|
2002
|
|
|
Batez ere, bi urte baino gutxiagoan lan bererako langile berari elkarren segidan egindako aldi baterako kontratuen kateamendua zaindu zen, bai eta behin behineko kontratuen luzapenaren gehiegizko erabilera ere. Lan Ministerioaren arabera, praktika horiek aldi baterako kontratua iruzurrez erabiltzeko zantzuak dira, eta
|
laneko
arau hauste larria eragin dezakete, Laneko Arau hauste eta Zehapenei buruzko Legean jasoa. Ikuskaritzak berekin ekarri zuen kontratuak eta haien ezaugarriak aztertzea, lanpostua aztertzea, langileak betetzen dituen eginkizunak aztertzea, eta kontratuaren modalitatea aukeratzerakoan alegatutako arrazoia egiaztatzea.
|
|
|
Batez ere, bi urte baino gutxiagoan lan bererako langile berari elkarren segidan egindako aldi baterako kontratuen kateamendua zaindu zen, bai eta behin behineko kontratuen luzapenaren gehiegizko erabilera ere. Lan Ministerioaren arabera, praktika horiek aldi baterako kontratua iruzurrez erabiltzeko zantzuak dira, eta laneko arau hauste larria eragin dezakete,
|
Laneko
Arau hauste eta Zehapenei buruzko Legean jasoa. Ikuskaritzak berekin ekarri zuen kontratuak eta haien ezaugarriak aztertzea, lanpostua aztertzea, langileak betetzen dituen eginkizunak aztertzea, eta kontratuaren modalitatea aukeratzerakoan alegatutako arrazoia egiaztatzea.
|
|
2003
|
|
|
Era berean, uste da elikagaien kaltegabetasunari buruzko estrategia berrikusi bat aplikatzeko lankidetza estuagoa litzatekeela nazioarteko bazkideekin, batez ere Osasunaren Mundu Erakundearekin (OME) eta Industria Garapenerako Nazio Batuen Erakundearekin (ONUDI), eta informazio trukean zentratzen jarraitu. Nazioarteko normalizazioa FAOren estrategia berrikusiak aukera eman behar die garapen bidean dauden herrialdeei elikadura arauak ezartzen parte hartzeko FAOk, Codex Alimentarius Batzordearekin batera, eta OMErekin lankidetza estuan, elikagaien kaltegabetasunari eta kalitateari buruzko bere arau
|
lana
arau espezifikoak ezartzean eta dagokion gaitasuna sortzean oinarritzen du. Codexeko Idazkaritzak, FAOko Elikadura eta Nutrizio Zuzendaritzan (ESN) egoitza duenak, bere gain hartzen du erantzukizun nagusia kaltegabetasunaren arloan egiten den arau lanari dagokionez.
|
|
2004
|
|
|
|
Lan
arau egokiei buruzko legea: soldata minimoa eta lan-ordu maximoa ezarri zituen eta estatuen arteko merkataritzan haurren lana debekatu zen.
|
|
2005
|
|
|
Bulegoko langile izan gabe 555 eta 556 artikuluen ariora izendatu den pertsonak indarreko
|
lan
arauek zehaztutako ordainketa jasotzeko eskubidea du.
|
|
2006
|
|
|
Bere jarduna bost puntu hauetara zuzentzen du: lana eta nazioarteko
|
lan
arauak; multinazionalen aurkako erasoa; sindikatu eskubideak; berdintasuna, emakumeak, arraza, etorkinak; antolaketa eta sindikatu kide berriak egitea.
|
|
|
Euskal Herriko Unibertsitateko Nazioarteko Lankidetza eta Garapenari buruzko Ikasketa Institutuak, Hegoak, bere garaian egin zuen Globalizazio ekonomiko, Eskubide sozial eta
|
Lan
Arauei buruzko seminarioaren emaitzak biltzen ditu Lan Harremanak aldizkariaren ale bereziak. Azken bi hamarkadetan nazioarteko ekonomia zein sakon aldatu den izan zen seminarioan aurkeztutako ideia nagusia.
|
|
|
Bestalde,
|
lan
arauaren helburua da aitaren inplikazioa indartzea seme alabenarretan, Zuzenbide komunitarioak bultzatuta. Emakumearen sarrera lan merkatuanoztopatzen duen faktoreetako bat da emakumeari bakarrik etxeko lanen arduraematea, etxeko lanen artean umeen zaintza kontuan hartuz.
|
|
|
Kasu hauetanlan araua saiatzen da amaren lan egoera bermatzen.
|
Lan
arauak kontuan izatendituen egoerak honako hauek dira, kronologikoki ordenatuta: a) amak eskubideadauka jaio aurreko azterketak egiteko eta erditzea prestatzeko teknikak ikasteko, horretarako behar duen denbora bere lanaldiaren barruan dagoenean, eta lanarauak ulertzen du bidezko kausa dela lanetik alde egiteko ordainsarirako eskubidea mantenduz; b) gerta daiteke haurdun dagoen langilearen lana arriskutsuaizatea berarentzat edo bere umekiaren osasunarentzat.
|
|
|
aldi baterako lan kontratuak ere eten daitezke.Hemen sortzen den galdera da ea lan kontratuaren etendurak lan kontratuareniraupenaren gainean ondoriorik duenetz.
|
Lan
arauak, zehazki 2720/ 1998, abenduaren 18koak, 7 artikuluan dio iraupen mugatuko lan kontratuaren etendurak ez duela lan kontratuaren iraupena luzatzen, aurkakoa itundu ezik.Beraz hobeto esanda, lan kontratua eteteak ez du lan kontratuaren iraupe narenzenbaketa gelditzen, aurkakoa adosten ez den bitartean.
|
|
|
Aitak etenaldiaz gozatzeko
|
lan
arauak eskatzen duen lehenengo baldin tza daama inoren kontura lan egitea. Ama da aitari etenaldiaz gozatzeko aukera ematendiona.
|
|
|
|
Lan
arauak irizpideak ematen ditu etenaldia denboran zehar banatzeko. Arauorokor bezala, hamasei asteak etenik gabe gozatu behar dira (LE 48.4 art.) Etendura erditu aurretik edo erditu eta gero has daiteke.
|
|
|
Beraz, arauakemakume langileen eskubideak aipatzean emakume nahiz gizonei erreferentziaegiten diela uler daiteke. Egia da
|
lan
arauak gizonaren eta emakumearen artekoberdintasuna azpimarratu nahi duenean honelako zerbait esaten duela: «hemenaraututakoa langileen eskubide indibiduala da, emakume nahiz gizona izan».
|
|
|
Lanaldiaren murrizketak aitaren eta amaren arteko tratu berdintasuna bermatzen du;
|
lan
arauak argi esaten du gizon eta emakumeen eskubide indibiduala dela, biek berdin daukatena. Horrek esan nahi du bai amak bai aitak, besteren konturalan egiten badute, lanaldiaren murrizketa eska dezaketela eta aldi berean erabildezaketela.
|
|
|
Beraz,
|
lan
arauak eszedentziaren gehienezko iraupena ezartzen du, baina ez dugutxieneko iraupena ezartzen. Dena den, legeak urtebeteko iraupenaren alde jotzendu, lanpostuaren erreserbarekin lotutako arauek horrela adierazten dute (LE 46.3eta GSLO 180 art.). Badirudi langileak ez duela eszedentziaren iraupena zehaztubehar eskaera egiten duenean, baina lanera itzuli nahi duenean kontuan izan behardu lanpostuaren erreserbarako legeak ezartzen duen gehienezko iraupena eta, legeakez badu esaten ere, lanera itzultzeko asmoa enpresariari nahiko aurrerapenarekinjakinarazi behar diola.
|
|
|
Benetan nabaria da nazio eta aro guztietako idazleak bat datozela justizia, gizatasuna, eskuzabaltasuna, zuhurtasuna eta egiazkotasuna txalotzeko, baita aurkako kualitateak gaitzesteko ere. Igartzen da poetek eta beste egile batzuek —Homerorekin hasi eta Fenelonekin amaitu— osatzen dituzten
|
lanek
arau moral berak irakasten dituztela eta, halaber, bertute eta bizio berak txalokatzen eta gaitzesten dituztela, nahiz eta lan horiek batik bat irudimenari atsegin emateko pentsatuak izan diren.1 Guztien arteko adostasun handi hori arrazoimen soilaren eraginari egozten zaio eskuarki; kasu horietan guztietan, arrazoimenak antzeko sentimenduak mantentzen ditu gizakiengan, eta zientzia abstraktuetan... Guztien arteko adostasuna benetakoa den heinean, azalpen hori ontzat jo daiteke.
|
|
2007
|
|
|
|
LANEKO
ARAU HAUSTEAK
|
|
|
Era berean, erregelamendu orokor honen 32 artikuluko 3.2 idatz zatian ezarri epean, enpresaburuek Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiari komunikatu dizkiote datu horien inguruko aldaketak, aldaketa horiek eragin dituen arrazoia kontuan hartu gabe. Halaber, enpresaburuek Diruzaintza Nagusiari komunikatuko dizkiote langileak lanera joan ez diren egunak; hala ere, lanera ez joatearen arrazoiak ez dira izan behar medikuak emandako bajak, gaixotasun arruntarengatik edo lanbide gaixotasunarengatik eta laneko edo lanetik kanpoko istripuarengatik, ezta kasuan kasuko
|
lan
arauek ordainsariak jasotzeko eskubidearekin baimendutako ez joateak ere.
|
|
|
Bestalde, aldi honetan behin betiko jauzia eman zen, gizarte aseguru heterogeneoetatik Gizarte Segurantzaren Sistema homogeneora. Aurrerapauso horien esparru berria trantsizio demokratikoko
|
lan
arauek osatu zuten.
|
|
|
Egin eginean ere, prozesu demokratiko horren ondorio diren
|
lan
arauak jaso dira liburuki honetan, bi hizkuntzatan, gaztelaniaz eta euskaraz, eta zehatzago esanda honako hauek: martxoaren 24ko 1/ 1995 Legegintzazko Errege dekretua, Langige Lege dekretua, Lan harremanei buruzkoa; urtarrilaren 26ko 84/ 1996 Errege dekretua, Gizarte Segurantzan Enpresak Inskribatzeari, eta Langileen Afiliazioari, Altei, Bajei eta Datu aldaketei buruzko Erregelamendu Orokorra onetsi duenaleen Estatutuari buruzko Legearen testu bategina onetsi duena; azaroaren 8ko 31/ 1995 Legea, Lan arriskuen Prebentzioari buruzkoa; abuztuaren 2ko 11/ 1995 Lege Organikoa, Sindikatu askatasunari buruzkoa; martxoaren 4ko 17/ 1977 Erre
|
|
|
Aginduzko zuzenbidearen gutxienekoak errespetatu behar dituzten bi
|
lan
arau edo gehiagok jasotako manuengilearentzat osotasunean mesedegarrie arteko gatazkak konponduko dira lanna dena aplikatuta, arauok estatukoak zein itundutakoak izan; zenbatzeko moduko kontzeptuei dagokienez, urteko kopurua hartu behar da kontuan.
|
|
2008
|
|
|
Kanal pribatuen eraginpean, ahalik eta audientzia kopuru altuena eskuratu nahia eta horren bidez publizitate fakturazioa puztea izan da urte luzez nagusitu izan den
|
lan
araua.
|
|
|
Kanal pribatuen eraginpean, ahalik eta audientzia kopuru altuena eskuratu nahia eta horren bidez publizitate fakturazioa puztea izan da urte luzez nagusitu izan den
|
lan
araua. Epe laburreko merkatu lege honek ondorio garrantzitsuak izan ditu telebista pribatuengan baina baita publikoengan ere.
|
|
|
Estimazio batzuen arabera, Batzorde Antolatzailearen diru sarrerak 1000 milioi dolar baino gehiagokoak izan daitezke eta, jokoen panpina ofizialen salmentek soilik 300 milioi dolar baino gehiagoko irabaziak emango dituzte.Kirol jantzien industria da olinpikoaren beste protagonista bat. ...Adidas ek, adibidez, 70 milioi dolar ordaindu ditu Pekineko Joko Olinpikoen babesle ofizial izateagatik soilik.Bien bitartean, lizentzia olinpikoa daramaten artikuluak ekoizten dituzten fabriketan, lan eskubideen urraketa larriak daudela erakusten dute ikerketek.JOKATU GARBI 2008 kanpainak egindako ikerketek, Pekineko Joko Olinpikoetarako artikuluak ekoizten dituzten zenbait fabrika txinatarretan,
|
lan
arauen bortxaketak argitaratu dituzte. Soldatak, legeak eskatzen duen gutxienekoaren azpitik, 12 urte eskas dituzten langileak, atsedenik gabeko 12 orduko txandak, 80 ordu baino gehiagoko lan astea, Baldintza osasungaitzak eta segurtasun eza, sindikatu askeak sortzeko debekua... NORI DAGOKIO ARDURA?
|
|
2010
|
|
|
Kostu txikiago horiek zein puntutaraino diren «naturalak» eta zein puntutaraino diren dumping «sozial», politiko edo instituzionalaren ondorioa da kontua. Herrialde askotan, sindikaturik, gutxieneko soldatarik,
|
lan
araurik, eta abar ez egoteak nabarmen txikitzen ditu enpresen gastuak. Alderdi horiek kontuan ez hartzea nazioarteko merkataritza politikan zalantzan jartzen du Mendebaldeko egitura sozial osoa, ongizate estatua delakoa edo gure herrialdeen egitura demokratikoa bera, edo zalantzan jartzeko arrisku nabariak sortzen dituela uste dute hainbat egilek.
|
|
|
KAE 3/ 1983, urtarrilaren 25ekoak
|
lan
arau substantiboak eta prozesalak «banaezineko errealitateak» (gaztelaniaz,, realidades inescindibles?) direla esaten du. Zentzu berean, KAE 78/ 1983, urriaren 4koak, KAE 114/ 1983, abenduaren 6koak, KAE 14/ 1984, otsailaren 3koak, KAE 99/ 1988, maiatzaren 31koak eta KAE 266/ 2000, azaroaren 13koak.
|
|
|
Nazio Batuen Idazkari Nagusi Kofi Annanek Davosko Munduko Foro Ekonomikoan 1999ko urtarrilean iragarritako munduko ituna 2000ko uztailean abiatu zen modu ofizialean, Nazio Batuen Egoitzan. Global Compact (Itun globala) izeneko ekimen horrek giza eskubideen,
|
laneko
arauen eta ingurumenaren arloak bultzatu zituen. Jarraian, 2001eko uztailean, Europako Komunitateen Batzordeak Liburu Berdea.
|
|
|
Mundu globalizatuan barruko eta kanpoko gizarte erantzukizunak zerikusi handia du interes sozialekin, onerako zein txarrerako. Enpresaren gizarte erantzukizuna borondatezkoa izan arren,
|
lan
arauen eta eskubideen eremuan sartzen da behin baino gehiagotan. Globalizazioan langileen baldintzei eta enpresa munduari dagokienez, 2006ko La determinacion de la Ley aplicable al contrato de trabajo internacional.
|
|
2011
|
|
|
Fabrikatzaileak adierazitako
|
lan
arauen arabera erabiltzea ekipamenduak
|
|
2012
|
|
|
Kasu guztietan, neurri egokiak hartu dira bermatzeko derrigorrezko eta nahitaezko
|
lanari buruzko
arauak zehatz aplikatzen direla, dela lan askea zaintzeko sortutako edozein ikuskapen erakunderen eginkizunak derrigorrezko eta nahitaezko lanera hedatuta, dela beste edozein sistema egoki erabilita.Ildo beretik, neurriak hartu dira derrigorrezko lanari lotutako pertsonek ezagutu dezaten araudi horien edukia.
|
|
2013
|
|
|
Horretarako hierarkia printzipioa kontuan hartu beharreko erregela bihurtzen da, baina Lan Zuzenbidean ez da erregela bakarra. Beste era batera esateko, hierarkia batez ere subordinazioa eskatzen duten arauen arteko harremanetan aplikagarria izaten da eta hori ez da beti gertatzen
|
lan
arauekin [ZCP Ak, Lan Zuzenbidearen iturriak, K. Gorostiaga. ELERIA (2000)]
|
|
|
Askok bitarteko tresna gisa bizi dute kooperatibismoa; patronala erditik kentzeko sozietate forma da, askorentzat. Kooperatibak lan erregimenak jasotzen dituen
|
lan
arauak eta eskubide sozialak ekiditeko aukera eskaintzen du, eta hori izan da Brasilen eman zaion erabilera (Mauad, 2001).
|
|
2015
|
|
|
Oso interes publiko anitzen alde egiten dugu lan, hala nola, hurrengoen alde: ingurumenaren babesa, frackinga, elkartasun internazionalista, osasun publikoa, nekazaritza, kontsumitzaileen eskubideak, elikagaien eta nekazaritzaren arauen babesa, gizarte eta
|
lan
arauak, langileen eskubideak, emakumeen eskubideak –zapalkuntza patriarkalaren aurka, informaziorako sarbide publikoa, eskubide digitalak eta oinarrizko zerbitzu publikoak, hezkuntza, finantza sistemen kontrol publikoa eta soziala eta animalien ongizatea.TTIPen gaineko gaur egungo negoziazioei aurre egiteko konpromiso sendoa dugu guztiok, eztabaida politiko gardena eta demokratikoa bermatze ... Akordio guztiek interes publikoa eta guztion onura etorkizunekoa izan behar dute xede.Zer da TTIP. TTIP irismen handiko akordia da.
|
|
|
demokratikoki kontrolatutako erakundeek eta prozedurek arautu behar dituzte merkataritza eragiketak, eta beraiek ezarri behar dituzte ekoizpenaren estandarrak.d) Desregularizazioari eta babesaren estandarrak eta guztion intereseko zerbitzuak murrizteari EZ: gizarte eta
|
lan
arauen maila, kontsumitzaileen eta osasun publikoaren arauak, ingurumenaren babesa –baita baliabide naturalak birsortzea ere, animalien ongizatea, elikagaien osasun arauak, ingurumena iraunarazten duten nekazaritza praktikak, informaziorako sarbidea, etiketa argiak, kultura eta kalitatezko medikuntza izateko eskubidea, finantza merkatuetan arauak ezartzea, datuak babestea eta beste eskubide ... Elkarri estandarrak aitortzea ez da onargarria, demokratikoki adostutako babes mailak jaisten dituelako.
|
|
|
Nazioartean adostu diren lan eta ingurumenaren arauak errespetatu behar dira.
|
Lan
arauak etengabe urratzea zigortu behar da.Azkenik, pertsonak eta planeta bera lehenesten dituzten merkataritza harremanak eta politikak eraikitzea defendatzen dugu; eta betiere herrien arteko harreman eta politika horiek hurrengoak bermatu behar dituzte: • pertsona guztion giza eskubide unibertsal eta besterezinak, eta besteak beste, hurrengoak: elikadura egokia, ura, osasuna, sexu eta ugalketa eskubideak, osotasun fisikoa eta psikikoa, arropa, etxebizitza, hezkuntza, gizarte babesa, mugikortasuna, kultura, aisialdia eta ingurumen garbia; • lan duin bat, jendeak bizimodu duina izatea ahalbideratzen duena; horrek berekin dakartza lansari egokia eta lan eskubideak; • ugalketaren lanak, zainketa lanak eta pertsonen eta komunitateen alde egiten diren lan informal guztiak aitortzea.
|
|
|
Hiru urte zinez emankorrak izan ziren EAEn, negoziazio kolektiborako urteroko akordioez gain, itun esanguratsuak sinatu baitzituzten ELA, UGT eta CCOOk, hala nola,
|
laneko
arau hausteen aurkako ekimena —Lan Sailak babestu zuena—, Garraio Sailarekin adostutako herri lanetarako jarraipen batzordea, hauteskunde sindikalen jarraipenerako arautegia, PRECO berritzeko akordioa, eta grebetan premiazko zerbitzuei buruzko auto erregulaziorako proposamena; premiazko zerbitzuena —1992ko otsaila— izan zen Euskadiko UGTk sinatu zuen azken akordioa, zuzendarit...
|
|
2016
|
|
|
|
Lan
arauak desberdin interpretatzearen edo aplikatzearen ondorioz sortzen dira. Aldeetako batek bere eskubideak urratzen direla uste du.
|
|
2018
|
|
|
Oso teknika kontrolatua da Levallois. Puntak meheak eta oso aho zorrotzekoak egiten zituzten, oso teknika planifikatua eta
|
lanerako
arau finkoez.
|
|
2020
|
|
|
" Ordenari eusteko" aterki zabal eta lausoaren azpian, lan eremu asko egokitu zitzaizkion polizia berriari:
|
lan
arauak kontrolatzea, osasun publikoa zaintzea, delituak saihestea, pertsonen eta gaien zirkulazioa hobetzea… Ideia ilustratuen optimismoarekin bat eginez, polizia hobekuntzarako instituziotzat jotzen zuten, gizakien zoriontasuna bermatzeko tresna ia zientifikotzat, aurrerapenerako bitartekotzat. Gainera, beste eremu batzuetan egin ziren aldaketak lagun izan zituen poliziak:
|
|
2022
|
|
|
Lana banatu behar da, eta 60 urtetan erretretara joan.
|
Lan
arauak aldarazi behar dira, funtzionarioak ez direlako iristen: ospitale, herriko etxe, hezkuntzan... baldintzak txarrak baitira edo ez aski ordainduak.
|
|
2023
|
|
|
«Emakumeek, baita gizonek, enpresek eta konprometitutako sindikatuek ere, jakin dezatela Laneko Ikuskaritza aliatua dela berdintasunaren kausa horretan. Eskubideak eta
|
lan
arauak betetzen direla zaintzeko tresna dela, eta bereziki generoagatik diskrimina dezaketenak, zeharka bada ere», azpimarratu du.
|
|
|
Eta horixe bera galdetzen nien behin eta berriz eroetxe hartako psikiatra, erizain, zaindari eta moja puta guztiei, zeinek, gaueko txandan zeudelako amorraturik, bultzaka eramaten baigintuzten berriz gure geletara, baina haietako inork ez zidan erantzunik ematen, edo zalantzarik argitzen, zeren eguneroko errutinak eta
|
laneko
arau zentzugabeek gotortutako buru desorekatu haietan ez baitzegoen zalan  tzarako tarterik.
|
|
|
Kontratuak eten ahal izateko, LELTBk edo beste
|
lan
arau batzuek araututako arrazoiak hartu behar dira kontuan. Horrek berarekin ekar dezake intuitu personae edo lana pertsonala izan behar dela dioen printzipioaren salbuespena.
|
|
|
Errege dekretu horrek arautu gabeko aldeetan, aintzat hartu behar dira LELTB eta aplikazio orokorreko gainerako
|
lan
arauak, baldin eta horiek bat badatoz arte eszenikoetan, ikus entzunezko arteetan edo musika arteetan euren jarduera gauzatzen duten artisten eta jarduera artistikoa bideratzeko zein jarduera tekniko edo laguntza izaerakoak izan beharrezkoak eta halakoak gauzatzen dituzten pertsonen lan harreman berezien izaerarekin.
|
|
|
Gainerako
|
lan
arauak, eta horien artean LELTB, aplikatuko dira, soilik, 1382/ 1985 Errege Dekretuak horietara esanbidez jo duenean, edo lan kontratuan hala jaso denean.
|
|
|
(b) Abokatuek bulegoetan euren lan jarduera gauzatzeko bete behar dituzten baldintzak; izan ere, aplikagarri diren
|
lan
arauez gain, abokatuei aplikatuko zaizkie lanbidearen arauak, estatutuen araberakoak eta etikoak nahiz deontologikoak barne.
|
|
|
Kontuan hartu behar da bazterketa horrek ez diela kalterik egiten bestelako
|
lan
arau batzuei, zentzu zabalean, hala nola, SALOri edo LAPLri.
|
|
|
Mugimendu horiek eragindako presioak estatu liberalak behartu zituen, abstentzionismo ekonomikoa eta postulatu politiko nahiz juridiko hertsiak uztera. Horrela sortu ziren lehenengo
|
lan
arauak, defentsa izaerarekin, burgesiaren aurkako erasoen aurrean. Nolanahi ere, lan arloko arautegi hori ez da nahastu behar lan zuzenbidearen sorrerarekin, antolamendu juridikoko adar independente gisa.
|
|
|
Laburbilduz, lan zuzenbidearen bilakaera Espainian zazpi garai nagusitan sailka daiteke, horietara biltzen direla hurbileneko aurrekariak, lan zuzenbidea eratu arte (lehenengo
|
lan
arauak, lan zuzenbidea sortzeko oinarriak eta lan zuzenbidea eratzea); lan zuzenbidea sendotzea (II. Errepublika eta Francoren garaia); eta lan zuzenbidea garatzea (trantsizio demokratikoa eta lan zuzenbidean gauzatutako aldaketak 1978ko Konstituzioaz geroztik). Jarraian, labur azalduko dira garai horietako ezaugarririk garrantzitsuenak, araurik garrantzitsuenen berri emanez.
|
|
|
(A) Lehenengo
|
lan
arauak()
|
|
|
Lehenengo
|
lan
arauak inolako sistematizaziorik gabekoak ziren. Legegileak alokairuko langileei begira hartutako lehenengo neurri gisa sortu ziren, gizarteak bizi zuen tentsioak eraginda eta ez langileen egoera kaskarrak eta egoera horren gaineko kezka edo ardurak.
|
|
|
Legegileak alokairuko langileei begira hartutako lehenengo neurri gisa sortu ziren, gizarteak bizi zuen tentsioak eraginda eta ez langileen egoera kaskarrak eta egoera horren gaineko kezka edo ardurak. Horrenbestez, lehenengo
|
lan
arauek gizarte auziaren alderik gogorrenak hartu zituzten kontuan, langileak baretzeko helburuarekin.
|
|
|
O 1873ko uztailaren 24ko Legea (Benot Legea), fabriketako, tailerretako eta meatzeetako lan baldintzei buruzkoa. Lege horrek, Espainian onetsitako lehenengo
|
lan
arautzat jotzen denak, hamar urtetik beherakoen lana debekatu zuen, eta hamazazpi urtetik beherakoentzako zenbait neurri babesle ezarri zituen. Orobat, laneko segurtasunari eta higieneari buruzko inguruabar batzuk arautu zituen.
|
|
|
Garai horretan aurreko garaietako lan arloko arautegia sendotu zen.
|
Lan
arauen sistematizaziorik ezarekin eta izaera barreiatuarekin bukatu zen. Arean ere, legeria berriaren xedeak bestelakoak ziren, oinarri baitzituzten arrazionalizazioeta koherentzia printzipioak.
|
|
|
(a)
|
Lan
arauak:
|
|
|
Alabaina, zuzeneko ezagutza iturri diren
|
lan
arauekin eta lan jurisprudentziarekin batera, ezin ahantz daiteke doktrina zientifikoak edo autoreen doktrinak duen garrantzia, zeharkako ezagutza iturri bezala. Zehatzago, doktrina hori aztertzeko gomendatzen da hurrengo urratsak ematea beti:
|
|
|
Erakunde horren web orrialdea kontsultatzea gomendatzen da (www.ilo. org). "
|
Lan
arauak" atalean kontsulta daitezke erakundearen Konstituzioa, bai eta hitzarmenak eta gomendioak ere.
|
|
|
(b) Europan (erregio mailako esparruan) dauden bi erakundeek
|
lan
arau garrantzitsuak dituzte:
|
|
|
Langile horiek konpromisoa hartzen zuten euren zerbitzuak establezimendu horietan emateko merkatari enpresaburuarentzat, itundutako ordainsarien truke. Ezbairik gabe, negozio hori lan errentamenduaren bidez gauzatu zen, baina kapitalismoak aurrera egin ahala sortutako bizitzaeta lan baldintzek eragin zuten lehenengo
|
lan
arauak eta lan kontratua sortzea, hurrengo atalean azaltzen den testuinguruan.
|
|
|
Printzipio horren nondik norakoak LELTBren 3.3 artikuluan antzeman daitezke. Halatan, manu horren arabera, bi
|
lan
arau edo gehiagok jasotako manuen arteko gatazkak konponduko dira langilearentzat osotasunean mesedegarriena dena aplikatuta, eta urteko kopurua aintzat hartuta, zenbatzeko moduko kontzeptuei dagokienez. Lan arauok estatukoak nahiz itundutakoak izan daitezke, edozein kasutan errespetatu dituztela aginduzko zuzenbidearen gutxienekoak.
|
|
|
Halatan, manu horren arabera, bi lan arau edo gehiagok jasotako manuen arteko gatazkak konponduko dira langilearentzat osotasunean mesedegarriena dena aplikatuta, eta urteko kopurua aintzat hartuta, zenbatzeko moduko kontzeptuei dagokienez.
|
Lan
arauok estatukoak nahiz itundutakoak izan daitezke, edozein kasutan errespetatu dituztela aginduzko zuzenbidearen gutxienekoak.
|
|
|
Badirudi agindu horren hitzez hitzezkotasunak aspaldiko eztabaida argitzen duela, arauen arteko erkaketa egiteko moduaren inguruan. Zehatzago, arau desberdinetako gaiak talde homogeneoen arabera modu partzialean erkatzearen aldeko apustua egin dela dirudi; egin eginean ere, bi
|
lan
arau edo gehiagok jasotako manuen arteko gatazkak aipatzen dira eta ez bi arau edo gehiagoren arteko gatazkak.
|