|
2012
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdira arte danak hilten ziran etxean, eta gorpua bere etxean eukiten zan, harik eta eleizara eroan arte. Gorpua etxeko lekurik onenean ipinten zan ohean izara berezi bategaz tapauta, atautea (kajed) ekarri arte eta kandelak eta ur bedeinkatua ipinten jakozan alboan.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdira arte gitxi gorabehera, Emerandon eta beste auzo batzuetan bere, urikoak kenduta, danak bizi izan dira baserritik. Solo eta ortuko jeneroagaz eta ganaduak emoten ebanetik atera izan dabe bizimodua aurrera:
|
|
|
Aldea etxe guztietan hilten ziran bat edo bi, txarriki eta koipe erreserbak urte guztirako eukiteko. Txarrikia oinarrizko jatekoa izan da gure etxeetan
|
joan
dan mendean, batez bere neguari aurre egiteko jatorduetan. Txarria lehen oso osorik aprobetxetan zan, haginak izan ezik, beste guztia.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen 50eko hamarkadan, Athleticeko jokalariek Bilbon futbol jokoa eukiten ebenean, han egoten ziran alkartuta partidu aurretik. Autobusean etorten ziran eta han egiten ebezan jatorduak eta zapatutik domekarako gaua.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdi aldera arte, nekazaritza eta abeltzaintza izan dira bizimodua aurrera aterateko bideak. Auzo guztietako paisajea nahiko bardintsua zan aldi haretan:
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdialdean garia ereiteari itxi jakon. Garia azaroan ereiten zan eta garagarril aldera batu.
|
|
|
Mungia eskualde osoko herri handi eta trinkoena da. Halan izan da
|
joan
dan mende osoan eta halantxe da gaur bere. Berau izan da eskualdearen bizkarrazurra eta alboerrietako jentearen alkargunea zeregin askotarako.
|
|
|
Berreaga, Gondramendi, Judegua (Yudegu), Larrabizker, Santa Mariñe, Elorduigana (Elordigane) eta Tallu. Orain inguru horreetako basoak pinuz eta eukaliptuz, okalituz josita dagoz, baina
|
joan
dan mendearen erdira artc haretxa, artca, txopoa, saratsa, elorri arantza() eta gurbiza (gurbuxe) izan dira nagusi, eta erreka hegaletan haltza eta mihimena.
|
|
|
Ikusiko dogun lez, mungiarrek
|
joan
dan mendearen erdira arte gitxi gorabehera, abeltzaintzatik eta nekazaritzatik atera dabe bizimodua aurrera batez bere. Artean etxetik kanpora behar egin gura izan ezkero, zerrerian, arotz edo zapatari tailerren baten izan ezean, ez egoan era handirik.
|
|
2013
|
|
|
Beste batzuk guztiz amatau ziran galazota egoan denporan eta gizarte egoera larria zan urteetan.
|
Joan
dan mendearen azkeneko laurenean, egoera politikoa eta ekonomikoa aldatu ahala, aisiarako asti gehiago eta modu hobea lortu ahala, lehengoari barriro heltzeko ahalegin handia egin da han hor hemen.
|
|
|
Lan honek kate horretan beste maila bat dakar, aurrekoen aldean hainbat aldaketagaz batera.
|
Joan
dan mendearen azkeneko laurenean gizartea guztiz aldatu zan; arlo guztietan, ganera. Urte gitxian mende oso baten baino aldaketa gehiago gertatu ziran:
|
|
|
Auzoan eskolea egon zan
|
joan
dan mendearen 60ko hamarkadara arte, gero plazakoa baino ez zan geratu eta herriko ume guztiak hara joaten ziran.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdialderantza txapea ugaritu zan; batzuk, ganera, alboan ura berotzeko depositua eukiela. Txonkille erabilten eben handik ura aterateko.
|
|
|
Gure lekukoen denporan, etxekoren bat hiltea ez da bizi izan gaurko moduan, beste era bateko errituak egin izan dira
|
joan
dan mendean.
|
|
|
|
Joan
dan mendean andrek trentzeagaz batzen eben ulea; trentzeagaz moñoa egin eta haregaz buruko painelua ipinten eben. Domeketan painelu zuria edo kolorezkoa, eta
|
|
|
|
Joan
dan mendearen erdialdera arte, etxeko animaliakaz batera, soloko jeneroa izan da elikaduraren oinarria, bai familientzat, bai piztientzat. Alde batetik, etxe ondoan ortua eukiten dabe aldea etxeek, barazkiak eta ipinteko.
|
|
2015
|
|
|
Inguruko herrietan lez, Zamudion be,
|
joan
dan mendearen erdira arte, gehienak baserritik bizi izan dira; nahi ta batzuk kanpoan be behar egin. Soloko jeneroagaz eta etxeko ganaduek eta piztiek emoten ebenetik atera dabe bizimodua.
|
|
2020
|
|
|
Auzo honetan Santo Tomas ermitea dago, baina ez da beti hor egon, Santotomasalde esaten jakon parajean egon zan lehen, izenak erakusten dauen moduan; gerora ekarri zan gaur ezagutzen dogun lekura. Santua be Santo Tomas izan da luzaroan, baina
|
joan
dan mendearen azken laurenean ospakizuna aldatu egin zan, neguan barik jaiak udan egin ahal izateko, eta harrezkero San Roke ospatzen da abuztuaren 16an. Ermita honetan asteroastero egon da mezea ia XX. mende amaierara arte, eta baita urtean zeharreko beste eleizkizun batzuk be, kasurako Maiatzeko lorak.
|
|
2021
|
|
|
Errekaondo eta Jandoniz izentau ditu udalak kale barriok, bertan lehendik egondako toponimoak berreskuratuta. Jandoniz udaletxearen aurrez aurre egoan baserria zan,
|
joan
dan mendearen erdialdean hori bota eta etxe barria egin artean.
|
|
2022
|
|
|
Inguru horretan egoten zan errekea pasetako txanela. Errekearen alde batetik bestera joateko holan konpontzen ziran, harik eta
|
joan
dan mendearen 60ko hamarkadan Asteitzatik oinezkoentzako zubia egin eben arte.
|
|
2023
|
|
|
Aldi baten Gandarias familiaren burdinola izandakoa, gerora errota bihurtu zan, eta zerrategi azkenean. Zentral hidroelektriko moduan ibili da,
|
joan
dan mendearen 60ko hamarkadara arte.
|
|
|
|
Joan
dan mendearen 80ko hamarkadara arte gitxi gorabehera egon zan eskolea Arratzun. Harrezkero Barrutian dago eskualderako ikastetxe orokorra, eta orain hara doaz hainbat ume.
|