberdina dena berdintzeko, betiere, kontzeptu orokorra kontuan hartuta. garrantzitsua da galzorian dauden hizkuntzen mapa kontuan izatea; izan ere, hizkuntzak desagertzearen arriskua mundu mailako arazoa da:
|
|
2012
|
|
|
Ahozko hizkuntzaren erabileraren garrantzia hizkuntzaren ormalizazioan, Barakaldon – Enara Belloso kuntzatan ari direla ere, gazte sentiaraziko dituen hizkuntza
|
sortu
behar dute. hizkera hori kalitatezkoa izateko, ordea, euskarazko iturrietatik eta euskal kulturaren erreferenteetatik sortu litzateke.
|
|
|
Aurreko puntuetan irakurketa partzial bat egin dut nahita. objektuei buruz edo objektugintzari buruz aritu naiz. erdal estatua eta harekin batera estatuaren tankera eta natura hartzen zihoan jende nazionalizatuak (gizon heldu kaletar, burges, letratu eta bidaiatu hark) euskalduna nahikara asmatu nahi izan zuen hainbat helburu eta funtziotarako. hala ere, identitate politikoan eta batez ere diferentzia estetikoan asmatze hori berariazko eta beregaineko proiektu bihurtu zen: humanismoaren oldeak hartaraturik, euskaldunak
|
sortu
beharraz kontzientzia hartu zuen euskal zergintzak. orduan hasi ziren serio euskal jende berria sortu nahian: euskaldun eskolatuak, euskaldun berriak, euskaldun modernoak... proiektu hau berau da kontsumo hipermodernoaren ordu honetan erdal Bestea galarazten ari dena:
|
|
|
Labur dezadan abiapuntua: jendea bizidun ororen antzera, bere biziingurua
|
sortu
behar du. Langintza hori, jendearen kasuan, sinbolismo orokor edota multiforme batetik mintzairara iragan zen aspaldi.
|
|
|
Erabilerarako aukerak
|
sortu
behar ditugu bizitzako esparru guztietan (osasun arloan, hirigintzapolitiketan, irakaskuntzan, epaitegietan)!, besteak... aldagaia baztertzen badugu, emaitza desorekatzailea da gure testuinguruan, nahikotasun mailarik gabea.
|
|
|
Susmoa dugu duela hamarkada batzuk gertuago zeudela bi dimentsioak eta aro ezberdinen premiengatik, arrakasta moduan bizi izan dela bien arteko banaketa; esate baterako, udal lan sailen egituraketan. euskararen aldeko hizkuntza politika ezin dugu kulturara errenditu. una llengua es un mercat! esango digu batek; erabilerarako aukerak
|
sortu
behar ditugu bizitzako esparru guztietan (osasun arloan, hirigintza politiketan, irakaskuntzan, epaitegietan)!, besteak...
|
|
|
" komunikabide eta zerbitzu leku guztietan sartzen ez dugun bitartean euskara zertarako galdetuko du askok. Toki horietan denetan gaztelania erabiltzen den bitartean ez du inork euskararen premiarik sumatuko, erdararen beharra baizik.(...) hau ez dugu astean behingo telesaio edo egunkarietako orritxo batekin agertuko. euskal kazetaritza irmo bat
|
sortu
behar dugu. euskaldunon iritzi, lan arazo, jokabide eta ametsen berri emango duen kazetaritza behar dugu. euskal leihatilatik munduari so egingo dion kazetaritza. Munduko berriez gure herria hezetuko duen kazetaritza".
|
|
2013
|
|
|
Erabilera eremu nozioaren arrakasta handiarekin batera haren eduki teorikoa pixkanaka lausotuz joan da. egungo banaketa, bai eta barietate kodifikatuak
|
sortzeko
beharra ere, inprentaren asmakuntzarekin batera" Europako lehen iraultza ekolinguistiko handia" (Baggioni 1997) eragin zuen prozesua. Horrelako kasuetan, eta hala nola prentsaren, irratiaren, mezularitza elektronikoaren eta Interneteko sare sozialen kasuan bezalaxe, pentsa daiteke komunikabide berriak ez duela soilik aurreko eremuen errealitatea zehazten, baizik eta erabilera eremu berriak eratzen dituela, aurretik zeudenekiko autonomoak, bere baldintza soziolinguistiko eta teknologiko propioekin.
|
|
2014
|
|
|
Horrek erakusten du hizkuntza batek bere bidea garbiagoa izateko ofizialtasuna izan eta beharrizana
|
sortu
beharra duela.
|
|
|
Bakarkako lanetan begi bistakoa da diskurtsoa
|
sortu
beharrak berez dakarren gogoeta: gai bati erantzun behar zaio, norbera egoera jakin batean jarri edo iritzi bat eman.
|
|
|
Bakarkako lanetan da diskurtsoa
|
sortu
beharrak berez dakarren gogoeta: gai bati erantzun behar zaio, norbera egoera jakin batean jarri edo iritzi bat eman.
|
|
|
Lekuan lekuko ikerketa antropologikoa Soraluzen ondoren, behar bat
|
sortu
behar da hizkuntza horretan hitz egiteko, eta, behar hori inguruak sortzen du. (Gaztelumendi, 2007:
|
|
2015
|
|
|
Pertsona guztiei eskatu behar zaie ikastea eta bakoitzak errespetatu dezala berea. Euskara ez jakitearen pena
|
sortu
behar da jendartean.
|
|
|
Etorkizunari begira, hainbat erronka dituzte begi bistan, hala nola, euskaldunek euren artean gehiago hitz egitea eta lotsa alde batean uztea; obligazioa edo zigorra erabiltzea euskara sustatzeko; euskara ez jakiteak ez dakien pertsonarengan pena
|
sortu
behar duela; euskaltasun kontzientzia izatearen garrantzia; politika ahaztu eta jendartean hizkuntza aldarrikatzea; euskaldunak erraz identifikatu ahal izatea, beraiekin euskaraz egin ahal izateko; umeak eta gazteak jomuga izatea eta edadetuak hizkuntza plangintzatik baztertzea; eta bukatzeko, euskara batua denona egitea.
|
|
2016
|
|
|
Euskalgintzak eta feminismoak, harrigarriki, oraintsu arte ez dute bidean elkar topatu. Harrigarriki diogu, batetik, bi militantzia horiek gorputz berean, bihotz buru berean, gertatzen direlako usu, eta, bestetik, menderakuntzaren aurkako bi borroka izaki, elkarrenganako antzekotasunak ugariak direlako, bai menperatuak diren moduetan, bai menperatzeak sortzen dituen gorputz subordinatu bezatuetan, eta, baita subordinazioaren aurka
|
sortu
behar den eragile eraldatzaile izaeran ere. Horregatik diogu euskaltzaletasuna eta feminismoa ahizpak direla, eta bien arteko aliantzak, bai diskurtso eta iruditerian eta bai praktikan, bide berri eta oparoak zabaldu ditzakeela sinetsita gaude.
|
|
|
Hau da, ikerketak ahalmentzea bezalako balioetan oinarritua eta esperimentazio praktikoa izango zuen moldekoa izan behar zuen. ...ehetik gorako ezagutza ekintza bultzatu eta sistematizatu behar zela, kolaborazioaren paradigman oinarrituta agente ezberdinak asmoz eta jakitez uztartzeko dinamikak abian jarriz; bestetik, esperimentazioa gauzatzera iristeko metodologia aplikatua prestatu eta diseinatu behar zela; eta azkenik, esperimentazioaren eta esku hartzeko sortutako tresna metodologikoen egokitasuna balidatzeko sistematika
|
sortu
behar zela, indarguneak zein ahuleziak identifikatzeko eta ondorioak atera ahal izateko.
|
|
|
F. Mackeyren eskutik 1972an (eta, 19.000 sarreratara zabaldurik, 1982an) argitara emandako International Bibliography on Bilingualism famatuak ildo berriak zabaldu zituen, jakina denez, language contact gaiaren inguruko hurbilbide ezagunenak (antropologia, soziologia, hizkuntzen psikologia, linguistika eta zientzia politikoak) elkarrenganatuz. Erramun Baxok izan genuen, agian, CIRB moduko bat gure artean
|
sortu
beharraz mintzatzen lehena.
|
|
|
Baliabide horiek (eta horien antzekoak) oso kontuan hartu behar dira hasieratik beretik. Arauz osaturik eta langintza betean ari diren organo horiez baliatzea komeni da, ezinbestean baizik ez delarik
|
sortu
behar horien pareko organo berririk470.
|
|
|
Hiriak irabazteko ezin dira udalerri eta eskualde estrategikoak babesik gabe utzi. Bakoitzari berea eman, eta estrategia lokalizatu eta girotuak
|
sortu
behar dira.
|
|
|
3) Hipotesi honetatik abiatuta eta gerta litekeena aurreikusita, bide berritzaileak aztertzen joatea ezinbestekoa da eta epe ertain eta luzean kalitatea eta hedadura uztargarri izan daitezen tresnak
|
sortu
behar dira.
|
|
|
Internet bera aukera bat izan liteke, gainera, gune euskaldunenek sarrera izan dezaten gune erdaldunenetan. Euskaraz hitz egiteko aukerak
|
sortu
behar zaizkio euskaldunari. Arnasguneetan ekonomia linguistikoaren zentroan dago euskara:
|
|
|
Kualitatiboki ezinbestekoak dira horregatik. Gizarte ezaugarrien bilakaera ikusita (mugikortasuna, etab.) eta euskaldun gehienak gune erdaldunenetan bizi direla kontuan hartuz, euskaraz egiteko aukera berriak
|
sortu
behar dira gune horietan. Gune soziolinguistiko erdaldunenetan erdaraz egitea denez normala," normala" ez dena egin dezakeela jakin behar du euskaldunak:
|
|
|
• Maila soziolinguistikoan Unibertsitateak autonomia behar du, bestela esan: inguruko gizartean dauden egiturazko eraginak gainditu behar ditu eta hizkuntza praktiketan ere joko gune berezia
|
sortu
behar du. Esan bezala, trebetasunak dira eta curriculum formala da tresna eta azken finean konpromisoa; baina, hizkuntza joko berezia sortzeko alboko curriculuma eta, oro har, unibertsitateko bizitza kontuan hartu behar ditu.
|
|
|
formalak (irakaskuntzari lotuak, zerbitzu formalak barne) eta informalak (unibertsitate bizitzari zein harreman ez formalei lotuak). Bietan, beraz, praktika ingurune propioak
|
sortu
behar ditu. Behar besteko barne adostasunik eta legitimitaterik al du?
|
|
|
Eduardo Apodaka – ‘Habitusa’ edo hizkuntzaren ezkutuko curriculuma Unibertsitatean arauzko eta zentzuzko gisa ager daitezen praktika eremu bereziak
|
sortu
behar dira, edo haiek sor ditzaketela erraztu. Hitz bakar batez:
|
|
|
Gaur egun gradua euskaraz ikas daiteke lehenengo hiru ikasturteetan. Baina hortik aurrera, ikasgaiak gazteleraz ikastera behartuta daude, eta euren eskubideen urraketa salatu dute; Osasungoa euskalduntzeko hezkuntza euskalduntzearen beharra hauteman dute, profesional elebidunak
|
sortzearen
beharra, alegia.
|
|
|
Hizkuntza kontuan hartzen duen kalitatezko osasun sistema garatzeko ikuspegi sistemikoaren beharra antzematen du Robertsek: hizkuntza lidergoak
|
sortzearen
beharra, ebidentzian eta ikerketan oinarritutiko estrategiak garatzea, erakundearen egitura, antolakuntza eta testuingurua kontuan hartuta, eta erakundearen aldetik ekimenen sustapen egokia eta bultzatzailearen ezinbestekotasuna.
|
|
2017
|
|
|
Batetik, hezkuntza mailan, esan bezala, erregistro informala eta tokian tokiko hizkuntza irakasteko (eta ikasteko) beharra dago. Bestetik, hizkuntzak eskolatik kanpo ere ikasten direnez, eskolatik kanpo erabilera eremuak
|
sortzeko
behar bat dago, erregistro formaletik aldenduz, erregistro informala eta aldaera geografikoa protagonista diren erabilera eremuak, hain zuzen. Honetaz gain, ‘hiztun berriek’ aldaera geografikoa eta erregistro informala ikasteko (eta erabiltzeko) beharra duten arren, hauek edukitzea ez da ez edukitzea baino hobea.
|
|
|
Era berean, gizarte dinamika berriek ohiko ekintza moldea apurtzea ekarriko dute. Diskurtsiboki eta sinbolikoki (iruditerian, erritoetan) ekintzaile berriek
|
sortu
behar dituzten elementu berriak behar dira.
|
|
|
Zerbait kuantifikatu bada, hiztunak izan dira. ...gnitiboa. estatistikak berak lagun dezake espazio hori antolatzen, baina historian usuagoa izan da estatu politikek eta administrazio erregistroek lan hura egin izana. estatistika estatuaren gobernu erreminta izan da gehienetan, berak ematen zuen bestela ezinezkoa zen begirada makroskopikoa eta globala (estatala eta estatistikoa, hain zuzen) 5 baina hori egin ahal izateko, aldagaiak baliokide gisa
|
sortu
behar izan ziren. alegia, kasu singular, partikular eta banakoak aldagai batera murriztuz eta aldagai berekotzat joz, baliokideen sorta antolatu behar izan ziren. kategoriak handik eratortzen ziren, edo askotan legez, hori eginda jakintza arrunteko kategoriei zientziaren berme eta legitimitatea ematen zitzaien, indar ontologiko bereziz segurtatzen zirelarik jakintza arruntaren eta teknikoaren art... Mogelek Peru Abarkan" iru euskaldun modu, prancesa, quiputza, ta bizcaitarra" elkartu zituenean bezala, euskaltzaleek antolatu behar izan zuten euskal hiztunen arteko baliokidetza. euskaraz hitz egitea aldagai bakarra zela ebaztea eta norbera (hiztun gisa, bederen) definitzeko erabakigarria izan zitekeela erabakitzea euskalgintza deritzogunaren eskutik etorri zen.
|
|
2018
|
|
|
Hala, aktibatu egiten dira hobetu daitekeen zerbait hobetzeko beharra sentitzen dutenean, beharrizan sentitua agertzen denean. Beharra mota askotakoa izan liteke, esate baterako ingurunean euskararen presentzia eta erabilera handitzeko beharra, galera hori gelditzeko beharra, pentsatzen eta egiten dugunaren arteko kontraesana gainditzeko beharra, korapilo bat askatzeko beharra, joera negatibo bat gelditzeko eta alternatiba
|
sortzeko
beharra, bizi nahi dugun bezala bizitzeko beharra edo euskaraz bizitzeko beharra.
|
|
|
Beraz, eremua berregokitu nahi dugunean, baldintza sistemikoak
|
sortu
behar dira jokaera eragozleak neutralizatu, jokaera urratzaileak abiatu eta jokaera egokitzaileak bizkortzeko. Hori lortzeko, neurri batzuk aipatu ditugu aurreko lerroetan.
|
|
|
Behin talde bat berregituratze zereginean abiatuz gero, estrategia energetikoaren bigarren zutabea da prozesuak berak bere garapenean, eta esperientzia arrakastatsu txikiak metatuz, barne motibazioa
|
sortu
behar duela, prozesu osoari etengabe eutsiz.
|
|
|
ahalik eta metodologiarik sinpleena baliatzea. plazaratzearen beharra, kostu energetikoa handiegia izan ez dadin. Baina bestetik azpimarratu dugu, lehen urratsa eman ondoren, prozesuak behar duen energia prozesuak berak bere garapenean
|
sortu
behar duela. Esperientzia arrastatsu txikiak metatzerakoan bi indar motibatzaile sortzen dira prozesuan bertan:
|
|
2019
|
|
|
VII.9 Barrutik
|
sortu
behar du saioak, eta barrutik eraman behar da aurrera. Aldeko jarrera eta konpromiso proaktiboa behar ditu goiko instantzietan arnasguneen indarberritze saioa arnasguneek moldatu behar dute:
|
|
|
• Haurrak
|
sortu
behar dira: ahalik eta haur gehien. europako jaiotzatasen sailkapenean atzera gabiltza euskaldunok; arnasguneetakook ere bai. hor daukagu beraz lehenengo erronka:
|
|
|
Lionel Joly – Arnasguneen eta RLS en etorkizuneko erronka nagusiak prest" eta" aho bizi" txapak adibidez), zerbitzu enpresetan iragarleak jarriz(" Nirekin euskaraz bai" bezalakoak mahai gainean," denda honetan euskaraz" etab.). orokorrean" Nirekin euskaraz bai" bezalakoak," bai euskarari"," euskararen txantxangorria", euskaraldia, etab. baliagarriak dira. d) gizarte araua aldatzeko (edo indartzeko) ez ezik, hainbat erakunderen politika aldatzeko ere balio dezakete iragarle eta kanpaina horiek. orokortzen badira, entitate pribatuen estrategiak aldatzeko ere balio dezakete. entitate finantziero batek pankarta horiek izateak, beste entitateek, bere konpetzentzia alegia, pankarta horiek izatera bultzatuko du, eta noski langile elebidunak izateko bidean jarriko. garbiago esanik: herri bateko banku guztiek hori egiten badute, batek izan ezik, falta dena hori ere egokituko da. denda gehiengehienek" hemen euskaraz" badute sarreran, falta diren gutxi batzuk hartara bidean jarriko dira16 e) hiztunak segurtasun eza pairatzen duenean, euskararen alde izango diren estrategiak
|
sortu
behar dira. ziurtasun eza ekiditeko hain automatiko eta erraza ez den irtenbidea erraza eta logikoa bihurtu. tresnak eman horretarako (teLp taillerrak adibide bat izan daiteke). f) etab.17
|
|
|
Hiztunak segurtasun eza pairatzen duenean, euskararen alde izango diren estrategiak
|
sortu
behar dira.
|
|
|
Andras Kornai – Hizkuntzen Heriotza digitala dira. gainera, wikipediak, antzeko ideiak dituzten erabiltzaileekin topo egiteko ingurune erakargarri bat eskaintzen du, eta baita denon artean ezagutzarekin lotutako helburu bat lortzeko ere. erakargarria eta instrumentala da, eremu digitalean hizkuntza eta kultura garatzeko tresna baita. Ikerketa honen emaitza bat aurreratuz, horrela laburbil daiteke ondorioa; wikipedia gabe igoera digitalik ez. wikipedia
|
sortzeko
beharra oso argi antzematen da digitalki igotzen ari diren hizkuntza guztietan. hori argi geratzen da ondoko datuan: egun 533 proposamen daude inkubagailuan, indarrean dauden wikipedien kopuru bikoitza. hala, wikipedia bat martxan edukitzeko eta sailkapenean igotzeko helburua hain da indartsua, ze hainbatetan trikimailuak erabiltzen diren gora egiteko, artikulu kopurua baino ez baita erabiltzen sailkapenean (http://meta.wikimedia.org/wiki/ List_ of_ wikipedias). potemkin wikipedia lotsagabeen adibide behinena Volapük wikipedia dugu (37.a sailkapenean), non makinaz sortutako informazio geografikoak nagusi diren. metodoak izeneko atalean eztabaidatuko dugu nola saihets daitezkeen trikimailu horien ondorioak.
|
|
|
Wikipedia
|
sortzeko
beharra oso argi antzematen da digitalki igotzen ari diren hizkuntza guztietan.
|
|
|
Bide horretan parte hartzen dute honako aldagaiek: argitaratzeko azpiegitura minimoak, estandarra
|
sortzeko
beharrak, urte asko hartzen duen heziketa formala zein hizkuntzalaritza konputazionaleko adituen trebakuntzak eta horiek garatzeko beharrezkoak diren tresnak. agian adibide azpimarragarriena euskararena da, hain zuzen, europar Batasunaren ikuspegi zabalaren babesa duena. kontuan izan behar da halere, halako arrakasta kasuak izatea zaila dela, bereziki ekonomikoki suntsituago eta linguistikoki ani...
|
|
|
Jose angel Irigarai poetak hitz hauek ere baliatzen ditu autozentratzetik oso hurbil: geure eguzki sistema
|
sortu
behar dugula, inoren orbitaren inguruan itzulika ibili ordez. miner (2010) ere ohartua da horretaz: " ez gara gure baitakoak:
|
|
|
— Eduki falta: zenbait hizkuntza gutxituk arazoak dituzte Ikt teknologiak
|
sortzeko
behar diren edukiak lortzeko. Badaude idatzizko erregistrorik ez duten hizkuntza gutxituak eta idatzizko erregistroak dituztenak, baina formato fisikoan. eta esfortzu nabaria behar dute halako hizkuntzek edukiak digitalizatzeko.
|
|
2020
|
|
|
Eraginkorrak izate aldera, zein metodologia izango da eraginkorrena helduen eskoletan urrats pedagogiko eraginkorrak emateko? Zein produktu
|
sortu
behar ditugu?
|
|
|
(ii) Gaitasun honek aldi berean, bitartekaritza baldintzak
|
sortu
behar ditu eragile ezberdinen artean (testuinguru urbano, politiko, eta digital aldakorren ondorioz) erabakitze prozesu demokratiagoak erdieste aldera.
|
|
|
Gaur gaurkora etorrita, pandemiak agerian jarri du medioen kontsumoa areagotu egiten dela oraingoa lako krisi sozialetan eta jendeak bereziki ikus entzunezkoetara jotzen duela
|
sortutako
beharrak asetzera, izan informazioa zein denbora pasarako edukiak.
|
|
|
Komunikazioa eremu digitalean euskarazkoa izan dadin nahi badugu eremu digitalean biziko den euskarazko edukia
|
sortu
behar dugu. Eduki horren sorreran lagungarri dira aurrerapen teknologikoak, besteak beste, beste edozein hizkuntzatik euskarara eta aldrebes testuak ekarri ahal dituen itzultzaile automatikoak, edota transkripzioak egiteko baliagarriak diren tresnak ere.
|
|
|
Hizkuntzaren alderdi erakargarriarekin lotura
|
sortzeko
beharra
|
|
2021
|
|
|
Hizkuntza gutxituen biziberritzean aritzen diren gizarte eragileek beste hizkuntza komunitate batzuetako erreferentzietara jotzeko ohitura egon izan da azken hamarkadetan. Elkar truke eta harreman horiek sendotuz joaten diren heinean, azpiegitura edo espazio komunak
|
sortzeko
beharra egoten da eta hori da European Linguistic Equality Network (ELEN) delakoa. Artikulu honetan egileak ELEN erakundearen hastapenak azaltzen ditu, aurrekaria izan zen EBLUL erakundetik hasita eta gaur eguneraino izandako bilakaera deskribatuz.
|
|
|
Hezkuntzarentzat erronka handienak bertakoa edo etxeko hizkuntza gutxiagotua denean sortzen dira, horrelakoetan ez baitute hizkuntza handiekin sortu diren ereduek balio, bertarako
|
sortu
behar dira. hartu beharra aldarrikatzen da, eta hartarako UPV/EHU, zenbait udaletxe, eskola eta bestelako erakundeetan gabezia honen berri emateko ekimenak bideratzea erabaki zuen Katedrak aipatutako 2030 Agendak dirauen bitartean. Aldi berean, eta nazioartean bide beretik sortu diren egitasmoetan partaide eta haien zabalkunde bitarteko ere izan nahi du Katedrak.
|
|
|
Hezkuntzarentzat erronka handienak bertakoa edo etxeko hizkuntza gutxiagotua denean sortzen dira, horrelakoetan ez baitute hizkuntza handiekin sortu diren ereduek balio, bertarako
|
sortu
behar dira antolakuntza ereduak, lekuan lekuko ereduak, eta gehienetan, baliabide gutxi izan ohi dira hizkuntza gutxiagotu horietan behar diren neurriak dare m ateriagabe nagusiari nola eutsi hartzeko eta ezinbestekoak diren inbertsioak egiteko, dela eskola antolakuntzan, dela irakasleen prestakuntzan, dela eskolarako materialak sortzeko. Baina erronka horiei erantzuteko ahaleginak sortzen du, gure ustez, benetako garapena, bereziki hezkuntzaren kalitatean eragiten duena, baina baita giza harremanetan eta kultur aniztasunaren ezagutzan ere, eta besteak beste, hizkuntza horietako hiztunei zor zaizkien errespetu eta balioen onarpenean eta garapenean.
|
|
2022
|
|
|
• Ondorioetan aipatutako kanpo eragileen artean eta irakasleen artean dagoen lankidetza faltari erantzuteko, soziolinguistika hezkuntza arautuan lantzearen alde egiten dutenen arteko indarrak batu egin lirateke. Soziolinguistikak hezkuntzan lukeen tokia lortzeko ahaleginean parte hartu nahi duten irakasle eta kanpo eragileen arteko sarea
|
sortu
beharra dago, batzuen lana besteen ekarpenekin osatu ahal izateko.
|
|
|
Sailkapen horretan material eta baliabide bakoitza zertan datzan azaltzeko deskribapen fitxak sortu ditugu. Baliabide gehienen kasuan ez dugu deskribapen fitxa bat
|
sortzeko
beharrik ikusi, izan ere, materialak ez bezala baliabideen erabilera eta helburua intuitiboagoa da. Hala ere, baliabideen kasuetan sailkapenean aipatzerako momentuan, aipamena ahalik eta osatuena izan dadin saiatu gara.
|
|
|
Honen helburua testuinguruko beste elementuekin harremanetan jartzea izango litzateke eta erabilerarako baldintzak sortzea. Hein honetan, esandako guztia lotuz, egun euskara erabiltzeko baldintza egokiak dituzten testuinguruak
|
sortu
behar direla da gure iritzia, erreakzio kimikoetan erabiltzen diren katalizatzaileen funtzioa beteko luketelakoan.
|
|
|
hizkuntza marko ez diskurtsiboan ere garatzen dela aipatu da eta beraz, testuinguru hori ere kontutan eduki litzatekeela hizkuntzaren biziberritzean. Hein honetan, euskararentzat baldintza egokiak testuinguruari lotutakoak dituzten guneak ere
|
sortu
behar direla aipatu dugu, testuinguruak hizkuntzaren erabilera baldintzatzen duelakoan. Horretarako, batez ere gazteen euskara erabilerari begira egindako ikerketek erakutsitakoa hartu da erreferentzia bezala.
|
|
|
Enpresaren baitan, azpiegitura teknologikoa
|
sortu
behar da euskaraz sortzen eta garatzen den ezagutzari ahalik eta etekin handiena ateratzeko. Azpiegitura horren bitartez, prozesua martxan jartzen da, modu isolatuan egon daitekeen euskarazko ezagutza garatzeko, hedatzeko eta langile guztientzat eskuragarri jartzeko, hala, euskara oinarrizko lan hizkuntza bilakatzeko baldintzak handituz.
|
|
|
enpresa osatzen duten pertsonen taldea da; zuzendaritza, arduradunak, zuzeneko langileak,... Interes talde gisa plazaratu dezakete euskara enpresako jardueran kontuan hartzea, euskara batzordea
|
sortzeko
beharra, euskara plana inplementatzeko premia,... Gisa horretako praktikak egon dira gaur egun euskara planak dituzten hainbat enpresatan.
|
|
|
Jabetu behar dugu honetaz: enpresen interes taldeak euskararen alde aktibatuz, enpresek euskara euren estrategiaren barruan txertatzeko aukerak handitzen dira, eta sare zabala eta ekimen iraunkorra
|
sortu
behar dugu, baldin eta arrakastarako aukerak handitu nahi baditugu. Izan ere, merkatuak eta negozioak elkarrizketak diren bezalaxe, elkar entzutetik etorriko dira euskararentzat aukera berriak, eta baita enpresentzat ere.
|
|
|
Datuen baliagarritasuna eta fidagarritasuna nabarmentzen dira. 32 urtetan, erabilera orokorra% 10 eta %14 artean kokatu denez, erabileran jauzi bat emateko baldintzak
|
sortu
beharra aipatzen da. Datuen irakurketa xeheagoa ere egiten da, adin multzoen, lurraldearen edo sexuaren arabera.
|
|
2023
|
|
|
• 5/ 182 legeak aipatzen du euskararen erabilerak behar duen orekari erantzungo dion sistema
|
sortu
behar dela. Kontua da, orekari hizkuntzaren arabera banatutako bi telebista kanal sortzearekin erantzun zitzaiola (Urrutia, 2006: 442).
|
|
|
– Hizkuntza estrategia egokienak zein diren jakiteko balorazio euskarriak
|
sortu
behar dira.
|
|
|
Aurten bete dira, baita ere, euskara elkarteen elkargunea
|
sortzeko
beharra plazaratu zenetik hogeita hamar urte. Hiru urtetako aurrelanen ondoren, 1996aren hondarretan gorpuztu eta hurrengo urtearen hasieran legez eratutako federazioak, Euskaltzaleen Topaguneak, bere ibilbidean funtzio ezberdinak bete izan ditu euskara elkarteen mugimenduan.
|
|
|
Potts eta Brown ikerlari indigenek (2005, 267) azaltzen duten bezala, ikerketa prozesuak" bizirik" daude eta denboran zehar garatuz doaz; halaber, lan honen ikerketa galderak hasieratik osatuz joan dira. Ikerketa kualitatiboan ohikoa izaten den bezala (Tovar and Hidalgo 2009), lehenengo faseetan garatutako galderen bidez ikerlanaren markoa eta fokua zehaztu ditugu; dena den, lanaren ikuspegi induktiboa kontuan hartuta, galderak fintzen joan gara fase desberdinetan eta
|
sortutako
beharren arabera. Honako hauek izan dira ikerlan honetan erantzun ditugun galderak:
|
|
|
Baliabide asko etxeetan daude, eta material horien erabilera familiara mugatzen da. Hortaz, hizkuntza baliabideen biltegi bat
|
sortu
behar da, hizkuntza materialak eskuratzeko; eta horrekin batera, erabiltzeko eta partekatzeko politikak garatu behar dira.
|