|
2018
|
|
|
Epaltzak bere
|
lan
prozesuaren nondik norakoak eman zizkigun. Liburu bat idaztea sorkuntza lana dela adierazi zigun, zerbait kontatzeko izan behar duela idazleak, baina hori ez dela nahikoa, kontatu nahi duena era egokian kontatzen jakin behar duela, sofistikazio puntu batez.
|
|
2019
|
|
|
Horrela, merkatuko indarrak dira gailentzen. Eta orduan kapitalak aukera du behin eta berriz azpimarratzeko bere eskubidea dela
|
lan
prozesua kudeatzea, sobera aparteko lana bereganatzea eta beste kapitalei berekin kontratuak egitera behartzea.
|
|
|
186).
|
Lan
prozesuan, ordea, esplotazio ekonomikoa eta kapitalaren despotismoa topatzen dugu. Antzeko bikoiztasun bat gertatzen da zuzenbide estatuan oinarritutako estatu konstituzionalean.
|
|
|
Ekoizpen modu kapitalista klase konposizio konkretu batean oinarritzen da, alde batetik ekoizpen bitartekoen gaineko jabetza pribatua eurena duten subjektuak daude, eta bestetik, langileria klasea, zeinetan euretako inork ez duen bere burua
|
lan
prozesu zuzenetik emantzipatzeko akumulazio gaitasunik, hau da, kapitala sor dezaketen ekoizpen bitartekoen jabe ez den klasea, eta bere lan indar merkantzia soilik saldu dezakeena. Kapitalaren harreman izendatzen du Marxek kapitalista eta soldatapeko langile kategorien oposizioaren bitartez definitzen den klase konposizio hau:
|
|
|
lana gaitasun produktibo legez eta jabetza pribatua lana menperatzeko botere sozial modura. Ekoizpen prozesuaren formari erreparatuta,
|
lan
prozesua langileen jabetzatik aparte dagoela ikusi ahal izan dugu; izan ere, lan indarra merkantziaren salmentak kapitalisten jabetza bihurtzen du lana. Kapitalismoan jabetza pribatua, aitzitik, gainontzeko indibiduoen lanaren gainean agintzeko gaitasuna da.
|
|
|
Kapitalismoan jabetza pribatua, aitzitik, gainontzeko indibiduoen lanaren gainean agintzeko gaitasuna da. Horrenbestez,
|
lan
prozesua eta lana kudeatzen duen jabetza pribatua elkarrekin erlazioan jarrita, hau da, jabetza pribatua ekoizten duen lana eta lana mobilizatzen duen jabetza pribatua elkartuz, jabetza pribatuak lana bera menperatzen duela eta lanak, berriz, jabetza pribatuaren mesedetan jabetza pribatua bera ekoizten duela ulertuko dugu.
|
|
|
Haatik, bi apropiazio forma edo une determinatu har ditzakegu aintzat: i) lehenengo apropiazioa edo jabetza propioaren ekoizpena,
|
lan
prozesua alegia eta ii) norberaren merkantzien enajenazioaren bidez lan arrotzaren apropiazioa edo elkartrukea (gainontzekoen merkantziena), merkantzien zirkulazioa beraz. Zirkulazioa bere espresio fenomenologikoan, ondorioz, produktu anitzetan materializatutako lan indibidualen truke soila da.
|
|
|
Hasteko, soldata ez da bakarrik lanaren eta kapitalaren arteko gatazka eremua, non langile klaseak lan sozialki ezinbestekoaren zenbatekoa eta osaera negoziatzen dituen; izan ere, langileen artean botere harreman eta botere hierarkia desberdinak sortzeko baliabide bat ere bada. Gainera,
|
lan
prozesuan langileek elkarrekin lan egitea ez da inola ere aski langile klasearen batasunari eusteko. Ondorioz, langile borroka Marxek irudikatutakoa baino askoz prozesu konplexuagoa da.
|
|
|
Testuinguru horretan, kapitalismoa eskala handiko industria sortzen duen esku laztua da, produkzio bideak metatzeko eta
|
lan
prozesuan lankidetzan jarduteko bidea zabaltzen duena; Marxek ezinbestekotzat jotzen zituen garapen horiek produkzio indarrak hedatzeko eta lanaren produktibitatea areagotzeko. Kapitalismoa, gainera, gizakia bere burua gobernatzeko eskakizunetan hezten duen zartailua ere bada; esate batera, irauteko ezinbestekoa dena baino gehiago produzitzeko beharra eta eskala handiko gizarte lankidetzarako gaitasuna.43 Klase borrokak garrantzi handia dauka prozesu horretan.
|
|
|
Kapitalismoak ez zuen aurrerabidea ekarri, ezta hurrik eman ere; kapitalismoaren garapena kontrairaultza bat izan zen, azpikoz gora ipini baitzuen borroken bidez eratzen hasitako komunalismo molde berrien sorrera, bai eta feudoetan lehenagotik zeuden komunalismoak ere, komunen erabilera partekatuan oinarritzen zirenak. Horrezaz gainera, eskala handiko industriaren garapena baino askoz gehiago behar da Marxek Kapitala ren I. liburukiaren amaieran irudikatutako ekoizle askeen konbinazio eta elkarte iraultzailea eratzeko.65 Kapitalak eta eskala handiko industriak areagotu egin ditzakete" produkzio bideen kontzentrazioa" eta lan banaketaren ondorio den
|
lan
prozesuko lankidetza, 66 baina prozesu iraultzaile baterako behar den lankidetza eta Marxek (zientziarekin eta teknologiarekin batera)" produkzio molde kapitalistaren forma funtsezkotzat" daukan faktore teknikoa ez dira berdinak nolakotasunari dagokionean.67 Are gehiago, zalantzan jar dezakegu lankidetzaz hitz egin ote dezakegun langileek berek kontrolatzen ez dituzten lan harremanez ar... Ezin dugu ahaztu, gainera, Marxek lan antolamendu kapitalistaren ikurtzat daukan eta hainbeste miresten duen lankidetza langileen gaitasunen deuseztapenari eta langileek beren borroketan erakutsitako lankidetzari esker etorri dela historian zehar.68
|
|
|
Kapitalismoak ez zuen aurrerabidea ekarri, ezta hurrik eman ere; kapitalismoaren garapena kontrairaultza bat izan zen, azpikoz gora ipini baitzuen borroken bidez eratzen hasitako komunalismo molde berrien sorrera, bai eta feudoetan lehenagotik zeuden komunalismoak ere, komunen erabilera partekatuan oinarritzen zirenak. ...batera)" produkzio molde kapitalistaren forma funtsezkotzat" daukan faktore teknikoa ez dira berdinak nolakotasunari dagokionean.67 Are gehiago, zalantzan jar dezakegu lankidetzaz hitz egin ote dezakegun langileek berek kontrolatzen ez dituzten lan harremanez ari garenean —hau da, erabakitze ekintza independenterik sortzen ez duten lan harremanak—, ez bada erresistentzia unean,
|
lan
prozesuaren antolamendu kapitalista hankaz gora jartzen denean. Ezin dugu ahaztu, gainera, Marxek lan antolamendu kapitalistaren ikurtzat daukan eta hainbeste miresten duen lankidetza langileen gaitasunen deuseztapenari eta langileek beren borroketan erakutsitako lankidetzari esker etorri dela historian zehar.68
|
|
2021
|
|
|
Zugaratxa da lihoa xehetzeko eskuz erabiltzen den egurrezko tresna, guraize modukoa, edota egurrezko lan mahaia, lan bera egiteko. Ez da nahastu behar ezpatarekin,
|
lanaren
prozesuan geroago datorrena. Zoratsa erraten zitzaion Erronkaribarren (Azkue), zuratxa Burgin eta foracha Anson (Kruger IV, 28 irudia), oro har, zuratz izenarekin ezaguna da (Violant i Simorra, 243), suhatxa (Gordailua), edo zoratxa eta zoratsa (OEH).
|
|
|
Luzatze horrek larruaren zuntzak lerrokatu, eta gainazal leun bat osatzen zuen, eta gero hura karrakatzen zuten nahi zen zuritasuna, edertasuna eta lodiera erdietsi arte.
|
Lan
prozesu luze horren emaitza xafla leunak ziren, meheak, bi aldeetatik balia zitezkeenak idazteko, eta, batez ere —hori da gakoa, iraunkorrak.
|