|
2001
|
|
|
Nobelan behin eta berriro esango denez, narratzailea kokaturik dagoen espazioan suma daitekeen argia oso intentsoa eta zuria da (13.or., 15.or), hots oro (kariloiaren hotsak) irensten dituena (16.or., 18.or.). Beckett-en zenbait teatro
|
lanetan
ere hain bortitza den argi honek (Días Felices eta Acto sin palabras antzerkietan, adibidez) denbora ezeztatu egiten du:
|
|
|
elementu berdinen aipamena, eta, era berean, batak bestearekiko duen atxikimendua. Gauza bera esan dezakegu Sarrionandiaren
|
lanaz
ere?
|
|
|
Baina Etiopia Euskal Herrian berrargitaratu den bakoitzean osorik eman da, behintzat. Agian, garai bateko testigantza da abangoardia hori, beste alde, Etiopiaz gain Ziutateaz
|
lanean
ere agertzen dena, Mari Jose Olaziriegik ikusi duenez (1993). Gure artean" isiltasunaren poetika" deitu dugun joerarekin bat dator Ziutateaz, Beckett-ek hasitako bideari jarraiki.
|
|
2002
|
|
|
Eleberrigintza sozialaren joera honen barruan sartuko dugu, orobat, Txomin Peillen (1932), euskaltzaina eta J. Mirenderekin batera Igela aldizkariaren sortzailea. Horretaz gain, haur eta gazteentzako liburu ugari idatzi ditu, baita filologiako nahiz etnologiako
|
lanak
ere. Helduentzat argitaratu dituen 5 narratiba lanetatik, lehen biek Euskaltzaindiaren Txomin Agirre Saria eskuratu zuten:
|
|
|
Ahanzturaren artxipielagoan, zenbait pertsonaiak lehen pertsonan kontatutako ipuinak biltzen dira. Pertsonaia haietako bat, Xabier Nolotolon, geroagoko
|
lanetan
ere agertu da; izan ere, autoreak prentsan egindako kolaborazioetan erabilitako goitizena da, eta horrek frogatuko luke liburuak izaera autobiografikoa duela. Ahanzturaren artxipielagoa honetan biltzen diren ipuinak zenbait gairi buruzko gogoeta laburtzat har litezke, bizitzaren alderdi absurdo eta hitsaz mintzatzen zaigun bakarrizketatzat.
|
|
|
esan beharrik ere ez dago kaleratu diren emakumezkoen lan guztien kalitatea ez dela, inondik ere, maila berekoa izan. Emakumezko guztiak zaku berean sartzen dituzten hurbilpen kritikoak kritikatzen ditugunok argi utzi behar dugu maila duineko lanen ondoan (Oñederraren nobela, Meaberen poema liburua, Rozasen narratiba, Urretabizkaiaren azken nobela....), hala moduzko
|
lanak
ere kaleratu direla (adibidez, Gutiziak [Txalaparta, 2000] liburuan barneratu ziren ipuinak, ez ziren, kalitate maila berekoak). Harrigarriena, segur aski, euskal literaturaren mundu honetan emakumez soilik osatutako liburu bat kaleratzeak eragindako zeresanak izango lirateke. azken hamarkadetan izan duen igoera.
|
|
|
Alkartzepide edo komunikazino
|
lanik
ere egin eban.
|
|
2003
|
|
|
18 Bide batez gogora dezagun, aurrerago aipatuko ditugun Kurloiak eta El vasco de hoy liburuetako marrazki guztiak eta ugariak dira batez ere bigarren honetan bere bereak dituela.
|
lanetan
ere berdin moldatzen zela adierazi digu alargunak, denetarik baitzekien egiten. Eta ez zekiena bere kabuz ikasten zuen.
|
|
2004
|
|
|
Lehen kapituluko hasiera horretatik akaberaraino, ikus entzunezko komunikabideei buruzko iritzi ezkorra nagusi da nobelan zehar. Utopiaren fantasian
|
lanean
ere kezka berbera agertu zuen orduko telebistaren inguruan, eta" Umeen zentzuna..." testuan adibidez," Nire utopiako euskal telebistan ikusiriko komedia barregarri eta negargarria" amesten du. Nobelan, alienaziorako tresna legez azaltzen ditu sarri:
|
|
|
Zaldi eta asto eta mandoen ileak moztu ta saskiak edo otzarak egin: hauxe izaten da gehienetan gizonezkoen lana(
|
lan
ere egiten baitute noizean behin ijitoek); tratalaritzan ere oso trebeak omen dira. Andrazkoak eta haurrak etxerik etxe ibiltzen dira eskean.
|
|
2005
|
|
|
(1996) eta Whiskey koloreko gauak (1999), ipuin mota honetan koka genitzake. Izan ere, ipuin bilduma bi hauetan zehar, areago Rekalderen bestelako
|
lanetan
ere, lekuak, pertsonaia motak, gaiak eta narratzaile motak behin eta berriro errepikatzen dira.
|
|
|
Non ez den aintzinetik erabakitzen lehen kalapita partidan bakoitza bere alde doala.
|
Lanean
ere badira egun txarrak lagunekin, nagusiarekin. Fuera partitzen da berehala?
|
|
|
Bai segurki!
|
Lanean
ere ez. Ez da laneko kontratu bat hola eta hola hausten tipus tapastean.
|
|
|
Egun arraroetan bai eta arruntetan. Etxeko
|
lanetan
ere. Emaztea ez da pagatzen ez den sehia.
|
|
2008
|
|
|
1 Sarritan errentagarritasun ekonomikoak kulturalari oztopo egiten dio. Nola bidera daiteke errentagarritasun kulturala soilik duten
|
lanak
ere bultzatzea. Egiten al da egun halakorik?
|
|
|
Sarritan errentagarritasun ekonomikoak kulturalari oztopo egiten dio. Nola bidera daiteke errentagarritasun kulturala soilik duten
|
lanak
ere bultzatzea?
|
|
|
Bestalde, aditu batek baino gehiagok aipatu du idazleen hierarkiek eragiten dutela erdiguneko idazleen lan guztiak ontzat ematea, eta periferiako idazleak, berriz, beren
|
lana
ere duina dela erakusten egon beharra.
|
|
|
Dena dela, laguntza publikoa ezinbestekoa dela irizten dioten zenbait adituk(% 8,8k) kezka agertu du laguntza horiek lana baldintzatzen dutelako; lanak saritu, edizio kaskarrak egin eta promoziorik egin gabe baztertu egiten direla argudiatzen dute. Berdin gertatzen da erakunde publikoek saritutako
|
lanekin
ere:
|
|
|
Halako lanen inguruko eztabaida sortu da delphy honetan, eta oro har bi iritzi nagusitu dira; iritzietako bat zera da: euskarak bizi duen egoera diglosikoa dela eta, literaturari ekarpen handirik egiten ez dion
|
lana
ere mesedegarria izan daitekeela euskal kulturarentzat, besteren artean, hizkuntza ikasteko balia daitekeelako eta irakurle berriak sortzen laguntzen duelako. Beste batzuen ustez, ordea, literaturak kalitatea izan behar du ardatz.
|
|
2009
|
|
|
Aita Donostiaren
|
lana
ere balio handikoa da, kantu arloan batez ere, bai musikaren bai letren alderditik. Jarraitzaile zindoak izango ditu bere kaputxinoordenakoen artean, Jorge Riezu batez ere, hark atonduta argitaratu ziren Obras Completas del Padre Donostia 12 aletan bitartean.
|
|
|
Auzunearen egiturari eragiten dioten
|
lanetan
ere inplikatzen ziren auzokoak. Hainbat etxerentzat ezinbestekoak ziren beharrizanei aurre egitea zen helburua.
|
|
|
Ermiten txukuntze eta garbitze
|
lanak
ere, auzolanaren parte izan dira. Jataben horren ugariak izan diren karobietan karea egitea legez.
|
|
|
Baina baliteke krisi horrek arrazoi konplexuagoak izatea. Gizarte tradizionaleko bizimodua, eta
|
lana
ere, aldea etxe inguruan egituratzen zen. Gainera, hartu emana batasun soziala osatzen zuen inguruan jazotzen zen.
|
|
|
Basoko
|
lanetarako
ere, zuhaitzak gurdiz ateratzeko, behiak erabili izan dira. Harrobietako materialak garraiatzeko idiak erabiltzen ziren.
|
|
2011
|
|
|
Oso kontuan hartzeko datua iruditzen zaigu, halaber, literatur itzulpenen kritikak egiteaz gainera, euskaraz sortutako
|
lanak
ere kritikatzen dituela kritikarien% 78, 5k. Hortaz,% 21,5 baino ez da aritzen soilik literatur itzulpenen kritikak idazten.13 Itzulpen kritikak soilik idazten dituztenen artean sartu ditugu Karlos del Olmo eta Mikel Garmendia kritikariak, ezen, datuei begiratuta, bistan denez, salbuespena baita idatzi duten kritika bakar hori, sormen lanen kritiken taldekoa.
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, artikuluaren amaieran egiten zuen biraketa zen ziur aski interesgarriena. Bizitasuna tradiziotik ez ezik sormenetik etor zitekeela azpimarratzen baitzuen, eta beraz, euskaldun berriaren
|
lana
ere izan zitekeela hori. Horrekin lotuta, euskara jatorraren kritika egiteko baliatzen zuen, zentzu saizarbitorianoan noski.
|
|
|
Testuaren gauza interesgarrienetako bat bidenabar esandakoa zen; Donostian geratzeko eskatzen zioten zeren" nola gogoratuko diagu bestela nobela horrek ezin duela aurtengotik pasa argitaratu gabe". Ezagun denez, gerora Sarasolak ez du nobelarik argitara eman, ez eta beste literatur
|
lanik
ere.
|
|
|
Azkenik, sormen
|
lanak
ere aipatu behar dira. Sinadurarik gabeko ipuin eskatologiko bat zetorren lehenik, Anbizioen gatazka, aldizkarion tonu transgresorearekin bat zetorrena.
|
|
2017
|
|
|
102 Gabilondok kritika berbera hedatzen dio Atxagaren
|
lanari
ere. Gogora bedi, bestalde, hauxe bera dela Ur Apalategik ere Atxagari eginiko kritika, aurreko atal batean ikusi dugun bezala.
|
|
|
Routledge, 1989), 1 orr. passim. Ezberdintze berbera aurki daiteke Steven Connor literatur historialari britainiarraren
|
lanean
ere. Ikus Steven Connor, Postmodernist Culture.
|
|
2019
|
|
|
Jakina denez, emakumeen boto eskubidea 1931tik aurrera onartu zen eta Espainiako Errepublikan 1933ko hauteskundeetan botatu zuten lehenik. Emakume Abertzale Batza Bilbon sortu zen 1922an, eta zailtasunez bada ere, azkar zabaldu zen, ikastoletako zereginetan (Euzko Ikastola Batza) eta alderdiaren jardueren antolatzaile gisa aritu zirelarik, bai eta gero ere gudako intendentzia
|
lanetan
ere 28.500 emakume baino gehiago48 Mikele de Abandoren deitura asmatua da, baina nortasun horretan izenaren ondoko herriaren esangura argitzean ikus genezake Abando izenak Eusko Alderdi Jeltzalearen baitan dituen oihartzunengatik hautatu dela. Mikelez dakigun gauza bakarra da izen asmatua duela, Bioleta bilobak ez baitu izen hori ezagutzen protagonistak galdetzen dionean.
|
|
|
Bihotz bi. Gerrako kronikak
|
lanean
ere, tratu txarren eta genero indarkeriaren auziaren iraunkortasunaren gai zailari aurre egin ahal izateko ironia erabiltzen da. Errekurtso hori modu ezberdinetan adierazten da.
|
|
|
Beraz, intertestualitate artistikoaren erabilera nola egin den aztertuko dugu. Hala ere, horretan hasi baino lehen, azpimarratu behar da artearen aipamenak aztergai dugun lanean ez ezik, Kandinskyren tradizioa edota Rossettiren obsesioa
|
lanetan
ere, garrantzia handia duela. Bietan ikus daiteke, izenburutik hasita, arte piktorikoak duen eragina eta presentzia; zer esanik ez eskulturak Martutenen.
|
|
|
Honen harira, Von Humboldtek Los vascos. Apuntes sobre un viaje por el País Vasco en primavera de 1801 (1975)
|
lanean
ere emakume horien ezaugarri fisikoetan arreta berezia jartzen du eta Artetaren arrantzalearen ezaugarriekin bat egiten du: " Aiurri indartsuaren itxura, zahartzarora arte gordetzen dituzten aurpegi fin eta landuak.
|
|
2021
|
|
|
" Guri hainbat irakasle etortzen zaizkigu galdetzen ea ze liburu gomendatu ahal diegun DBHrako, eta katalogoak eta eskaintzak hor dituzte, baina ikerketa
|
lana
ere bada, ezta. Azken batean, norbere ikasleak dira eta norberak ezagutzen ditu ondoen.
|
|
|
Eta, euskalkia bera baino gehiago, herriko edo tokian tokiko hizkerak eta erregistro informalak direla irizpide argirik gabe zabaltzen ari direnak. Hartara, geroz eta gehiagotan etxean, lagunartean edota tabernan erabiliko liratekeen hizkera eta erregistroa komunikabideetan edota
|
lanean
ere erabiltzen direla salatzen du, testuingurua eta hartzaileak zein diren bereizi gabe. Ikastetxeetan joera hau zabaltzen ari dela ohartarazten du, eta ikasleek atsedenaldian edo aurkezpen formal batean antzera jardutea normaltzat hartzen dela.
|
|
|
30 Hainbat urtetako PISA txostenaren emaitzen azterketan oinarritzen, garatzen eta justifikatzen du autoreak (op.) horrelako baieztapena, irakurritakoaren ulermen gaitasunari dagokionez. Bere analisian Beauden gogoetez gain, Octobre, Jauneau, Jonchery, Donnat eta beste ikertzaile batzuen ikerketa
|
lanak
ere aintzat hartzen ditut horretarako kontuan hartzeko hainbat ondorio eskaintzen ditu: (1) Emakumeek irakurketarekiko eta, oro har, liburuarekin lotutako jarduera kulturalekiko atxikimendu handiagoa erakusten dute, eta transmisioa haien esku dago hein handi batean; (2) familian gertatzen den transmisioa giltzarri da atxikimendua, ohitura eta zaletasuna garatzeko; (3) horretarako, kultur giro aberatsa eta jarrera egokia egon behar direla familian, kultur praktikaren beharra eta garrantzia kontatzeko eta ez irakasteko; (4) familian dagoen garapenekonomiko maila eta kultura praktikaren arteko lotura edo menpekotasun handia dagoela frogatzen dute ikerketek:
|
|
|
(1) Hizkuntzaren erabilera desberdinetan literatur erregistroa txertatzea; (2) ikaslea ezagutzak eraikiko dituen agentea izango da, ulermenari lehentasuna emanez, batetik, eta elkarrekintza didaktikoa oinarri hartuta, bestetik; (3) literaturaren historiaren ardatz diakronikoa; (4) corpus literarioa zabaltzea eta irakurketa kanonaren34 izaera diziplinartekoa35 eta interkultura34 Alonsok (2008, 2009) dioenez, gaur egungo beste autore obra batzuekin batera, literatur kanona ere eskolan lantzeak garrantzi handia dauka, besteren artean, komunitatearen ezagutza kulturala transmititzeko, betiere, ikaslearen gaitasunak eta heziketa literarioa helburu, irakurtzeko gaitasunean sakontzeko, lehenik, baina testu horietatik abiatuz, sorkuntzara ere iritsteko. Bide horretan, Riveraren eta Romeroren (2020) ikerketak konbinazio horren alde egiteko, hots, irakurketa planetan ikasleen gustukoak diren literatur
|
lanak
ere txertatzeko frogak eta argudioak eskaintzen ditu. Era berean, aniztasuna eta moldakortasuna eskola kanonaren berezko ezaugarriak izan behar direla diote Permachek eta Álvarez Uriak (op.: 38):
|
|
|
" Bertsolaritzan beste zerbait ikusten dut gazteen artean, baina literaturan ez. Guk jasotzen ditugun
|
lanen artean
ere, nik sortzaile gazte asko ez dut antzematen" (EIAE1). Ildo beretik, euskal literatur sisteman" hizkuntza gutxitu eta zahar honen eta bere militantziaren izenean bekatu asko" egin direla eta egiten ari direla uste du IEE1 ek eta ondokoa baieztatzen du:
|
|
|
Horrela, eskaintzen diren formazioak balioan jartzen ditu BE1 ek, baina aitortzen du horietan sakontzea eta beste alternatiba batzuk eskaintzea erakunde publikoen
|
lana
ere badela, eta zeregin horretan Berritzeguneek eta IRALEk aitzindaritza hartu luketela, beraz.
|
|
|
Musika erabiltzen dugunetan, abestia osorik entzun edo ez, irakasleak baloratuko du, helburuen, lan dinamikaren edo giroaren arabera. Alabaina, ondoren ikus daitekeen moduan, ez da bilatzen musika girotzeko elementu soila izatea; langai eta bitarteko izango den kultur testu gisa aldarrikatzen da proposamen honetan, bai eta sortzaileak eta euren
|
lana
ere. Izan ere, euskal kultur erreferenteak, egileak zein euren obra, ezagutzera ematea eta hurbiltzea xedeetako bat izango da.
|