|
2002
|
|
|
ABANDOTARRAK. Emen ixan genduzan
|
juan
dan igandez Sabin Etxia" tarrak. Eta baita emen inguruetako asko be:
|
|
|
Amets gurijen kabi, bixijontzat atsegin kolko. Bidazti arrotzarentzat geu,
|
joan
dan igandez aterpe adiguritsu ta babes gozo. Olerkari aundi baten amatxo bigun, maratz, xamurra!
|
|
|
EZ BIARRA. Zoritxarra izan genduan
|
juan
dan igandez uri onetan. Lor beribil astun batek Iraola" tar Joseba Andoni mutikotxua zapaldu eban, eta otsian il zan gixaixua.
|
|
|
Euzkadi" ko mendiak ire soñaren kemena aspaldi ezagutu yuen; euzko gudari baten adorea oraingoan sumatu yuek, Errapel, eta eure jardun eta ekintza gailenen saritzat, magal beroa eskeñi yeutzuek ire gorputzak atseden dagian, ire gogoa munduko lokarri ezerezak etenda, garbi eta eder betiko bake zelaietara egaz
|
joan
dan unean bertan.
|
|
|
|
Joan
dan agustuko 27 gn., Bilbo uri aundian, Bizkaiko Bertsolarien burrukea izan zan, Coliseo Albia deritxan antzetxean, Euskaltzaindia k eratuta.
|
|
|
Or agertu dute beuren burua Bilbo iri andian Bermeotarrak,
|
joan
dan igandean; kantuz ta soiñu pozgarriz ta sentikorrez bete dituzte bilbotarren biotzak.
|
|
|
Turismuak asiera on izan dauan arren, eralgipenak inbertsiño saillak geldi ta illun dagoz.
|
Joan
dan urtean ez da aurrerakadarik egin industri sail onetan.
|
|
|
ASDV aldrakoak diñoenez,
|
joan
dan mendeko dotriñea, zimeldu egin ei da. Naziño dotriñak, erraza, odol, berbeta ta abar, amaituurren ei dira.
|
|
|
Turismo beribillak, aurreko urtean baiño 7% geiago egin ditue azken aldian. Seat etxeak iñoizko geien saldu ei dau,
|
joan
dan garagarrillean.
|
|
|
ASTERRIKAN. Alai ta jazian ospatu zirian
|
juan
dan igandian jai aberkoyak. Arratsalde erdijan" txapel oker" kirtenak zirala ta, ija" txori pilua" egin zan.
|
|
|
|
Joan
dan urteaz gain, 6,2%.
|
|
|
Zorionez,
|
joan
dan udazkenean ikusi nuan, eta niri berri onak agertzeko gogoz somatu ere. Barruak ere, bira egin zidan.
|
|
|
Horraitino, dendetako kristal ostean
|
joan
dan neguan egon da elebarri mardulik; beste hizkuntzetakoak. Berbarako L. Alas en" La Regenta" liburu totoloa, letra txikerra izan arren, 800 orrialde dituana, gaztelaniaz jatorra.
|
|
|
Gauz arrigarrija jazo ei zan
|
juan
dan astelenez. Ixarrak, gabaz, arterik artuteko ei ebiltzan, jolasean lez, batetik bestera eta gora ta bera.
|
|
|
Beste askoren artian, eldu giñan Gasteiz" era
|
juan
dan igandean. Aberri Eguna ospatutera, jakiña.
|
|
|
IBILTALDIJAK. Mungia" ko Miren Alabak ixan genduzan emen
|
juan
dan astelenian. Belbil audija bete.
|
|
2003
|
|
|
Gabilondo Fernandoren bila etorri da
|
joan
dan larunbatean bezela.
|
|
|
Geuze bat e" ingo" t (egingo dot) erraiten du orain Txominek, neuk ikus" kot ia elizera
|
joaten
dan, eta sartzen ikusten b" ot (badot) entsegida deittuko" tzut. Ba" kozu telefonorik?
|
|
|
Zoroa euren artera sartu eta danai begi begira, deadarka esaten hasi zan: " Jaungoikoa nora
|
joan
dan. Neuk esango deutsuet:
|
|
|
|
Joan
dan irailaren 29an, gotzain egin dabe Brasilen gure abade bat, Santurtziko semea, Jose Maria Liborio Camino Saratxo. Eleizkizun horretan gure arteko batzuk be parte hartu dabe, Bizkaiko Eleizearen izenean:
|
|
|
3garrenean,
|
joan
dan gizaldiaren azken aldiko Berbizkundetik hasi eta gure gerrara arteko testuak, idazle bakotxaren ezaugarririk argienak erakusteko asmoz.
|
|
|
(Hika egiten deust gehienetan Manu adiskideak). Hara zer idatzi eban jaun horrek Diario de Navarran,
|
joan
dan abenduan.
|
|
|
Hizkuntza mordoiloegia darabilelako, baztertuta euki dabe teatro hau gure jakitunak; gaur, ostera, interes barria hartzen hasi da:
|
joan
dan udan, Donostian bertan be emon eben honango pastoral barri bat: Chiquito de Cambo.
|
|
|
|
Joan
dan gizaldiaren erdi ingurua ezkero, bertsolariak euren bertsoak irarkolara (imprentara) eroaten be hasi ziran, eta gero herririk herri zabaltzen: zabalkunde honetarako, azoka ta feriak ohi dira egokienak, eta hor agertuko da beti bertso saltzailea, bertso barriak kantatuz bertso-paperak saltzen (cfr.
|
|
2007
|
|
|
Zapatu gauetan porteñoak tangoa dantzetako batzen dira. Gu irakaslea
|
joaten
dan dantzalekura etorri gara. Eurak lez geu be dotore.
|
|
|
Ciudad del Esten autobusa aldatu dogu, ia beterik egon da eta sakabanatuta jesarri gara. Kantsauta, loak hartu nau, lantzean behin begia zabaldu eta zerua kolorea zelan aldatuz
|
joan
dan ikusi dot. Polita izan da.
|
|
|
Recoleta auzoa, esaterako, aberatsena da.
|
Joan
dan XIX. mendean uria gaixotasunen menpe egon zanean, aberatsak goiko alderdira joan ziran, gaixoengandik igesi. Etxe dotoreak dagoz, halan ba.
|
|
2009
|
|
|
Bai, mutil. Doministiku bategaitik izan
|
zoan
dan dana. Neuk esango deuat nahi badok.
|
|
2011
|
|
|
Lekukoek bizian zehar ezagutu eta ikusi dabe San Kristobal zelan hazten
|
joan
dan. Izan be, untziolara eta industrietara behar egiten etorri ziran kanpotar gehienek bertan eregitako etxebizitzetan parau ziran biziten.
|
|
|
Oin be ori makiñie ibiltxen da emen uden jentias. Estosu ikusten Bermiora selan
|
juten
dan. Baia Bermioraiño esan egon ordun bidie, egon san Pedernaleseraiño bakarrik".
|
|
|
Barezin batu dogunetik, ostera, bederatzi egunetan joan beharra ei dago Gaztelugatxera, eta
|
joaten
dan bakotxean kanpaia jo, ameseta txarrik ez eukiteko. Halanda guzti be, lekukook dinoe, txikerretan gauero errezetan eutsiela San Mamesi, ameseta txarrak urruntzeko, honako errituzko errezu honen bidez:
|
|
|
Garizumea, bestetik, barauagaz eta bijiliagaz lotuta dago. Geldi geldi ohitura hori nasaitzen
|
joan
dan arren, gure lekukoek ondo akorduan ditue egunean jatordu bakarra egiten zaneko aldiak, eta okelea jatea zorrotz debekaturik egoanekoak. Hautsen egunean eta Bariku Guren egunean baraua eta bijilia egiten zan, hau da, okela bako jatordu bakarra.
|
|
2012
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdira arte danak hilten ziran etxean, eta gorpua bere etxean eukiten zan, harik eta eleizara eroan arte. Gorpua etxeko lekurik onenean ipinten zan ohean izara berezi bategaz tapauta, atautea (kajed) ekarri arte eta kandelak eta ur bedeinkatua ipinten jakozan alboan.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdira arte gitxi gorabehera, Emerandon eta beste auzo batzuetan bere, urikoak kenduta, danak bizi izan dira baserritik. Solo eta ortuko jeneroagaz eta ganaduak emoten ebanetik atera izan dabe bizimodua aurrera:
|
|
|
Aldea etxe guztietan hilten ziran bat edo bi, txarriki eta koipe erreserbak urte guztirako eukiteko. Txarrikia oinarrizko jatekoa izan da gure etxeetan
|
joan
dan mendean, batez bere neguari aurre egiteko jatorduetan. Txarria lehen oso osorik aprobetxetan zan, haginak izan ezik, beste guztia.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen 50eko hamarkadan, Athleticeko jokalariek Bilbon futbol jokoa eukiten ebenean, han egoten ziran alkartuta partidu aurretik. Autobusean etorten ziran eta han egiten ebezan jatorduak eta zapatutik domekarako gaua.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdi aldera arte, nekazaritza eta abeltzaintza izan dira bizimodua aurrera aterateko bideak. Auzo guztietako paisajea nahiko bardintsua zan aldi haretan:
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdialdean garia ereiteari itxi jakon. Garia azaroan ereiten zan eta garagarril aldera batu.
|
|
|
Mungia eskualde osoko herri handi eta trinkoena da. Halan izan da
|
joan
dan mende osoan eta halantxe da gaur bere. Berau izan da eskualdearen bizkarrazurra eta alboerrietako jentearen alkargunea zeregin askotarako.
|
|
|
Berreaga, Gondramendi, Judegua (Yudegu), Larrabizker, Santa Mariñe, Elorduigana (Elordigane) eta Tallu. Orain inguru horreetako basoak pinuz eta eukaliptuz, okalituz josita dagoz, baina
|
joan
dan mendearen erdira artc haretxa, artca, txopoa, saratsa, elorri arantza() eta gurbiza (gurbuxe) izan dira nagusi, eta erreka hegaletan haltza eta mihimena.
|
|
|
Ikusiko dogun lez, mungiarrek
|
joan
dan mendearen erdira arte gitxi gorabehera, abeltzaintzatik eta nekazaritzatik atera dabe bizimodua aurrera batez bere. Artean etxetik kanpora behar egin gura izan ezkero, zerrerian, arotz edo zapatari tailerren baten izan ezean, ez egoan era handirik.
|
|
2013
|
|
|
|
Joan
dan mendeko gerra zibilaren aurreko ohitura asko, gerraostean galdu egin ziran. Baina diktadura amaitu orduan herri bakotxak bere nortasuna bilatzeko ahalegin handiak egin dira.
|
|
|
Horixe da Gernikako kasua, Kandelario, eguna eta aratusteetarako marroen aurreskua, oilar jokoa eta lehorreko kukaina berreskuratu dabez ElaiAlai dantza taldearen bitartez eta Txomin Unzalu dantzamaisuari esker.
|
Joan
dan mendeko 90eko hamarkadan hasi ziran marroen aurreskua, oilar jokoa eta lehorreko kukaina
|
|
|
Beste batzuk guztiz amatau ziran galazota egoan denporan eta gizarte egoera larria zan urteetan.
|
Joan
dan mendearen azkeneko laurenean, egoera politikoa eta ekonomikoa aldatu ahala, aisiarako asti gehiago eta modu hobea lortu ahala, lehengoari barriro heltzeko ahalegin handia egin da han hor hemen.
|
|
|
Lan honek kate horretan beste maila bat dakar, aurrekoen aldean hainbat aldaketagaz batera.
|
Joan
dan mendearen azkeneko laurenean gizartea guztiz aldatu zan; arlo guztietan, ganera. Urte gitxian mende oso baten baino aldaketa gehiago gertatu ziran:
|
|
|
Auzoan eskolea egon zan
|
joan
dan mendearen 60ko hamarkadara arte, gero plazakoa baino ez zan geratu eta herriko ume guztiak hara joaten ziran.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdialderantza txapea ugaritu zan; batzuk, ganera, alboan ura berotzeko depositua eukiela. Txonkille erabilten eben handik ura aterateko.
|
|
|
|
Joan
dan mendeko 60ko hamarkadan hasi ziran umeak Bilbon, klinikan eukiten.
|
|
|
Gure lekukoen denporan, etxekoren bat hiltea ez da bizi izan gaurko moduan, beste era bateko errituak egin izan dira
|
joan
dan mendean.
|
|
|
|
Joan
dan mendean andrek trentzeagaz batzen eben ulea; trentzeagaz moñoa egin eta haregaz buruko painelua ipinten eben. Domeketan painelu zuria edo kolorezkoa, eta
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdialdera arte, etxeko animaliakaz batera, soloko jeneroa izan da elikaduraren oinarria, bai familientzat, bai piztientzat. Alde batetik, etxe ondoan ortua eukiten dabe aldea etxeek, barazkiak eta ipinteko.
|
|
2015
|
|
|
Hori filosofia guztiori emoten genduan, ganera, historia baten. Zelan
|
joan
dan aldatzen, grekoakandik hasi, Errenazimentura pasau eta gaurko filosofiara ailegau arte; azkenengo, existentzialismoa ikasten genduan.
|
|
|
Andretan be bardin: izeko bat euki badozu monja Villasana de Menan, ha ikustera
|
joan
dan neskatotxoak gero bide bardina hartu dau. Mimetismo bat be egon da bokazinoetan.
|
|
|
Inguruko herrietan lez, Zamudion be,
|
joan
dan mendearen erdira arte, gehienak baserritik bizi izan dira; nahi ta batzuk kanpoan be behar egin. Soloko jeneroagaz eta etxeko ganaduek eta piztiek emoten ebenetik atera dabe bizimodua.
|
|
2017
|
|
|
Zu, Pedro, badakizu zelan
|
joan
dan Oilda Madrilera?
|
|
|
Nik urten neban, baina harri soltez betetako bide batetik sartu ginduezan eta eroan nebazan tubular guztiak zulotu nebazan, izan be oso finak ziran eta. Lasterketa atzean
|
joaten
dan kamioian sartu nintzan eta Aranjuezera. Ordurako ez egoan helmugako pankartarik be!
|
|
2020
|
|
|
Auzo honetan Santo Tomas ermitea dago, baina ez da beti hor egon, Santotomasalde esaten jakon parajean egon zan lehen, izenak erakusten dauen moduan; gerora ekarri zan gaur ezagutzen dogun lekura. Santua be Santo Tomas izan da luzaroan, baina
|
joan
dan mendearen azken laurenean ospakizuna aldatu egin zan, neguan barik jaiak udan egin ahal izateko, eta harrezkero San Roke ospatzen da abuztuaren 16an. Ermita honetan asteroastero egon da mezea ia XX. mende amaierara arte, eta baita urtean zeharreko beste eleizkizun batzuk be, kasurako Maiatzeko lorak.
|
|
2021
|
|
|
Errekaondo eta Jandoniz izentau ditu udalak kale barriok, bertan lehendik egondako toponimoak berreskuratuta. Jandoniz udaletxearen aurrez aurre egoan baserria zan,
|
joan
dan mendearen erdialdean hori bota eta etxe barria egin artean.
|
|
2022
|
|
|
Inguru horretan egoten zan errekea pasetako txanela. Errekearen alde batetik bestera joateko holan konpontzen ziran, harik eta
|
joan
dan mendearen 60ko hamarkadan Asteitzatik oinezkoentzako zubia egin eben arte.
|
|
2023
|
|
|
Aldi baten Gandarias familiaren burdinola izandakoa, gerora errota bihurtu zan, eta zerrategi azkenean. Zentral hidroelektriko moduan ibili da,
|
joan
dan mendearen 60ko hamarkadara arte.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen 80ko hamarkadara arte gitxi gorabehera egon zan eskolea Arratzun. Harrezkero Barrutian dago eskualderako ikastetxe orokorra, eta orain hara doaz hainbat ume.
|